Ovranographia Sive Cæli Descriptio. In qua præter alia, cælorum numerus & ordo methodo inquiruntur, omniaq́ue ea quæ ad primum cęlum, primumq́ue mobile ab eo distinctum spectant, dilucidè explicantur, nominibusq́ue aptè fictis distinguuntur [...] - Biblio

(X YfUcł M 'Łf')

I

i

o VR A NO GR AP HI A

SIVE

C j ELI de ' criptio .

In qua praeter alia, caelorum numerus &C ordo methodo inquiruntur, omniaqueca qua?ad pri­ mum c£lum,primumque mobile ab eo diftindum fpe-

dant, dilucide explicantur, nominibusć[ue apte fidis diftinguuntur,Opus omnibus Aftrono-

. mia? Phyficarque ftudiofis vtilifsimum.

A V T H O R E

D; ADRTANO ROMANO IN ALMA

LOV ANIENSI ACADEMIA, ME-

D I C I N A E B T MATHEMATICIS profcflbrc.

ANTVERPIAE,

Apud Ioannem KeerbergiumTypographum lutatum ANNO M.D. XCl.

CVM GRATIA ET PRIVILEGIO.

C EN S V R A.

Ouranographiatn Adriani Romani Medici Louanicń.

ego fubfcriptusprobaui, & piselo dignam iudicaui, hac5Deccmb. 15^0.

H. C VYCKIVS

Decanus S.Petri I ouanifitr Pontificius acfygius librorum Cenfir.

PRIVILEGII SVMMA.

P

OV R ANO GR A GRAPHI A/iweCA£LI DESCRIP TI O,idque perquemcumque voluerit Typographumvt latius patet in originaliPriuilegio,dato Btuxellx, Anno 1590. Die 7.

Mentis NouembriSf i

Subfignatum De 1\oij,

I

; l *

!

NOBILI AC ORNATO

VIRO D. ANTONIO HEETVEL-

DIO, I. C. doctiss. Domino de Thieł-

DONCK, AC VRB1S LoVANlENSIS CONSVLI

meritissimo.

ADRIANVS ROMANVS S.

VI hodie (criptafua in lucem profe­

runt, Consvl Cla r i s sc,varias vc plurimum editionis cautes adferre folcnt, velquod ä familiaribus Biblio­ thecam non benecuftoditam fubinde luftrantibus inucnta, excufla, ac tan­

dem nefciisjfxpeetiam inuitisautho- ribus edita fuerint,vel quod amico­ rum addućłi pjecibusac hirnulisid fecerint. Nihil horum egoinmedium adferam, neque enim in amicorum albo quifquam cft,quimea furripere vnquam attentarit: neque nattenraflet;cgoadeofum ignauus,vt id fieri paterer.Nul- lius deinde vel authoritas, vel gratiatantum apudmeva­

luit vnquam,vt nolentem ac rcluäätem ad editionem co­

gereaut vellet aut poflet. Quoditaque hacin parte facio, vitro facio, ftimulante me illa Graecorum parocmia, qua dyfywruJafluoviov efle perhibetur, & ftoicorum dog­ mate , quo homines hominum caute natos afferunt, vtni- mirumhomo hominem adiuuct.acdc mutuis commo- A ij dis non

EPISTOLA

disnon in dies,(cd inhoras etiam (ingulas,oblata occafione folicire cogitet. Atqueha?c quidem cogitatio mc impulit, vt cum pluribusiam annis Mathefeosftudio incubuiflem, multaqueafliduo lludioac labore exaliorum (criptis(cle- giflem,non pauca correxi (lem , ac nonnulla etiam inuc- mflem ,eaomniainvnum vcluti falcem colligerem,ftu- diofiüs examinarem, ac in methodum certam redigerem,

& vei nuper Arithmetica quardam opufcula exire paflus fueram, ita nunc quoque Aftronomicaquardam in lucem darem: hac nimirum fiducia, vt ficuti illa pluribus pla- cuiflecomperi, ita ha?c quoque dodo candidoque Lećiori non difplicercnt. Opportune autem accidit, quöd teCon- fulefoetus hicnoderprodeat, cuius virtus &eruditionunc

& antea fuerit nota, hoc tamen confulatus tui tempore omnibusfadaeftnotiflima. Scitum cllillud Platonis,fce- lices efle Refpublicas, in quibus vel Reges iptifludia fe- dantur,vel(apientes imperant. Quod parentesolimtui probe intellexifle videntur, qui cumeo re ingenio praedi­ tum eflea primis pueritia? annisobferuaflent, ex quo plu­

rimumaliquando adiumentiacornamentiRefpublica et- fet perceptura, primum politioris literatura? (ludiis te im­ buendum curarunt, in quibus cum pra?claros progreflus fecifles, luris (ludium fuiftipari ledulitateamplexus, ob idforte, quod illudad Rempublicam aliquando acceflu- ris, maxime efle neceflarium iamtumpro(piceres,inquo ita foeliciterfuifti verfacus, vt merita Licentia? laurea iam- pridemfueris donatus. Vt interim taceam, varia ineo ftu- dij genere opera multis vigiliis abs teconfcripta, in quibus eft illatua Bibliotheca ivrisconsvltorvm, quam (ludiofiomnesauidiflime cxpedanc. NecveroLe­ galis (ludij limitibuscontinuifletc videris,fcd omnia difei-

;encra nobili ingenuoque viro dignadiligentif- fimecxcoluifle,vtitum ex colloquio, rumex Mufxotuo omni librorum feriptorumque genere refertiflimo facile

cuiuis

___________ 'D £ DICATO ___________

cuiuis apparer,quasprofećtó omnia ad fodicem Reipu blicas adminiRrationcm conducunt maxime , quemadmodum toto hoc Cófulatustuitempore maxima cum laude oRen- dilli. Cuius rei illuftria proferre polTcm exempla,nili animi tui mihi iam dudum probe nota edet modeRia,quasme laudes tuas prasdicantem nequaquam admitteret. Quam quidemob rem vtbeneficij huius memoriamaltasinani­

mo meo radicesegifledcmonftrem, hanc casli de (criptio- nemA tuis Rudiis non alienamtibi dedicandam ccnfui, eo- que magis id feci, quöd in cado monarchias & perfedae Reipubhcaeimägo quasdam reluceat,omnisque guberna­ tionis moderationisque abfolutaexempla confpiciantur.

