Władysław Chojnowski
Uwagi do projektu prawa o księgach
wieczystych i hipotece oraz do
rozporządzenia wykonawczego
Palestra 14/9-10(153-154), 26-38
Uwagi do projektu prawa
o księgach wieczystych i hipotece
oraz do rozporzgdzenia wykonawczego
Z arząd zen iem z dnia 15 m a ja 1966 ro k u M inister S praw iedliw ości utw o rzy ł K o m is ję do op raco w an ia p ro je k tu p ra w a o hipotece i księgach w ieczystych, pow ołując d o n iej m iędzy inn y m i przed staw icieli M in isterstw a R olnictw a i M in isterstw a Gospo d a r k i K om unalnej.
K om isja ta o p racow ała oba pow yższe p ro jek ty , k tó re zostały ro zesłane do sądów w ojew ódzkich. Te o sta tn ie pow ołały z kolei specjalne zespoły do zgłoszenia uw ag do ty c h p ro jek tó w . Po ro zp a trz en iu tych uw ag oraz uw ag n ad esłan y ch przez w łaściw e re s o rty zostały opracow ane now e p ro jek ty p ra w a o księgach w ieczystych i przepisów w p ro w a d za jąc y ch oraz rozporządzenia w ykonaw czego.
P ro je k ty te w znacznym sto p n iu odbiegają od pierw szych p ro jek tó w , poniew aż uw zględniono w nich w iele uw ag zgłoszonych przez pow yższe zespoły.
W szystkie te p ro je k ty o p arte są w zasadzie n a zachow anych w p rzepisach w p ro w ad z a ją c y c h k.c.: p rzepisach p ra w a rzeczowego, p ra w a o k sięgach w ieczystych i dotychczasow ych licznych rozporządzeniach w ykonaw czych z niew ielkim i ty lk o p ra k ty c z n y m i zm ianam i, o p a rty m i zresztą n a orzecznictw ie, d o k try n ie i p ra k ty c e k sięgow o-w ieczystej.
W a rty k u le tym chciałbym zw rócić uw agę na n ie k tó re w ażniejsze przepisy, na p rze p isy budzące w ątpliw ości oraz na przepisy odbiegające częściowo od dotychcza sow ego sta n u praw nego.
I. P R O J E K T P R A W A O K S IĘ G A C H W IE C Z Y ST Y C H I H IP O T E C E
1. A rty k u ł 5 p ro je k tu nie odbiega w zasadzie od treśc i a rt. 20 p ra w a rzeczow ego o ręk o jm i w ia ry publicznej ksiąg w ieczystych poza zm ianą, że z ręk o jm i k o rzy stać będ zie ty lk o te n nabyw ca, k tó ry złożył w niosek o w pis nabytego p ra w a .
W po p rzed n im p ro jek cie z ręk o jm i m iał k orzystać tylko ta k i nabyw ca, k tó ry u zy sk ał w pis p ra w a rzeczowego.
W uw ag ach naszych do tego p ro je k tu k ry ty k o w aliśm y te n p rzepis, poniew aż w y n ik a ło b y z niego, że nie jest chroniony ręk o jm ią nabyw ca, któ reg o w niosek przez wńele la t nie był za ła tw ian y nie z jego w iny.
2. W edług a rt. 6 ręk o jm i w ia ry publicznej ksiąg w ieczystych nic chroni rozpo rzą d zeń n ie o d p łatn y ch albo dokonanych n a rzecz nabyw cy działającego w złej w ierze. W złej w7ierze je st nie tylko ten, k to w ie, że treść księgi w ieczystej je st niezgodna z rzeczy w isty m sta n em p raw n y m , ale rów nież i ten, kto z łatw ością mógł się o ty m dow iedzieć.
N r 9— 10 Uwagi do pro jektu prawa o księgach w iec zy styc h 27
Je śli chodzi o m a ją te k kupio n y w czasie m ałżeństw a, to w św ie tle tego p rz e p isu — ze w zględu na d om niem anie w spólności ustaw o w ej z a rt. 31 i 32 k.r.o. — n ależy z reg u ły żądać sta w ien n ictw a do a k tu obojga m ałżonków (zbywców), w p rz e ciw nym bow iem razie nabyw cy m ożna będzie zarzucić, że z łatw ością m ógł się do w iedzieć od drugiego m ałżonka, iż n ab y w a n y m a ją te k ob jęty je s t w spólnością u sta w o w ą lu b w y n ik a ją c ą z um ow y m ałżeńskiej m a jątk o w e j, skoro, w raz ie z a przeczenia drugiego m ałżonka, nie byłby on chroniony ręk o jm ią.
U zasadnienie p ro je k tu w te j k w estii ta k się w ypow iada:
„N abyw ca nieruchom ości, k tó ry w obecnych w a ru n k a c h nie in te re s u je się osobą zbyw cy i jego praw em , lecz działa w yłącznie w o parciu o tre ść k sięgi w ieczystej, ja k k o lw iek łatw o może się przekonać, że w p isan e p raw o zbyw cy w rzeczyw istości n ie istn ie je lu b je st n a d a l w ątp liw e — nie zasługuje n a ta k dalece id ą c ą ochronę, aby jego nabycie ty lk o »w zaufaniu« do księgi w ieczystej było skuteczne i niw eczyło p ra w a osoby rzeczyw iście u p raw n io n ej. P rzy obecnej stru k tu rz e o b ro tu n ie ru c h o m ościam i sta ra n n y n ab y w ca zaw sze in te re su je się p rzede w szy stk im d w iem a s p r a w am i: 1) czy zbyw ca je st w rzeczyw istości osobą u p ra w n io n ą i 2) u ja w n ie n ie m w łasnego p ra w a w księdze w ieczystej.
Oczywiście, ta k sam o ja k w p ra w ie rzeczow ym , ręk o jm ia w ia ry p u b lic zn e j k sią g w ieczystych chroni tylko nabyw cę z czynności p raw n ej.
W edług a rt. 7 ręk o jm ia w ia ry publicznej ksiąg w ieczystych nie działa przeciw ko: 1) w łasności p aństw ow ej,
2) praw o m o b ciążającym nieruchom ość z m ocy u sta w y niezależnie od w pisu, 3) p raw o m dożyw ocia,
4) służebnościom ustan o w io n y m na podstaw ie decyzji w łaściw ego o rg an u a d m in istra c ji p aństw ow ej,
5) służebnościom drogi koniecznej albo u stanow ionym w zw iązku z p r z e kroczeniem gran icy przy w znoszeniu budow li lub innego u rządzenia. P o stan o w ien ia te są w yrazem dotychczasow ego orzecznictw a i w y n ik a ją z p rz e pisów kodeksu cyw ilnego (art. 910) lub z zasad w spółżycia społecznego (art. 5 k.c.). Szczegółowe om ów ienie przepisu a rt. 6 p ro je k tu jest po trzeb n e dlatego, że sfo r m u łow anie jego w yw ołało różnicę zdań w d oktrynie.
