Specimen historiae Polonae criticae constans animadversionibus in hist. Ludovici Polon. et Hung. regis ab Augustino Kołudzki descriptam, quibus, ab eo ibidem inserta et vindicata [...]

Pełen tekst

(1),.—. . ,,,. ■. -. 'J U •.•.-\-C- ■». V. S^3vH. '. ^. -r -. ;*. ^ a r — ***■■r;—. - t. —. *¥^ ■ - *•. * . 4»"««f»,:-. -; . b A ~ ; >. «* ■• • '. - ^ nS L. f« > v. • •*»»„"^jaife,. ***** m **HP ^B|w. JP ■pBf^ «Nwjr-. ! . ‘ : ; ; ’ • .'„*«*._ ’• -•f !. 4kJ-". liT z ‘. .. V-. *. - ,*. f. -f r ^ v .. r^. #. «w . <*. ^ -|. ••• ’^ TJT*tfc ,-to-L • ' 4. ' «&|g* ,J. •. t. ___ ..;U. i. ■*— «'S>C^... ^. ^. ^. >•. <iy. «*;. -'«.'. •W. âtr-v. * ». '. J3F - * ^. C. y <*. ■£: v ^ ^ \ i ,. i. i. f. r*. S v jT $>•. V. *•!. ,. ■. ;>-. >\. ^. fc. ^. £ ' -. .,. M iufpuk f il. v* r x : : - , f ;; 1. "‘hV ' *. f. 4. m. #**,. ' ^ *., -.*•'. - ' " I'Ori. ,J *t£-r'. 5T* r ^ r. t. ■ -IF ^ -. *S* -. *. *-. «i*. •/ i \ \ r i < jg _ ^ H | : f-. .■ i "'. !. [■' c!. i? ’. > ■. ‘?. -. V ;-. ■. •«•Jfcw.V. i'. -. /. 'i:. ‘*V. i v l> \ > %a A)"*** ■'.-‘ ■j. iwt- ^ « r 't ^ i ■. \C°»W JJJfe. V. '. % »*. i-. ’f. t l. :. 1. *. Mt. *. ^. ' JKS-"' .'X jg! \ ±.. 5? 1. x -^. -. a»r<SP*'H >. « - « :^ r . . . *. f. At ■ ' fd***1. it^:^. « . jii^r. f-. V v \ •.. ^. 1^ 2 r. ■:. :. ^ t■f. x St* * ^.•,\. W-. C l 1MV 1. L ^ « n K flR s « Wlw. " jt V jt j'. »PfcnV. ■ -*». Jr t k « ■v, ‘ a \ *. ^ \ %vC ^. Cr. L V > \* Wl %k. I l i **•* V lS f i:;'. StfSDfc. 1.

(2)

(3)

(4)

(5) SPECIMEN^r. HISTORIA p o l o n ê CRITICA conflans A n im a d m fio n ib u s. in Hift. LUDOVICI Polon» & Hung, Regis ab Auguftino KOLUDZKI. defcriptam, Quibus,ab E o ibidem inferta 8c vindicata,aClafIicis vero aliis Scriptoribus commemorata Narratio de violenta Statuum Reip.Confarderatione* vulgo R O K O S Z ad Gliniany A* 1 3 8 1 * 26* A u g X I I Procerum Polonorum decapitatione foluta,indiiToliibilibus argumentis refellitur>&merum nugamentum pronuntiatur, \. JO S E P H O . A N D R EA , ZA LU SK L Suj)r< Tfygni ‘Rffcrendarioy iAbb. P «ww, Arcbid, in Larb, The, Tu It, Can, Crac?i«Erapt Infulati Kodnenfi,. A n n o M D C C X X X III,.

(6) JUDICIUM ex certa fcientia* non ex multi tudine faciendum eft* PLATO* Et vivis praeferre facem, revocare fepultos Hiftoriaex Tumulo»utfacraTubapoteft..

(7) POTENTISSIMO PRINCIPI «DOM INO. DOMINO RegiPoloniarum Auguftiffimo, MagnoDuci Lithuanise, Ruffijc, Pruffia?, MaTovi#» Samogitia?* Livoniac, V o l h / n i ^ , K i o v i x , P o d o I i 2 e , PodlachisejSmolenfciXf Severim, Czcrrwchoviasque. Patri Patri® Clcmcntiffimo D O M IN O. D O M IN O. f u o B e n e f ic e n t if f im *. Specim cn hoc enuclcatse veritatis h ifto iic x facrum efle vult. Jofephus Andreas Zaluski3 %egnu.

(8) SERENISSIME ac POTENTISSIME DOMINE, DOMINE CLEMENTISSIME. Ludovici I. Regis Polonla; «fiTonam ab erroribus libera tarn,<ruinam /uflius dicare queam quam E ju s Succeffori, T I B I nempe R egum Optime, felici GînarumRegisLudovicrXV.Socero^Cuinam circa ipfaRegiminis hujus primordia,primitias has laborbcrtticf,verita ten» fa g o r u m detegentis, convenientiusadfcriberepoffim,.quam. cijejiciti V. quae Tolis indar radiantis, prx~ fentia foa» & adventu in patriam aufpicatifllmo, difpulitumbras animorum r &: confilkmim caliginem indies in C a m p a E!e<fHoniscrefcentemquam fcliciffim^discuffit» ac D e o cau~ fam juftam non deferente ulterium adhuc ita difcutiet* utfidei is patria ju n c i s fatebitur voris. S a L V s P r ln C I p I s R e g n i N o f l r l a D e o r e t r lb V t l n o b is. SV p re M a L e X eft. Laetabundo z ffy f cijeJldtemVejlram Lechia excipit brachia in finuni fuum. Re*.