Sufcipeigitur, Consvl Clarilfimc, pro innata tibi in pias Mulas,earumque cultoresbeneuolentia,ferenafron- hocmunufculum,tenue id quidem & perexiguum; eiuf- moditamen,quodnoftrainteftudiagrata quadam animi fignificationenonobfcureteftetur. Devs Opt. Max. te tibi,tuisqueac Reipublicas, cuius clauum tenes, quam diutiflime incolumem feruet,vt tuo prasfidio Catholica Religio, literarum Rudia,tora deniqueRelpublicafuo ni­ tori reftituantur. Vale.

LOVANII V IDVS OCTOB.

cId. Id. xc.

ADRIANVS ROMANVS

CANDIDO LECTORI S,

t s i vir fummits Ptolomttu Aftronomiam vniuerfam Ha excoluerit, vt vix quippiam addendum vel exor­

nandum poliert tati reliquent, neminem tamen repe - ries qui diuinat eiw demonstrationes capiat, nifiprius in Arithmetica & Geometria probi fuerit inftr ullis,:

Deinde ffagoge ftu Epitome quadam veluti manu dubius adeat accedat. tÄrithmeticesaliquot partes varijs opufculu, partim editü, partim edendis illuflraui, totttm autem eine faciem qua­

lem in Idea mathematica propofui nondum ab [olui, nec for- fan hi tumultus Belgici abfolui patientur. Interea vtere Arithmetica Simonis Stevini 'Brugenfis, viri doblijfimi, qui opus fuum A- rithmeticum Gallica lingua (vtmam dobite familiariori Latina) ita di- geffit ,vt eum d nullo eorum qui totam -Arithmetices praxin hablenue

confcribere tentztruicL,, fuperatum effe mihi porfuadeam-,.

Geometria elementa in ordinem redegit Euclides, quem praca*.,»

ob miram propofitionum connexionem tota [cbola «JTtdthematicorum-, fequi [olet: licet aliorum qui breuiorem fellantur viam labor /pernendus non fit. Euclidis elementa prater alios commentariis fuisfiisifj dobliffimts illuftrarunt Franciscvs FlvssAS C A ndalla, qui pra- tered ftereometriam mire auxit ; Federicvs Commandi- N V s V r m N A S cui in (feometricu vix parem inuenias : Demum-, Chr.istophorvs Clavivs B amb er gensis , Ma­

thematicus celeberrimus,qui commentariis [uts varias propofittones tum fuas,tum ex aliorum hbru fideliter excerptas,[epius etiam falictus de­

mon Urat as inferii. Prater Euclidü Elementa necejfaria quoqjfunt,pra ferttm in Gnomonice, Apolloni) Pargai Conica elemeta,qua nuper edidit Commandinus , demum quam maxime neceffaria funt Elementa Sphe­

rica: hac autem dTheodofio deferipta commentariis fuis iUnblrauit Clauius.

Epitomas aut e compendiäve ex [criptis Ptolomaialiorumtf veterum

& recentiorum concinnata, licet plurimi typis manddnnt, tamen & nos Viam ad Ptolomai nunquam fatis laudatam Syntaxm accedere volen­

tibus (fernere hoc opere decreuimus. ‘Zfeque fruftaneus hic nobler labor cuipiam videri debet,nam qui habłenus fuas Ifagoges ((fharsu commu­

niter

P K A F A T 1 O.

ntter vocatas tntelhgo) communicarunt,prattr vmuerfi partiam enume­

rationem dr decem circulos in calo imaginator, vix tradunt aliud. Nos autem trattatum noflrum tum Phyficu,,tum Aftronomis feruire volen - ter Calorum numerum dr ordinem methodo inquifiuimus ^hyficasif plurimas quaftiones quaad culum pertinent, tam ex ‘Platonis,tumveto ex Ariftotelis fcntentia explicuimus Ad hac cali primi dr primi mobilis difłmiłam dtuerfamifi tradidimus doPlrinam, quod nullus ante nos vel tentuuit quidem,nec quoque dece circulis,quos alij (forfan quod totidem in frhara materiali deferibant) tradunt,contenti fuimus,fed cum vide­

remus dPtolomao, Purbachio, Regiomontano, altnq3 dofliffimis APlro- nomis varios aflumi circulos, quibus nulla imponant nomina, eos maxi­

ma diligentia in certas clajfes redegimus, fingulisfo fua impof utmus no­

mina,eaq, quam potuimus maxime congruentia : 5i qua tamen fin t, qua alicui diffiliceantj, ei alia fingere licebit. Hinc itaque Leflor noftros la­

bores nequaquamfuperuacaneos, imo tyronibus fumme neceffdrioi facili intelliges, quos grato animo fufcipe . Vale quamfalteifiime , noftrisfy fiudijs faue, atq3 triangulorum tam fft hart cor um quam rebiiltneorunu canones ,v na cum noua finuum tabula expefla.

OVRANOGRAPHIjE nostra

PARTITIO GENERALIS.

<Vniuerfa machina calefli Liber primvs. Tra&atusnoftri\ f Empyrcufiueprimu. Lib. ii. ouranographici JParticularior 1 fprimü mobile. Li- agunt.veldc ^be caelefti, qui J yEthereü J ber iii. ( fit vel cadurnA idqj vel | ex (eciidis mobilibus

t '•aliquodjdcquib’brc- ui fperotra&atus non ingratos,vna cum ca­

talogo llcllarutn fixarum exhibebimus,

LIBRO-

LIBRORVM DISTINCTIO

PARTICVLARIS.

»•Primi. Vide A.

Diftribu' \ Secundi & Terti) neceflaria noneft . Etenim iis duobus prrrtcr □r- tio capi- / culos vix aliquid traditur. Circulorum autem tum primi caeli,tum tum libri ) primi mobilis catalogum , tabella quadam in primo vtriufque libri ' capiteexhibuimus , cuius ordinem in fequentibus capitibus fecuti ( fumus, quare de ordine duorum illorum librorü quicquam in me-

diumadferrcfupctfluum eflet.

-quid eile ^{C A I- V T} i.

r Platonem eiusque fequace » 2.

r Effentia, <

I vti (unt

/'quod fit 3.

