Katarzyna Kącka, Katarzyna
Minczykowska
"Elżbieta Zawacka : "Zelma", "Sulica",
"Zo", Katarzyna Minczykowska,
Toruń 2007 : [recenzja]
Rocznik Toruński 35, 231-234
2008
R O C Z N I K
T O R U Ń S K I
T O M 35
R O K
2008
Noty
K arola Ciesielska, Przywileje lokacyjne Torunia, wyd. Towarzystwo
M iłośników Torunia, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierow
nictwa „Dom Organizatora” Toruń, Toruń 2008, ss. 140, il.
W 2 0 0 8 r. T o r u ń o b c h o d z i ł 7 7 5 . r o c z n i c ę s w e g o z a ło ż e n i a . J u b i l e u s z s ta ł s i ę o k a z j ą d o p r z y p o m n i e n i a d z i e j ó w m i a s ta , a w s z c z e g ó l n o ś c i j e g o p o c z ą t k ó w o r a z d o k u m e n t ó w lo k a c y jn y c h i z a w a r t y c h w n ic h p o s t ę p o w y c h n o r m p r a w n y c h , k t ó r e s ta ł y s i ę p o d s t a w ą f u n k c j o n o w a n i a S ta r e g o M i a s t a T o r u n i a i C h e ł m n a , a n a s t ę p n i e C h e ł m ż y , N o w e g o M i a s t a T o r u n i a , M a l b o r k a i d z i e s ią t k ó w i n n y c h g r o d ó w n a te r e n i e p a ń s t w a z a k o n n e g o i p o z a j e g o g r a n i c a m i , lo k o w a n y c h n a p r a w i e c h e łm i ń s k i m . P u b l i k a c j a p r z y w i l e j ó w z o s t a ł a p o p r z e d z o n a o b s z e r n y m w s t ę p e m , p r e z e n t u j ą c y m s y t u a c j ę n a z i e m i c h e łm i ń s k i e j w p i e r w s z y c h d e k a d a c h X I I I w . o r a z o k o li c z n o ś c i s p r o w a d z e n i a i p i e r w s z e la ta d z i a ł a l n o ś c i z a k o n u k r z y ż a c k i e g o n a ty c h te r e n a c h . Z n a l a z ł o s i ę w n im t a k ż e o m ó w i e n i e o k o li c z n o ś c i w y s t a w ie n i a p r z y w i l e j ó w lo k a c y jn y c h i d a l s z y c h l o s ó w s a m y c h d o k u m e n tó w , r n .in . p r z y w il e ju d l a C h e ł m n a i T o r u n i a z 2 8 g r u d n i a 1 2 3 3 r., k tó r y s p ł o n ą ł w C h e ł m n i e z a l e d w i e 1 0 la t p ó ź n i e j. W p u b l i k a c j i z n a la z ł y s i ę te k s ty : p r z y w il e ju z 1 2 3 3 r. ( z a c h o w a n e g o w K o - p i a r i u s z u c h e ł m i ń s k i m K . B i t s c h i n a ) , o d n o w i o n e g o p r z y w il e ju c h e ł m i ń s k i e g o z 1 2 5 1 r. o r a z p r z y w i l e j u lo k a c y j n e g o d l a N o w e g o M i a s t a T o r u n i a z 1 2 6 4 r., o d n o w i o n e g o i p o s z e r z o n e g o w 1 3 0 3 r ., a ta k ż e t ł u m a c z e n i a te k s t ó w n a ję z y k i p o l s k i , a n g i e ls k i i n ie m ie c k i. W y d a w n i c t w o o t r z y m a ł o o r y g i n a l n ą s z a t ę g r a f i c z n ą i z o s t a ł o w z b o g a c o n e f o to g r a f i a m i d o k u m e n t ó w z a c h o w a n y c h w A r c h iw u m P a ń s tw o w y m w T o r u n i u o r a z w G e h e i m e s S t a a t s a r c h i v B e r l in D a h le m .
K atarzyna Kluczw ajd, Toruńskie zegary i zegarm istrzow ie, wyd.