(9) R cv c r fu s es ‘QexSerenis (ime*a~ protinus ut in propria. 'rcnifli>illico exuitansPolo r. ajejl.Vejlrd}nux.\§\\\im. principem,uti PiaQum* uti Patrem Patria: veneratur, E x u i * tet terra Regiusque hic adventus & communis applaufus. Etettoris T opu li documento fit pofteris C u ram P a t r i s Superis adhuc cordi effe* Primislaus R e x P o l o n k r e o olirrr in figi Jio fuo ufuscft. epiphonemate cRseddiditip[efuisviBricU. S ifrntfP olonul quid vetat exnomine S'erenisfimi& V o c e S t ani slailfiA au* gurari, quod transjedae Ejusdem indicant liter# Inflat Salus l Addi deberent piis Hifce votis. ajeflatis Vcjlrtf. cncomia y at his condigne edifferendis cum me imparem fentiam, licear mihi pace ajejlatis V eftrtf. Patrui mei (a) A n d r e a e Z A L U S C I I verba, vatidico certe fpiritu jam ab anno 1 6 9 6 dignitatem virtutesque penicillo quafi adumbrantia perquam fubmifTe hicinferere, ut ncminemfugiat,^ 5 4 <//l/^y?^/-^;//êjlramzb ineunte jam aetate omnium tcftatur verbis,. ocuIgs. m le convertilTe, Is veroidipfum his. _ t iyStanislamLefxs^ynsl^CapitanensOdolanovien* 3yfisyunicus , sr:,K'. ajoris T?otonite ( j eneralis Filius, De~ ., lici#. (a) EpôlarumHiftoricoFarniliaivT. 2,p, g i.&.

(10) , j licia Cjreneris HumaniJDecus TolonifP atria comma,,nis amor vocatur. Tonendusfemelinfuperbiam noBri , ,facuii ,gaudium univerfa plebis,nam videre E F sP v t >fine amore, audire fine admiratione nemo poteft. , V u tutis privilegio atatis limite i transgrejfus,parem ,, J\Tatalibusfortitus indolem, nihil in tenera atate te3, neram, nihil puer immaturum exhibuit, omnia in E O t Jumma, (fenus, (femus, Ingenium} Virtus , fpes om • , niumO' expeBatio. Travenit votorum tempora , , yje>nper enimpollicetur majora, cumpro atate maximit , exhibeat, fuprema laudum merito /ibi vendicat, &, «e <p/d </(?//?praoccupat Virtute. Humanitas ^} EO tanta elucet, «f ^hanc unam\virtutem,genu»>*ijfe E F t5 W videatur natura ,jludium exercuijje, felicitas fervaffe « A lb u m ad jiciet calcu lu m effaro lim e fera p o ^ e rin sitn i* ra b itu r in dies m agis m a g isq j T \ C g i& s S f y l d ]C fla t iS V e jl v & virtu tes O rb is > & om nis populus deprsedicabit C lem en tiam & Ju fl:itia m R e g is , E g o vota votis* preces precibus qu oad vix e ro a d d e re non in term ittam ) p ro ftrato co rd e D iv in u m im p lo ra n s N u m en *. Domine falvum fac Regem! Scribeb.Gedanid, S.Oftobr. 1735*.

(11) P R O L O Q U IU M . N. Unquam nos prudentiores , nunquam diligentiorei efle debemus, quam quum res geftas Êternitati facratas volumus. Quod haud^hfcur£ inter alios Cicero Lft.2. innuit Romanae Eloquentiae Parens, quando ocltorc c* frimam Hijlori* legem tffi9 ne quid veri non audeat; neve quii f d f i dicere audeat, praedari ac fapientiflime a(Terit. Nimi rum , ncquid temer6 credamus, ne quid imprudenter, aut ignoranter affirmemus, aut fcientes mentiamur, fed om nia, quae fide hiftorica referuntur, ad regulas rm Ssnc ciXtiStiac exigamus. Etenim quid eft Hiftoria ? nfocprjric r]< «A*Stias 9 five Sacerdos veritacif. (Rerpondet Diodorus Siculus, >uibilotli,L.i» Quid veritas in Hiftoria \ Anima atque op&tApcs feu oculus, Lib , tefte Nicepboro, Quo facit illud Tolybii; Ut animal lumini- ia Exccpt. L. bm ademptu frorsus inutile redditur, ita > fiyeritatem ex bifloria12 ^ ^ C»S* tollas^ quod Juferefl tlliunarratio tfi nullius ufus< Sed hoc non obftante, eo dementiae procefsfire fuperioribus faculis, quam plurimi non e plebe tantum, fed ex iis quoque, quibus datum erat prae aliis fapere, ut quasvis triviale* fabulas, non aliter ac Stoici, ernn juperflitiofa follicitudine & mijeria crediderint f Cicero. l.*.de & pr*terea, ftylo etiam in pofterorum gratiam c o m p led i, Dlvuut* 36typis maadare, voluerint, aufu prorfusîllaudabili. Hinc A ac.

