rtok II. UiDltn, 2S Marca 1922 r. n r . a — 6 .
P O J W I Ę . C O N Y — vT T O vS Cl IM K O M — Q O A P O O A
C Z Y M - W O J E W Ó D ZT WA - L Cl B E Lvf K I E Q O I - W O ł:Y N I A — ORAZ~i P RAWO M — R E K L A M Y ]
REKLAMA" jest na terenie całego Województwa Lubelskiego i Wołynia w dużej ilości egzemplarzy bezpłatnie dostarczana: urzędom, instytucjom, stowarzyszeniom, kooperaty
wom, czytelniom, lekarzom, adwokatom, cukierniom oraz większym firmom handlowym i przemysłowym.
Cena zeszytu niniejszego jako podwójnego 100 mk.
Ceny stałej prenumeraty, ogłoszeń i adres wydawnictwa na ostatniej stronie okładki.
Numer specjalny poświęcony
I M
m
PR O W AD ZI swą korespondencję pismem maszynowem O D B I J A swe okólniki na aparatach do kopjow ania PO Sin D R odpowiednie urządzenie b i u r a ...
i dlatego stale pamięta o adresie:’
BIURO HflNDLOWE-flJEMTUROWO-KOMISOWE
F. GWIflZDECKI i S-ka
Lublin, Krakowskie-Przedmieście 47.
Po najniższych cenach, najlepsze gatunki i systemy:
MASZYNY OO PISANIA I KOPJOWANIA.
Amerykańskie urządzenia biurowe. Wszelkie przybory i artykuły piśmienne.
1 111 Wyłączne zastępstwa na Województwo Lubelskie, Chełm, Kowel, Łuck, Równe, Dubno I inne miasta Wotynia. |JjjJ Dostawa do biur i urzędów koleją i pocztą.
S p i s treści.
Reklama ...
Podstawowe formy reklamy . Państwo reklamy (Z. Dębicki) Budżet reklamowy (T. P.) Plakat albo afisz (J. Kot.) .
Str.
1 2
3 5 7
Str.
Kupiectwo prowincjalne a „Reklama"
(R. S c h m i d t ) ... .... . 9 Okno wystawowe (H Schnei d) . . . 11 Lubelska placówka fachowej reklamy 12 Kronika ... 12
B I U R O P O Ś R E D N I C Z E PRZEMYSŁOWO-HANDLOWE
, U/|T” łuck, „ Ś y j
O W ul. J A G I E L L O Ń S K A N° 97, | T i <
y y O (róg C h ło d n e j ) *
I. P O Ś R E D N I C Z Y :
1) W organizowaniu spółek przemysłowych, handlowych, kooperatyw i t. p.
2) W budowie, odbudowie, remoncie: fabryk, zakładów przemysłowych, domów, lokali itp.
3) W kupnie i sprzedaży, oraz dzierżawie majątków, domów, zakładów przemysłowych, lasów, materjałów, towarów itp., oraz w organizowaniu administracji majątkami.
2) W lokowaniu kapitałów.
II. P R Z Y JM U JE od Fabryk, Zakładów przemysłowych i hurtowni cen
tralnych — przedstawicielstwa dla rozpowszechniania na Wołyniu wyrobów i towarów.
Ul. A S E K U R U JE w imieniu Warszawskiego T-wa Ubezpieczeń od ognia i kradzieży—oraz wszelkie nieruchomości, ruchomości, towary, transporty i t. p.
czynne od 9-ei i rana i 6-ei papł. II niedziele i Święta ot fi-ii do 2-ej
Dyrektor (—) Zygmunt PołoAski.
m
Rok II. Lublin, 25 Marca 1922 r. Nr. 5 -6 .
V
^ D W C l ' T Y Ł C > ~ D N 1 1
£
P O X X V I Ę . C O N Y --- J T O 44 N K O l*l --- G O I P O D A R l C Z V M — W O J E W Ó D Z T W A — L U B E L i T K I Ł Q O
I W O Ł Y N I A - O R A Z -iP R A W O M — R E K L A M Y j
w- ^
REKLAMA** jeit na terenie całego Województwa Lubelikiego i Wołynia w dużej iloici egzemplarzy bezpłatnie dostarczana: urzędom, instytucjom, stowarzyszeniom, kooperaty
wom, czytelniom, lekarzom, adwokatom, cukierniom oraz większym firmom handlowym i przemysłowym.
Cena zeszytu niniejszego jako podwójnego 100 mk.
Ceny itałej prenumeraty, ogłoszeń i adrei wydawnictwa na ostatniej stronie okładki.
---- ---- --- ---- -- - . r
Numer specjalny poświęcony
J.
R E K L A M A
Jeźelibyśmy posiadali cudowne zwierciadło, którem moglibyśmy chwytać odbicie polskiego kupca, rzemieślnika lub przemysłowca w chwili, gdy przeprowadza swoje kalkulacje handlowe, ze ździ- wieniem przekonalibyśmy się, że w tych kalkula
cjach czegoś brak, czegoś jest zamało. Polski ku
piec, przemysłowiec lub rzemieślnik, nie posiadający praktyki w firmach zagranicznych, kalkulacje swoje przeprowadza tak, jak przeprowadzali jego poprze
dnicy przed stu laty.
fl jak to było przed stu laty?
Oto kupiec sprowadzający towar do swego sklepu, przeprowadzał kalkulacją w sposób nastę
pujący: Do sumy wartości zakupionego towaru wyra
żającej się np. cyfrą a, dodawał koszty przewozu — b, koszty handlowe = c i swój zarobek, który na towarze miał osiągnąć = d i powstała z tego su
ma a b c d, którą rozkładał na jednostkę sprze
dażną, według powyższej kalkulacji, i tę jednostkę sprzedawał po cenie x. Do firmy kupieckiej, tak
kalkulującej ceny, przychodzili kupujący, nabywali towary, a im dłużej dana firma istniała, tem więk- szem cieszyła się zaufaniem, jak wówczas mówiono miała wyrobiono klijentelę.
W podobny sposób przeprowadzał kalkulację rzemieślnik, który zazwyczaj pracował na obstalunek.
Ostatnie stulecie, w którem z gruntu zmieniły się stosunki w handlu, przemyśle i rzemiośle, nie zmieniły jednak zasadniczo kalkulacji polskiego przedsiębiorcy. Znaczenie napisu: „firma egzystuje od x roku" na współczesnych nie wywiera takiego znaczenia jak dawniej. Zauważyć się nawet daje, że klijentela większem zaufaniem obdarza firmy nowopowstałe, niż firmy zasłużone i stare.