P ojęcie ręk o jm i w ia ry p ublicznej ksiąg w ieczystych oraz zasad y jaw ności h ip o tecznej było jed n ak o w e w p raw ie hipotecznym w b. K ról. P olskim z 1818 r. i w p ra w ie rzeczowym .
J a k u b G lass w sw oim „Z arysie p ra w a hipotecznego w b. K ró lestw ie P o lsk im ” om aw ia szczegółowo w § 28 (str. 73) to zagadnienie i dochodzi do w niosku, że nie k o rzy sta z ręk o jm i w ia ry publicznej nabyw ca d aro w an ej poprzednio nieruchom ości. N a p rzy k ła d d aro w izn a m iędzy m ałżonkam i ulega sk u tk o m z a rt. 1091— 1100 k.N., w szczególności zaś może ona być n a mocy a rt. 1096 w k ażd ej chw ili odw ołana, podlega zm niejszeniu w raz ie n aru sz en ia części rozrządzalnej (art. 920), podlega odw ołaniu w razie niew yK onania w a ru n k u , w razie niew dzięczności ze stro n y ob darow anego albo z pow odu p rzybycia dzieci (art. 953).
P o n ad to nie k o rzy sta z ręk o jm i w ia ry publicznej nab y w ca p rze d m io tu spadkow ego od jednego ze spadkobierców , jeżeli przedm iot te n nie p rzy p a d n ie w działach te m u spadkobiercy, a to w m yśl zasady d ek laraty w n eg o c h a ra k te ru działów , w yrażonego w a rt. 883 k.N.
W tych w szystkich w ypadkach, zdaniem Ja k u b a G lassa, każdy z a in te re so w an y w y czyta z w ykazu hipotecznego, że zbyw ający nieruchom ość m a ty tu ł n iepew ny,
k tó ry w n ie k tó ry ch w ym ienionych w yżej w ypadkach może ulec rozw iązaniu lu b stać się bezskuteczny. W ynika to z zasady jawności hipotecznej.
T ak a sam a zasada jaw ności w yrażona jest wr art. 20 p ra w a rzeczow ego w sło w ach: „W razie niezgodności między treścią księgi w ieczystej a rzeczyw istym s t a nem p ra w n y m treść księgi w ieczystej rozstrzyga na korzyść tego, kto przez czyn ność p ra w n ą nab y w a w łasność lub inne p raw a rzeczowe, chyba że chodzi o roz porządzenie b ez p ła tn e”. A w łaśnie przy darow iźnie z sam ej treści księgi w ieczystej w ynika, że obdaro w an y nie korzysta z rękojm i w iary p u blicznej ksiąg w ieczys tych, nab y w ca zatem nie może mieć więcej praw od zbyw cy.
Z dosłow nego brzm ien ia tego arty k u łu w ynika, że treść księgi w ieczystej nie roz strzy g a n a korzyść nabyw cy.
T ak rozum iały tre ść art. 30, 31 i 32 praw a hipotecznego z 1818 ro k u i d o k try n a , i orzecznictw o przez cały czas obow iązyw ania tego p raw a. T reść tych p rzepisów je st podobna do brzm ien ia art. 20 p raw a rzeczowego.
W orzeczeniu z d n ia 30.XII.1960 r. IV Cr. 914/60 (PiP 2/60, s. 340—342) S ąd N a j w yższy w y ra ził pogląd, że „nabyw ca nie może pow oływ ać się n a ręk o jm ię w ia ry p u blicznej ksiąg w ieczystych (...) jeżeli w czasie nabycia p ra w a mógł się dow iedzieć z sa m ej księgi, że p raw o jego poprzednika, chociaż w p isan e do księgi w ieczy stej, jest sp o rn e lub w ą tp liw e ”.
S ąd N ajw yższy p osługuje się tu taką sam ą m otyw acją, ja k ą przytacza J a k u b G lass w sw ej książce.
Tym czasem S tefan B reyer w komeiitafżU do tego art. 20 pr. rzeczow ego w p racy zbiorow ej pod ty tu łe m „P raw o cywilne z orzecznictw em , lite r a tu r ą i przep isam i zw iązkow ym i” pisze:
„R ękojm ia w iary publicznej osłania każdego nabyw cę bez w zględu na to, jak i był ty tu ł zbyw cy w pisanego w księdze w ieczystej, a zatem rów nież w tedy, gdy zby w ca b ył w pisany jako w łaściciel na podstaw ie um ow y darow izny. Dotyczy to też w ypadków , gdy d arow izna była dokonana pod rządem K odeksu N apoleona (S. B reyer: O dpow iedź p raw n a, PN n r 9—10/47, s. 238)”.
Nie zgadzam się z ty m poglądem i uw ażam , że stanow isko d o k try n y i orzecznic tw a n a tle p raw a hipotecznego z 1818 r. jest ak tu aln e n a d a l tak że w sto su n k u do a rt. 20 p ra w a rzeczowego i że będzie ono ak tu aln e w sto su n k u do a rt. 6 p ro je k tu (jeżeli oczyw iście n ie będzie on zmieniony), poniew aż zasad a jaw ności jest ta k a sam a w e w szystkich tych system ach praw nych.
P o n ad to opinia S. B rey e ra jest niesłuszna rów nież z p u n k tu w idzenia przep isó w przejściow ych. W m yśl trzeciej zasady międzyczasowego p ra w a p ry w a tn e g o (art. X L IX przep. w prow . k.c.), do skutków i zdarzeń po w ejściu w życie nowego p ra w a , zw iązanych z isto tą sto su n k u praw nego i odnoszących się do zobow iązań pow stałych przed jego w ejściem w życie, stosuje się praw o dotychczasow e (zasada dalszego dzia łania ustaw y).
T ak ro zw ija tę zasadę prof. Gwiazdomorski w a rty k u le ogłoszonym w „N ow ym P ra w ie ” w nrze 5/65 (s. 623) oraz ta k pojm uje ją Je rz y K urcyusz w sw ojej b ro szurze pt. „P rzepisy międzyczasowe do kodeksu cyw ilnego”.
Je śli chodzi o sk u tk i rzeczowe, to w myśl art. XL przep. w prow . k.c. tre ść p ra w rzeczow ych, k tó ry ch pow stanie po w ejściu w życie k.c. nie je st m ożliwe, podlega przepisom dotychczasow ym . To samo dotyczy przeniesienia tak ich p ra w lu b ich obciążenia. A przecież chodzi tu o ta k ie darow izny, k tó re nie są znane kodeksow i cyw ilnem u (z w y ją tk ie m przepisu o rażącej niewdzięczności obdarow anego).
N r 9— 10 Uwagi do p ro jek tu praw a o księgach w iec zy styc h 29
Do darow izn w ięc podleg ający ch k. N. n ależy stosow ać w m yśl te j zasady praw o dotychczasow e, a zatem rów n ież praw o hipoteczne z 1818 roku.
