Edward Górecki
"Studie z procesneho Kanonickeho
prava", Zenon Gorchowleski, Spisski
Kapitula 1995 : [recenzja]
Wrocławski Przegląd Teologiczny 5/2, 165-167
OMÓWIENIA I RECENZJE
165
filozofia nowożytna i O św iecenie” (ss. 2 0 7-279), autorzy skupiają się w okół nazwisk filozofii europejskiej, poczynając od Montaigne'a i Kartezjusza, a kończąc na M illu, Darwinie i N ietz- schem oraz wczesnej filo zo fii w Am eryce. Czwarta część nosi tytuł: „Od m odernizmu do post modernizmu: w iek X X ” (ss. 281 -3 4 9 ) prezentuje filozofie naszego stulecia rów nież w w ym ia rze ogóln ośw iatow ym . N a k o ń co w y ch stronicach znajdujemy: b ibliografię, uzupełnienia b ibliograficzne (pozycje p olskojęzyczne), chron ologię b iograficzn ą oraz indeks nazwisk.
N in iej szy pod ręcznik m ożn a za lec ić u czn io m starszych klas szk ó ł średnich i studentom studiów pom aturalnych i w y ższy ch , g łó w n ie za o c zn y ch i w ieczorow ych . P o zy c ja m oże oddać także duże u słu gi tym w szystk im , którzy szukają p o d sta w o w y ch danych o d ziejach filo z o fii i to w skali o g ó ln ośw iatow ej.
ks. Ignacy Dec
Abp Zenon Gorchowleski, Śtudie z procesného Kanonického prava,
Spisská Kapituła 1995, s. 244
O p ublikow anie studium sekretarza N a jw y ż sze g o Trybunału Sygnatury A postolsk iej ar cybiskupa Z enon a G roch olew k iego z zakresu k o ście ln eg o praw a p ro ce so w eg o , w ydan ego w ję z y k u słow ackim , zasługuje nie tylko na od notow an ie ja k o godnej u w agi p ozycji. Jej zn aczen ie w ykracza p o za tę granicę.
W spom niana p o zy cja obejm uje w ykłady w y g ło sz o n e p rzez A utora w latach 1 9 9 1 -1 9 9 4 p od czas sym pozju m praw a k an on icznego, organ izow an ych od t. 1991 coroczn ie w m iesią ca ch w ak acyjn ych w p ó łn o cn o -sło w a ck im m ieśc ie S pisske Podhrade-K apitula, sied zib ie biskupiej d iec ez ji spiskiej. P o d cza s w spom n ianych sym pozjów , p rzezn aczon ych g łó w n ie dla pracow n ik ów sąd ów k o ście ln y ch R epubliki Słow ackiej i C zeskiej, w ykłady w y g ła sza li znani k anon iści z zagranicy, g łó w n ie z R zym u. N ie brakow ało w śród n ich Polaków . S ym p ozja są lic zn ie u częszcza n e nie tylko p rzez g łó w n y ch adresatów tem atyki - pracow ników sąd ów duchow nych.
B io rą w n ich u dział także biskupi. A rcybiskup Z. G rochow ski, g łó w n y prom otor w s p o m nianych sym pozjów , słu żył ich u czestn ik om ja k dotąd (do r. 1997) co roku sw o ją w ie d z ą k anon istyczną i zn a jo m o ścią praktyki sądow ej. P rzez tę j e g o słu żb ę Sygnatura A p ostolsk a sp ełn ia zadanie czu w an ia nad n ależytym w y k on yw an iem p o słu g i sądow niczej w K o śc ie le, przew idzian e w K onstytucji A postolsk iej „Pastor b on u s” z 2 8 .0 6 .1 9 8 8 r. art. 124 10. Warto dodać, że zn aczen ie w sp om n ian ych sy m p ozjów j e s t s z c z e g ó le z e w zg lę d u na brak dobrze p rzygotow anych p racow n ik ów sąd ów k o ścieln y ch , z którym boryka się K o ś c ió ł u n aszych p ołu d n io w y ch sąsiadów p o od zysk aniu w o ln o śc i w 1989 r. i nadal ten brak w p ew n ym stopniu odczuw a. W ydanie w form ie książkow ej 6 w y k ła d ó w abpa G ro ch olew sk iego, c h o cia ż ju ż p u b lik ow an ych w różnych periodykach, stanow i dla K o śc io ła w S łow acji i C z e ch ach w ażn e w ydarzenie. P racow nicy sąd ow i otrzym ali kom p en diu m w ied zy i praktycz n ych w skazań potrzebn ych w ich p osłud ze. Z n aczen ia publikacji dodaje fakt, ż e jej A utor w d zied zin ie praw a p ro ce so w eg o w y p ow iad a się niejako z urzędu z tytułu rangi sw ojej p o słu g i w N a jw y ż szy m Trybunale Sygnatury A p ostolsk iej.