Cöpolitio 1 Pe ripa te J r materi® 4- .fecundum ' ticos ) qualis re-

fVnita, at- j * Ipeflu <form® 5-

que vel fe ) z- Qualitates 6.

eundum 1 rquodfit 7-

A 1 Accidentia,’

5

1 vti funt (. Afliones, vt quis fit 9- Caeli com- motus localis * a quo fit

qualis fit cuius partis fit

rdcnfx.i. ftellat

IO.

pages vni- ueriäcon- i fideratur a

j

IJ.

nobis, vel 'Continuas toti, vti fint partes c®li ■<

<-Rarx. 14-

fquod fit

z recen- Druifi- ''Diftin 1 j z- , . rnnmerö j tioiü 16.

bil sinJ flione* fmotil'°"‘J fecüdüj

„ partes tradi | ) tretem Cveterü ’7-

Cótiguas,

vti lunt qualis

turqjJ lu 'ordinem iS.

orbes, in<

quibus có fideram9

fit fe-

jüdü * I ziJ.Sn { quantü

»9-

a<l 'ordinem 20«

Lconcentum fiue mufas 21.

^Circulos. 22*

O VR A-

OVRANOGRAPHI^

LIBER PRIMVS.

AVTHORE

ADRIANO ROMANO LOVANIENSI.

Quid caelum fecundum peripateticorum doćlrinam.

.

Quid calli ESI corpm JE lvm eftcorpusnaturale,fimplex, lucidum,in­

corruptibile . Corpus quidem eftperfcćłum , non autem materia fiuc pura potentia, aut forma fiuc purus aćtus. Materia quidem non cft ,quia

Materia per fe non mouetur,’

Cadum perfe mouetur. ergo. Similiter Materia per fe non cft aćtu hoc aliquid,b

Cxlum per fccftaćłuhoc aliquid. ergo. Item Materia per fc non agir,

Ca:lum agit in haec inferiora, ergo.

Nec quoque caelum cft pura forma fiue purus atftus, qui»

Forma per fenon mouetur,'

Cadum mouetur localiter. Ergo. Sic Forma per fe non cft quanta, d

Cadum cft quantum, ergo.

Cadum autem non quoduis eft corpus, fed naturale: vti variis lo­

cis' tcftatur Ariftotclcs : licet de cado empyreoqu^motu locali ca­

ret aliquis dubitare poffit, quem fcrupulum vt eximamus notan­

dum cft tria genera rerum naturalium poni aPhilofophof; vnum earum quatfemper mouentur, alterum earum qux (emper quic- fcunt. Tertium earum qua; partim mouentur partim quiefeunt.

Priores generis funt caeli omnes aetherei.fccundi generis cadum em- Pyreum.cum terra qua: fi non fecüdum omnes partes,faltem fecun­

dum fe totam quiefeit, tertij vero planetae & animalia.

Simplex quoque corpus ftatuunt Peripatetici cęlum,licet Plato­

nici aliter fentiat ; vti fequenti capite docebimus.

Dfemum lucidum & incorruptibile eft; quorum pofterius nullis alijs competit corporibus.__________________________

t Ariftot.;

phyf.tex. 8 b Ariftot. 7

metaphyf.

text. 8.

B Caelum

c Ariftot. $ phyf.tex. 3 d Ibidem.

Naturalt t i.cflitex.

j.vfq; ad 17 3 caeli tex.i 1. part, ani­

mal. ca.j.

8 metaphy.

tex. 1 & 12 1 z metaph.

text. 5.

f 8 phyfic.

Stmpltx.

Lucidü &

incorrupt.

Z________ o V R-ANOGRAPHIjE

Cadum fecundum Ariftorelem efle corpus fim- plex: fecundum Platonem veröcompofitum cxelementis.

.

n/friftote les eimifa fequaces.

Plato.

4 InTimęo

b InTimęo

7*astrui.

C i. com.in Timxü.inj expofitione verboiü pri us citatotü.

A

tamq; effentiam nuncupant.Plato autć exiflimauit cadum totumq;

mundum ex quatuor clementis efle coagmentatu,vti ex iis quae fub- iungam manifeftum euadit: Inquit enim Plato 2,vt hicmundw effiet animanti abfolutofimibmus, hoc tpfo quodipfefobes ,arquevnus eßet, iccirco ßngularem Desu hunc mundam atque vitigenum procreauit.

Corporeum autem atque affietkibile omne neceffi; eßeffie quod natum eß.

Nihil porro igni vacuum videri potefł, nec vero tangi quod careatfoli*

do ifolidum autem nihil quod terra fic expers. Quamobrem mundunu efficere moliens 'Dem,terram primum ignemq^ iu»>gebat,&ap.\x lequu- tur vfque ad illa verba. Earum autem quatuor rerum quot fupra dixi, fic in omni mundo partes omnes collocata funt, vt nulla pars cutufuu ge~

neris excederet extra, atque in hoc vniaerfo ineffient genera illa vmuer- fa. Ex quibus verbis apertum eft Platonem & cadum & totum niti­

dum, ex quatuor elementis conftitucre. In cado quoque plurimum ignez efle fubftantix dixit. His accedit quod Plato non agnouerit corpus aliud fimplex,fic enim inquit b: dicendum oft igitur cumfmo~

dipotiffiimum quatuorcorporafianf.Nam fi hocfemel erimus confecuti, procreationis terra & ignis, & eorum qua pro rara portione in medio eo­

rum interiera funt, veritatem facile confequemur :tum enim nemini concedemus, pulchriora ijs, qua fub affielbtm cadant,corpora vfquamj inueniriquorum quodq^ adfuumgentu referatur. Si igitur Plato negat vllum corpus efle pulchrius his quatuorclementis,aut his qux fiunt ex ipfis »proculdubio non putauit cadum efle omnino diuerfum ab iliis. Platonis quoque interpretes idem fenfifle Platonem afferunt.

Taurus enim (vt refert Philoponus) non modo vult cadum &

mundum totum, fecundum Platonem ex elementis conflare,fed &

Theophraftoquintum corpus introducenti aduetfatur,ita poftquam locum Platonis priiks allegatum expofuifl’et,fcribensc: Theophra*

ßus,inquit,quod [ia/pellabile & traftnbile ex terra funt dr igni, eß hu calui»

LIBER P R I M V S. 3 ctlum & afłra conflabunt: non funt autem hac inquit ex illis quintum corpus introducens quod verfatur in orbem . verum vbt quintum ccrpm ejfedocuerit, tunc hifcecontradicat. Hxc Taurus.

Porphirius idem quoque fentit, ita feribensd; Mundum ex qua­

tuor conftitxtum effeelementis, diferte dicit Tlato qunfi quintum :llud corpus quod ab ylrtflotele cr Orchita inducitur,non effeputaverit.