3. S tosow nie do a rt. 16 sądy, pań stw o w e k o m isje a rb itra żo w e i o rg an y ad m i n is tra c ji p ań stw o w ej są obow iązane za w iad am iać p ań stw o w e biu ro n o ta rialn e , w ła ś ciw e do pro w ad zen ia księgi w ieczystej, o k ażdej zm ianie w łaściciela nieruchom ości lub w i e c z y s t e g o u ż y t k o w n i k a , jeżeli dla nieruchom ości prow adzona jest k sięga w ieczysta albo zbiór złożonych dokum entów .
Do zaw iadom ień należy dołączyć odpisy praw om ocnych orzeczeń, decyzji i ugód ze stw ierd zen iem ich praw om ocności, ostateczności lu b w ykonalności. Dotyczy to także orzeczeń i decyzji u s t a l a j ą c y c h sta n w łasności lu b u żytkow ania wieczystego, odm ienny od ujaw n io n eg o w księdze w ieczystej albo w zbiorze złożonych do k u m entów .
P rzep is ten został p rzeniesiony z § 8 rozporządzenia M inistra S praw iedliw ości z dnia 21 lipca 1947 r. (Dz. U. z 1947 r. N r 53 i z 1954 r. N r 26). P rzep is tego roz p o rząd zen ia w p ra k ty c e n ie b y ł p ra w ie w yko n y w an y . W prow adzenie go do u s ta w y n ie w ą tp liw ie u p o rz ą d k u je te n sta n rzeczy.
4. Roszczenie o p rze n iesien ie w łasności lu b uży tk o w an ia w ieczystego albo o u s ta now ien ie ograniczonego p ra w a rzeczowego n a nieruchom ości w m yśl a rt. 27 może być po u pływ ie ro k u od d a ty w p isu w księdze w ieczystej w y k reślo n e na jed n o stro n n e żądanie w łaściciela lu b w ieczystego użytk o w n ik a, jeżeli w te rm in ie tym n ie złożono w n iosku o w pis p ra w a , k tó reg o dotyczy roszczenie. Jeżeli złożony w tym te rm in ie w niosek nie został uw zględniony, roszczenie może być w y k reślo n e z chw ilą upraw o m o cn ien ia się tego orzeczenia.
Jeżeli u p raw n io n y w y k aż e przed u pływ em ro k u od daty w pisu, że w y stą p ił do sąd u albo do p ań stw o w e j ko m isji a rb itra ż o w e j o przeniesienie lub u stanow ienie p ra w a określonego w yżej, to bieg te rm in u do w y k re śle n ia roszczenia liczy się od dnia ukończenia postępow ania. Je d n a k ż e w razie n ieuw zględnienia żądania, roszczenie może być wTy k reślo n e z ch w ilą zakończenia p ostępow ania.
W razie w pisu roszczenia przyszłego lu b w aru n k o w eg o bieg te rm in u do W3rk reśle - nia takiego roszczenia liczy się od dnia, w k tó ry m stało się ono w y m ag a ln e (art. 27).
W poprzednim p ro jek c ie roszczenie ta k ie m iało być w y k re ślo n e po upły w ie roku od daty w pisu. W u w ag a ch do tego p ro je k tu podnosiliśm y, że postępow anie s ą dow e w sp raw ie tego roszczenia może się toczyć przez czas dłuższy i to p rzew ażnie dłuższy od roku. N ależy stw ierdzić, że w now ym p ro jek cie uw zględniono ten nasz p o stu la t i w prow adzono p rzepis, że roszczenie może być w y k reślo n e dopiero z ch w i lą zakończenia p ostępow ania.
5. A k ty n o ta ria ln e dotyczące u sta n o w ien ia, p rzeniesienia, zm iany lu b zniesienia p ra w rzeczow ych n a nieruchom ości m ogą być sporządzane przez pań stw o w e b iu ra n o ta ria ln e w łaściw e do p ro w a d ze n ia księgi w ieczystej dla te j nieruchom ości albo przez biu ro m iejsca zam ieszk an ia stro n y b ędącej osobą fizyczną lu b siedziby strony n ie będącej osobą fizyczną, a w w y p a d k u nieruchom ości p ań stw o w e j — siedziby p ań stw o w ej jed n o stk i o rg an iz ac y jn ej u p ra w n io n e j do dok o n an ia czynności (art. 32).
Z p rzepisu tego w y n ik a, że pań stw o w e b iu ro n o ta ria ln e , w którego okręgu z n a j d u je się nieruchom ość, a k tó re nie pro w ad zi ksiąg w ieczystych (np. w Ż y ra rd o w ie, C iechanow ie, P rzasn y szu , M akowie), przy czym żadna ze stro n n ie zam ieszkuje n a jego teren ie, n ie jest w łaściw ie do spo rząd zan ia tego ro d za ju aktów .
6. W edług a rt. 38 podstaw ą do oznaczenia nieruchom ości w księdze w ieczystej są d an e pochodzące z ew idencji gruntów i budynków .
7. W razie niezgodności danych zam ieszczonych w ew idencji g ru n tó w i b u d y n ków z oznaczeniem nieruchom ości w księdze w ieczystej, pań stw o w e b iu ro n o ta ria ln e dokonuje n a w n i o s e k w łaściciela nieruchom ości, w ieczystego użytk o w n ik a albo o rg an u prow adzącego ew idencję gruntów i budynków w pisu u zgadniającego na pod staw ie tych d anych (art. 39).
A w ięc uzgodnienie z ew idencją gruntów nie może n astąp ić z urzędu, ta k ja k to jest obecnie.
8. D la k aż d ej nieruchom ości prow adzi się je d n ą księgę w ieczystą.
Dla b u d y n k ó w stanow iących z mocy szczególnych przepisów o d ręb n y od g ru n tów p rze d m io t w łasności prow adzi się księgę w ieczystą w sp ó ln ą dla g ru n tu i b u dynków , a dla lok ali stanow iących odrębną w łasność prow adzi się księgę w ie czystą w sp ó ln ą dla g ru n tu i dla lokali (art. 40).
S tan o w i to zm ianę w stosunku do obecnego sta n u praw nego, poniew aż obecnie dla ta k ich lo k a li p row adzi się odrębne księgi.
9. W edług a rt. 42 nieruchom ości tego samego w łaściciela stanow iące zorganizo w an ą całość gospodarczą mogą być połączone w księdze w ieczystej w je d n ą n ie ruchom ość.
P ołączenia ta k ich nieruchom ości może żądać tak że organ p row adzący ew idencję g ru n tó w i budynków .
B ędzie tu chodziło przede w szystkim o gospodarstw a rolne.
10. O dłączenie części nieruchom ości bez zm iany w łasności te j części je st dopu szczalne ty lk o w ted y , gdy nie może ona stanow ić zorganizow anej całości gospodar czej z pozostałą resz tą (np. z powodu odległości, zm iany przeznaczenia odłączonej części itp.). Je że li przepisy szczególne p rze w id u ją zakaz podziału nieruchom ości, stosuje się odpow iednio te przepisy przy odłączeniu części nieruchom ości (art. 46). 11. A rt. 53 stanow i, że do w pisu ograniczonego p raw a rzeczow ego n a n ie ru c h o mości w y sta rc zy a k t n o ta rialn y obejm ujący ośw iadczenie w oli w łaściciela o u sta n o w ieniu tego p raw a.