Polacy kupcy, przemysłowcy i rzemieślnicy dziś jeszcze nie zdają sobie sprawy z tego, jaką potęgą jest reklama i nie umieją ni| się we wła
ściwy sposób posługiwać. Zamiast do kalkulacji, jak wyżej wypowiedzieliśmy, jednostki sprzedażnej x dodawać’ jeszcze drobną sumę na reklamę, oni
Str. 2. R E K L A M R . Ns 5—6.
jeżeli się reklamują traktują to jako zło konieczne, jako jakiś nadzwyczajny wydatek, który zazwyczaj niechętnie pokrywają z rubryki czystego dochodu.
Reklama w Ameryce doszła do nadzwyczajnych rozmiarów, stała się ona tam niejako artykułem handlu, nie ma zamkniętych granic i posługuje się sposobami, na które tylko zdobyć się może rozum i dowcip ludzki.
W nowoczesnem społeczeństwie nie wystarcza już zrobić nawet genjalny wynalazek, wytwarzać jego przedmiot, ale trzeba powiadomić o jego istnieniu, miejscu fabrykacji i sprzedaży, jaknajszer- szy ogół, wreszcie trzeba przekonać ten ogół, że posiadanie tego wynalazku przez każdego człowie
ka jest korzystne, niezbędne, potrzebne i t. d.
W tysiącach biur reklamowych w Stanach Zjednoczonych F\. P. pracują dziesiątki tysięcy za
wodowców, kalkulatorów reklamowych, którzy do
szli już do tej doskonałości, że bez względu na przedmiot, który ma być reklamowy, potrafią okre
ślić zysk ze sprzedaży danego przedmiotu na mocy sum włożonych w reklamę. (J nas np. układaniem treści i formy ogłoszeń do pism zajmują się prze
ważnie szefowie firm, specjaliści w wytwarzaniu lub handlu, natomiast zazwyczaj ignoranci w spra
wach reklamy. Po za ogłoszenia w pismach, w wy
dawnictwach broszurkowych i programach teatral
nych reklama w Polsce nie wyszła.
Bez przesady możemy powiedzieć, że wsku
tek ignorancji kupców, przemysłowców i rzemieślni
ków w dziedzinie reklamy, znaczna część funduszów przeznaczonych na ten cel, jest wyrzucana bezu
żytecznie.
W obecnych naszych stosunkach reklama za pośrednictwem pism zdobyła sobie, i zupełnie słu
sznie, prawa obywatelstwa, musi być ona jednak wprowadzona na nowe tory.
Reklama jako niezbędny czynnik gospodarczy w nowoczesnem życiu powinna być:
celowa, a więc docierać do sfer najwięcej za
interesowanych danym wyrobem;
systematyczna, ażeby wrazić w pamięć naj
więcej zainteresowanych dany wyrób, oraz gdzie go można nabywać;
zwracająca powszechną uwagę;
najtańsza, ażeby nie obciążać zbytnio danego wyrobu i
uczciwa, ażeby klijent nie był za jej pośre
dnictwem oszukiwany, co do dobroci, wartości i gatunku reklamowanego towaru.
Polacy kupcy i wytwórcy na reklamę muszą zwrócić baczniejszą, niż dotychczas uwagę.
Na rynek polski stale wciska się tandeta za
graniczna, która za pomocą reklamy chce obniżać wartość solidnych wyrobów naszych. Kupcy i wy
twórcy muszą się przystosować do nowych wa
runków pracy i rewidować swe dotychczasowe sposoby kalkulacji handlowej.
Zdrowa reklama może bardzo poważnie dźwi
gnąć nasz przemysł, handel i rzemiosła.
R E K L A M A J E S T DŹW IGNIA
P R Z E M Y S Ł U I H A N D L U .
P1DSTAW0WE FUMY IEILAMT.
i.
Ogłoszenia w prasie.
Zanim, w miarę rozwoju i przyśpieszenia tem
pa życia gospodarczego, reklama w Polsce przybie
rze urozmaicone, wielorakie, a wiecznie goniące za nowymi pomysłami i efektami, formy, jakie dawno już osiągnęła za granicą — będzie się ona w głó wnej mierze przejawiała w dwu swych kategorjach, które zresztą należą wszędzie do pierwszorzędnych.
A są nimi: 1) ogłoszenia w prasie i 2) ogłoszenia w książkowych wydawnictwach informacyjnych i adre
sowych.
To też obecnie dla polskiego handlowca i prze
mysłowca główne znaczenie posiada dobra znajo
mość tych dwu najpospolitszych u nas, jak i wszę
dzie, rodzai reklamy.
Ogłoszenie w gazecie, lub wydawnictwie perjo- dycznem, należy wszędzie do najpopularniejszych form. 1 słusznie. Prasa jest obecnie jednym z naj
donioślejszych współczynników życia społecznego i prywatnego, jest ona codziennym informatorem nowoczesnego obywatela państwa, jego kierowni
kiem i nauczycielem politycznym, jeśli chodzi o pra
sę ogólną, oraz doradcą fachowym jeśli chodzi o wy
dawnictwa poświęcone specjalnie pewnym gałęziom życia społecznego i gospodarczego. Toteż handel i przemysł zużytkowuje coraz szersze i potężniejsze rozpowszechnienie prasy, by za jej pośrednictwem rzucać przed oczy społeczeństwa swe ogłoszenia.
Prasa, skoro chodzi o jej rolę w reklamie, da
je się podzielić na trzy zasadnicze typy: 1) prasa codzienna, 2) czasopisma fachowo-zawodowe i 3) czasopisma informacyjno-ogłoszeniowe.
Kupiec i przemysłowiec, pragnący umiejętnie i celowo reklamować się w prasie musi zdawać sobie sprawę z tego, do jakich celów reklamowych która z tych kategorji prasy nadaje się. Praktycz
ne w tym względzie wskazówki jasno wynikają z cha
rakteru każdej z tych kategorji.
Prasa codzienna jest niezastąpionym terenem skutecznej reklamy dla produktów szerokiej, po wszechnej konsumpcji, poszukiwanych przez naj
szersze sfery społeczne. Produkty, towary, przed
mioty tej kategorji zręcznie i umiejętnie ogłaszane na łamach prasy codziennej szybko zyskują rozgłos, popularność i rozpowszechnienie.