M uzeum O kręgowe w Toruniu, Toruń 2008, ss. 208
D o j u b i l e u s z u 7 7 5 - l e c i a m i a s ta n a w ią z y w a ła ta k ż e , p r z y g o t o w a n a p r z e z M u z e u m O k r ę g o w e w T o r u n i u , w y s t a w a „ T o r u ń s k i e z e g a r y i z e g a r m i s t r z o w ie ” o r a z o b s z e r n a p u b l i k a c j a p r e z e n t u j ą c a to r u ń s k ie c z a s o m i e r z e ( z a r ó w n o te w y k o n a n e n a m i e js c u , j a k i im p o r to w a n e d o m i a s ta ) i ic h t w ó r c ó w ( u r o d z o n y c h b ą d ź z a w o d o w o z w ią z a n y c h z g r o d e m K o p e r n ik a ) . P o w s z e c h n o ś ć w y s t ę p o w a n i a z e g a r ó w w X X I w . i t o w a r z y s z ą c y w s p ó ł c z e s n e j c y w il iz a c ji p o ś p ie c h r z a d k o s k ł a n i a j ą d o z a s t a n o w i e n ia s ię n a d u p ły w e m c z a s u i p r o b le m a m i z j e g o p o m i a r e m p r z e d s e tk a m i c z y d z i e s ią tk a m i la t. T r u d n o n a m s o b ie w y o b r a z ić , ż e z e g a r y p o s tr z e g a n o p r z e d w ie k a m i j a k o s k o m p li k o w a n e n a u k o w e in s tr u m e n ty , s y m b o l b o g a c tw a , k u p o w a n o d la p o d b u d o w a n ia p r e s tiż u b ą d ź d l a ic h w y ją tk o w y c h w a lo r ó w a r ty s ty c z n y c h . O m a w ia n a p u b li k a c j a , s k ie r o w a n a z a r ó w n o d o p a s jo n a tó w z e g a r m is tr z o s tw a , j a k i d o m i ło ś n ik ó w d z i e jó w T o r u n i a i p ię k n y c h p r z e d m io t ó w , p o z w a l a z a p o z n a ć s ię z h is to r i ą p o m i a r ó w c z a s u i m e c h a n ic z n y c h z e g a r ó w - ty c h z w y k ły c h , f u n k c jo n a ln y c h , k tó r e to w a r z y s z ą n a m n a c o d z i e ń w d o m a c h , n a w ie ż a c h k o ś c i o ł ó w i n a g m a c h a c h u ż y t e c z n o ś c i p u b l i c z n e j, j a k r ó w n i e ż ty c h w s p a n ia ł y c h , b o g a t o z d o b i o n y c h d z i e ł s z tu k i . D l a b a d a c z y h is to r i i m i a s ta i j e g o r z e m i o s ł s z c z e g ó l n i e p o m o c n y j e s t s ł o w n i k m i s tr z ó w , z a k ł a d ó w i f ir m z e g a r m i s t r z o w s k i c h , d z i a ł a j ą c y c h w T o r u n i u o d X I V d o X X I w . I n t e g r a l n ą c z ę ś c i ą p u b li k a c j i s ą z d j ę c i a i r y s u n k i n a j c e n n ie js z y c h p a m i ą t e k c e c h u z e g a r m i s t r z ó w o r a z z e g a r ó w z a c h o w a n y c h d o d z i s i a j w z b i o r a c h p o ls k ic h , a n g i e ls k ic h i n ie m ie c k ic h m u z e ó w : k a f l o w y c h , m o n s tr a n c jo - w y c h , t a le r z o w y c h , r o ta c y jn y c h i s z a f o w y c h p o d ło g o w y c h .
A tlas Twierdzy Toruń, red. M arian Biskup, Lech N arębski, wyd.
T owarzystw o N aukow e w Toruniu, Tow arzystw o Przyjaciół Forty
fikacji O ddział Toruński im. Adama Freytaga: z. 2, Fort Kolejowy
(Eisenbahnfort), J. Pokrzyw nicki, T oruń 2006, ss. 20, il.; z. 3, Fort
Jakuba (Jacobsfort), J. Pokrzywnicki, Toruń 2007, ss. 24, il.; z. 4,
Fort / - Jan III Sobieski (Buchtafort, Fort la - Fest König Wilhelm
I), K. K awa, L. N arębski, T oruń 2008, ss. 26, il.