Proclus poftqoa multis verbis explicauit quomodo vniuerfum ex quatuorelementis confler,caelumaftraquccxigni,haecpoftrcmb fubiungitc: Tfonigitur qua fi peregrinam in vmuerfocalorum natu ram inducere oportet, fed illic fummam perfeftionem natura eorum qua hic vifuntur cenftitntntes per illam, eamq} qua illis fit cognata his cor­

poribus ortum tribuere.

Plotinus eandem fententiam Platoni tribuit,quam multis verbis

& explicat & tuetur aduerfus Ariftotelem, cuius verbanne prolixus fim omitto. Conflat itaque Platonem quatuor tantum corpora.qui- bus totus conflat mundus cognouifle, Ariftotelem autem quintum ab his diuerfum corpus introduxiflc.

Caelum conflare materia &. forma.

Porphiri.

d in expofi tionecorun de veiborii pofl multa.

Proclus.

e In expofi•

tiöe Timoii In libro qui inferibitur Obfcruatio nes cotum, in quibus Platonis Ti rr.Kocótia dixit Anft.

Plotinus.

f Libr, de mundo.

CAPVT TERTIVM.

ZElum conflare materia & forma Platonicorum fchola ne­

gare non potefl.cumidex clementis compofitumaflerat.

Idem quoque Peripateticorum dogmatibus confentaneum efTc ha: oftendit rationes.

I. Caelum vel eft materia vel forma, vel compofitum , quia omnis fubftantia vnnm ex hifce tribus eft a.

Cadum non eft materia vel forma, vti primo capite oftendimus.

Ergo Catium eft compofitum ex materia & forma.

II. Quidquid mouctaut mouetur.idhabet materiam & formam:

Nam moucri eft materix, mouerc autem forma: b.

Sed caelum mouctur localiter, & mouctac regit hunc mundum inferiorem c.

Ergo caelum habeat materiam & formam.

11 *• Quidquid eft fenfibilc Sc. intelligibile, id habet materiam &

formam: Nam vnumquodque eft fcnlibilc propter materiam, in­

telligibile propter formam d.

B ii Sed

a Ariftot.x de anima tcx.z.

b 2.degenc rat.53.

3 Phyf.17.

r 1.Meteor, cap.*.

d Auerrois i.ca.licó.91

e Ariftotel.

2 Phyfic,

11 r i.

Quidquid vel natura habet vel ipfa natura eft,id habet materia &

formam,

4 OVRANOGRAPH1 iE

_Sed cadum eft fcnfibile & intelligibile: fenfibile quidem , quia fenfu vifus percipitur: Intelligibile autem, quia ciuseft fcientia vt Phyfica& Aftronomica.

Ergo caelum habet materiam & formam.

f Quidquid mouct & mouetur habet mate-

I

Sed quod habet naturam, id etiam mouct

& mouetur, mouct quidem quatenus natura, mouetur autem quatenus id in quo eft natura. Cum natura (it caufa vt id moneatur in quo eft e.

Ergo quod habet naturam, id habet mate- k riam & formam.

■Quidquid habet naturam, id habet mate­

riam & formam : vtiam oftcnfum eft.

J Natura femper eft in aliquo habente eam:

f Näeft caufa.vtmoueaturidinquocft.

I Ergo quidquid natura eft, habet materiam ( & formam.

_ . , „ (Omne corpus naturale eft vd natura,vel Calum vcl eft natura 5

„1 habet naturam, ( Er?0 & crfum cli talc.

Cxlum itaque habet materiam & formam.

Altera

f

pars pro- Jjatur.

V. Gradum compofitionis nullum natura negauit.

( corruptibili, (corruptibili, vt in equo.

At compofitionisgra-J & materia (incorruptibili, vt in cle-

dus (unt quatuor, mentis.

videlicet cx forma incorruptibili (corruptibili, vt in homine.

V & materia lincorruptibili.

Compofitio itaque i quarto gradu, tollenda e rerum natura non eft videlicet i materia & forma incorruptibiltbus.Eaautem com­

pofitio nulli rei pratter cxlum aflignaripoteft. Ergo cadum eft compofitum cx materia & forma.

Confirmatur.

Si quod minus eft naturae congruum non tollatur c rerum vniuerfi- täte, etiam quod magis congruum eft tolli non deber.

At com-

At compofitio quę minus na­

tur« congrua eft, quam ca qti«cftexma-^

tcria & forma incorruptibi­

libus,non tol­

litur c rerum vniuerfitate.

LIBER PRIMVS. J

/-Compofitio cx materia corruptibili & forma incor­

ruptibili non tollitur c rerum natura.

'Proportio materia: ad formam eft natur« magis congrua quam dif- pofitio proportio, quia materia & forma

• funt ad aliquid f:

Sed in compofitione ex materia &

! formaincorruptibilibuscftpropor rio materi«ad formafquia materia

& forma funt fimul vnaq; fruftra Sed cój

ex maceria cor ruptibili & for ma incorrupti bili eft minus' naturę cógrua

Phyf.a6.

quam cópofi- fincali^ m altera autem compofi- tio ex materia

&formaincor ruptibilibus.

tionc eft difproportio.

Ergo compofitio ex materia & for­

ma incorruptibilibus eft natura:

magis cógrua quam exvnacorru- '-ptibili Sc altera incorruptibili.

Ergo compofitio quae minus natura congrua eft quam cöpofitioex materia & forma incorrupti-

«■ bilibus non tollitur c rerum vniuerfitate.

Ergo compofitio ex materia & forma incorruptibilibus negari non deber.

Plurcs aliae rationes tum & Philofbphorum authoritates adduci pof- fent: fed qua iam dićła funt a nobis, Cufficient; reftat autem in­

quirendum qualis fit harc materia.

Qualis materia caeli.

CAPVT QVARTVM.

C

ria fublunari plurimum differre, hac vnicaoftendemus ratione.

4 Inquodä traöatu de materia cae­

li, 8c aliis multis lo­

cis.

Si ma-

6

Sed fi mate riacxli per fc fumpta nó differat a materia

OVRANOGRAPHIX

'Nullapotentia naturalis cft fruflra:verum ad altum omnis aliquando reduci debet.

rAd quem formam in peten­

tia eft vna materia adean­

dem cft & altera ciufdcm natura?.

Sed materiafublunaris per fe acefientialitereftin poten tia ad formas fublunares.