(12) «05. ( Q ). Sto. to t fabularum portenta, tot com m entorum jugera' pafHm r£* p e rire licet , qux hodiernum, fi no n m ajori> pari certe d evo tio n e, atque ipfum verbi Divini C od icem , fimpkciores m iranMelch. Cants tur> exofculanturque y no n diflimiles facrificulo-illi ; c l m ^ V7^ feaS. cui p t r -. ***** n*fol wnnitio (Jp falfitm , q u o i fc m tltjp is fu ijfe t e x *. Cap* cufum.. E x multis, io exem plum hic vocamus, tritas illas, ani*,. je s , & decantatas fabellas r (* ♦ }. fybatm c Evangctifta nondum mortuo : qu o dB ar-. Ia Commcnt, radius fcribit. Evangclu»*. L egim u s quippk fuperiori Saeculo, A gyrtam. q u en d am , nom en iftud m entitum y ( quem Guilielmus flc llu * vir m ultarum L in g u a ru m , & nullorum Sacro ru m ^ F ratrem Juum ap p ellavit) Tolofae vivicom burio damnatum efTe.. nacht aJs j o -. D ign a certe Im poftore m ercej.. ( 2 .). C o n fe r G isbertunv. 7)e Ju d a o im m o rta li: de quo creditur vulgo, eurfl5. annc&Judaeo jam oHm tem pore Padionis C hriftir vixifife,.& calceariam H iG ^ ih iio in cro ^ y m ^ exercu^ ev n€e pro cu l a porta, per quam Salvato r Mdeeeaute ad> m ontem Calvariae d ed u du s fu k , fuas aedes- habuifle, ac H iiUeju^sa j £ s U M r . cum ad januam ejus paululum quiefcere v o lu ifle t, wnmorta abegiiTe atque protrufiffe. C u i J E S U S , irato vultu dixerit: Ego q u iefia m ; tu yero perpetuo pcrcgrinabtrtt». E t hinc fa&um >.. ut nequ£ interdiu* neque no & u h a& enus quieverit. Math DrefTe (3 * ) Jeptem D orm ientibus : quos' A . C . z f i* m etu rus Traft. de horrendae fkvitiae, quae in Chriftianos exercebatur ex u rbe diebus Feftis Ephcefo, in m ontem cavum fecefiiffe, fe r u n t, ibi A n n o s a m ad-27. jun.p. dormivilTe, & demum A, C . folutos fom no « ffe 3.

(13) # 5. ( o ). io ». 3. W e ,tlt habet Cedrenuf, NiccpLonu, HijlorU lomlardica ; qux fabula habetur quoque in Alcorano, quam & Mahumede&irat, ig. ridiculi narratam, & 4 Commentatoribus mire a u & a m ,r e - „ „ , , r m • Rofeuthal, p, cenfet OieariM. g. ( 4 ») Z)^ Johanna Taplffa : cujus Fabulx affertores, ex ipsa Romana Communione noftra, praster Primipilos Martinum POLONUM 5 zz Marianum Scotum > ( a ) Italos 27« Gallos 17, Germanos 17. Belgos 9, Hifpanos 6. Anglos s* Hungarum 1, (quos inter aliquos Epifcopos , irad nonnullos etiam San&os viros, ) reeenfet Petrus Jvttgerlinus, quorum in Difquif*. aliqui e a m , Jchannant, alii Agnetem , alii Ge liberum , alii <rhmnul- do re a* 7 Joarm* Pa» IfibelUm , j uttam , Vorotbtam > vocant 5 Aliqui Anglicam , piffa, alii Mogumia oriundam dicunt. Aliqui eam Leonem I K alii Lcomm K alii Martinum /♦ alii B ‘ cnediftum J 11\ alii N icoUum /♦ in Pontificatu excepiflfe narrant. Aliqui atterunt fedifle ,in Papatu unum annum & 5. menfes, alii fcfqui-tres annos, alii ‘4. menfes tantum.. Aliqui 5 Jobannt* V ll. alii. autem Jobannis V ili, nomen geflifle cominifcuntur. (quo rum prior revera natione Graecus fuit & 160. annis praeceffit, alter vero Rom anus, Sc 20. annis fecutus eft tempora pmenfac Papilfe.) Omnes fatentur, eam ftuduifle Atherm% A t cum (a) Horum alter a<l A. 1320. alter vero A, 1081. feribunt, & jit» nofter Martinus POLONUS primus hujus Fabula: feriptor, ( ut pafiim perhibetur) dici non poteft, cum eum Scotus prxcefTcrit. Conferatur Martini Poloni Chronicon, opeta Suffridi Patri multoties editum Maiian. Scoti Chron. quod rcpeiitac in 4Piilorii Cotr pore Sctipt«nun Rerum Ggrmaaicarum,.