Mniej natomiast celowem jest pomieszczanie na łamach prasy codziennej ogłoszeń tych produk
tów, czy towarów, które przeznaczone są tylko dla pe
wnego, ściśle zakreślonego, wąskiego koła odbior
ców. W tym wypadku ogłoszenie zamieszczone w prasie codziennej gubi się niepotrzebnie wśród se
tek innych, trudnem jest do odszukania dla tego minimalnego odsetka czytelników gazety, który mo
że się nim zainteresować.
Jasnem jest jak małą część czytelników pra
sy codziennej zajmą ogłoszenia np. o garbnikach, o budowie wielkich kominów fabrycznych, o paro
wozach i t. d. Tego typu ogłoszenia znacznie sku
teczniej cel swój osiągają jeśli są pomieszczone w wydawnictwie fachowem, przeznaczonem specjal
nie dla kół fachowców daną dziedziną wytwórczo
ści interesujących się. Ta prawda reklamowa mieć
będzie jednak w Polsce w dużej mierze znaczenie wyłącznie teoretyczne, póki nie rozrośnie się u nas, obecnie bardzo uboga, co do liczebności, prasa za
wodowa. Do tego czasu zastępczo, rolę jej w tym względzie pełnić będzie częściowo prasa codzienna.
Częściowo—podkreślamy — gdyż poszczególne pla
cówki prasy zawodowej już i u nas działają. Po
kaźnie np. w tym względzie przedstawia się prasa rolnicza.
Trzeci rodzaj prasy ogromnie rozpowszechnio
ny na zachodzie, u nas będący dopiero w zawiąz
ku — to czasopisma informacyjno - ogłoszeniowe.
Znaczenie ich polega na tem, iż istnienie ich ści
śle uzależnionem jest od umiejętnego, systematycz
nego kolportażu wydawnictwa w tych sferach, dla których ze względu na swój charakter i treść cza
sopismo tego typu jest przeznaczone. To też z re
guły czasopisma takie kolportowane są bezpłatnie.
Umożliwia im to dotarcie w całości do wszystkich osób, instytucji i firm w danej gałęzi produkcji za
interesowanych.
To zaś zapewnia maximum celowości ogłosze
niom w nich zamieszczanym, docierają one bowiem do kół, które istotnie ich treścią interesują się.
Nierzadko spotykane u nas przejawy nieufne
go stosunku do tego typu wydawnictw są jedynie wynikiem ignorancji i handlowego zacofania. Ja k już zaznaczyliśmy, w Polsce, w przeciwności do za
granicy, prasa tego rodzaju jest w zawiązku. W Lu
blinie tego typu wydawnictwem jest „Reklama", a w najbliższym czasie uruchomione zostają: „Targ maszyn" oraz „Rynek żywności i odzieży".
W krótkim powyższym zarysie rzuciliśmy okiem na główne typy prasy, jako środka reklamy. W naj
bliższym numerze naszego czasopisma omówimy w specjalnym artykule praktyczne formy umiejętnego posiłkowania się przez handel i przemysł ogłosze
niem zamieszczanem w prasie.
II.
Ogłoszenia w w ydaw nictw ach informacyj- no-adresowych.
Podobnie do ogłoszeń prasowych doniosłe zna
czenie posiadają ogłoszenia w wydawnictwach i książ
kach informacyjno-adresowych, we wszelkiego ro
dzaju przewodnikach handlowo-przemysłowych. W o
bec rozwoju życia gospodarczego, którego widownią był świat w ciągu ostatnich przed wojną lat kilku
dziesięciu — wydawnictwa i książki informacyjno- adresowe stały się niezbędnym przewodnikiem dla każdego, kto ma z życiem tym jakąkolwiek stycz
ność. W tych wydawnictwach kupiec, i przemysło
wiec jak również szeroka publiczność szukają adre
sów i informacji odnośnie firm i instytucji, specjalnie ich w danym momencie interesujących. Musi o tem pamiętać każda dbająca o swój rozwój firma. Nie trudno też pojąć, iż nie można się zadawalać figu
rowaniem w danem wydawnictwie informacyjnem naszego adresu. Wszak takichże adresów znajdzie tam interesant dziesiątki, a może nawet setki, czy tysiące. Pamiętajmy, iż wyróżni z pośród nich te, odnośnie których w tejże książce informacyjnej znajdzie interesująco ułożone ogłoszenie, zawiera
jące bliższe o firmie szczegóły.
Zagranica już dawno zrozumiała w pełni, iż nie sposób jest obecnie orjentować się w labiryn
cie skomplikowanych stosunków gospodarczych bez posiadania odpowiednich wydawnictw informacyj
nych. To też tam wydawnictwa te osiągnęły nie
zmiernie wysoki poziom rozwoju, posiada je każda gałąź życia gospodarczego; są one niezmiernie wśród ogółu popularnemi. W Polsce ta gałęź ry- chu wydawniczego, pozostającego w ścisłej łączno
ści z reklamą, jest w zawiązku dopiero, a świat handlowo-przemysłowy nie docenia dotychczas na
leżycie jej znaczenia, choć duże postępy w tym kierunku są z każdym rokiem coraz widoczniejsze.
Na terenie lubelskim wydatną pracę w tym kierunku od paru lat prowadzi Biuro „Reklama", wydające lubelską książkę adresową „Informator m. Lublina", książkę adresową ogólno-polską p. t.
„Informator handlowo-przemysłowy", książki tele
fonów, kalendarze i t. d.
Odnośnie skuteczności ogłoszeń zamieszcza
nych w wydawnictwach informacyjno - adresowych podnieść należy, iż ogłoszenia w nich zamieszcza
ne są długotrwałe, a wskutek tego stosunkowo tań
sze, niż ogłoszenia w prasie.
Ze względu na odmienny od prasy codziennej charakter tych wydawnictw, ogłoszenia do nich kie
rowane muszą mieć odpowiedni układ i charakter.
I temu działowi reklamy poświęcimy w dalszych numerach naszego czasopisma bliższe wskazówki.
Tymczasem zaś pozostaje nam jeszcze zauwa
żyć, iż reklama jest taką samą umiejętnością, wy
magającą fachowego znawstwa i praktyki, jak każ
da inna. To też kto chce się racjonalnie i celowo reklamować, winien wejść w stały kontakt z odpo
wiednimi, dającymi gwarancję solidności fachowca mi t. j. poważnem biurem ogłoszeń i reklamy.