Ergo

Materia cali fi non differat a materia fublunari erit per fe & cffentialiter ad formas t fublunares.

pó poflit, vti reuera non exple >

turvllapo retia fub­

lunaris , a materia . tue neccfJ fublunari <

farioma- —:--- r- teria cxli

fufeiperet formas fubluna­

res.

erit per fc accüentia- literad for mas fublu­

nares.

Ergo fi materia cxli per fe fumpta non dif- fert a materia fublunari ca aliquädo fufci- '•peret formas fublunares.

rO mnis potćtia naturalis ad aćtum reduci debet aliquando.

Sed materia fublunaris habet po­

tentiam ad aliquam formam,(al­

tem nobiliorem (vt fentit zEßi—

dius) ii itaq-, cxli materia eadem eft cu materia fublunari caquo- que habebit potentiam tum ad formam hominis, tum ad forma calorum fupcriorumqtię omnes nobiliores funt forma caeli infi­

mi videlicet Lunx.

Ergo fi materia cxli Lunx nó dif­

fert a materia fublunari,tue ma­

teria Lunx reciperet aliquando formam vel hominis velcxloru t- fuperiorum.

Si materia cxli per fc fumpta nó differret a materia in­

ferior«,tue materia cx li formas fuas muta­

ret . Nafi- ue dicatur quod mate . riarcxlo cüJ elementis communis potetia pro ijtercxcel- entiamfor mz quam

x>flidet ex­

pleri &ex- iauriri,ide oq; cellare

pofiir, vti imagi­

natur/Egidius (li cetnóbcne cum materiat fubluna- ri.ideoquc & cx- lefti,fi eadem eft,* — per fc ac edentia- J liter potentia ad formas fttbluna- res cóueniat) tue hoc conceffo,ma- teria cxleftis ali—

;uando mutabit brmam fuam.

Ergo fi materia cęli per fe fumpta nó differret a materia fublunari tunc fieret fubftantialis mutatio orbium, hoc e ft generatio & corru­

ptio: Quod Philofophix Peripatetici aduerfattir.

Idipfu^.

LIBER PRIMVS.

_________________________________________________________ 7 Idipfiim & variis locis »tradit Ariftoteles; imó reprehendit Dio­

genem quod diceret vnum & idem e fle fubicćhim atque materiam rerum, affirmans^id verum eflein iis quxinuicem tranfmutantur, inahisautem minime.

Themiftiusquoq; (vt refert) Atierthoes« aitcatleflia corpora aut eße formas fine materia,aut habere materiafccunduzquiuocatiene.

Qualis forma caeli,

.

ZŁlo vejuti aliis corporibus naturalibus fua adeft forma,eaq;

perfedlaqiiarcarloeflentixcaufacftiqute acatio cuius forma eft omnino infeparabilis eft: licet Antonius Mirandulanus noftrx xtatis Philofopbusnon fpernendus formaei tribuat, quę na­

tura fua feparata eft a materia,intelligentiä videlicet: verum id neq;

veritati, neque doftrin® Peripateticae, (ex cuius fundamentis fuam aftrucrenitiuiropinionem)confoniim eft. Etenim

Primo. Forma cceii mouctur motu locali caeli.

Intelligentiä nö moucttir per fcaut per accidens: tu quia no com­

prehenditur loco,tu quod diuifibi!isnonlir,partcsq;habeat quantas.

Intelligentiä ergo forma cxli non eft.

Secundo. Siintelligetiainformatcxlum,velinformabitrationefui Vel ratione exii quod vt moueatur informari deber.

rEfleluuin: fcd hocnon.cum fitimmaterialis.

"Sui, quia ■ ('Sub.ediueifed hoc non, quia tunc in- | aćłiones fuas, t intellećliointelligcntiarum

- I eft immaterialis.

ceret indige- Obiećłiuc:fed nechoc paćlo ret corpore ’ ’ ««"••••

• vel

4 S.metap.

tCX. 12.

12 metaph.

text. to.

9 metaphy.

text. 17.

slrtftottl' b 1. dege-

ner.tcx.43 T bemift, c S.metap.

com. 12.

tunc in- | aćłiones fuas, 1 formaret J quasvtperfi- 1 vel pro- i ( • ’ '

pter 1^

Sed non infbr - mat aut ratione

j quia intellećłio intelligen- I darum nó eget fenfibusaut

phantafmatibus.

cadi, quod moueatur informari defiderar. Sed nec hoc.

Quia intelligentiä poceft monere cadum afliftendo , &

moućdo ficuti natur® eius aptum eft licet nó informet.

Ergo intelligentiä nullo medo informat czlum.

Condat itaque nouäeam opinione ferenda non efle; Na harc cęlum animatu ftatuitita vt a feipló moueatur.Nó tarne hoc prętereudń eft cęlu apud Philofophń a animatü aliquädo vocarijverü nö proprii,ca piedo videlicet cęki pro coniüifto & aggregato ex orbe & tntelligetia.

--- --- Qu»-

i l.de CJtlo tex.t3.&6l

8 _________O VR.ANOGR.APHI A__

Qualitates caeli,

.

Lux,

Sonsu, Odor.

Stpor.

Culor, Frigus:

Siccitas.

Humidi - tat.

'Raritas.

DtnfitM.

Q

platur, qualitatem certe nobiliflimam,mediätequa calum

potiflimüm in hxc inferiora agit: quae cum nullam habeat qualita­

tem contrariam, ä nulla etiam re in ipfa adione poteft fufeipere de­

trimentum ; vti nec ipfa rem vllam ad corruptionem perducit,quin potius in his rebus inferioribus vitam, virtutem , & durationem in- ftillat: vti manifcfta nos docet experientia,Solis & cętcrorum aftro- rum luce eunda in terris produci, & melius fele habere,nullam ve­

ro ex eius adionc fieri corruptionem.

Sonum autem atque odorem in caclo nullum efle qui faltem pa­

teat hominibus, przter omnium philofophorum vnanimem con- (cnfum ipfa teftatur experientia. Licet Poetae caelorum motibus mi­

ros concentus,de quibus poftea, tribuerint.

Guftabiles qualitates quis in caelo nifi mentis inops collocauerit?

Tadiles qualitates & praecipue calore plurimi veterum calo tri­

buerunt: Qualitates tamen tadiles omnes (raritate & denfitateex­

ceptis) Philofophi ä caclo rcmouent,dicctes Solem quidem effedi- ue efle calidum, cflenrialitcr vero nequaquam. Sic Planctis fingulis Aftrologi fuas tribuunt qualitates,vti Lunę frigiditatem cum humi- ditatc,Soli Vti & Marti calorem. Saturnoficcitatem cum frigiditate, variasque alias de quibus poftea; non quod Planetastahbusexifti- ment efle qualitatibus praeditos, fed quod tales in hoc mundo fub- lunari efficere qualitates obferuauerint.

