UPROWADZENIA DZIECKA ZA UPROWADZENIA DZIECKA ZA

KONWENCJA DOTYCZĄCA KONWENCJA DOTYCZĄCA

CYWILNYCH ASPEKTÓW CYWILNYCH ASPEKTÓW

UPROWADZENIA DZIECKA ZA UPROWADZENIA DZIECKA ZA

GRANICĘ GRANICĘ GRANICĘ GRANICĘ

W PRAKTYCE POLSKIEGO WYMIARU W PRAKTYCE POLSKIEGO WYMIARU W PRAKTYCE POLSKIEGO WYMIARU W PRAKTYCE POLSKIEGO WYMIARU

SPRAWIEDLIWOŚCI SPRAWIEDLIWOŚCI

Justyna Dąbrowska Justyna Dąbrowska Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich

PRAWO PRAWO PRAWO PRAWO

„

„ KonwencjaKonwencja dotyczącajj dotycząca cywilnychy ąy ą cywilnych aspektówyy yy aspektów uprowadzeniapp uprowadzenia dzieckapp dziecka za

za granicęgranicę sporządzonasporządzona ww HadzeHadze dniadnia 2525 październikapaździernika 19801980 rr..,,

d k

d k

Dz

Dz..UU..19951995 rr.. NrNr 108108,, pozpoz.. 528528,, wejściewejście ww życieżycie:: 1010 październikapaździernika 1995

1995 rr..

„

„ KonwencjaKonwencja oo prawachprawach dzieckadziecka sporządzonasporządzona ww NowymNowym JorkuJorku dnia

dnia 2020 listopadalistopada 19891989 rr..,, DzDz..UU.. 19911991 rr.. NrNr 120120,, pozpoz.. 526526,, wejściewejście w

w życieżycie::77 lipcalipca 19911991 rr..

„

„ KodeksKodeks rodzinnyrodzinny ii opiekuńczyopiekuńczy

„

„ Kodeks postępowania cywilnegoKodeks postępowania cywilnego

„

„ EuropejskaEuropejska KonwencjaKonwencja oo uznawaniuuznawaniu ii wykonywaniuwykonywaniu orzeczeńorzeczeń

„

„ EuropejskaEuropejska KonwencjaKonwencja oo uznawaniuuznawaniu ii wykonywaniuwykonywaniu orzeczeńorzeczeń dotyczących

dotyczących pieczypieczy nadnad dzieckiemdzieckiem orazoraz oo przywracaniuprzywracaniu pieczypieczy nad

nad dzieckiemdzieckiem sporządzonasporządzona ww LuksemburguLuksemburgu dniadnia 2020 majamaja 19801980 rr..

(Dz

(Dz.. UU.. zz 19961996 rr..,, nrnr 3131,, pozpoz.. 134134))

(( ,, ,, pp ))

„

„ RozporządzenieRozporządzenie RadyRady (WE)(WE) NRNR 22012201//20032003 (Bruksela(Bruksela IIII bis)bis) zz dnia

dnia 2727 listopadalistopada 20032003 rr.. dotyczącedotyczące jurysdykcjijurysdykcji orazoraz uznawaniauznawania ii wykonywania

wykonywania orzeczeńyy yy orzeczeń ww sprawachsprawach małżeńskichpp małżeńskich orazoraz ww sprawachsprawachpp dotyczących

dotyczących odpowiedzialnościodpowiedzialności rodzicielskiejrodzicielskiej

„

„ EuropejskaEuropejska KonwencjaKonwencja (Rady(Rady Europy)Europy) oo wykonywaniuwykonywaniu prawpraw dzieci,

dzieci, sporządzona,, psporządzona wp ąą w StrasburguStrasburgu dniagg dnia 2525 styczniastycznia 1996yy 1996 rr..

Dz

Dz..UU..0000..107107..11281128

ZAŁOŻENIA KONWENCJI HASKIEJ ZAŁOŻENIA KONWENCJI HASKIEJ ZAŁOŻENIA KONWENCJI HASKIEJ ZAŁOŻENIA KONWENCJI HASKIEJ

„

„ zabezpieczeniezabezpieczenie interesuinteresu dzieckadziecka

„

„ zabezpieczeniezabezpieczenie interesuinteresu dzieckadziecka

„

„ ochronaochrona dzieckadziecka nana płaszczyźniepłaszczyźnie międzynarodowejmiędzynarodowej przedprzed szkodliwymi

szkodliwymi skutkamiskutkami wynikającymiwynikającymi zz bezprawnegobezprawnego uprowadzenia