3Hgyraxri
Która z firm pragnie
zamieszczać swe ogłoszenia w ga
zetach lubelskich i zamiejscowych t a n i o , c e l o w o i
we właściwy sposób k o rz y sta z usług
Biu ra „R e k la m a "
Lublin, Kościuszki 8, tel. 360,
PAŃSTWO REKLAMY.
Europejczyk, wierny tradycjom, powtarza do dziszejszego dnia za Kartezjuszem: cogito ergo sum.
Amerykanin z równą słusznością, na podstawie swoich świeżych tradycji handlowo-przemysłowych, mógłby powiedzieć o sobie: ogłaszam się, więc je
stem, bo jego życie w społeczeństwie, jego oby
watelstwo rzeczywiście zaczyna się od chwili umie
szczenia w dzienniku pierwszego anonsu.
To pierwsze ogłoszenie jest dla amerykanina tem, czem była toga virilis dla rzymianina. Pasuje go ono na męża.
Str. 4. R E K L A M A . Ne 5-6 .
r
Inżynier J. ŻUKOWSKI
K R A K Ó W ,
ul. P. Michałowskiego N° 1.
goo=
o
j
W S Z E L K IE M A SZYN Y E L E K T R Y C Z N E
na prąd stały i zmienny dowolnej wielkości —
: T R A N S F O R M A T O R Y i A P A R A T Y :
— — wysokiego napięcia. — —
MIERNIKI, R E G U L A T O R Y i PRZYRZĄ D Y do akumulat. A RM A TU RY do oświetlenia.
Kompletne elektrownie
na prąd stały i zmienny o niskiem i Wyso
kiem napięciu. T R A K C JA ELEKTRYC ZN A . PR Z EW O D N IK I IZO LO W A N E,
K A B L E O P A N C E R Z O N E oraz wszelkie materjały instalacyjne
i żarówki oszczędnościowe.
=000o
Kosztorysy, projekty oraz wizyty inżyn. na każde żądanie bezpłatnie.
G E N E R A L N E Z A S T Ę P S T W O N A P O L S K Ę fabryk elektrotechnicznych. „ F r . K r i z i k “ w Pradze, Bergmanowskich Zakładów elektrotech. w Podmokłem.
looc
Ns 5-6 . R E K L A M A . Str. 5.
Młody przemysłowiec, kupiec, adwokat, lekarz i wogóle człowiek, rozpoczynający pracę zawodową, często nie ma jeszcze środków na to, aby otworzyć swój własny office, biuro, więc wynajmuje kąt w cudzym office'ie, wstawia tam swoje biurko i — ogłasza się.
Od tej chwili istnieje. Rozpoczyna życie praw
dziwe. Przestaje być bezimiennym. Zyskuje na
zwisko i zdobywa pierwszy szczebel do „sławy grodu", czyli do późniejszego rozgłosu.
Weszło to tak dalece w zwyczaj, że Ameryka stała sie jedynem na świecie państwem reklamy, kra
jem, gdzie bez tej reklamy kroku stąpić nie można.
Sztuka reklamy posunięta została za Oceanem do najwyższych swoich granic. Stała się sama przez się bogatą gałęzią przemysłu, podstawą miljonowych fortun, zdobywanych przez ludzi pomysłowych, o śmiałej inicjatywie.
Jednocześnie ogłoszenia nie tylko postawiły dziennikarstwo amerykańskie na nogi, ale dały mu do rozporządzenia tak olbrzymie środki, że Europa stoi zdumiona wobec tych sum, jakie wydają New- York Herald albo New-York Times na depesze, ka
blowane z nieznaną u nas rozrzutnością wyrazów ze wszystkich punktów kuli ziemskiej, albo na ho- norarja dla wybitnych pisarzów. Przecież niektóre utwory Ruryarda Kiplinga były przetelegrafowane z Londynu do New-York. Przecież taki Blasco Ibanez, pisarz hiszpański, który od pewnego czasu bawi w Ameryce, stał się już bogaczem tylko dla
tego, że artykuły jego skwapliwie drukują dzienniki nowojorskie.
To wszystko możliwe jest dzięki tej ogromnej ilości ogłoszeń, jakie zjawiają się codziennie na łamach daily press amerykańskiej.
— Kto to wszystko czyta?—zapytałem pewne
go razu jednego z moich kolegów amerykańskich, przerzucając w jego obecności kolumny dziennika, zapełnione po brzegi inseratami. — Kto rozezna się w tym lesie wielkich i drobnych ogłoszeń? Kto zapamięta chociaż jedno z nich?
— Każdy amerykanin—brzmiała odpowiedź.—
Co więcej, dla nas jest to rodzajem przewodnika po mieście, do którego przybywamy po raz pierw
szy. Bierzemy do ręki dzienniki i—Sezam otwiera się przed nami. Posiadamy odrazu najlepsze in
formacje. Wiemy, co się w danem mieście sprze
daje, a co kupuje, po jakiej linji idzie jego życie, jakie są jego zainteresowania. Czem żyją warstwy zamożniejsze, a czem uboższe. Jaka jest podaż pracy, a jaki popyt na nią. Słowem, wiemy wszy
stko, co nas może interesować, i" dlatego dział ogłoszeń w dzienniku dla ogromnej większości na
szych czytelników jest atrakcją o wiele silniejszą, niż dział publicystyczny. „Artykułów wstępnych"
0 charakterze europejskim unikamy. Depesze 1 ogłoszenia — to nasza treść i nasza siła.
Amerykański przemysłowiec i kupiec nie żału
je na ogłoszenia pieniędzy. Je s t szczodry tam, gdzie idzie o reklamę. Nawet rozrzutny.
Jedna z firm, która, wyrzuciwszy miljony na reklamę i osiągnąwszy powodzenie, zaniechała na jakiś czas ogłoszeń, już po upływie pół roku od
czuła taką różnicę ujemną w swoich obrotach, że powróciła co śpieszniej do dawnego systemu i do dawnych wydatków.
Oszczędność zgoła się nie opłaciła. I to jest
„po amerykańsku". Z. Dębicki.
= r m n r F " —...
„Informator imiouio-przeiwłowf
PIER W SZA KSIĄŻKA A D R ESO W A W SZYSTKICH ZIEM R Z EC Z Y PO SPO L IT EJ
Kilko tysięcy adresów i ogłoszeń. = = = = = - - - = = K i l l U E l S frO O O f t j l t l U L
Wydawnictwo Biuro „Reklama" Lublin, Kościuszki 8.
Cena z przesyłką 500 mk.
BUDŻET REKLAMOWY.