Do w pisu p ra w a osobistego lub roszczenia w y starczy do k u m en t o b ejm u ją cy ośw iadczenie w oli w łaściciela o ustanow ieniu tego p ra w a albo o b ejm u ją cy zgodę na w pis roszczenia. P rzepis ten stosuje się odpow iednio do w pisu p rzen iesien ia h i poteki i u stę p stw a p ierw szeństw a, jednakże gdy u stępstw em p ie rw sz eń stw a m a ją być d o tk n ię te p ra w a jeszcze innej osoby, potrzebny je st także d o k u m e n t o b ej m u jący zgodę te j osoby.
T aki sta n p ra w n y obow iązuje obecnie. Przepis p ro je k tu jest b ard z iej p rec y zy jn y i ro zw ija jąc y zasadę ośw iadczenia woli o ustanow ieniu p ra w a osobistego lu b roszcze nia.
12. W łaściciel nieruchom ości i w ieczysty użytkow nik je st obow iązany do u ja w n ienia swego p ra w a w istn iejącej księdze w ieczystej. O bow iązek ten nie dotyczy nieruchom ości, k tó ra w sk u te k zm ian w osobie w łaściciela sta ła się w łasnością pań stw o w ą, a w łaściw y organ ad m in istra cji p ań stw o w ej złożył w niosek o zam knięcie księgi w ieczystej dla tej nieruchom ości (art. 62).
N r 9—10 Uwagi do projektu prawa o ksiągach w iec zy styc h 31
W p i s y k o n s t y t u t y w n e
13. W pis w księdze w ieczystej jest niezbędny:
a) do ustanow ienia o d ręb n e j w łasności lokali (art. 63),
b) do oddania te re n u w w ieczyste użytkow anie i do p rze n iesien ia tego p r a w a tylko w drodze um ow y, a w ięc nie w drodze np. spadku (art. 64),
c) do ustanow ienia, przeniesienia i z m i a n y tre śc i hipoteki, ja k rów n ież do- przeniesienia hipoteki, k tó re n a stęp u je w ra z z przelew em w ierz y teln o ści zabezpieczonej hipoteką k au c y jn ą (art. 65),
d) do zm iany lub zastrzeżenia pierw szeń stw a ograniczonych p ra w rzeczo w ych, jeżeli choć jedno z tych p ra w je st u ja w n io n e w księdze w ieczystej-
(art. 66).
14. W edług art. 71 a k t n o tarialn y , którego tre śc ią je st p rze n iesien ie w ła s n o śc i nieruchom ości, pow inien zaw ierać w niosek stro n o dokonanie w pisu. Jeżeli n ie r u chom ość nie m a założonej księgi w ieczystej, a tre śc ią a k tu je st p rze n iesien ie w ła s ności nieruchom ości, a k t m o ż e (a w ięc nie m usi) zaw ierać w niosek o z a ło ż en ie księgi w ieczystej.
S porządzenie takiego a k tu nie jest dopuszczalne, jeżeli stro n y nie w y k az ały u p r a w n ien ia do zaw arcia czynności p raw n ej m ającej być przed m io tem tego a k tu .
W przepisie tym opuszczono (praw dopodobnie nieśw iadom ie) a k t o b ejm u ją cy u s ta now ienie użytkow ania w ieczystego i p rzeniesienia tego p raw a.
15. Pełnom ocnictw o do złożenia i do cofnięcia w n io sk u może być udzielone ty lk o n a piśm ie (art. 73). Nie jest w ięc w ym agane pośw iadczenie podpisu m ocodaw cy, ja k to p rze w id u je przy cofnięciu w niosku obecne praw o o k sięg ach w ieczystych.
16. W edług art. 76 o kolejności w niosku o w pis ro zstrzy g a d a ta jego złożenia. Za d atę złożenia uw aża się datę jego w p ły w u do państw ow ego b iu ra n o ta ria ln e g o prow adzącego księgę w ieczystą lu b datę jego sporządzenia w ty m biurze. W nioski^ k tó re w płynęły tego samego dnia, uw aża się za złożone jednocześnie.
Z przepisu tego w ynika, że d aty złożenia w niosku n a poczcie, ja k rów n ież d a ty złożenia w niosku w kancelarii w ięziennej, nie uw aża się za d a tę złożenia w n io sk u . P oza tym godzina w płynięcia w niosku nie jest tu d ecy d u jąca, albow iem w n io sk i zło żone tego samego dnia w różnych godzinach uw aża się za w nioski złożone jednocześ nie.
17. P aństw ow e biuro n o ta rialn e dokonuje w p isu w g ran ic ac h w niosku, je że li n ie zachodzą przeszkody do w pisu.
W razie istnienia przeszkody p aństw ow e biu ro n o ta ria ln e może w yznaczyć w nio skodaw cy odpow iedni te rm in do jej usunięcia. Z w ażnych pow odów te rm in te n może być przedłużony.
Po bezskutecznym upływ ie te rm in u państw ow e b iu ro n o ta ria ln e odm ów i doko n a n ia w pisu. Jednakże jeżeli w niosek o w pis dotyczy p ra w a podlegającego obow iąz kow i u jaw nienia, stosuje się odpow iednio przepis a rt. 15 (art. 80), a zatem p a ń s tw o w e b iu ro n o ta rialn e w pisuje ostrzeżenie o niezgodności tre śc i księgi w ieczystej z rz e czyw istym stanem praw nym .
W edług ustalonego orzecznictw a p aństw ow e b iu ro n o ta ria ln e obow iązane je st o d d alić w niosek o w pis, jeżeli czynność d o tk n ię ta je st niew ażnością, np. z pow od .
n a ru sz e n ia przepisów o obrocie nieruchom ościam i rolnym i lu b o podziale n ie ru c h o mości m iejskich.
O czyw iście rów nież w edług p ro je k tu obow iązek te n nie budzi w ątpliw ości. 18. W m yśl a rt. 82 w postępow aniu z za k resu ksiąg w ieczystych p aństw ow e b iu ro n o ta ria ln e w y d aje orzeczenia* w form ie w pisów i postanow ień, a n o ta riu sz w y d a je w razie p o trzeby zarządzenia.
P ań stw o w e biuro n o ta ria ln e w yd aje orzeczenia n a posiedzeniu n ie jaw n y m bez u d ziału osób zain tereso w an y ch , chyba że uzna to za potrzebne.
