Henryk Batowski
Nazwiska pisarzy bułgarskich
zanotowane przez Mickiewicza :
(uzupełnienie)
Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 49/3, 241-242
H EN RY K B A T O W SK I
N A ZW ISK A PISA R ZY BU ŁGA RSK ICH ZANOTOW ANE PR ZEZ M ICKIEW ICZA
(U ZUPEŁN IENIE)
Poprzednia m oja n o tatk a pod identycznym jak powyższy ty tu ł e m 1 w inna była, ja k się okazuje, jeszcze zaczekać na ogłoszenie — aż do m ojej niedaw nej podróży do B ułgarii. Tam bowiem udało mi się, dzięki pom ocy naszego przyjaciela, w ybitnego bułgarskiego po lonisty, profesora P io tra Dinekow a, uzyskać pew ne dalsze szczegóły, k tó re uzupełniają i częściowo także p ro stu ją niektó re m oje w yw o dy zamieszczone w owej notatce.
M ianowicie, ulega zm ianie sposób odczytania końcowej części m arginesow ej uw agi M ickiewicza na m em oriale Bogorowa. O ka zu je się, że pierw sza w ersja odczytania tej uwagi była praw idło wa. Po nazw isku ,,Zankow “ (Cankow) istotnie ma być: „les deux
frères, auteurs d’une grammaire bulgare im prim ée à V ien ne“. O ka
zuje się, że M ickiewicz był dobrze poinform ow any, gdyż rzeczy w iście istniała tak a g ram aty k a bułgarska, napisana przez dw u braci o nazw isku Cankow , a ogłoszona d ru k iem w W iedniu. K toś ją m usiał poecie dostarczyć, w P ary żu jeszcze lub już w S tam b ule (gdyby no ta tk a m arginesow a pow stała dopiero w ty m ostatn im mieście). Oto p e łn y ty tu ł owej książki:
G r a m m a t i k d e r bulg arischen S p ra c h e von A. u n d D. K y r i a k Cankof. Wien. In C o m m is s io n bei Franz Leo. 1852. G e d r u c k t b ei L. S om m e r.
[6, 216 pp., 80].
K siążka zaw iera rów nież tek sty bułg arsk ie i w zory konw ersacji w łacińskiej tra n sk ry p c ji.
Teraz pytanie, k to są ci autorzy, o któ ry ch M ickiewicz wiedział od kogoś, że są b raćm i — zgodnie z praw dą. M usiał zatem usłyszeć o ty m od św iadom ego rzeczy B ułgara, najpew niej Bogorowa.
‘ P a m i ę t n i k L i t e r a c k i , X L V III, 1957, z. 1, s. 153— 162.
242 H E N R Y K B A T O W S K I
Pod literą „D.“ w ty tu le książki k r y je się, w spom niany ju ż w m ojej poprzedniej notatce, późniejszy w y b itn y po lity k b u łg a r ski D ragan Cankow, syn K iriaka. B ratem jego b y ł zaś nauczyciel ludow y A nton. B rak o nim dokładniejszych danych biograficznych. W iadom o tylko, że urodził się, podobnie ja k D ragan, w n a d d u n a j- skim Sw isztow ie, a — jak się zdaje — b ył o rok m łodszy od tam tego, tzn. m iałby urodzić się w 1829 roku. W iadom o też ze w spom nień za służonego organizatora ośw iaty bułgarskiej po w yzw oleniu, a czes kiego historyka, K onstantego J ir e c k a 2, że A n to n Cankow przebyw ał czas jak iś w Bukareszcie i W iedniu, obu m iastach skupiających przed w yzw oleniem liczną em igrację bu łg arsk ą; po w yzw oleniu był członkiem N ajwyższej Izby R achuby w Sofii.
Tak więc m ożna ostatecznie, już bez żadnych w ątpliw ości, zre konstruow ać zapisek M ickiewicza w form ie n astęp ującej:
M o u t ie f f , P ala ouzo ff, P ie t k o w i tc h , G uero ff, B o g o ïe ff — Z a n k o w — les d e u x frères, a u te u r s d ’une g ra m fm a ire ] b u lg f a re] i m p r i m é e à Vienne.
O d p a d a zatem p r o p o n o w a n a p r z e z e m n i e p o
p r z e d n i o w e r s j a , p rzypisująca au to rstw o cytow anej g ra
m atyki Bogorowowi.
W zakończeniu niniejszej n o tatki chcę jeszcze zwrócić uwagę naszych mickiewiczologów na fakt, że w ygłoszony na Sesji M ickie wiczowskiej PA N w r. 1956 odczyt pro feso ra E m ila G e o rg ie w a 3 ukazał się — w nieco rozszerzonej form ie — d ru k iem w S o fii4. Z asługuje on oczywiście na zrecenzow anie u nas.
2 К. И р е ч е к , Бълга рск и дневници 1879 — 1884. T. 2. София 1932, 3 Zob. E. G e о r g i e w , P o ls k o - b u łg a r s k ie w i ę z y liter a ck ie w epoce A d a m a
M ick iew icz a . (Przekład n iea u to ry zo w a n y na praw ach rękopisu). W arszaw a
1956. [M aszynopis p ow ielan y].
4 E. Г е о р г и е в , Българо-полски л и т ер а т ур н и връзки в епохата на българ-
ското възраждане. Очерк. Г о д и ш н и к н а С о ф и й с к и я У н и в е р с и т е т ,