B o g a ta tem atyka publikacji została p op rzed zon a sło w e m w stęp n ym m etropolity k o szy ck ieg o arcybiskupa A lo jze g o Tkaca, dającego w yraz w ielkiej aktualności p o zy cji dla
166
OMÓWIENIA I RECENZJEpracy w sądzie duchow nym . P o w stęp ie zostały u m ieszczo n e dw a w ykłady na tem aty o ch a rakterze bardziej ogóln ym . W pierw szym , p o św ięc o n y m zagad n ien iu relacji m ięd zy pra w e m k anon icznym a m iło śc ią (K anonicke pravo a laska), p ow ołu jąc się na w y p o w ie d z i P iu sa X II, P aw ła V I i Jana P aw ła II, A utor w skazuje na k o n ie cz n o ść łą czen ia w K o śc ie le jurydyzm u, n orm atyw ności prawnej i sp raw ied liw ości z m iło śc ią ze w zg lę d u na naturę i z ło ż o n o ść K o ścio ła . Z acytow an o m in . w y p o w ie d ź Jana P aw ła II, ż e praw o m iło śc i stano w i p odstaw ę do p rzygotow ania trzech zb iorów norm: k odeksu dla K o śc io ła Z achod niego, k odeksu dla K o śc io łó w W sch o d n ich i konst. apost. „Pastor b on u s” o K urii R zym skiej. S ęd zia k o ścieln y w ed łu g Jana P aw ła II nie tylko m a „ za b ezp ieczy ć” sp raw iedliw ość, le c z p o w in ien sięgać w yżej, niejako ponad n ią i stosow ać m iło ść w p ostaci kanonicznej. W o rze kaniu w spraw ach m ałżeń sk ich m a za stosow an ie służba m iło śc i w stosunku do w spólnoty k o ścieln ej, stron oraz ic h instytucji i duszpasterskich struktur K o śc io ła (ss. 12-13).
W drugim wykładzie na temat spraw iedliwości kościelnej i prawdy abp Grocholewski ak centuje służbę prawdzie w posłudze na rzecz sprawiedliwości w trybunałach kościelnych. Przy tacza na ten temat w ypow iedzi papieży: Piusa XII, Jana XXIII, Paw ła V I i Jana Paw ła II. Cytuje m in . stwierdzenie Jana Paw ła II, że działalność sądów k ościelnych w sprawach m ałżeńskich ma pomagać człow iekow i w szukaniu obiektywnej prawdy (s. 31) a stosowania kryterium prawdy dom aga się ponaddoczesny w ym iar człow ieka (s. 34). W spółczucie dla człow ieka w je g o trud nej i skomplikowanej sytuacji nie m oże przesłonić prawdy o małżeństwie. Sprawiedliwość ludzka - w edług Jana Paw ła II - ma być odbiciem prawdy i uczestniczyć w jej blasku (s. 37).