(14) 4. «OS. ( o ). §0». cum tamen illo tempore Athenas folo aequatas fuiflent 5 tefte Z onara&t Cedreno: Omnes garriant peperifle 5 cum de Vati cano in Laterano tenderet, cum tamen arx Vaticana, nonni£I A. 1390. &SS. Pontificibus inhabitata fuerit > & ut alias invincibiles contradi&iones omittam j fufficiat ?allegaflfe j Anaftajium Bibliothecarium ac Adonem Viennenfem, T e fles eculatos, qui feribunt exprefs£, poft obitum Leonis I K dies 15. tantum, fedem Romanam vacalfe, immediateque ele&um fui fle 'Benedlftum 11/, quibus fuccenturiantur, omnes & ftnguli illius aevi Pontificiae Hiftoriac Scriptores, nempe Luitfranduty Têgno > Hermannu* - Contrafltts , Lambertut* Oeta* FriJingenJjs > Abbas UfpergenJU > Le» Ofiienjts, Job Cremonsnfo? & alii. N ec inHiftorid naturali defant plura figmenra, i naturae fcrutatoribus, jam dudum explofa 5 v* g. D e fenid confe&a, in ignem , fub concavo Lunat evolante, ibique accenfam inm areprocidente,atqueficad juventutem redeunte. De ‘Pelicano item , adunco roftro pe&us fauciante, & pullis feZooiogiim ortuis fanguinem effluentem , quo recepto vivificentur, Lauremb. iu commnnicante; nec non de Thxmce; tot annorum myriaphll° ‘ ês vivente, & mortuam de cineribus fuis revivifeente. His Fabellis vulgd receptis, & paflim pro veris habitis, c[Uod Hiftoriam Polonam attin et, annumerari poteft % 3\iotus Glimanenjis* (vulgo contra Regem LU D O VICUM excitati, & i n e o , XU. Senatorum Polonorum ca pite plexorum Narratiuncula, ab Anonyrao quodam confifta*. *KO-.

(15) «. * 5. (. o. ). f. f. r. §. a KOLUDZCIO vero vindicata, & defenfa. In cujus veri tatem aliquanto diligentius inquirere, eamqu&, licet altas in c»n&orum Polonorum animis*'egerit radices, fidei fubleftiflimae arguere, inpraefentiarum fcdet animus. Antequam vero ad Refutationem hujus Fabellae paremus acceffum, ean dem , prout, apud Auguftinum ^tud^cium , in fuo Opere (Defcriptionis vitarum R egum Polonorum, vulgari Idioma* te, fub titulo : T h rw oyczyfty, alio TaUc wiu&rtcsci, v? kr^t» fim ubramu, 'M tnardovt X t 4\st y KroloVf Tolslqch edito,'priHium Yofnania 1707. tum ibidem 17*5. ac Sufrajlii 17275) nec non dc Appendice, Memorialis Hiftoriae Prufliae (JP*. tnigtnH albo Kronika Truskjcb) fub Nomine Nicolai Chvealkovri editi ToJhanU 17 12 . legitur, Tibi B. L. ex Polonico Idiomate in Latinum translatam fidimus 5 hoc praecau to* quod voces, phrafesque integrae aliquot, licet in Kotudciana Narratione non legantur, in omnibus tamen Manufcriptis hujus Hiftoriae Exemplaribus, in antiquis Codicibus obviis; quotquot unquam mihi vidifife contigit, (vidi autem & vari antes Le&iones duodeviginti Codicum inter fe contuli) ha bentur, quas hic, pro majori diftinttione;, intra Parenthefin, ac Italico charaftere exprimere cenfai. His te praemonitum B. L. volui5 nefeius, ne efles. Vale, & nobifeum recordare, primam Sapientiae Legem effe: no n tem ere cred ere.. DESCRI-.

(16) 6. « • 8 ( 0 ) 8 ». DESCRIPTIO Regiminis LUDOVICI Poloni* 5c Hungarise R egis, ab Auguftino K O L U D Z K I exarata^ ubi Narratio* dc. M OTU. C IV IL I. a Regni Marefchalco G R A N O V I O ad OppiduM Glinianii A n n o 1 3 8 1 , cxcitatG, afferitur & vindicatur, * N no Chrifti r$ 7 i* poft fata Regis Poloniae C A S I M I R I Magni (LokieJkonis alias Cubiralis ita di&i F ilii) Ju s Regni Poloniae ad Principem extraneum ex Farminea Linea oriundum, videlicet Regem Hungatiae Ludovicum, Cafimiri ex Sorore Nepotem de volutum fuit. Is quam improfpere Regno Poloniae prae fuerit , Annalium prodidere Scriptores* Quippe poft peraftam Coronationem, haud diu Cracoviae degens, Gnefnam Majoris Poloniae Urbem profe&us ejft, ubi Stanislaus ( /eu volente Bielfcio Jaroslaus ) 'Bogorta , ? Archi - Epifcopus GnefneHfis, magnificum in honorem Regis Thronum extrui curaverat, quem Rex ludibrio habens, confcendcre d e tre d la v it fim el ( inquit) Samaei* %egum Diadema capiti nuo impojtfttm tfi , quid alio. #Gnefn* opu* f exiftimabat en im C9. A.