Raritatem tamen &denfitatem caelo tribuunt Peripatetici vifu id docente; nó quod haec vifus fint obieda,(ed quod fint certae quę- dam conditiones infequentes tum media, tum obieda vifus, vticx Optica patet.

Deaćłionibuscadi.

,

Jftionts.

calssjual

C

tionis, augmentationis aut diminutionis, vti nec alteratio- nis vnanimiter fentiunt omnes & probant Peripatetici.M°'

tum localem nullus nifi oculis captus negauerit: Huic influentia5 adiun-

LIBER PRIMVS. <f adiungunt Aftrologi. Pauciores itaque funt adiones cęli quam re­

rum fublunarium. Etenim res qua: fuperiores funt atque perfedio- res eae pauciores habent adiones.Primum enim caelum influentiam tantum continet, primum mobile vnico. fimplicique motu cietur, inferiores caeli pluribus. Hinc Theologi imprimis nobiles affirmat, quo angeli fuperiores atque priftantiores funt, eo minorem habere tum intelledionum tum fpecierum intelligibilium multitudinem ac varietatem : cum enim dignitate & fimilitudine Deo propiores fint,magis etiam diuinam vnitatem atque fimplicitatem imitantur.

E contrarii) fefehabentresin fublunaribus, in quibus quae praftan- tiores funt,eas videmus pluribus adionibus abundare.

Motum autem localem in caelo cfte aliquem docet a ftellis de- fiimpta experientia. Etenim quotidie Solem,Luna,& reliquas ftel­

las ab occafu in ortum tendere vulgo etiam notiflimum eft. Neque certe valere poteft eorum fcntentia qui ftellas in caelo fixas non con- ftituunt, vnde ftellasquidem moueri,eselum vcrbquicfccre autu­

mant: ftellas enim cum calo ficuti dauum cum rota moueri,omnis fchola tüm Philofophorum tum Aftronomorum indicat. Motus caeleftis probabiles quidem variae, neceflaria autem vix vlla adferri

■ poteft caufa. Aliqui enim ideo moueri exiftimant caelum vt confer- Uct fuam perfcdionem. Alij (& rediüs) vt cęlum per talem motum affimiletur Deo,cuius intelfigibilcm motum mirifici aemulatur cę- lum motu fuo,qubd (vt fcqucnticapite dicemus)is circularis fit:

Secundario autem vt vniuerfa virtus inferioris mundi conferuetur atque gubernetur. Licet enim caelum in his fublunaribusreliqua omnia abfque motu efficere poftet t generationem tamen & corru­

ptionem abfque motu perficere haudquaquam poterit. Nam quod motu caret, id fempervniformiterfehabet. Quamobrem fi caelum non moueretur, tunc res omnes naturales femper eodem fefe habe­

rent modo, quod fieri non expedic ; Motum ideo caelo largitus eft Omnipotens.

Motus localis quis caelo competat,

CAPVT OCTA VVM.

Afotuilo~

calü.

Caufa wo tuilocalu cali.

i.

1.

C excom-

Cali wo- tut tft fim pltx dr cir cularü.

IO____________ OVRANOGRAPHIjC

cx communi Philofoph orum omnium fentćtiaeft circularis. Sicuti autem cx ftellis ipfisczlum moueri deprehenfum eft, icaexiifdem quoque circulariter moueri. Atque primum fi confideremus ftellas fixas quae nobis aliquando confpicus funt,aliquando occultat,verbi gratia; Cor Leonis, (picam Virginis,fimilesque videbimus certe eas primum (upra terram confpećtui noftro (efe offerre,fiue oriri,dcin- de paulatim eleuari, atque ad creli medium tendere : quö cum per- uenerint,incipiunt paulatim defcćdere,donec iterum occidantitum latentes aliquamdiu fub terra, poftea iterum confpcdlui noftro fefe offerunt: neque interim habitudo aut diftantiaa terra diuerfaob- feruatur. Hinc ergo manifeftum eft cxlum in quo ftellxex funt, motu circulari agitari. Si vero eas intueri libeat ftellas, qux Cemper nobis apparent, vti illas qux polo Septentrionali vicinx (unt,vel ab eo non vitra quinquaginta & duos gradus diftant,circulos circa po­

lum deferibere animaduertemus. Si itaque partes eas circulariter moueri conftet,&reliquas partes qux ad hafce fefe eodem femper habent modo, indeque totum cxlum in quo ftcllx ex (unt, circu­

lariter moueri neccilum eft. Idem etiam patet de ftellis erraticis, fed prxcipufc de Sole; cuius motus circularis nulli non eft quam notiflimus.

Motum circularem quo machina caeleftis mo- ueturnoneffeviticum,

.

t^Catia diurnru.

CMotw Planetarii

M

alius etiam obferuatur, huic fere contrarius, quem ne rude vulgus negare poterit: quod Planetx non fimiliterac ftellx fixx eandem

vel inter fe, vel cum ftellis fixis feruentdiftantiam , fed alias maiore alias minore abfint fpacio,acfcnfimaboccafuin ortum progrclli, ftellas reliquas poft fe deferant, & rurfus eafdem confcquantur; vt cx concitatiffimo Lunx motu vel breui tempore obfertlari potcft:

nec non cx Veneris propinquitate ad Solem : Aliquandocnim So' leni prxccdit, aliquando eundem (equitur,'vti ^cvölgonotiftlmutf eft.quodeam mane ante Soleni orientem Luciferum : vefpcri vef^

poft Solem occumbentem, Hefpcrum vocare confueuit. Conffat

LIBER PRIMVS.

___ II

itaque cxleftcm machinam non vnico circulari motu agitari.

Cazli motum circularem ab intelligentia effici.

CAPVT DEC1MVM,

N

non aliud fi: mouens: vti fusi variis in locis docet Auer- rhoes a; quod fane his rationibus erit manifeftum.

(Omne corpus fimplex motum,ab alio mo- Primb, Cęlń mouctur j uetur (quia a feipfo moueri nequitjeoque

ab alio ente corporeo^ corporeo vel incorporeo,

vel incorporeo | j Cęlum eft corpus fimplex motum. Ergo ---"■--- n—'--- I Cadum mouctur ab alio ente corporeo vel

incorporeo.

omnium corporum , & fic res procederet in infinitum. Ergo TMotus perpetuus nó fit nifi per

ens in intellećlu.