P o o m ó w io n y c h rozw ażan iach natury ogóln ej, czy teln ik zapoznaje się z czterem a za gadnieniam i czy raczej b lokam i zagad n ień o charakterze p ro ceso w y m i organizacyjnym . Z ostały im p o św iec o n e następne c z ę ś c i publikacji (3 -6 ). T rzecią c z ę ś ć k siążk i stanow ią rozw ażania o u stan ow ien iu i zadaniach trybunałów w K o śc ie le z u w zg lęd n ien iem spraw ie d liw o ści adm inistracyjnej. Z agadnienie to zo sta ło om ó w io n e w trzech punktach. W p ierw szym , p o św ięc o n y m zw yczajn ym trybunałom , czy teln ik d ow iaduje się o różnych rodzajach trybunałów (d iecezjaln ym , m etropolitalnym , m ięd zy d iecezjaln ym , w ybranym p rzez b isk u pa diecezja ln eg o trybunale I instancji, m iejsco w y m trybunale III instancji), spraw ach d oty cz ą cy c h pracow n ik ów trybunału i adw okatów , k om p eten cji sądu i trybunałach Sygnatury A p ostolsk iej. W punkcie drugim zo sta ły o m ó w io n e zagadnienia zw iązane ze sp raw iedli w o ś c ią adm inistracyjną. C hod zi tu o szukanie sp raw iedliw ych rozw iązań na drodze rem on- stracji, rekursu h ierarchicznego i rekursu do II sekcji Sygnatury A postolsk iej. W trzecim punkcie A utor zajm uje się duszpasterską rolą sąd ów k ościeln ych .
Czwarta c z ę ś ć publikacji została p o św ięc o n a roli, kom p eten cji i p racow n ik om Sygna tury A postolsk iej w strukturze sądow ej K o ścio ła . Zaznajam ia czyteln ik a z p o stan ow ien ia m i konst. apost. „Pastor b on u s” i później w ydanym i norm am i (lata: 1988, 1990 i 1992), które się do niej odnoszą.
W piątej c z ę ś c i recenzow anej p o zy cji książkow ej A utor zajm uje się w stęp n ym etapem p rocesu m ałżeńsk iego. K o lejn o dokładnie om aw ia w trzech punktach: skargę p rocesow ą, w ezw a n ie strony pozw anej i zaw iązanie sporu.
S zósta c z ę ś ć została p o św iec o n a konstytucji sporu w spraw ach o n iew ażn ość m ałżeń stw a w p ostęp ow an iu apelacyjnym . Zaznajam ia on a czyteln ik a z norm am i w spraw ie ap ela cji, w ypadkam i, które - ja k określa A utor - w ykazują p odob ień stw o do ap elacji oraz pro cedurę ob o w ią zu ją cą w p ostęp ow an iu apelacyjnym .
OMÓWIENIA I RECENZJE
167
P ublikacja została zaopatrzona w b ibliografię: źródła i literaturę. Z aw iera także w yk az p rzytaczanych kanon ów K PK , w yk az cy tow an ych autorów, w yk az w ykorzystan ych doku m en tów oraz indeks rzeczow y. C echuje j ą przejrzystość. C zytelnik ch ętn ie p o n ią sięga; także p o lsk i czyteln ik ze w zg lę d u na p okrew ień stw o ję z y k o w e i zalety sło w a ck ieg o tekstu.
Gratulując w y d aw cy om awianej p o zy cji m ożna stw ierdzić, ż e p o lsk i rynek w yd a w n i czy dotąd nie m oże się p o sz c z y c ić p o d o b n ą p u b lik a cją W form ie rozszerzonej o inne k w e stie i etapy p rocesu (dow ody, dyskusji w spraw ach orzekania) b yłaby przydatna dla d uch o w ień stw a i św ieck ich , którzy u cze stn ic zą w p ro cesie i n iew ażn ość m ałżeństw a.
ks. Edward Górecki
Ks. Stanisław Włodarczyk, Święty Łukasz teolog zbawienia, Często
chowa 1995, s.80
K s. Stanisław W łodarczyk zajm uje się studium nad Łukaszem , je g o d ziełam i i zawartą w n ich teologią. D latego dobrze się stało, że udostępnił czyteln ik om o w o c sw o ich dociekań.