P o stan o w ie n ia państw ow ego b iu ra notarialnego i zarządzenia n o ta riu sza , od k tó ry ch p rzy słu g u je śro d ek odw oław czy, u zasadnia się z u rzęd u i doręcza w raz z u za sa d n ien ie m osobom, k tó ry ch postanow ienie lu b zarządzenie dotyczy. P o sta n o w ien ia o odm ow ie w p isu lu b ' w yznaczenie w nioskodaw cy te rm in u do u sunięcia przeszkody do w pisu doręcza się ponadto osobom, k tó ry ch praw o m iało być w pisem dotk n ięte.
W pis u za sa d n ia się tylko n a żądanie osoby zain tereso w an ej, zgłoszone w te rm in ie tygodniow ym od zaw iadom ienia, a w b ra k u takiego żą d an ia ta k że w tedy, gdy osoba z a in te re so w an a zask a rż y ła w pis w ustaw ow ym te rm in ie (art. 83).
W pop rzed n im pro jek cie w pis uzasadniało się tylko n a żądanie osoby z a in te re sow anej. N a sk u te k naszych uw ag dostosow ano przepis p ro je k tu do u n o rm ow ania u zasad n ień orzeczeń, ja k ie p rzew idziane jest w k.p.c.
19. W edług art. 88 rew iz ję od w pisu w nosi się w te rm in ie dw utygodniow ym od doręczenia u zasad n ien ia w pisu osobie skarżącej. W razie zrzeczenia się zaw ia dom ienia o w pisie, te rm in ten biegnie od dnia zrzeczenia się.
Je że li osoba sk a rż ąc a nie zażądała uzasadnienia w pisu w te rm in ie tygodniow ym od d n ia zaw iad o m ien ia jej o w pisie, term in do w n iesienia rew izji biegnie od dnia, w k tó ry m u p ły n ą ł te rm in do żądania uzasadnienia. T erm in ten w ty m ostatnim w y p a d k u w ynosi w ięc trzy tygodnie, licząc od dnia dokonania w pisu.
20. K sięgę w ieczystą dla nieruchom ości p aństw ow ej zak ła d a się n a w niosek w łaściw ego o rg an u a d m in istra c ji państw ow ej, a księgę dla nieruchom ości nie s ta now iącej ta k ie j w łasności — n a w niosek w łaściciela nieruchom ości, n a w niosek osoby, k tó re j p rzy słu g u je ograniczone praw o rzeczowe, albo na w niosek z a in te re sow anego w ierzyciela (art. 92).
W edług obecnego sta n u p raw n eg o księga w ieczysta może być założona tylko na po d staw ie w n io sk u w łaściciela.
21. W razie zaginięcia lu b zniszczenia księgi w ieczystej w łaściw e państw ow e biu ro n o ta ria ln e u zn a je ją za zaginioną lub zniszczoną. Jeżeli osoba u p raw n io n a nie złożyła w n io sk u o założenie now ej księgi, p aństw ow e biu ro n o ta ria ln e zak ład a ją z u rzę d u (art. 94).
W pop rzed n im p ro jek c ie p rzew idyw ano w y d aw an ie p ostanow ienia w te j kw estii. W edług tego przepisu w y d a je się, że postanow ienie ta k ie nie jest p otrzebne, choć jest to w ątp liw e.
Z b io ry złożonych d o ku m e n tó w
22. Dla nieruchom ości, k tó re nie m ają założonych ksiąg w ieczystych albo k tó rych księgi w ieczyste zaginęły lu b uległy zniszczeniu, prow adzi się do czasu założe n i a k sią g w ieczystych zbiory złożonych dokum entów , jeżeli z pow odu istn ie ją c e j
N r 9— 10 Uwagi do p ro jek tu praw a o księgach w iec z y s tyc h 33
przeszkody do oznaczenia nieruchom ości w księdze w ieczystej nie m ożna założyć księgi w ieczystej (art. 99).
W łaściciel nieruchom ości, dla k tó re j z pow odu istn iejące j przeszkody o k reślo n ej w a rt. 99 nie m ożna założyć księgi w ieczystej, jest obow iązany do u ja w n ie n ia sw ego p ra w a , ale tylko w założonym już zbiorze dokum entów .
J a k w y n ik a z u zasad n ien ia p ro je k tu , „obow iązek u ja w n ie n ia p ra w a w łasności w zbiorze złożonych d o kum entów istn ie je ty lk o w ted y , gdy chodzi o zbiory is tn ie ją c e (art. 101 § 1)”.
23. W edług a rt. 103 u ja w n ie n ie p ra w a przez złożenie d o k u m e n tu do zbioru może n a stą p ić w tedy, kiedy obow iązujące p rzepisy p rz e w id u ją w pis do k sięgi w ieczystej. Je d n a k ż e n ie je st tu dopuszczalne u ja w n ien ie :
a. u żytkow ania w ieczystego, b. odrębnej w łasności lokali, c. praw osobistych i roszczeń.
U jaw n ien ie hipoteki dopuszczalne je st tylko w tedy, gdy h ip o te k a zabezpiecza n a rzecz b a n k u pożyczkę bankow ą, n a rzecz P a ń s tw a należności od osób fizycznych i spółdzielni budow nictw a m ieszkaniow ego z ty tu łu ceny sp rzed aży nieruchom ości, a ponadto gdy szczególny przepis w y ra źn ie na to pozw ala.
W raz ie u ja w n ien ia w zbiorze dokum entów h ip o tek i n a rzecz b a n k u zabezpiecza jącej pożyczkę bankow ą nie sto su je się ograniczenia w ym ienionego w a rt. 103, a w ięc zabezpieczenie to będzie o b jęte rę k o jm ią w ia ry p u blicznej ksiąg w ieczystych.
24. D la u zasadnienia w n iosku o uzasad n ien ie p ra w a na nieru ch o m o ści przez zło żenie d o kum entu do zbioru, k tó ry w zw iązku z ty m w nioskiem m a być założony, n ie jest potrzebny dowód, że praw o b ędące p rzedm iotem u ja w n ie n ia przy słu g iw ało ro zporządzającem u (art. 106).
J e s t to w ięc pow tórzenie p rzep isu a rt. 13 ro zporządzenia M in istra S p ra w ied liw o ści z dnia 29.XI.1946 r. (Dz. U. N r 66, poz. 368) o urząd zen iu i p ro w a d ze n iu zbioru dokum entów .
H i p o t e k a
25. P rzepisy o hipotece są p ra w ie bez zm ian p rzeniesione do p ro je k tu z p ra w a rzeczowego.
Z agad n ien ia zm iany w p rzepisach dotychczasow ych dotyczą: 1) zniesienia in sty tu c ji hipo tek i n a w ierzytelności h ipotecznej, 2) zniesienia in sty tu c ji hipo tek i w łaściciela,
3) zniesienia in sty tu c ji u m orzenia h ipoteki,
4) ograniczenia dopuszczalności u sta n o w ien ia h ipoteki łącznej n a n ie ru c h o m ościach stanow iących w łasność różnych osób przez u zależnienie je j od istnienia so lid arn ej odpow iedzialności w łaścicieli za dług podleg ający za bezpieczeniu.