Gdyby ktoś zadał sobie trud obliczenia jaką sumę wpływów osiągnęły wszystkie pisma w Polsce ze swoich działów ogłoszeniowych, przekonałby się wówczas, że przemysł i handel w Polsce wydał na ogłoszenia miljardowe sumy.
A jednak w budżecie rzadko której z firm uwzględniana jest suma przewidywanych wydatków reklamowych.
Dzieje się to dlatego, iż nasze sfery przemy słowo-handlowe nie zdając sobie sprawy, jak wa
żnym czynnikiem w rozwoju każdego przedsiębior
stwa jest reklama, stosują ją chaotyczne, bezpla- nowo, zmuszane do niej albo chwilowym zastojem, albo innemi okolicznościami, albo, co najczęściej bywa, natarczywością i wymową agentów ogłosze
niowych.
Dopiero po zamknięciu roku bilansowego przemysłowiec lub kupiec stwierdza z przerażeniem, iż wydatki na reklamę wyniosły sumę nader powa
żną i przyrzeka sobie solennie, iż w roku następnym będzie odpornym na wszystkie propozycje rekla
mowe i istotnie w ciągu kilku lub kilkunastu pier
wszych tygodni odrzuca je stale, nie badając nawet ich wartości gatunkowej.
Powtarza się to z roku na rok.
Należałoby jednak doradzać zmianę w tym systemie.
Pewna suma w budżecie przeznaczona na wy
datki reklamowe da przedewszystkiem możność przekonania się o celowości reklamy, o jej skute
czności, pozatem zmusi do obmyślenia planu jej wydatkowania, do podjęcia starań, aby zużytkować ją oszczędnie z największą korzyścią dla przedsię
biorstwa.
Umiejętne wykorzystanie działania reklamy wymaga posiadania pewnych wiadomości specjal
nych. Już samo zredagowanie ogłoszenia, układ, forma, wybór odpowiednich pism i wydawnictw lub sposobów reklamy nastręcza wiele trudności, bez których pokonania nie może się udać przepro
wadzenie celowego planu kampanji reklamowej.
Dlatego też zagranicą żaden przemysłowiec lub kupiec, o ile nie posiada specjalnego wydziału reklamowego, kierowanego przez siłę zawodową, nie załatwia bezpośrednio swojej reklamy, lecz zwraca się do poważnej instytucji reklamowej i, ko
munikując jej preliminowaną na ten cel sumę, żą-
Str. 6. R E K L A M A . N° 5 .-6
-oooo o
A K C. T O W.
C EN T R A LA W KO PEN H A D ZE.
O D D Z I A Ł Y : w Lublinie, Początkowska 22 teł 261.
i w Warszawie, Aleje Jerozolimskie nr. 53.
Kupno i s p r z e d a ż wszelkich gatunków koniczyny i nasion do siewu oraz wszelkich artykułów, w zakres rolnictwa wchodzących.
Oczyszczanie koniczyny na własnych maszynach, podług najnowszych : : :— : : — : :— ; wymagań technicznych. :— : :— : :— : : —:
W ŁA SN E MAGAZYNY. H §1 g£ §£ W ŁA SN E MAGAZYNY.
OO o o o .
oo -oooo
Z I E M I A LM BELSK A
Najstarszy i najbardziej rozpowszechniony w W ojew ód ztw ie dziennik rozpoczyna w r. 1922 ośm nasty rok swego istnienia.
M I R I f l R F I pismo codzienne, polityczne, społeczne i literackie. Posiada własnych kore- I I I 1 L U U u U U i I 1 spondentów, we wszystkich prawie miastach Województwa Lubelskiego, prócz tego w Warszawie, Lwowie, Wilnie, Krakowie, Poznaniu, Lodzi, Katowicach. Gdańsku i Wiedniu.
7 I F M I f l I { I R F I A Poza wszecłlstronnem oświetleniem zagadnień polityki światowej, poświęca Z - 1 L . / 11/ \ l _ U U L . l - 0 1 \ l swe jamy r<3wnież następującym rubrykom: sejm, rząd, sprawy miejscowe, które traktuje ze specjalną troskliwością, nauka, literatura, sztuka, życie kraju i zagranicy, giełda, sport i inne.
Zl F M 1 A I ( I R F I < n K R pozyskała do współpracy szereg sił publicystycznych i literackich, jak posłów I Ł . / V I L - L J D l _ . L _ O i \ r i £jo gejmUi profesorów Uniwersytetu Lubelskiego, Warszawskiego i Lwow
skiego, wybitnych literatów, których utwory drukować będzie w osobnych odcinkach,
Zl F M I A I ( I R F I A z Powoc*u sweJ poczytności w Województwie Lubelskim jest najkorzystniejszym I L . I I 1/ U w I D l — l— O l\ l l mjejscem ogłoszeń dla handlu i przemysłu miejscowego i zamiejscowego oraz dla wszystkich osób, chcących coś załatwić za pośrednictwem ogłoszeń. Od 1 stycznia b. r. „Ziemia Lubelsk." po
siada nowe czcionki. Warunki prenumeraty i ceny ogłoszeń następujące: ,.Ziemia Lubelska" kosztuje w Lublinie bez odnoszenia do domu miesięcznie 300 mkp , z odnoszeniem do domu miesięcznie 360 mkp. Na prowincji z przesyłką pocztową miesięcznie 400 mkp. Prenumerata kwartalnie wynosić będzie 800 mkp., bez odnoszenia, 1000 mkp. z od
noszeniem, 1100 mkp. z przesyłką po:ztową. Za wiersz nonparelowy lub jego miejsce: przed tekstem 75 mkp.
w tekście II i III str. 100 mkp. za tekstem 111 str. 60 mkp., ostatnia strona 50 mkp., nekrologi na I str. 75 mkp., na III i IV str. 60 mkp., drobne ogłoszenia za wyraz, tłusty druk podwójnie: najmniejsze ogłoszenie 100 mkp. Ogłoszenia zamiejscowe 100 „1° droższe. Wszyscy mieszkańcy Województwa Lubelskiego winni stale czytać i prenumerować.
Z I E M I Ę L U B E L S K A W ten SP ° SÓ*3 zapewnią sobie wszelkie wiadomości tak ogólne
da opracowania planu kampanji reklamowej na okres całoroczny. Po otrzymaniu takiego planu, po dokonaniu w nim tych zmian, które są niezbędne ze względu na specjalne warunki lub życzenia oso
biste, całokształt dalszej akcji przejmuje już biuro reklamowe, załatwiając wszelkie sprawy, związane z reklamą w imieniu firmy.