Talis eft intelligentia. Ergo

a i.czli, com.j.

2.Cęli. có.j.

i4.difpur.

contra AI- gazalcm,

Caelum non mouetur ab ente corporeo.Quia c® lum eft primum Czlum mouetur ab incorporeo ente, puta intelligentia.

Secundo: Motus perpetuus quiqj

principio & fine caret,non poteft^ Talis eft intelligentia. Ergo fieri nifi per intclligentiam | Motus perpetuus fieri debet ab

t intelligentia.

Czli motus perpetuus eft, principioque & fi ne cajer.

Ergo motus exii non poteft fieri nifi per intclligentiam.

Tertio. Quia nul a res poteft feipfam in fuo loco naturali perfećl e moucre.

Ad haec fublato hoc atque ab inteiligentiis feparato,e® nullam vide­

rentur habere cum hoc mundofenfibili & mobili coniunćłioncm atque connexionem. Plura feribit Auerrhocs b, kd hzc fufficiant.

Motum circularem caelo naturalem efle.

CAPVT VNDEC1MVM.

L

gent . Grxci tamen vti & Auerrhocs cum Diuo Thoma eum efle naturalem defendunt,qui licet varias adferant rationes,h® du®

tamen fufficient.

2.

?•

4*

b lociscitg- •f 1 tis.

Mottu ci li tur ni- c uralt!.

L. ^{C ij Motus}

IX OVRANOGRAPH1A

I. Motus circularis quo cxlum voluitur,aur eil ci naturalis aut in-*

naturalis.

fPrimó. Nullum violentum diuturnum.

Non eft 1 ę Motus vni corpori prxter naturam ,a1teri eft

< Ariftot. i de celo.

innatura-J \ naturalis3.

lis. Quia 1 Secundo / Motus circularis fi non cxlo,nulli cert J cor- J pori eft naturalis.

/ Ergo Motus circularis non eft cxlo prxter naturam.

Ergo motus circularis eft cxlo naturalis. Atque tota hxc argu- b t.dcczlo

Z.

mencatio eft Anftotelis b.

Ad hxc. Quse neceflaria fiunt ad motum cqli circularem efficien- dum.eaomnianaturalitcrcęloinlunt. Näcxloineft figura rotunda, abeft grauitas & leuiras.eft fiubftantia incorruptibilis, carensq-, con­

trario, quęomniarequirunturadefficiendum motum cęli circulat e.

Qjeomado fil natura-

lit.

t a Phyfic.

tex.i.

d i.par.qu.

70.artic.3- ad 4.

Ergo morus circularis quo iplum monetur eft ei naturalis.

Quomodoautem fic naturalis explicat D.Thomasc ratione prin- cipij pafiiui id fieri dicens his verbis: t^Cotwlocalu corporum cale- ftium eft naturalufiicet fit a motore feparato.in quantum in ipfocorpo- re cdlieft potentia »aturalu ad talem motum .& alibi d motae corporie cale ft ia eft nat uralte,non propter principium acliuum.fed propter prin­

cipium pafliuum: quia fciltcet habet in fua natura aptitudinem vt tali motu abintclleftn moueatur. Eft itaque motus cxli ablolute naturalis ratione principij pafiiui. Verum ratione principij aćłiui aliquo mo­

do naturalis eft,abfiolute tamen nequaquam.Etenim intelligentia,fi proprie loquamur, non eft natura carit, eft tamen aliquo modo na­

tura , quia perficit cxlum. Etenim abfquc ea cxlum, cuips naturam conlcquirurille motus,carereteo, ideoque imperfećhimefteę: Ac- cedic quod intelligentia moucr cxlum fecundum differentias poli­

tionis debitas, & tanta celeritate nec maiori nec minoti quam con- e 1. parte

quzft.70.

art.j ad j.

ueniat naturali propenfioni. Quod & voluit D.Thomas mquiense:

Calum dicitur moucre fetpfum , tn quantum componitur ex motore (ft mobili, non ficut ex,materia & forma, fod fecundum contaftum virtu- tie,vt aLićłih eft: & hoc etiam modo poteft dici.quodeixs motor eft prin­

cipium iutrinfiecum ; vt fic etiam motw cali pofiit dici naturalu ex par­

teprinctpij atliui , ficut motus voluntariae dicitur efle motae naturali animali in quantüeft animal,vt dicitur in S Thjfic. Hic D.Thomas-

Cade-

L1BERPRIMVS. Ij

Caeleftem machinam non totam moueri.

CAPVT DVODEC1MVM.

quod quintum corpus ab Elcmćtis diuerfum ftatui- tur, non totum moueri.fed aliquam cius partem (non dico axim quę linea tantum cft) quiefeere,ratione naturali exef- fciftibuseiusdcfumpta poteft doceri. Effedus fixi in certis terra: re­

gionibus a caufa procedunt immobili fixäve. Sed in hifcc lubluna- ribus, multi effedusfixi funt,hoc eft,qui in vna regione lunt,in alte­

ra verb nequaquam . Effedus igitur ij a caufa immobili procedunt ncccflarib. Caufam autem effećiunm fublunarium catlum ftatutt|

Philofophia: Neceflarib itaque catlj aliqua regio fixa immobilisque ftatnendaeft. Effedus autem varios ede fixos ex effedibus , qui in diuerfis regionibus einfdem paralleli fiunt,oftendi poteft. Nam Bri­

xia & Lugdunum funtfiibcodcmparallelo,videlicetdecimoquin- to,quare eadem partes catleftis machinae qute moueri poftunt,mo­

tu primi mobilis in eas regiones aequaliter agere poliunt: Brixia ta­

men oleis abundat,quibus caret Lugdunutn. Sic in Europa (Plmio referente b) inter Acheloum &c Ncftum amnes procreantur Leones longś viribus praeftantiores iis,quos Aphrica aut Syria gignit: Ciim tamen nifi aliqua caelcftis machintepars quiefeens id efficeret fuo influxu,in toto illo trądu ab Oriente verfus Occidentem fieri debe- tet.Sic in Hungariafub latitudine 47 grad .equi velociffimi procrea­

tur & validiffimi.qui in aliis regionibus eiufdem latitudinis minime producuntur.Sicin Mauritania innumeręquafi limite generatur, in aliis regionibus plurimis ciirfde latitudinis minime.Sicquc in ottini- bns terra: partibus effedus fixi fimiles reperiiittir.vndc cseleftis ma­

chinae pars fixa & immobilis terram ambiens eft ftatuenda, aqua in terram manenttaleseffcćlus: Refpondebuntforlan aliqui hanedi- Uerfitatem effefhtum in eodem climate pendere totam ex varia dif—

politione terrx, tunc hoc libenter concedo, dicimus terrx illam dif- pofitionem a calo prouenire: Etenim fufficiens cauta reddi non poteft, cur in eodem climate eadem non fit difpofitio: quandoqui­

dem omnes parteseiufdem climatisrefpećłu machina: catlcftis mo 1 bilis eofdcm habeat afpc&u fucceffiuc. Sed ad aha veniamus.