uprowadzenia lublub zatrzymaniazatrzymania dzieckadziecka uprowadzenia

uprowadzenia lublub zatrzymaniazatrzymania dzieckadziecka

„

„ zagwarantowaniezagwarantowanie niezwłocznegoniezwłocznego powrotupowrotu dzieckadziecka dodo krajukraju stałego

stałego pobytupobytu

hh dd d i d id i d i

„

„ ochronaochrona prawaprawa dodo odwiedzinodwiedzin

„

„ zapobieganiezapobieganie ii karaniepp gg karanie bezprawnegobezprawnego uprowadzeniapp gg uprowadzenia lubpp lub zatrzymania

zatrzymania dzieckadziecka

WŁAŚCIWA REALIZACJA POSTANOWIEŃ WŁAŚCIWA REALIZACJA POSTANOWIEŃ

KONWENCJI HASKIEJ KONWENCJI HASKIEJ

„

„ trafna ocena indywidualnego interesu dzieckatrafna ocena indywidualnego interesu dziecka

„

„ zapewnienie szybkości postępowaniazapewnienie szybkości postępowaniapp yy pp ępęp

„

„ właściwa ocena „bezprawności uprowadzenia lub zatrzymania właściwa ocena „bezprawności uprowadzenia lub zatrzymania dziecka” (art. 3)

dziecka” (art. 3)

„

„ właściwa wykładnia przesłanek hamujących wydanie dzieckawłaściwa wykładnia przesłanek hamujących wydanie dziecka

„

„ „faktycznego niewykonywania prawa do opieki” (art. 13a)„faktycznego niewykonywania prawa do opieki” (art. 13a)yy gg yy yy pp pp (( ))

„

„ „istnienia poważnego ryzyka, że powrót dziecka naraziłby je „istnienia poważnego ryzyka, że powrót dziecka naraziłby je na szkodę fizyczną lub psychiczną albo w jakikolwiek inny na szkodę fizyczną lub psychiczną albo w jakikolwiek inny sposób postawiłby je w sytuacji nie do zniesienia” (art. 13b) sposób postawiłby je w sytuacji nie do zniesienia” (art. 13b)

„

„ sprawne przeprowadzenie egzekucji orzeczenia nakazującego sprawne przeprowadzenie egzekucji orzeczenia nakazującego wydanie dziecka

wydanie dziecka

BEZPRAWNOŚĆ ZATRZYMANIA LUB BEZPRAWNOŚĆ ZATRZYMANIA LUB

UPROWADZENIA UPROWADZENIA

„

„ nastąpiłonastąpiło naruszenienaruszenie prawaprawa dodo opieki,opieki, wykonywanegowykonywanego wspólniewspólnie lub

lub indywidualnie,indywidualnie, nana mocymocy ustawodawstwaustawodawstwa państwa,państwa, ww którymktórym dziecko

dziecko miałomiało miejscemiejsce stałegojj stałego pobytugg pobytu bezpośredniop yp y bezpośrednio przedpp przedpp uprowadzeniem

uprowadzeniem lublub zatrzymaniem,zatrzymaniem, orazoraz

„

„ ww chwilichwili uprowadzeniauprowadzenia lublub zatrzymaniazatrzymania prawaprawa tete byłybyły skutecznieskutecznie wykonywane

wykonywane wspólnieyy yy wspólnie lubpp lub indywidualnieindywidualnie alboyy albo byłybybyłyby taky y yy y y tak wykonywane,

wykonywane, gdybygdyby nienie nastąpiłonastąpiło uprowadzenieuprowadzenie lublub zatrzymaniezatrzymanie

CZYNNIKI HAMUJĄCE WYDANIE CZYNNIKI HAMUJĄCE WYDANIE JJ

DZIECKA DZIECKA

„

„ brak bezprawności zatrzymania lub uprowadzeniabrak bezprawności zatrzymania lub uprowadzenia

„

„ brak bezprawności zatrzymania lub uprowadzeniabrak bezprawności zatrzymania lub uprowadzenia

„

„ przystosowanieprzystosowanie sięsię dzieckadziecka dodo nowegonowego środowiskaśrodowiska

„

„ faktycznefaktyczne niewykonywanieniewykonywanie prawaprawa dodo opiekiopieki ww czasieczasie d i

d i l bl b ii uprowadzenia

uprowadzenia lublub zatrzymaniazatrzymania

„

„ wyrażeniewyrażenie zgodyyy zgody nag yg y na wyjazdwyjazd lubyjyj lub pobytpobyt dzieckap yp y dziecka