Pozbawia to właściciela lub kierownika przed
siębiorstwa potrzeby konferowania z agentami, za
stanawiania się nad korzystnością tych lub innych propozycji, wnikania w szczegóły i drobiazgi całej akcji. Przejmuje to wszystko instytucja reklamowa, która w interesie własnym dokłada starań i wysił
ków, aby wyniki, przeprowadzonej przez nią akcji reklamowej przyniosły jak największe zyski klijen- towi, aby zadowoliły go w zupełności, zachęcały do powierzania nadal tej sprawy tej, a nie innej insty
tucji reklamowej.
Ten system, oddawna stosowany zagranicą, warto zastosować i u nas, zwłaszcza obecnie, gdy w niedalekim czasie do konkurencji stanie na ryn
ku naszym zagranica, z którą zawarliśmy już szereg umów handlowych.
Ofensywę swoją rozpocznie ona od reklamy, traktowanej poważnie i umiejętnie.
Trzeba jej będzie przeciwstawić takąż rekla
mę u nas, jest bowiem ona najlepszym, bo bezpo
średnim sposobem dotarcia do szerokiego ogółu odbiorców.
Chodzi więc jedynie o pewną sumę w budże
cie i o umiejętne wydatkowanie tej sumy.
„Przegl. Przem.-Handl.“ T. P.
Wołyński numer
„REKLAMY"
rozejdzie się w tysiącach egzemplarzy na W o ły n iu i w całej Rzeczypospolitej,
oraz przyniesie obraz stosunków gospodarczych, handlu i prze-
::::: mysłu na Wołyniu. :::::
przyjmuje, informacji udziela, akwizyto
rów wysyła, prospektów dostarcza - - - - Biuro „R e k la m a " Lublin, Kościuszki 8, tel 360.
J U L J f lN KOT.
Plakat, albo afisz.
Pomysły plastyczne współczesnej reklamy, któ
re niekiedy zdobywają znaczenie istotnego dzieła sztuki graficznej, przejawiają się, nietylko u nas, prawie wyłącznie, w postaci reprodukowanych w li- tografji afiszów. Stosunkowo rzadko spotykamy te
go rodzaju prace wykonywane w linoleotypie, spo
sobem drzeworytniczym, właściwy zaś drzeworyt i akwaforta nie nadają się do ich reprodukowania.
Pokrewne plakatom, co do treści słownej, tak zwane rozr .utki oraz oferty handlowe, ozdabiane niekiedy rysunkiem artystycznym, bywają powiela
ne zazwyczaj ze względów uzasadnionych w cynko- typie, lub światłodruku o charakterze .roboty gra
ficznej mechanicznym i pospolitym. Za pomocą światłodruku reprodukują też niekiedy plakaty, co powstrzymuje właściwy rozwój sztuki graficznej w za
kresie reklamy.
flfisz, stworzony przez artystę, to praca trak
towana dekoracyjnie, najczęściej w sposób synte
tyczny tak pod względem treści plastycznej, jak również — treści słownej, uzmysłowionej za pomo
cą rysunku, malowidła, lub płaskorzeźby. Warunki tej pracy są zbliżone, a niekiedy równoznaczne z ogólnymi warunkami dla t. zw. sztuki stosowanej (Miriam „Pro arte“ ), jak np., że plakat powinien być twórczy i oryginalny, harmonijnie łączący szczegó
ły z całością oraz — w typie zdecydowanej „celo
wości", jako rzeczy ozdobnej. ,,By sama ozdobność była bezpośrednim wykwitem i skutkiem zadania przedmiotów użytku" .. a w danym razie afiszów.
Celem afisza jest uwidocznienie specyficznej cechy danego rodzaju reklamy albo, mówiąc ina
czej, uwzględnienie plastyczne (a niekiedy też i sło
wne) jedynej odpowiedności pod względem formal
nym i estetycznym, wyrażonej w reklamie czegoś lub kogoś, bądź za pomocą form plastycznych, któ
re przedstawiają jakiś symbol, zjawisko, czy sytu
ację, o zrozumiałej dla wszystkich myśli, bądź też za pomocą słów w napisie krótkim, zwięźle opie
wającym treść i artystycznie zastosowanym do czę
ści rysunkowej plakatu. Zastosowanie właściwe naj
mniej jednego z tych środków jest charakterystycz
ną cechą każdego afisza.
W części rysunkowej można uwzględnić ma
łym plastyczny, polegający na wyrażeniu dowol
nej treści, wypowiedzianej za pomocą myśli, uję
tych we formy, czy formy i barwy, realizujące da
ny pomysł artystyczny. W tym atoli wypadku, na
pis, wyrażający treść słowną reklamy, jest oczywi
ście niezbędny.
Z punktu widzenia plastycznego, pomimo uza
sadnionej wartości i wybitnego znaczenia specyficz
nej cechy każdego plakatu t. j. jedynej odpowied- niości dla danego celu, za podstawową wartość we
wnętrznej indyw:dualnej treści każdej pracy afiszo
wej, wykonanej przez artystę, należy uznać ogólną sumę pierwiastków, które stwarzają „całość" o pe
wnych określonych wartościach w zakresie plasty
ki, uzupełniających cele prakfyczne tego typu kon
cepcji. Wyrazem indywidualnej interpretacji tej ogólnej sumy pierwiastków plastycznych, wyrazem syntezą jest właśnie artystyczne ujęcie „istotnego piękna", odczutego w wizji twórcy pomysłu.
Harmonijnie pulsująca rytmika „całości" odpo
wiada podobnej rytmice formy w dziele literackim i stanowi nierozdzielną cechę nietylko plastycznej postaci afisza, lecz równocześnie każdego z utwo
rów plastyki artystycznej.
Plakat, dzieło sztuki dekoracyjnej, wykonane w technice graficznej, ma dwa jednocześnie ważne problemy do uwzględnienia. Pierwszym jest: speł
nienie roli środka agitującego wytwornie w pewnym kierunku (handlowym, przemysłowym, politycznym itd.) najszersze warstwy publiczności, drugim zaś:
popularyzowanie w pięknej formie odpowiedniej gałęzi sztuki plastycznej, dziś jeszcze, nawet zbyt często, w zakresie afisza zgoła nie uwzględnianej.
Str. 8. R E K L A M A . N ° 5—6.
ROBOTNICZA HUTA SZKLANA
w L U B L I N I E , T R T R R Y
produkuje i dostarcza szkła apteczne, butelki wszelkiego rodzaju oraz szkło lampowe.