W c i e n iu w p i s a n e g o n a L i s t ę Ś w i a to w e g o D z i e d z i c t w a U N E S C O z e s p o ł u s t a r o m i e j s k i e g o T o r u n i a e g z y s t u j ą z a b y tk i z p ó ź n i e j s z y c h e p o k . W ś r ó d ty c h w c ią ż m a ło z n a n y c h , c z ę s t o d e w a s to w a n y c h o b i e k t ó w s ą n ie w ą tp li w i e b u d o w
le w c h o d z ą c e w s k ła d p r u s k ie j t w ie r d z y T o r u ń . T r u d „ o c a le n i a j e j o d z a p o m n i e n ia ” i p r z y b l i ż e n i a s z e r s z e m u g r o n u b a d a c z y i m i ło ś n ik ó w f o r ty f i k a c ji p o d ję ły p r z e d la ty T o w a r z y s t w o N a u k o w e w T o r u n i u i T o w a r z y s t w o P r z y j a c i ó ł F o r ty f ik a c ji O d d z i a ł T o r u ń s k i im . A d a m a F r e y ta g a . W 2 0 0 5 r. r o z p o c z ę ł y o n e e d y c j ę „ A tl a s u T w i e r d z y T o r u ń ” . W p ie r w s z y m z e s z y c ie z o s t a ł a o m ó w i o n a h i s t o r i a t w ie r d z y o r a z n a j w a ż n ie j s z e ź r ó d ł a d o j e j d z i e jó w . Z e s z y t d r u g i, a u t o r s t w a J . P o k r z y w n ic k i e g o , z o s t a ł p o ś w i ę c o n y F o r t o w i K o le j o w e m u , w z n ie s i o n e m u w la ta c h s z e ś ć d z i e s i ą t y c h X I X w . d l a u m o c n i e n i a lin ii k o l e j o w e j B y d g o s z c z - W a r s z a w a . P o w a ż n e z n i s z c z e n i a , a n a s t ę p n i e d e w a s t a c j a i r o z b i ó r k a f o r tu p o I I w o j n i e ś w i a to w e j p o s ta w ił y p r z e d b a d a c z a m i z a d a n i e o d t w o r z e n i a j e g o p i e r w o t n e j f o r m y , u tr w a l o n e j j e d y n i e n a p l a n a c h z a c h o w a n y c h w G e h e i m e s S t a a t s a r c h i v w B e r l in ie - D a h l e m . W z e s z y c ie tr z e c i m o m ó w io n y z o s ta ł F o r t J a k u b a - j e d e n z n a j le p i e j z a c h o w a n y c h w P o l s c e f o r tó w r e d i to w y c h , p o z o s t a ł o ś ć p o w e w n ę tr z n y m p i e r ś c ie n iu tw ie r d z y . K o l e j n y z e s z y t z o s t a ł p o ś w i ę c o n y F o r to w i I - J a n a I I I S o b i e s k ie g o ( w c z a s a c h p r u s k ic h : F e s t K ö n ig W i l h e l m I) . W y b ó r te n n ie b y ł p r z y p a d k o w y , j a k p o d k r e ś l i l i a u t o r z y - K . K a w a i L . N a r ę b s k i, j e s t to j e d e n z n a j c i e k a w s z y c h z a b y tk ó w a r c h i te k t u r y o b r o n n e j i te c h n ik i m i lit a r n e j w E u r o p i e , n a j s t a r s z y f o r t p a n c e r n y n a t e r e n ie C e s a r s t w a N ie m i e c k i e g o , n a j m o c n i e j u z b r o j o n y i w d o d a t k u n a j b a r d z ie j k o s z to w n y . W s z y s t k i e z e s z y t y s e r ii „ A tl a s T w i e r d z y T o r u ń ” z o s ta ły u z u p e ł n i o n e k o lo r o w y m i r e p r o d u k c j a m i m a p i p l a n ó w f o r tó w , ic h b a t e r ii , s c h r o n ó w , s t a n o w i s k o b s e r w a c y j n y c h , k o s z a r ó w itp . z e z b i o r ó w G e h e i m e s S t a a t s a r c h i v w B e r l i n i e - D a h l e m o r a z z d j ę c i a m i l o t n i c z y m i, w s p ó ł c z e s n y m i f o to g r a f i a m i i r y s u n k o w y m i r e k o n s tr u k c j a m i .