(17) *0 S. ( O ). § •». 7. co fine eredum fbifle Thronum, ut in Regem M ajorisPo* lonise coronaretur* GmfncL contulit fe ?ofnaniamy ubi non diu moratus, Cracoviam verfus properavit, ad celebran das Hedvigvs Uxoris Cajimiri nuptias, quam Ludovici Mates Elifahetb , Lignicenfi Duci fonceslao dcfpondcrat» Hanc una cum Marito L u d vo im , Cracovia usque Lignkium juxta praeferiptum Teftamenti Cajimiri Avunculi fui, comitatus eft ; Nuptiarum Solenmtatibus Uxoris Cafimiri cclebratis» Rex Ludavtctu, naturam moresque Polonorumy quihus af* fvefcere noti poterat > aver&ri caepitPoloni viciliim inge nia Hungarorum pernofle nequibant, accefiit & haec moleftia»quod cum diverfo utebatur idiomate, res fuas PoIonfr apud Regem per Interpretes peragere cogebantur, morae itaque diutius in Polonia degendi impatiens Ludoviau Rex in Hungariam profeftus eft, res cuneas in Polonia abfolute gubernandas, penes Matrem fuam Btfabetham Reginam Biclslcl. Hungariae, Ducemque Opalienfem Vladijlaum reliquendo* Poft difceffum Regis Ludovici e Tolonia in Hungarum , M a ter, Senatoribus Regiis (pratfertim qui boni publici tcnacio~ res erant) abrogatis, ad alios Regimini (uo faventes, Sena-Bielski. toriam transferebat dignitatem,, denique ii, qu ipto liber tate liberius diflerebant, de co conquefti, quod poftpofitis Polonis, Reipublicx Officia Extraneis Regia authoritate conferebantur* Hinc fattum eft* ut paulo poft animo clari Hungariy exuniuni Virum IQnitam * Praefc&um Cracovitnfim t.

(18) g. 45. ( o j. §€». vien/ent, innoxium c media fuftulerunt, cujus cognati, licet Biclskt,. Biclsk-i,. de Hungaris fumpferant vindi&am, tanti tamen non erat, ut crimen adaequaret. Cum ita VUdisUus Dux Opotienfis in tali jam fervitute Rempuhlicam conftitutam cfie animadverteret, in majorcai ejus oppreflionem Civitates, Caftella, integrasque Poloniae ditiones pro lubitu occupabat; Re bus in Polonia tanta in perturbatione line Rege exigenti bus evenit, ut vi pollens» Ju re potior erat* Siquidem Juftitia tum temporis Regno exulabat* E a quoque R e* publicae infelici tempeftate, duarum in Majori Polonia Illuflrium Familiarum Proceres-» nempe Domarattts Majoris Poloniae Praefe&us, & Nobiles ftemma gentilitium N d k cc didtum geftantcs, maximis inter fe conceptis inimicitiis'» bello civili plnrimos amicorum trucidarunt, Bonaque N o bilitatis devaftarunt, itaque querimoniis Nobilitatis Majo* ris Poloniae permotus Ludwictu% Pofnanienfi Praefedtura Domaracmn privavit» & ad Majoris Polonis Procerum interceflionem, Vincentium Granoyium ( uti Indigenam) dignitate Generalatus Pofnanienfis ornavit* Sub idem tempus turbarum in Polonia, Lithvani cum 7 arta ri *Boruffisque di tiones Regni hoftiliter infeftabant, flamma ferroque cundta delebant* Hoc periculo Ludovici Regis Mater permo ta, e Colonia in Hungariam fe contulit, coque Filium fuum permovit, ut quindecim Millia armatorum ex H ungm s ad ferendas Suppetias Polonis mitteret f quem fcxcrcitura#. Exer-.

(19) «05 ( o ). 9. Exercituum Regni Dux Raphael Granovm , Prasfe&usSendomirienfis; cum numerofo Commilite Polono, ad Op«t pidnm S#cz, praeftolabatur. Tantis copiis Rex fub adven tum fuum bipartito divifis, ToUnum contra Tartaros conver tit Exercitum. Ipfc vero cum Hungatico milite caftra contra Lithvanos verfus Civitatem *Bdz movit, & eorum duodecim millia fudit» Campidu&or vero Poloniae Granov'iM% collatis cum Tartarus ad Harclaviam signis, adeo Miechoviti. acriter dimicavit, ut feptem millia profternerentur. Ipfi quoque Imperatori cruenta haec Fuit vi&oria, quem inimi cus tribus i&lbus fagittarum vulneraverat. Interea tem poris Tôruffi direpta Cuiavia ad fuas rediere ditiones. Quanquam verd Rex Ludovicw regendi formam in Polonia ali ter ordinaverat, fummam tamen rerum Judiciaque , Duci Opolicnfi commifit, additis E i ad faciliorem rerum expediti onem Dobeslao de KjirozTvfo Caftellano Cracovienfi, tum Sendivogio de Subino stemmatis topor Palatino Lublinenfi ac Pnefe&o Cracovienfi. Quo pera&o Rex in Ffungariam demigravit, ubi comperit Matrem fuam E li- Miechovita. fabetham ultimum 2W* obiiffe diem, Cum autem a praedi&is Gubernatoribus Respublica Polona graviter afflige retur, qui non tam de bono publico folliciti erant, quam propria quaerebant commoda, praeterea miferam injuriis afficiebant Nobilitatem , Eamque qua poterant opprime bant, Poloni tam durum lervitutis jugum diutius ferre haud valen-.