A utor pracy zatytułow anej „Ś w ięty Ł ukasz te o lo g historii zb aw ien ia” stw ierdza w e w stęp ie, że id ea te o lo g iczn a Łukasza m ocn o o sad zon a j e s t w Ł ukaszow ej k on cep cji zb a w ienia. A utor przedstaw ia (w rozdziale I p o św ięc o n y m o m ó w ien iu p o ję cia i zakresu zb a w ien ia) term in ologię so terio lo g iczn ą u żyw an ą przez Łukasza (soter, soterion, soteria, so- dzein), zastanaw ia się nad w p ły w em starotestamentalnej historii zbaw ienia na m yśl Łukasza. U kazuje m in . w p ły w tej starotestam entow ej k o n cep cji na tekst hym nu Zachariasza, u o b e c n ien ie m iłosierd zia, b ęd ą ceg o cz y n e m zb aw czym , w czy n a ch Jezusa realizującego proroc tw o Iz 6 1 ,1 -3 , u ob ecn ien ie zb a w czeg o charakteru m iłosierd zia w p rzy p o w ieścia ch o synu m arnotraw nym , za g u b io n ej o w c y c z y d rach m ie (c o b y ło r e a liz a c ją s łó w Jr 3 1 ,2 0 ).
A utor zauw aża p odob ień stw a m ięd zy d ziałam i Łukasza i listam i P aw iow ym i, p o leg a ją ce na w sp ó ln y ch tem atach teo lo g iczn y ch , w śród których n ajistotniejszym j e s t uniw ersa liz m zbaw czy. K s. W łod arczyk ukazuje teksty Łukasza, w k tórych ten u niw ersalizm j e s t w idoczny. S ą to: kantyk S ym eona (Łk 2 ,2 9 ,3 2 ), układ rod ow odu Jezusa (Łk 3 ,2 3 -3 8 ), w o łanie Jana Chrzciciela (Łk 3,16), i także przypow ieści o zagubionej o w cy i drachmie (Łk 15,1- 7 .8 -1 0 ); a w D zie ja ch A postolskich: g ło sz en ie Jezusa zm artw ychw stałego p rzez A p o sto łó w „aż p o krańce ziem i” (D z 1,8) i w śród w szy stk ich lu d ów (Sam aria - 8,4 -1 7 ; poganie: K orn eliu sz i j e g o rodzina - 1 0 ,1 -1 1 ,1 8 ; m o w a Piotra - 1 0 ,3 4 -4 3 ; d zia ła ln o ść Paw ła).
W I I rozdziale A utor zajm uje się Ł u k a szo w ą k o n cep cja historii zbaw ienia. Zastanaw ia ją c się najpierw nad tym , cz y Łukasz ch ciał w o g ó le p isać historię, poszukując źródeł d zieł
Łukasza, ks. W łod arczyk d o ch o d zi do w niosku, ż e c e le m E w an gelisty b y ło c o ś w ięcej, niż tylko ustalenie h istorycznego charakteru n otow anych w ydarzeń. C elem tym b y ł Jezus Chry stus. B ó g , który je s t P anem historii, sto so w n ie do obietnicy, w yprow adził Izraelow i Z b aw i c iela (D z 13,23). Z atem historia Łukasza je s t h istorią zbaw ienia, realizującą się zgod n ie z zap ow ied ziam i p roroków ST.
Punktem kulm inacyjnym Ł ukaszow ej historii zb aw ien ia (o c z y m m ó w i rozdział III) je s t m ęka i śm ierć Jezusa (będąca w y p ełn ien iem za p o w ied zi proroków ). Z analizy tek stów Trzeciej E w a n g elii i D z ie jó w A p ostolsk ich , w ynika, zd an iem Autora, soterio lo g iczn y i za- d ośću czynn y charakter m ęki i śm ierci Jezusa. (W obec takiego stw ierdzenia, niezrozum