Z A W I A D O M I E N I E .■ " 1 11 — — ... —W I . .11 ■■.■■II.. — I .1 . W l I
■
Dnia 14 lutego 1921 r.
T-wo A k c y j n e „ E l e k t r a 44 ]
Lublin, ul. Zamojska Nr. 43
uruchomiło warsztaty stolarsko-ciesielskie pod kierunkiem F\. W I Ś N I E W S K I E G O Przyjmuje wszelkie obstalunki wchodzące w zakres stolarsko-ciesielski — — — Kosztorysy na żądanie wysyłamy. T wo posiada na składzie gotowe meble wszelkiego rodzaju t. j. szafy, kredensy, urządzenia biurowe, sklepowe, salonowe, meble stylowe, sypialnie, stołowe i kościelne ołtarze — — — — — — — — — — —
Polecamy się łaskawej pamięci Szanownych naszych starych odbiorców Pozostajemy z poważaniem
Z A R Z Ą D .
■ :■
Pierwsza Wielkopolska Fabryka Okuć i Konstrukcji żelaznych SI. KACZMAREK
POZNRFŚ, Dąbrowskiego 88. Telefon 1575.
DOSTARCZA: Okucia meblowe' haki do łóżek, haki do garderoby, rygielki do szaf i t d.
Maszynki „Ferrosk'' nowej ulepszonej konstrukcji do ściągania skrzyń wysyłkowych taśmą żelazną i drutem. (Taśmy, drut i nity stale na składzie).
Generalny zastępca na ściągacze „Ferrosk“ E. Z1MMER, Poznań, św . M arcin 14, telefon 3510.
Maszynki „Ferrosk" do czyszczenia noży z kółeczkami gumowemi.
Maszynki „Ferrosk1, ekscentryczne do wciskania oczek i haków w trzewikach.
Maszynki .je rro sk " do krajania chleba z nożem tarczowym.
Części zapasowe do wyżej wymienionych maszynek stale na składzie.
CENY BA R D Z O N ISKIE. RZETELN A O B S ŁU G A W YSTAW IAMY ST A LE NA TARGACH W POZNANIU I LW O W IE.
Ns 5—6. R E K L A M A. Str. 9.
Afisz aitystyczny, swoim zewnętrznym wyglą
dem, powinien zachwycić widza, lub pobudzić go do chwilowego bodaj zamyślenia, a zawsze—wpły
nąć też decydująco na jego czyn, lub postanowie
nie. Afisz wszak jest tym środkiem reklamy, któ
ry zwraca się bezpośrednio do naszych oczu i wpły
wać może wyłącznie postacią plastyczną zarówno na uczucie, jak na rozum i wolę człowieka, speł
niając w ten sposób swoją rolę w zakresie agitacji komercyjnej, politycznej i t. d.
Ażeby cel ten osiągnąć, autor plakatu powi
nien: po 1-sze, myśl plastyczną wyrazić nie tylko artystycznie, lecz równocześnie w charakterze wła
ściwym istocie reklamy; po 2-gie, napis doskonale zastosować pod względem plastycznym do danego rysunku. Warunki te są właściwe realizacji danej koncepcji, jako ujętej we formy, lub formy i bar
wy, jeżeli zaś rzecz ma być traktowana po literacku, autor projektu powinien usiłować zaciekawić, lub zainteresować, bądź danym symbolem łatwo zrozu
miałym, bądź zjawiskiem plastycznym czegoś, lub kogoś, czy też sytuacją, której myśl zazwyczaj uzupełnia, albo nawet zastępuje napis, wyrażający treść słowną reklamy; lub wreszcie — zwrócić uwa
gę walorami słownemi swej koncepcji dekoracyjnej.
Przez sharmonizowanie afisza z życiem oto
czenia nie należy rozumieć zastosowania jego kształ
tu, czy też — treści plastycznej do tła, nie dające
go się, jak wiadomo, nigdy z góry określić, które stanowią np., o nieprzewidzianych walorach pla
stycznych, parkany, lub obnażone mury. Sharmo
nizowanie to winno polegać na wyrażeniu w kom
pozycji plakatowej tego charakteru, który posiada owo „tło nieprzywidziane", w naturze faktycznie nieistniejące.
Afisz, zakomponowany przez artystę plastyka, co słusznie zauważył jeden i feljetonistów, to furta, przez którą umyka sztuka z dystyngowanych więzień salonów, muzeów i wystaw, jak płocha księ
żniczka biegnie między lud i poczyna się awantu
rować po ulicach...
Zręcznego wyrażenia feljeton sty jakkolwiek nie należy rozumieć dosłownie (gdyż klasyczny i ar
tystycznie wykonany plakat nie powinien być „ogło
szeniem", którego treść, wypowiedzianą słowami, dekoruje się obrazem, czy obrazami, mającymi wła
śnie odpowiednie miejsce w salonach, muzeach, lub na wystawach) — to jednak wyjaśnia ono w pewnym stopniu rolę afisza, jako dzieła sztuki, oraz wpływa jednocześnie na odczucie charakteru jego istoty...
•ggTirn kH Wr? rTiigKTrM łJBriŁJGBB^^
NA ROK 1922
j; dotrze do wszystkich firm handlowych, prze- £ 5 mysłowych, instytucji, władz organizacji i t. d. , 2 na terenach ziem: Lubelskiej, Radomskiej, l
Wołyńskiej, Piotrkowskiej.
A P i ł O Q 7 F N I f l przyjmuje, inform acji udziela, akwi- p v y V J L i V y O I < L . I H f 1 zytorów wysyła, prospektów dostarcza
Biuro „REKLUWr Lublin. Koniuszki 8, lei. 360.
^auEBaoaairgg Tir?
K I P I E C T WO PROWI Ht J OHALKE II REKLAMA.
Powodzenie w handlu osiąga się, jak i w in
nych dziedzinach działalności gospodarczej, kapi
tałem, pracą i znajomością zawodu. Najcenniejszą jednak zaletą kupca jest jego ruchliwość, połączona z intelegencją czyli t. zw. „spryt kupiecki".