(20) io. *S. ( o ) tt». Valentes » miferunt in H m g m m ad Regem i" Viros gloria claros nvianfcium cum 'Mi&kpvpfcie Eidem fupplicando * re peregrinis officia Reipublicae conferret, neve eis Ju d i cia committat Forenfia , fiquidem Juris Publici penitus ignari id quod juftum eft, in caufis decernere nequeunt. Oua Legatione licet Rex Ludovian initio offendebatur, nc tamen ejusmodi poftulatis abnuens aliquas in Polonia ex citaret turbas, vifum eft E i r totum Negotium ad proxima differre Comitia^ animum interea eo intendens, ut Halicis tnfis, Camenecenfis, Sanocenfis, ‘Premtslienfa Diftridtus a Regno Poloniae avulfi Hungariae adjicerentur* Hanc ob caufam Ludovicus Rex ad Pontificem miferat, petiturus confenfum pro Archi - Epifcopatu Halicienji nuper a fe inftituto, 7{om& Bielski.1 Mkchovitai antea inaudito, & quem Petro ‘R zsfoovio optima fundatio ne adje&a contulerat* Epifcopos nunquam habuit Diae* cefis Tramisiienjis, fed tantum Vladlcas Graecos, hanc tamen Rex in Epifcopatum transformavit» cui Philippum Komar* riicium Decanum Ciacovienfem praefecit, haud exiguis proVentibus prius profpedtis. CAmenecenfi vero Epifcopatu Boguslaum D ‘ erjhniak ornavit, non fine certi reditus collatio» ne. Ecclefiae Romanae Statu inRuffia hoc modoconftirutof Rex Comitia Polonis Huda pro Fefto AfTumptionis ft M» V* intimavit. Res haec plane erat nova & antea inaudita., BielsU» nec ftringebat Polonos Proceres, ad tam longinquum iter in alienum regnum comitiorum gratia peragendum* H uc.

(21) «OS. C O ). Sto. Huic Regio edido oppofuerunt fe Polonorum Senatores; Inventi tamen fune aliqui, qui ob privatas fpes 'Budam pro Comitiis ivere , inter quos Albertus Sztrêhcm regni tum temporis Thefaurarius, qui Regum Polonias diadema ex thefauro regni depromptum , Reginae Elifabctha feniora clam in Hungariam transmiferat, & quidem Senatu Regni infcio , donec Awdreas Lubranfcm Epifcopus > fratribus fuis, prafeipue vero Granovio Marefchalco Regni, rem ex Hungaria patefecit. Huic itineri fe adjunxerant Feli?: Sitciech Palatinus Lublinenfis,, Joannes Stuôvm Palatinus Siradienfis, Gregorius LaJJota PalatinusBelzenfis, Stanislaus de K rtf * , Caftellanus Sendomirienfis, Hieronymus Spot, Ca ftellanus Biecenfis, Joannes Gomolin/cius CaftelJanus Sira* dienfiss & Andreas Lubranfcius Epifcopus VJadislavienfis* Horum Senartorum 'Budam adventus, pergratus Regi Ludovico fu it: ubi in Comitiis, nomine Regis, Senatui Polono ( Jarecciu* ) natione Polonus auficus & Secretarius Regiae Majeftatis , fententia? tenorem, his verbis aperuit:. Sacra Regia Majeftas, bono paciquc Reipublicse^ Veflras ftudens > in animum induxit, quasdam** Provincias, nempe Halicienfem, Camenecenfem,cC Premislienfem &Sanocenfem, aPolonia avellere,” fimulque eas R e g n o adjungere Hungarico, B 2. quidem.

(22) 12. ( O ). £*». „quidem per modum permutationis, Ducatum Scepufienfem perpetuis temporibus ab Hungaria »,avellendum fceptro Polono adjungendo, qua? #,res ob contiguitatem maximo veftro cedet com* modo* Caufam addidit regii propofiti j rationi 8c j, equitati hac in parte effe confentaneam^ quippe „ c u m Suas Regias Majeftati duo ampla regna mo>»derari convenit* non datur Suas Majeftati occafio >, femper inPolonia commorandi) ad propulfanda regni pericula> verum poflquamSuaRegiaMajeftas »Generum Suum Sigismundum Ducem Brande9>burgicum Haliciae prasfecerit* (cui Daciam ce„ det, Sc ut Regium Diadema pro Regno Halicise ^,a Summo Pontifice concedatur» efficiet*) Is , „fcuti inflar femper erir, ad protegendam quovis t tempore Poloniam contra omnium Orientalium n inimicorum affui t u s . A d haec, Senatus Polonus ,hiscerefpondir:Non convenimus huc ad pacifcendos ^cu m Sua Regia Majeffate ullos commutationis „ i n prsejudicium ReipublicsePolonse contra$us^ ^fed exorandi caufa, ut Sua Majeftas falubriores ,i regendi Poloniam inire velic rationes, quibus 8c „ Regni defenfioni & un£lx juftitias (qua prorfus carc-.