II. P R Z E P IS Y W P R O W A D Z A J Ą C E
1. Do czasu objęcia nieruchom ości e w id e n cją g ru n tó w i b u d y n k ó w p o d sta w ę oznaczenia nieruchom ości p rzy założeniu księgi w ieczystej m ogą stanow ić m ap y w łączone do zasobu g eo d ezyjno-kartograficznego w sk ład n icy g eodezyjnej (art. X I).
J a k w iadom o, n a w siach k la sy fik ac ja g ru n tó w została już dokonana w całym k ra ju . P ra c a ta w m iastach nie została jeszcze zakończona.
Poza m ap am i ze składnicy geodezyjnej p odstaw ę oznaczenia nieruchom ości m ogą stan o w ić w szelkie inne m apy i plany.
2. P o stęp o w a n ie w szczęte przed w ejściem w życie p ra w a o księgach w ieczystych i hipotece będzie się toczyło od tej chw ili w edług przepisów tego praw a.
C zynności dokonane w czasie przed w ejściem w życie tego p ra w a są skuteczne, jeżeli o d p o w iad a ją przepisom dotychczasow ym (art. X III). Je st to pow tórzenie o d pow iedniego p rzep isu w prow adzającego k.p.c.
3. Po upły w ie ro k u od dnia w ejścia w życie tego p ra w a w y g asają z mocy sam e go p ra w a w szelkie hipoteki, d ługi g ru n to w e i długi rentow e, w pisane przed dniem 30 p aź d ziern ik a 1950 r., k tó ry ch w ysokość po przeliczeniu n a obecną w a lu tę nie przew yższa kw o ty 1 000 zł, chyba że przedm iotem zabezpieczenia jest w ierzytelność P a ń stw a .
H ipotekę, d ług gru n to w y albo dług rentow y w y k re śla się przy pierw szym w niosku o w pis w księdze w ieczystej, w k tó rej praw o to jest ujaw nione. Dotyczy to rów nież w szelkich innych obciążeń, k tó re w ygasły z mocy przepisów szczególnych.
P rz ep isy te stosuje się odpow iednio w w y p ad k u u ja w n ie n ia h ipoteki w zbiorze d o k u m en tó w (art. XIX).
4. W szczęte przed dniem 1 stycznia 1947 roku n a obszarze, na k tó ry m obow iązy w ało p raw o o u sta la n iu w łasności dóbr nieruchom ych, o przy w ilejach i h ipotekach z 1818 roku, postępow anie o p ie rw ia stk o w ą reg u la cję hipoteki ulega um orzeniu z s a mego p ra w a , jeżeli w ciągu dw óch la t od dn ia w ejścia w życie p ra w a o księgach w ieczystych i hipotece nie zostanie założona księga w ieczysta (art. XX).
5. P ra w a , k tó re zostały u jaw n io n e w księgach w ieczystych na tym obszarze przez zastrzeżenie, a tylko z przyczyn fo rm aln y ch n ie zostały w p isan e do tych ksiąg, p o d le g ają w pisow i z p ierw szeństw em w y n ik ając y m z tego zastrzeżenia (art. X X II).
6. P ań stw o w e biuro n o ta ria ln e może z u rzęd u lu b na w niosek osoby za in te re so w an e j orzec o u tra c ie mocy p raw n ej i o zam knięciu księgi w ieczystej założonej przed d niem 1 stycznia 1947 roku, jeżeli z okoliczności, a w szczególności z treści w pisów o d p ow iadających działow i II księgi, w y n ik a, że w pisy te stały się oczy w iście n ie a k tu a ln e , a uzgodnienie stan u p raw n eg o ujaw nionego w księdze w ieczystej z rzeczyw istym stan em p ra w n y m n apotykało tru d n e do przezw yciężenia przeszkody (art. X XIV).
C hodzić tu będzie przede w szystkim o w y p ad k i w pisów sprzed w ielu dziesiątków la t, w ciągu k tó ry ch następ o w ały liczne zm iany w łaścicieli nieruchom ości bez u ja w n ie n ia ich w księdze, a a k ty n o ta rialn e lu b ich w pisy zaginęły albo postępow anie spadkow e byłoby bardzo utru d n io n e.
7. Jeżeli p rze d w ejściem w życie tego p ra w a zostało w szczęte postępow anie sca leniow e lu b w ym ienne, o b ejm u ją ce m niej niż połow ę ogólnej pow ierzchni d an e j n ie ruchom ości, k sięg a w ieczysta te j nieruchom ości tra c i moc p ra w n ą w całości z dniem w ejścia w życie tego p ra w a (art. XXV).
P rz ep is te n zredagow any je st niezbyt zrozum iale, poniew aż w y n ik a z niego, że objęcie postępow aniem scaleniow ym lub w ym ien n y m jak iejk o lw iek , n aw et n a j
Nr 9— 10 Uwagi do projektu praw a o księgach w iec zy styc h 35
m niejszej części nieruchom ości pow oduje u tr a tę mocy p ra w n e j księgi w całości, a chodzi chyba o sy tu a cję odw rotną.
8. T ra c ą moc p ra w n ą w całości księgi w ieczyste nieruchom ości położonych na obszarze mocy obow iązującej d ek re tu z dnia 26X.1945 r. o w łasności i uży tk o w an iu g ru n tó w n a obszarze m. st. W arszaw y (Dz. U. N r 50, poz. 279) założone p rzed dniem 1 stycznia 1947 roku (art. X X VII). Chodzi tu o obszar W arszaw y w sta ry c h g ra n i cach.
9. K sięgi, k tó re tra c ą moc p ra w n ą na podstaw ie pow yższych przepisów , zacho w u ją znaczenie d o k u m en tu (art. X X V III).
10. Po u pływ ie ro k u od dnia w ejścia w życie tego p ra w a tr a c ą moc p ra w n ą i p o d le g ają z urzędu zam knięciu zbiory dokum entów , w k tó ry ch p rzed upływ em tego te rm in u nie zostało u ja w n io n e p raw o w łasności (art. XXX).
U staw odaw ca w ychodzi tu z założenia, że jeżeli w okresie od 1947 ro k u do u p ły w u ro k u od w ejścia w życie tego p ra w a nie n a stą p iła zm iana w łasności, to za chow anie ta k ic h zbiorów stało się n ie ak tu a ln e .
11. P rz ep isy p raw a o księgach w ieczystych i hipotece z a w ie ra ją zarów no p rze p i sy p ra w a m aterialn eg o jak i form alnego. Z tego w zględu jeśli chodzi o przepisy p ra w a m aterialn eg o , to tu będą m iały ta k że zastosow anie a rt. X X X V II—X LIV i X L V III przep. w prow . k.c.