W czem się jednak przejawia obrotność kunca?- W jego obrocie towarowym, tj. ściągnięciu jaknaj- większej liczby kupujących i zaopatrzeniu się tak w towary, iżby mógł wszystkie zapotrzebowania swych odbiorców jaknajsolidniej, najtaniej i naj
szybciej zaspokoić. Przedewszystkiem jednak ku
piec winien skłonić kupującego do nabywania nie tylko tych towarów, których kupujący sam żąda, lecz mnóstwa innych towarów, króre kupującemu są potrzebne, lub też mu dogodzą, a o nabyciu których na razie nie myśli. Do nakłaniania kupu
jących do nabywania towarów w jaknajwiększej ilości prowadzą trzy drogi reklam y:
1) Ogłoszenia w prasie i księgach adresowych.
2) Piękna wystawa sklepowa.
3) Inteligentna, grzeczna i szybka obsługa.
Najważniejszą jednak dźwignią dzisiejszego nowoczesnego handlu jest reklama przez ogłaszanie się kupca w gazetach.
Kupiec, chcąc posiadać zapas nowości i do bór towarów, których mogą żądać klijenci, winien ogłaszać swe zapotrzebowanie, względnie firmę w gazetach miejscowych i zawodowych kupieckich (np. „Tygodnik Handlowy". Organ Stow. Kupc.
Polsk. w Warszawie). Każda wielka nowa firma warszawska, każdy agent handlowy po raz pierwszy przyjeżdżający do Lublina najpierw wertuje gazety lubelskie i szuka ogłoszeń firm miejscowych—to jest studjowanie literatury kupieckiej. Kupiectwo prowincjonalne nie ma nawet pojęcia, jak pilnie śledzi się ogłoszenia w pismach prowincjonalnych—
każdy taką firmę uważa za większą i ruchliwą.
Drugi motyw, który skłania kupca do ogła
szania się w pismach miejscowych, to motyw najważniejszy — ściągnięcie najliczniejszych rzesz kupujących, przypominanie się kupującym, sygna
lizowanie nowości sezonowych i t. d.
Zanim kupujący zauważy pięknie przybraną wystawę, zanim późna choix choisire posiadanego asortymentu—trzeba mu o tem dać znać, należy prze mówić do klijenta ogłoszeniem— zainteresować go...
Amerykańskie pisma zawierają 3|ł ogłosz. —
' j < tekstu.
W Ameryce kupiec wchodzi do świata han
dlowego dopiero z chwilą, kiedy ukazuje się jego pierwsze ogłoszenie. Sama sztuka ogłaszania się ujęta jest w formy naukowe; dotychczas wydano już 6000 dzieł, traktujących o ogłoszeniach ku pieckich, a kierownicy działu ogłoszeń wielkich firm amerykańskich zarabiają do 100.000 (sto ty sięcy) dolarów miesięcznie.
A u nas kupiec prowincjonalny uważa ogło
szenie za poparcie lub ofiarę, jeśli zamieszcza ogłoszenie. Kupiectwo prowincjonalne się myli;—
nie kupiectwo jest potrzebne w tym wypadku, lecz przeciwnie prasa potrzebna jest kupiectwu. Ogło
szenia nie zmniejszają zysków, one je napędzają do kieszeni kupca. Rom an Sch m |d t
Sekretarz Gener. Stow. Kup. Polsk.
.Glos lub.“ . w Warszawie.
Str. 10. R E K L A M A . N° 5.
1 &
Każdy, kto się interesuje rozwojem gospodarczym Pomorza, niechaj czyta
dwutygodnik:
Organ Zw. Tow. Kup. na Pomorzu.
„PR Z E G L Ą D 11 omawia kwestje ekono
miczne, dotyczące całego Pomorza i Gdańska. Dla firm solidnych, pragną
cych rozszerzyć swą działalność na Pomorzu, „P R Z E G L Ą D " jest najlep-
szem pismem do ogłoszeń.
C3 = PRZEMYSŁ LUDOWY
H O TEL E U R O P E JS K I - PLA C L IT E W S K I — POLECft ŚW IEŻO NABYTE:
PLEDY, CHUSTKI ZIM O W E i WIOSENNE, W ŁÓCZKOW E, KRETONOWE. K A P Y , OBRUSY. PORTJERY, BATIKI, OBRttZY.
L U B ELSK I JY N D Y K A T R OLNICZY
S P. A K C . w L U B L I N I E ,
wraz ze wszystkiemi filjami poleca hurtowo i detalicznie:
NASIONA GWARANTOWANEJ DOBROCI,
warzywne do inspektów i gruntu, kwiatowe, leśne i rolne,
po cenach konkurencyjnie nizkich, oraz przyjmgje zamówienia na drzewka ze Szkółek : — : :— : : —: Gospodarstwa Sadowego w Józefowie nad Wisłą : : : — :
Fabryka
perfum, mydeł toaletowych i wyrobów kosmetycznych
F A L K I E W I C Z
C H E M I K - P E R F U M E R i S P f l .
POZNAŃ, UL. R Z E C Z Y P O S P O L IT E J 3, TEL. 2325
:llllllllllllllllllllllllllll!lllll!lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll IS W Ó J DO SW EG O !
„ 1-sza POLSKA
SPÓŁKA KRAWIECKA |
W LU B LIN IE, NAM IESTNIKO W SKA Na 18.
Je d y n a pracow nia w Lublinie, która w yko nuje ubrania podtug n aj
nowszych iu rn a li paryskich i w ie deńskich.
PR O SIM Y O PR ZEK O N A N IE SIĘ.
UWAGA: Ceny bardzo przystępne. Wybór ma- terjałów krajowych i zagranicznych.
BACZNOŚĆ!
MAGAZYN
m etalow ych
BACZNOŚĆ!
w yb ó w m etalow ych i skó
rzanych, przyborów wojsko- i tualeto w ych
PO LECA: bieliznę gumową i webową, krawaty, pończochy I rękawiczki damskie, męskie I dzie
cinne, nici,bawełnę, sznurowadła, guziki, taśmy, dżety, hafty etc.
G alan terję ozdobną i zabawki.
Obcasy gumowe i pasta do obuwia po najniższych cenach
! - L U B L I N - {I n i K I --- D A W N IE J---
1 KRAK.-PRZED 27. U H I, U II [ S T A N K I E W I C Z
j||lll!llllll!l||l!lllllllllllll!llllllllllllllllllllllllllllllllllll>llllllilll!lllilllllllll|||kj|i!llllllllllllllllllllllllll!llllllillllll!lllllll!l!ill!lllllllllllllllllllllllllllllllllll!j^^||llllilllllllll!lilllllllllllllllllllllllllllilllllllll!lllllllllllllillll!lllllll!llllllll!||j^^||illlll!llllllllllll!lllllllllilllll!lll|IIUIIM