„

„ istnienieistnienie poważnegopoważnego ryzyka,ryzyka, żeże powrótpowrót dzieckadziecka naraziłbynaraziłby jeje nana szkodę

szkodę fizycznąfizyczną lublub psychicznąpsychiczną alboalbo ww jakikolwiekjakikolwiek innyinny sposóbsposób postawiłby

postawiłby jeje ww sytuacjisytuacji nienie dodo zniesieniazniesienia..

p y

p y jj yy jj

POSTĘPOWANIE EGZEKUCYJNE POSTĘPOWANIE EGZEKUCYJNE POSTĘPOWANIE EGZEKUCYJNE POSTĘPOWANIE EGZEKUCYJNE

„

„ odod dniadnia 2727 wrześniawrześnia 20012001 rr.. egzekucjęegzekucję ww sprawachsprawach oo odebranieodebranie osobyosoby podlegającej

podlegającej władzywładzy rodzicielskiejrodzicielskiej lublub pozostającejpozostającej podpod opiekąopieką regulujereguluje dodanydodany Oddział

Oddział 55 ii artart 598598¹¹ ii nastnast kk pp cc Oddział

Oddział 55 ii artart.. 598598 ii nastnast.. kk..pp..cc..

„

„ sądsąd przeprowadzaprzeprowadza rozprawęrozprawę

„

„ jeżelijeżeli zobowiązanyzobowiązany nienie zastosujezastosuje sięsię dodo postanowienia,postanowienia, sąd,sąd, nana wniosekwniosek uprawnionego,

uprawnionego, zlecizleci kuratorowikuratorowi przymusoweprzymusowe odebranieodebranie dzieckadziecka

„

„ kuratorkurator możemoże skorzystaćskorzystać zz pomocypomocy Policji,Policji, organuorganu opiekiopieki społecznejspołecznej lublub innejinnej instytucji

instytucji powołanejpowołanej dodo działaniadziałania nana rzeczrzecz dobradobra dzieckadziecka instytucji

instytucji powołanejpowołanej dodo działaniadziałania nana rzeczrzecz dobradobra dzieckadziecka

„

„ kuratorkurator możemoże sięsię wstrzymaćwstrzymać zz wykonaniemwykonaniem orzeczeniaorzeczenia jeżelijeżeli miałobymiałoby doznaćdoznać poważnego

poważnego uszczerbkuuszczerbku dobrodobro dzieckadziecka

„

„ postępowaniepostępowanie oo odebranieodebranie możemoże byćbyć podjętepodjęte nana nowonowo nana podstawiepodstawie tegotego samego

samego postanowienia,postanowienia, jeżelijeżeli zobowiązanyzobowiązany ww okresieokresie 33 miesięcymiesięcy odod wydaniawydania tego

tego postanowieniagg pppostanowienia postąpiłpostąpił sprzeczniepp ąpąp sprzecznie zz treściąpp treścią postanowieniaąą pppostanowienia

PROBLEMY PRAKTYCZNE PROBLEMY PRAKTYCZNE PROBLEMY PRAKTYCZNE PROBLEMY PRAKTYCZNE

„

„ długotrwałośćdługotrwałość postępowaniagg postępowania rozpoznawczegopp ępęp rozpoznawczego ii egzekucyjnegopp gg egzekucyjnegogg yj gyj g

„

„ uwzględnienieuwzględnienie indywidualnegoindywidualnego interesuinteresu dzieckadziecka ww świetleświetle restrykcyjnych

restrykcyjnych ii enumeratywnieenumeratywnie wyliczonychwyliczonych przesłanekprzesłanek odmowyodmowy wydania

wydania dzieckayy dziecka

„

„ wykładniawykładnia skutecznegoskutecznego wykonywaniawykonywania prawaprawa dodo opiekiopieki orazoraz faktycznego

faktycznego niewykonywanianiewykonywania prawaprawa dodo opiekiopieki

„

„ wykładniawykładnia pojęciapojęcia poważnegopoważnego ryzykaryzyka narażenianarażenia nana szkodęszkodę fizyczną

fizyczną lublub psychicznąpsychiczną ii sytuacjisytuacji nienie dodo zniesieniazniesienia

„

„ ocenaocena bezprawnościbezprawności zatrzymaniazatrzymania lublub uprowadzeniauprowadzenia

Justyna Dąbrowska Justyna Dąbrowska

J y ą

J y ą

Specjalista Specjalista

Zespół Prawa Cywilnego Zespół Prawa Cywilnego i Gospodarki Nieruchomościami i Gospodarki NieruchomościamiGospodaGospoda N e ucho ośc aN e ucho ośc a

rzecznik@brpo.gov.pl

rzecznik@brpo.gov.pl