Jeżeli chodzi o treść p ra w rzeczow ych, to podlega ona od chw ili w ejścia w życie kodeksu cyw ilnego przepisom tego kodeksu z. m ocą w steczną. Od te j zasady przepisy w p ro w a d za jąc e k.c. p rze w id u ją w y ją te k w a rt. XL, m ianow icie ta k i, że tre ść praw rzeczow ych, k tó ry ch po w stan ie po chw ili w ejścia w życie k o deksu cyw ilnego nie je st m ożliw e, ale k tó re pozostają nadal w mocy, podlega przepisom dotychczasow ym . To sam o dotyczy p rzeniesienia, obciążenia, zm iany treści lu b p ie rw sz eń stw a oraz zn iesienia ta k ic h praw .
U staw o d aw ca kładzie tu n acisk nie n a in sty tu c je praw n e, lecz na k o n k re tn e p r a w a rzeczow e, poniew aż mówi o „pow staniu p ra w rzeczow ych”, a p ra w a rzeczow e p o w sta ją tylko n a sk u te k czynności p raw n y ch , czynów i innych zdarzeń. In sty tu c je p ra w n e nie po w stają, lecz są stanow ione przez u staw y.
W szczególności do tych p raw rzeczow ych będą należały p ra w a w y n ik a ją c e z d arow izn pow stałych pod rządem kodeksu N apoleona, o k tó ry ch m ow a w § 1 p k t 1.
D rugi w y ją te k w p ro w a d za ją om aw iane przepisy w a rt. X L I i X L II co do zasie dzenia.
III. P R O J E K T R O Z P O R Z Ą D Z E N IA W Y K O N A W C Z E G O
K s i ę g i w i e c z y s t e
1. Z aśw iadczenia z ksiąg w ieczystych i zbioru dokum entów z księgi w ieczystej d aw n e j w ed łu g § 2 p k t 3 m a podpisyw ać ty lk o no tariu sz. J e s t to p rzep is b ard z o n ie p ra k ty c z n y , poniew aż za zgodność zaśw iadczenia z k sięgą i zbioru d o k u m en tó w po w in ien odpow iadać urzęd n ik , k tó ry to zaśw iadczenie re d a g u je i k tó ry p o w in ie n je podpisyw ać. W p ra k ty c e n o ta riu sz nie m a m ożności sp raw d ze n ia zgodności tego za św iadczenia z treśc ią księgi w ieczystej lu b zbioru, poniew aż m u siałb y tę pracę, k tó rą w y k o n ał urzęd n ik , w ykonać ponow nie.
2. R ozporządzenie w p ro w a d za w § 7 przechow yw anie księgi w ieczystej w teczce a k t księgi.
3. P o d staw ą oznaczenia nieruchom ości w księdze w ieczystej je st m apa ew i d en c y jn a i r e je s tr gru n tó w , a p o d sta w ą u żytkow ania w ieczystego — um ow a tego u ży tk o w a n ia (§ 10).
4. Część nieruchom ości może być odłączona tylko w tedy, gdy zostały p rz e d sta w ione d o k u m e n ty stan o w iące p odstaw ę oznaczenia nieruchom ości zarów no co do części odłączonej, ja k i co do części pozostałej (§ 14).
W edług p ro je k tu w ięc zarów no część odłączona ja k i pozostała pow inny być określone n a m apie, a nie n a szkicu, jak dotychczas, gdy część odłączona jest m n ie j sza od połow y nieruchom ości.
5. W e w szy stk ich działach księgi w ieczystej w łam ie I „W zm ianka o w n io sk u ” zam ieszcza się w zm iankę o w niosku.
W zm ianka o w n iosku sk ła d a się z n u m e ru kolejnego d ziennika kw i zd, k tó ry m został oznaczony w niosek, z dodaniem dw óch końcow ych cyfr danego ro k u oraz daty je j zam ieszczenia i podpisu w yznaczonego p racow nika państw ow ego b iu ra n o ta ria l nego (§ 16).
W edług obecnego sta n u p raw nego w zm ianka sk ład a się tylko z n u m e ru k o le j nego dzien n ik a z dodaniem dw óch końcow ych cy fr danego roku.
W edług p ro je k tu , w zm ian k i należy um ieszczać rów nież w ak ta c h zd. W jak i spo sób będzie się to robiło, m ów i o ty m § 373 rozporządzenia.
6. W niosek o odłączenie części nieruchom ości załącza się do a k t księgi w ieczystej nieruchom ości, od k tó re j n a s tę p u je odłączenie. Jeżeli je d n a k w niosek ta k i za w arty je st w dokum encie m a jąc y m stanow ić podstaw ę w pisu w yłącznie w księdze w ie czystej, do k tó re j przenosi się odłączoną część nieruchom ości, d okum ent te n załącza się do te j o sta tn ie j księgi (§ 38).
W edług obecnie obow iązujących przepisów w szystkie d o kum enty dołącza się do a k t księgi w ieczystej nieruchom ości, od k tó re j n a s tę p u je odłączenie.
7. Jeżeli do k u m en t stw ie rd z ając y nabycie zaginął lub uległ zniszczeniu, a w n io skodaw ca nie posiada u rzędow nie poświadczonego w y p isu tego d okum entu, pow i nien pow ołać in n e dow ody na stw ie rd z en ie nabycia w łasności nieruchom ości o k reślo n ej w e w n io sk u o założenie księgi w ieczystej (§ 41).
Z p rze p isu pow yższego w y n ik a, że je st tu dopuszczalny każdy dowód, np. w po staci zaśw iadczeń prezydiów ra d narodow ych, w ydziałów finansow ych, a n aw e t do- ■wód ze św iadków .
8. W po stęp o w an iu o założenie księgi w ieczystej pań stw o w e biu ro n o ta ria ln e p rzep ro w ad z a dow ody, ja k ie stosow nie do okoliczności uzna za potrzebne, biorąc z u rzędu pod uw agę w szczególności zbiory złożonych dokum entów , d o k u m e n ty n a leżące do zaginionej lub zniszczonej księgi w ieczystej oraz zachow ane części ta k ie j księgi, a ta k ż e dane z ew id e n cji g ru n tó w i budynków .
D la u sta le n ia koniecznych dow odów biu ro może przeprow adzić odpow iednie do chodzenie (§ 44).
9. Je że li p raw o w łasności tego, kto m a być w p isan y w zak ład an ej księdze w ie czystej, n ie zostało d ostatecznie w y k azan e, państw ow e biu ro n o ta ria ln e zarządzi do kon an ie obw ieszczeń publicznych. A w ięc w edług p ro je k tu obw ieszczenia te z reg u ły n ie będą potrzebne, co ogrom nie u ła tw i przyśpieszenie postępow ania.
N r 9— 10 Uwagi do projektu prawa o księgach w iec z y s tyc h 37
W edług obecnie obow iązujących przepisów obw ieszczenia w k aż d y m w y p a d k u za k ła d a n ia księgi są obow iązkow e.
Z b io ry zło żo n ych d o k u m e n tó w
10. Do pierw szego w n iosku o u ja w n ie n ie przez złożenie d o k u m e n tu do zbioru należy dołączyć zaśw iadczenie w łaściw ego o rg an u prow adzącego ew id en cję g ru n tó w i budynków , że obszar, n a k tó ry m z n a jd u je się nieruchom ość, nie został jeszcze ob ję ty ew id en cją g ru n tó w . Dotyczy to ta k że każdego w n iosku o u ja w n ie n ie ju ż w is t niejący m zbiorze zm ian w p ra w ie w łasności (§ 63).