C iij De Effeflut a

etio in ctr I^m terrt plagM pro Htnienttr.

4 Ariftot.

1. Meteor, cap. 1.

S.Phyfic.

a de c pio.

a. de gener,

& conupt.

b hb.t.c.ió

14

Stella a i.Meteor.

2. dc wsio.

TJenß pars cali.

Fabula.

Figura.

Lumen vnde.

t Lib.de di uinisnomi.

c 2.Scnten.

dift.15.q-i.

art.i.ad+.

OVRANOGRAPHI A.____________

De Stellis,

.

S

Grzci ftellas xoq aępoc vocant dźro ńg dęya^iis, hoc eft a fulgore. iępa^»verb quali twqwi dicitur dr« t«ż$dra- cpipet, quod ad fc vifum conuertat. Aliqui tamen aeya ex pluribus ftellis coadas& conformatas imagines nominare malunt yvii Latini fydera. Cum aurem ftella orbis pars fit, patet improprii nomen id tribui ftellis deciduis & crinitis cum partes cali non fint,fedin aere tantum confiftant. Deciduas quidem inrelliguntquasnoftuvide- mus e cado cadere: crinitas vero quas cometas Grteci dicunt: Nec vero quxuis czli pars ftella eft , fed denfa eiufdcmq; cum caelo toro naturae ;denfum enim & rarum naturam rei non mutat. Antiquo­

rum aliqui autumarfit ftellas cfle corpora animata propter alimentu fuo motu terram perambulantia,vt Cci licet humidum aqueum ad (c vehit in potum,& ficcum terreftrc in cibum attraherent. Quemad modum videmus progrefliuo motu animalia quae apud nos funt, moueri ad querendum alimenta cibum atque potum. Sed hoc fig­

mentum plane poeticum eft, neque quicquam habet verifimihtu- dinis.

Stellar aurem ab omnibus ponuntur rotunda: figura, quod etiam fenfus ipfe iudicare videtur ni forte ob nimia diftantiam decipiatur.

Lumen autem recipiunt omnes a Sole vti Peripatetici fere omnes cum Dionyfiob (quem D. Thomas adducit') fentiunt; quod hifcc rationibus ab aliquibus adduftis probabiliter oftendi poteft.

Lunae & exterarum ftellarum quatum ad lumen eadem eft ratio.

Sed Luna mutuatur lumen fuum dSole,vtipatetesciusaugme- to, decremento &eclypfi.

Ergo & reliquz ftella: a Sole lumen fuum mutuantur. Sic Primum in vnoquoq; genere eft caufa omnium eorum qu« funt illius generis.

f Quidquid in ordine plurium eft maxime ralc Sol in genere luci-J id primo, & per fc eft tale,

dorum eft primum j Sol inter lucida eft lucidi (fimus.

'■Sol itaque in genere lucidorum eft primum*

Sol iraque caufa eft luminis in omnibus ftellis.

Hoc quoque inde aliqui colligunt quod Planets qui Soli vicini0' res funt»

LIBER PRIMVS. iy res funt,vehementius illuminentur, vti apparet in Marte Sc Venere.

Stelli in duplici funt differentia: Etenim alii fixae funt, alix er- raticx : fixae quidem , erraticae vero jAcumt«? vocari fu nt fo- litx, Fixx dicantur nó quod nullum habeant motum aut quod mo­

tus fint tardiflimi: fed quod carum diftantias a feinuiccm ad hunc vfque diem, artifices diligentiores repcrcrint inuariabiles atque eat dem. Planetę verd neque a feinuiccm, neque a ftellis fixis aequaliter difiant. Sed nunc quidem ad inuicem accedunt, nunc ab inuiccm recedunt, nunc hic illum praecedit, nunefequitur-

Diftinguuntur autem ftellę fixx a Planctis fcinti)larionc:Omnes enim ftellę fixx fcintillarc videntur; quod alij quidem propter lon­

ginquam nimisdiftantiam & vifus noftri debilitarem euenirc pu­

tant : alij propter motum catli cótinuó angulos irradiationis varian­

tem. Verum cius rei nos rationem in Oprica reddemus. Soli Planc­

ti non fcintillant, nifi fort£ Saturnus interdum.quem dicunt flante Borea nonnihil fcintillarc ,id quod hac ratione, & quibufdam aliis Planetis accidere poteft, vt in Optica docebimus. Id autem non eft praetereundum Icintillationem talem nihfl in ipfaftcllafcintillantc efle; fed tantum fecundum apparentiam cucnire.

QuOtH plex.

Dignet it.

De partibus caeli raris,

,

P

Luminofi quidem funt cxli fecundum omnes partes, lu­

mine ipfarum partium fubftantiam penetrante : Siquidem tam per nodem quam per diem Sol orbes cxleftes illuminat: neq;

poteft interpofitio terra (quę non nifi pundus eft cxli rcfpcdll^co- rum illuminationem impedire. Non funt tamen nifi ratione ftcila- rum lucidi, vt lumen poflint dc fc transfundere,alioquinec nox nec tenebra haberent locum,tanto corpore lumen fuum perpetuo fpar- gente. Ratio autem huius apparentiae eft hxc:

Quidquid videtur id deiifum eft. Nam partes rara penetrantur d lumine, nec acceptum lumen refledunt.

Cxli partes ä ftellis diucrfx nou funt denfae: quia rariores funt

quouis elemento. £rg0

Cxli partes a ftcflis diuerfa? non videntur. Si m i lirer Qtydquid videtur,id per medium rarius videri debet3:

Sed Tarttf i

fttllu rtli- tjttt fnnt, rar*.

n jx.pcr fpeftiu«.