(23) «d§ ( O ) c a re m u s) re & e c o n fu latu r,. §*». 13. N e c quoque N o b is u. fa c u lta s eftt in his infvetts B u d en fib u s C o m itiis ><c fine fcitu & c o n fe n fu om n iu m Sen ato ru m R e g n i;* 4 fratru m n o ftroru m qu id p iam flatu ere*' Itaque Rex Ludovlcwt Cui iprsemeditatum non fucceflit pnblice Confilium, ad corrumpendos clamPolonorumSenatorum animos fefe applicuit, aureaque fvada omne id, quod con_ cupiverat, effecit. Securos interea hos interverfores red didit, &. extra omne periculum caeterorum fratrum fore pollicitus eft, quorum confenfum hac in parte parvo tem poris intervallo interje&o , obtinere fperabat, Sed , tam corruptorem, quam corruptioni obnoxios valde fefellit opinio. Etenim Lubranjcm unus ex praedi&is Senatori bus, Epifcopus ( VladisUvlenJis) matre C rm o vil progenitus» nec auro, nec ullis artibus perduci poterar, ut Regio grati ficaretur defrderio, & devitans Collegas fuos, res ReipublicsetZluda geftas,cum Raphaele Granovio, Regni Marefchalco fecreto per literas communicavit; Is non diu cundlatus, una cum literis hifce ad Fratrem fuutn Vincentium fedtum Majoris Polomae fe contulit, & fimul cum illo ad Archi-Epifcopum Gnefnenfem advolavit, eundem de ne gotio, in Hungaria gefto edo&urus, Hi itaque Senatores castero Senatui diem Convocationis , Lenciciar incun&amer dixerunt, in qua, vulnus celando, prudenter conclufum» de Nunciis ad Regem mittendis, qui obnixe orarem» ut. B 1.

(24) 14. propter communia Reipublicae Tohtue fludia, Clintariips pro pe Leopolim, ad diem Divo Bartholomaeo dicatam, praefentia fua eos dignare velit, fimulque nuntiarent Senatores Polonos illic quoque adfuturos* Poftquam igitur Legati videlicet Czyqowski Dapifer Cracovienfis, & Sulf^vim Enflfer Regni in Hungariam perveniilent, ac Legationem fuam Regi Ludovico, ea qua par erat reverentia expofuiffent, & ac ceptam illi fuifle compererunt, Imaginabatur enim fibi fore, ut confenfum illum ‘Bucienjem* facile circa fui praefen* tiam , Univerfus approbaturus eflet Senatus* Gramvius Marefchaicus, quosdam ex adjutoribus (Culilarw) fuis, prae* fatis Legatis adjunxerat, qui Eum de omnibus, quae in Hungtria gererentur certiorem facerent* Hinc optime ex ploratum habebat, quando & qua ratione Rex Buda in Toloniam perre&urus, & in quibus diverforiisperno&aturus eller* Regi Ludovico ad fines Tolonia, cum Comitatu fat compto 5000, armatorum jam appropinquanti obviam venit Marefchaicus Regni» qui inteiea Litteras Circula res ad univerfos Diftri&us, in iisque tam ad Senatores, quam Nobiles perfcripferat, injungens, ut omnes Nobili genere nati, una hebdomada ante Feftum 'D lviBarM om ai^ ad Glmanum compareant, tanrundem temporis , adven tum Regis anticipando. Cumque Rex Ludovicu* in confiniis Regni conftitiffet, prodierunt obviam cusi mille Equiti bus tres Senatores» Regem a Senatu & Ordme Equettri fa* i. luta*.

(25) «OS. ( o. ). s*». lutatum, Cuifc a finibus ad Gotogorum non procul a Glirtutcomites praebuerunt, quo in loco Nobilitas Polona nu mero 50000. confluxerat. Porro tertia die adventus Re gii Gotogorum, Senatus Nobilitasquc Legatos ad Ludovicum Regem mi ferant, pofcentes, ut Senatoribus Polonis colle gis fu is, qui cum Rege in HungarU fuerant, facultas dare tur in medio fui comparendi, atque de bono Reipublic» ex debito confultandi* His itaque in Comuium Senato rum venientibus, nullus ipfis a Senatu habitus fuit honor * nec quisquam ex Nobilitate etiam affinis, adventum illo* rum gratulari, (utut volucrii) fibi praefumebat, im oipfeEqueftris Populus torvis illos confpiciens oculis, dentibus frendebat. Interea Regni Marefchalcus Gratiovm in Co* mitio Senatorum, ubi praecipui quoque ex Ordine Equeftrj aderant, Literas "Buda ad fe per Epifcopum Lubranfcirim feri* ptas produxit. Quas cum Cancellarius Regni D rzevkm omnibus praefentibus in Comitio Iegiflet, Archi-Epifcopus Gnefhenfis cxLubranfeio feifeitatus eft, an produ&arum Iiterarum feriptionem nodet, & quae in illis de ruina Reipublicse exaraverat, agnofeeret? ad quxEpifcopus refpon. dit: Q u icq u id fcripfij vere me propria m anu f e r ip-. fiffe non d iffiteo r, & quidem falva ac iltafa confcientia*. Injun&um eft illico reis, a Comitio Senatorum ’ (utpote tam honorifico loco indignis) fecedere, qui mterim (ub ccrta Marcfclialci cuftodia detinebantur*. M ox.