Folia Toruniensia, nr 7, T oruń 2007, ss. 140
N a j n o w s z y n u m e r „ F o l i a T o r u n i e n s i a ” z a w i e r a 12 a r t y k u łó w , 5 o m ó w ie ń r e j e s t r u j ą c y c h n a j w a ż n i e j s z e w y d a r z e n i a z ż y c i a b i b l i o t e k a r s k i e g o w 2 0 0 7 r. o r a z d w a w s p o m n ie n ia : o L e o n a r d z ie J a r z ę b o w s k im i o A lo jz y m T u j a k o w s k i m . W ś r ó d a r t y k u łó w p r z e w a ż a j ą p r a c e h i s t o r y c z n e ( W . R o z y n k o w s k i O k s i ę g o z b i o r a c h h a g i o g r a f i c z n y c h w d i e c e z j a c h p r u s k i c h w ś r e d n i o w i e c z u . Z a r y s p r o b l e m a t y k i , A . D o b a k , P s a l m y U lr y k a S c h o b e r a z e z b i o r ó w K s i ą ż n i c y K o - p e r n i k a ń s k i e j w T o r u n i u , J . K a m p e r - W a r e j k o , K a n c j o n a ł P i o tr a A r t o m i u s z a - t o r u ń s k i w k ł a d w p o l s k i e p i ś m i e n n i c t w o X V ! w ., A . M y c io , L i s t y J a k u b a H e n r y k a Z e m e k e g o z e z b i o r ó w B i b l i o t e k i U n i w e r s y te c k ie j w T o r u n i u , W . C i s z e w s k a , I n t r o l i g a t o r n i e w T o r u n i u w la t a c h 1 9 4 5 - 1 9 5 0 i k i l k a in n y c h ) . Z n a la z ł y
s i ę r ó w n ie ż a r t y k u ły d o t y c z ą c e s p r a w w a r s z ta t o w y c h w s p ó ł c z e s n e g o b i b l i o t e k a r z a ( B . B e d n a r e k - M i c h a l s k a , Z a r z ą d z a n i e i p o r z ą d k o w a n i e z a s o b ó w e l e k t r o n i c z n y c h - w a r s z ta t p r a c y h u m a n i s t y , M . F e d o r o w ic z , B i b l i o t e k i p u b l i c z n e w o je w ó d z t w a k u j a w s k o - p o m o r s k i e g o w o b e c p o t r z e b u ż y tk o w n ik ó w n i e p e ł n o s p r a w n y c h i z w ią z a n y c h z ty m w y m o g ó w d o s tę p n o ś c i ) , j a k i in f o r m u ją c e o n o w o c z e s n y c h p o m o c a c h b ib l io te c z n y c h (R . S k o w r o ń s k a - K a m iń s k a , E le k t r o n i c z n y k a t a lo g s ta r o d r u k ó w W o je w ó d z k ie j B i b lio t e k i P u b l ic z n e j - K s i ą ż n i c y K o p e r n i- k a ń s k i e j w T o r u n i u ) .
W aldem ar Chorążyczewski, Beata Herdzin, Ikonografia dokum en
tów toruńskich. Funkcje i konteksty. Katalog w ystawy w Archiw um
Państwowym w Toruniu w dniach 6 - 8 grudnia 2007 roku, Toruń
2007, ss. 28
P r e z e n t o w a n y k a t a lo g p o w s t a ł w z w ią z k u z w y s t a w ą p r z y g o t o w a n ą w r a m a c h „ I T o r u ń s k i c h K o n f r o n ta c j i A r c h i w a l n y c h ” . J e g o p i e r w s z ą c z ę ś ć s ta n o w i o m ó w i e n i e e l e m e n t ó w g r a f i c z n y c h i k o n te k s t ó w , w k tó r y c h s i ę o n e p o j a w i a j ą w p r e z e n t o w a n y c h n a w y s t a w ie d o k u m e n ta c h i k s ię g a c h , o r a z 51 f o to g r a f i i p r z e d s t a w i a j ą c y c h i k o n o g r a f i c z n e e l e m e n t y d o k u m e n tó w z n a j d u j ą c y c h s ię w z a s o b i e A r c h iw u m P a ń s tw o w e g o w T o r u n i u . F o t o g r a f i e w y k o n a ła M a r z e n a K a m i ń s k a .K atarzyna K luczwajd, H istoryczna sześćdziesiątka Toruńskich H i
storyków Sztuki 1947-2007, T oruń 2007, ss. 88
K s i ą ż k a p o w s t a ł a z o k a z ji s z e ś ć d z i e s i ę c i o l e c i a T o r u ń s k i e g o O d d z ia łu S t o w a r z y s z e n i a H is to r y k ó w S z tu k i . J e s t w i e l o w ą tk o w y m o m ó w i e n i e m h is to r i i t e g o O d d z i a ł u , r ó ż n y c h p r z e j a w ó w j e g o a k t y w n o ś c i . W p r a c y z n a l a z ł o s ię p o n a d 7 0 il u s t r a c j i , w ty m p r z e c h o w y w a n e w A r c h iw u m U n i w e r s y t e t u M i k o ł a j a K o p e r n i k a w T o r u n i u k a r y k a t u r y n i e k tó r y c h c z ł o n k ó w O d d z i a ł u p i ó r a L e o n a J e ś m a n o w ic z a . A n n a Z i e m l e w s k a ( T o r u ń ) P i o t r O l i ń s k i ( T o r u ń )
