S. Szymański
Pokaz zniszczeń i konserwacji
zabytków z dziedziny rękopisów,
druków i grafik
Ochrona Zabytków 5/3 (18), 206-207
Ryc. 227. T ablica z W ystaw y G rafiki. gdyż po w yko n an iu zastrzyków ru szto w a
n ie sta le je s t dostępne d la p rac o w n ik a i n ie stosuje się żadnych p rze rw w w yko n y w a n iu dalszych czynności.
W ażne je s t rów nież, że ilość sta w ian y c h docisków może być znacznie pow iększona. N ajw ażn iejszy m je d n a k p lu sem docisków sprężonych je s t to, że c a n a jm n ie j pięcio k ro tn ie zw iększają one w ydajn o ść pracy.
- K. T iunin
PO K A Z ZN ISZCZEŃ I . K O N SERW A C JI ZA BY TKÓ W Z D ZIED ZIN Y R Ę K O P I
SÓW, DRUKÓW I G R A FIK I. S ta ra n ie m Z arzą d u O chrony i K o n ser w ac ji Z ab y tk ó w p rzy w spółpracy A rch i w um G łów nego A k t D aw nych, In s ty tu tu B arw n ik ó w i P ó łproduktów , , B iblioteki
U n iw ersy te tu W arszaw skiego, M uzeum N arodow ego w W arszaw ie i P raco w n i K o n serw acji Z ab y tk ó w G ra fik i zorganizo w ano i o tw arto w dniach 23—31 m a ja 1952 pokaz zniszczeń i ochrony za b y tk o w ych rękopisów , d ruków , o p ra w i g rafik i w M uzeum H istorycznym m. W arszaw y w R y n k u St. M iasta 36.
P okaz z a ją ł dw a pokoje. W pierw szym w ystaw iono p rzy k ła d y rod zajó w chorób obiektów , hodow li pleśni i grzybów oraz lite ra tu rę naukow ą. W pokoju drugim po kazan o k ilk a przy k ład ó w obiektów g ra ficznych przyw róconych „do życia“, a w ięc po k o n se rw ac ji, oraz w zorow y m ontaż o k a zów g ra fik i opracow any przez prof. Bo n a w e n tu rę L e n a rta dla celów w y staw i przechow yw ania.
Rzeczowo i system atycznie zeb ran e p rz y k ład y pokazały uszkodzenia m echaniczne, spow odow ane n ie u m ie jętn y m obchodze niem się, niew łaściw ą ekspozycją w y sta w o w ą, p rzestrzelen iem pociskam i, ro z d a r ciem, zm ięciem p a p ie ru lub zabrudzeniem , ja k też uszkodzenia w yw ołane działaniem prom ieni słonecznych, zaw ilgoceniem , w pływ em szkodliw ego działan ia m a te ria łów są siad u jąc y ch z zab y tk a m i (np. ż e la zo), a przed e w szystkim ow adów oraz grzybów i pleśni (ryc. 226).
P leśnie, k tó ry c h liczba sięga p onad 300 gatunków , p rzedstaw iono n a kilk u d ziesię ciu p rzy k ła d ac h hodow li zgubnego d ziała nia ich n a p a p ie r oraz zachow yw ania się ich pod w pływ em n ie k tó ry ch środków chem icznych. Z djęcia m ikro fo to g raficzn e (w pow iększeniu do 400 razy) u k azu jące pleśnie, zw ra c a ją uw agę n a niebezpieczną florę zbiorów i n a k ie ru n e k koniecznych badań. P okaz zniszczeń ob jął też in n e m a te riały : skórę op raw , w ełnę zakładek, w osk pieczęci, tu sz i fa rb ę d ru k a rsk ą .
N a tle przykładow ego pokazu ja k ż e u b o go w y g ląd a w k ła d p rac zabezpieczających zbiory p rzed dalszym niszczeniem : ilu s tru je go fo to g ra fia jedynego klosza dezyn- sekcyjnego w prow adzonego do tęp ien ia ow adów przez A rch iw u m G łówne. P r a cow nia K o n serw acji Z abytków G rafik i prow adzona przez prof. L e n a rta z a sp a k a ja ta k ż e n ie w ielk ą część potrzeb.
S ta ra n n ie d o b ran y był dział b ib lio g ra ficzny pokazu, d ając y przegląd n a jw a ż niejszych p ra c ostatniego .stulecia od n a j sta rsze j pozycji niem ieckiej z r. 1853 po przez p u b lik a cje w języ k u rosyjskim , n ie m ieckim , angielskim , w łoskim , fra n cu sk im do b ogatych w y d aw n ic tw w łoskiego In s ty tu tu P atologii K siążki oraz o sta tn ie j p u b lik a c ji znakom itego specjalisty P le n d e r- leitha. P rz ek ła d je d n e j z ro z p ra w h in d u skich św iadczący o dużym zain tereso w an iu k o n se rw a c ją p a p ie ru i w ysokm poziom ie p rac z tego zak resu w In d iac h w ystaw iono w re p ro d u k c ji fotograficznej. D orobek pol ski n a tym tle okazał się niepokojąco ubogi.
W d ru g iej sali znalazły się p rzy k ła d y w sp an iały c h p rac k o n se rw ato rsk ich r y su n k ó w i ry cin przeprow adzonych w p r a cow ni B. L e n a rta w w ym ow nym zestaw ie niu o b ie k tu po k o n se rw ac ji z fotografią jego sta n u przed k onserw acją.
O sta tn im elem entem pokazu był p rz y k ła d o w y m ontaż g rafik i zabytkow ej t. zw. „m o n taż suchy“ opracow any przez prof. В. L e n a rta .
P okaz zniszczeń i k o n se rw ac ji zabytków rękopisów , d ru k ó w i g rafik i zorganizow a n y ja k b y n a m arg in esie dni książk i i p r a sy oraz zam y k ający szereg im prez z tego za k re su w ro k u 1952 dzięki w łaściw em u doborow i ek sponatów przem ów ił obrazow o n ie ty lk o do specjalistów i praco w n ik ó w licznych zbiorów polskich ale ta k ż e do każdego czytającego dziś książkę i gazetę.
S. S z y m a ń s k i
W YNIK JE D N E J L U S T R A C JI P o d ję ta z in ic ja ty w y W ydziału Z ab y tk ó w R uchom ych Z arzą d u O chrony i K o n serw a cji Z abytków oraz W arszaw skiego T o w a rzy stw a N um izm atycznego a k c ja k o n tro li w p u n k ta c h sk u p u złom u sreb rn eg o i zło tego uw ieńczona została już w pierw szym d n iu dużym sukcesem .
W izja w d niu 19 k w ietn ia b. r. w m a gazynie C e n trali Ju b ile rsk ie j w W a rsza w ie p rzy ul. D obrej 12, d o konana w obec ności przed staw icieli C entrali, u ja w n iła
k ilk a d ziesią t przedm iotów o c h a ra k te rz e zabytkow ym , w ty m dw a sre b rn e złocone kielich y pochodzące z początku i z końca X V I stulecia, w sta n ie uszkodzonym .
N a szczególną uw agę zasługuje sre b rn y złocony kielich (ryc. 228)'w y k o n an y przez n ie ujaw nionego dotychczas nigdzie zło tn i k a B a rtło m ie ja z K onina i przez niego sygnow any.
K ielich ten odznacza się p ięknym k s z ta ł tem , d elik atn y m o rn am e n tem i rysunkiem