J a k już p o d k reśliłem w yżej, w edług p ro je k tu zak ład a się księgę w ieczystą w k a ż dym w y p ad k u , gdy nieruchom ość została o b ję ta ew id e n cją gru n tó w .
11. W niosek o w pis w łasności w księdze w ieczystej, k tó ra zag in ęła lu b uległa zniszczeniu, u w aża się za w niosek o u ja w n ie n ie p ra w a przez złożenie d o k u m e n tu do zbioru bez w zględu na to, czy zbiór ta k i już istn ieje, czy też m a być dopiero zało żony, chyba że założenie lu b dalsze p row adzenie takiego zbioru je st niedopuszczalne (§ 65).
Założenie lu b dalsze p row adzenie zbioru nie jest dopuszczalne, jeżeli nieruchom ość została o b ję ta ew id e n cją g runtów . W niosek o u ja w n ie n ie w łasności uw aża się za w niosek o założenie księgi w ieczystej. U jaw n ien ie innych p ra w niż p raw o w łasności nieruchom ości w zbiorze złożonych dokum entów jest dopuszczalne (§ 66).
12. W edług § 67 z odłączenia części nieruchom ości ze zbioru d o k u m en tó w spo rządza się m apę części odłączonej i szkic pozostałej części, jeżeli część odłączona nie p rzek racza połow y nieruchom ości.
13. W zm ianki o w niosku um ieszcza się n a w ew n ę trz n e j stro n ie ok ład k i zbioru złożonych dokum entów . W zm iankę sk reśla się po rozpoznaniu w n io sk u (§ 7? .
14. Sądow i rew iz y jn em u w ra z z w niesionym środkiem odw oław czym p rze d staw ia się zbiór złożonych dokum entów (§ 74).
15. Jeżeli k ilk a k ro tn e w ezw an ia do usu n ięcia przeszkód do u ja w n ie n ia p ra w a lub do u sunięcia b ra k ó w fo rm a ln y c h w n iosku albo do uiszczenia n ależnej o płaty w p o stępow aniu p rzy n a g la ją c y m okażą się bezskuteczne, to p ań stw o w e b iu ro n o ta ria ln e może postępow anie w sp raw ie u ja w n ie n ia p ra w a zaw iesić, sto su jąc odpow iednio przepis art. 177 p k t 6 k.p.c. (§ 78).
Po upływ ie czterech m iesięcy czasu (przew idzianego w re g u la m in ie sądow ym ) sp raw a będzie zak reślo n a w d zien n ik u kw lu b zd.
K sięgi da w n e i dotychczasow e
16. K sięgam i d aw nym i n azy w a rozporządzenie księgi w ieczyste założone pod rz ą dem przepisów obow iązujących przed dniem 1 stycznia 1947 r., a k sięgam i d o ty c h czasowym i — księgi założone lu b urządzone pod rząd em przepisów obow iązujących po tym dniu (§ 81).
17. Jeżeli k ilk a nieruchom ości (objętych księgam i daw nym i) n ależących do tego sam ego w łaściciela stanow i całość gospodarczą, urząd za się dla m ch je d n ą now ą księgę w ieczystą (§ 85).
18. W księdze d aw n e j dopuszczalne jest dokonyw anie w pisów dotyczących w y- k reśe ln ia obciążeń oraz dokonyw anie z u r z ę d u w pisów ostrzeżeń o niezgodności treści księgi w ieczy stej z rzeczyw istym sta n em p ra w n y m (§ 86).
N iezgodność ta w tych księgach jest zjaw iskiem bardzo częstym , poniew aż strony n ajczęściej nie u ja w n ia ły w nich zm ian w łasności pow stałych na sk u te k czynności p ra w n y c h lu b w sk u te k śm ierci w łaściciela. P onadto jeżeli chodzi o g o sp o d arstw a rolne, w pisy w łaścicieli jako spadkobierców są najczęściej niezgodne z rzeczyw istym stan em p raw n y m , poniew aż w edług k.c. nie w szyscy spadkobiercy m ogą dziedziczyć gospodarstw o ro ln e (przepisy o dziedziczeniu gospodarstw ro lnych m a ją moc w ste czną).
19. Z aprow adzone księgi dotychczasow e, k tó re z a w ie ra ją po 25 ksiąg w je d n ej okładce, p o w inny być najp ó źn iej p rzy sposobności pierw szego w pisu do k tó re jk o l w iek z tych k sią g rozdzielone i um ieszczone w teczkach a k t ich księgi w ieczystej (§ 93).
D otychczasow y system łączenia ksiąg po 25 sztuk w jed n ej okładce był n ie p ra k tyczny, poniew aż w księgach tak ich tru d n o było dokonyw ać w pisów ręcznie, zw łasz cza zaś używ ać pieczątek, a ponadto księgę i ak ta trze b a było szukać w dw óch m iejscach.
20. Z biory dokum entów przy księgach dotychczasow ych, istn iejące w chw ili w ejścia w życie p ro je k tu , u trz y m u je się nad al. Jeżeli p rzy d o k onyw aniu w pisów n a leży pow ołać n r k a rty a k t księgi w ieczystej, ja k im d okum ent został oznaczony, p rzy czym z n a jd u je się on w zbiorze dokum entów przy księdze dotychczasow ej, należy pow ołać n u m e r dokum entu, pod k tó ry m został zam ieszczony w tym zbiorze, z ozna czeniem tego zbioru (§ 93 ust. 3).
Z pow yższego przepisu w ynika, że d okum enty należy dołączać do zbioru d o k u m entów p rzy księgach dotychczasow ych, jeżeli ta k ie istn ieją, a n ie do a k t księgi w ieczystej. Jeżeli zbioru nie ma, to oczyw iście d o kum enty należy dołączać do ak t księgi w ieczystej.
21. P ostępow anie o założeniu księgi w ieczystej dla nieruchom ości, k tó re j księga d aw n a zaginęła lu b uległa zniszczeniu, w szczyna się na w niosek (§ 97).
22. Do a k t księgi w ieczystej nie dołącza się części zaginionych lub zniszczonych ksiąg d a w n y c h , k tó re się zachow ały. O toczącym się p o stępow aniu o założenie księgi w ieczystej czyni się n o ta tk ę w w idocznym m iejscu ta k ie j części.
ANDRZEJ ŚWIĄTKOWSKI
Kara ograniczenia wolności a przepisy prawa pracy
(próba interpretacji)
Z dn iem 1 stycznia 1970 r. w eszły w życie now e przepisy z za k resu p ra w a k a r n e go, m ianow icie kodeks k a rn y oraz kodeks k a rn y w ykonaw czy, u chw alone przez S ejm P R L w d n iu 19 k w ie tn ia 1969 r .1 1