(26) 16. « ®S. ( o ). SO. Mox Lubranfclo Epifcopo in Mandatis datum , Ut Proditotores Reipublicas jurejurando fuperEvangelia folenniter fa&o finaliter convinceret, Poft praeftitum Juramentum unius fere hora: fpatio capite plexi funt eorumque ca davera, Regio ab utraque parte fubjeda Throno , ac pretiofo purpurei coloris panno teda Tuere.. Poftridic, Senatus Ordoque Equeffris Gotogorum ad invi tandum Regem fe contulerunt, humiliter rogantes, velit Sacra Sua Regia Majeftas, ob praegnantia Reipublicae ne g o tia , Senatorum adefle Comitiis. Rege in Throno col locato, & adhuc de casde Senatorum, qui Ipfi intimae adm iflionis erant nefcio, (no&urno enim tempore detrun cati fuerant) Raphael Granovius Regni Marefchalcus, hac ad R e g e m , omnium Reipublicae Ordinum nomine ufus cft allecutione,. Ereni(TimeRex, DomineNofler Clementiffime,. Gens Polona prsecipua femper fuit & eft erga Dominos Suos fide* Poft D E I Gratiam, aeternamque animarumSalutem, nihil unquam fantfius fibi ducebat, quam auream libertatem, bonum Reipublicas & Regum Dominorum Suorum favo rem, Quod vero in Maj edatis Veflrse incideri mus malevolentiam! cum id nullo noftrum fa£tum fit vitio* fingulari alicui peccato adverfoqueReipublica:. S.

(27) (o). §«i. 17. publicas fato tribuendum efTe cenfem uS) fiquideni cum Sacras R e g ix Majeflatis Mater Originem e Polonia trahat, Ejusque uteri frudtum nempe R e gia mMajePtatemVeftramDeus regno noftro reddi derit) aequum eft? ur S . R Majeftas Veftra,prxbcat Se nobisPolonis fidelibus fubditis fuis Dominum Sc benefactorem clementiffimum, cum fis de o (Tibus noftris. Coe ter 11 m cum S* R . Majeftas Veftra hoc quafi neceflitudinis vinculo Reipublica: Po lot\x conjun&a fit, ideo Respublica Polona haud le viter animo angitur, cjuod S.R ,M aje ftas Vefira e x traneis eam regendam in majorem ejus contem ptum tradiderit contra Jura libertatesque a M a j o ribus noftris partas* In tanto moerore* unire ob reverentiam erga S*R.Majeftatem VeftramD«N« C extraneos in gerendis Magiftratibus patienter hucusque fuftulimus, quorum g r a v i dominatione ut S. R* Majeftas Veftra clementi fiime jam nos ex* jmere velit» humiliter ac enixe rogamus»' tum quo que utdiadema regninoftri perThefaurariumRegni Poloniae perfidiofc in Hungariam ablatum refhtuatur.R. V.Majeftatem reverenter infuper obfecram us, d ign etu r curas fuas regias in id intendere,.

(28) 18. ce) §«•. ut juflitia fecundum Jura Statutique Polonica exa£te obfervetur, ea etenim libros vita; nuncupa mus, ac nobis funt indar columnarum Reipubli-. cx quippe qua* confifiere nequit, nifi legum intenfiffima habeatur cura. Conflat enim, omnia regna juflitia praemiis 8c poenis in ftatu fuo integro ac fplendore confervari* Conqueri nobis praeterea coram Majeftate Veftra de iis fratribus noftris ob venit, qui inconfultis ac invitis Ordinibus Budam fe contulerunt, ibique cumMajeftate Veftra patfta quaedam (uti fertur)omnium noftrumnomineioiverunt# Quod cum contra confcientiam & in maximum Reipublicaepraejudicium ab iliis faflum; ideo meritas fceleris fui poenas Nobilitati Polonse dedere, utqueid vertim eiTe pateat hic fub pedibus Maieftatis Veftrae Regalis Throni ea proditorum Reipubliciecadaveta jacent, porteris documento, nequis privata au<5loritate praefumat contractum quendam permutationis bonorum Reipublicae Po* lonx unqua m indi tuere! (eodem autem momento decollatorum coiporadetedteRegi monflrabantur)Cum ve ro S . R Majeflas Veftra bonum Reipublicae polo nae promovere non autem diminuere, Jurejurando tene»-.

(29) «OS ( o ) §€» teneatur 3qusefumus ergo, ne R* Majeflas Veflra id adimat Polonias quod ei non dedit, & fi forfari noftri iicentiofi errones aliqua Pafta Conventa cum S*R* Majeftate Veflra Buda: fubfignaverunr, denullitate fa£ti proteftamur, idque omnino im probamus^ Refpondit ad hsc nomine Regis ( Jaroccius) Polo* nus Aulicus, a Secretis Regiis ac eo tempore in cartrisPo’ lonorum Regius interpres hifce veibis*. Quanquam S .R * Majeflati casdes Senatorunu qui cum R +Maje fla te in patriam fuam remearant magno fit d o lo r i: nihilominus, fi aliter fieri non li cuit, id Polonis vitio haud vertit, (Ipfemet enim Rex afpedtu caborum timoreperculfus fuir.) Permutationem ditionum Hungaricarum pro Polonicis quod atrinet>S.R.Majefias ab eadem recedit, eamquepeni tus annihilat: Extraneosin officiisRegniconditu* tos & Polonis offenfioni exiflentes, brevi fe remov turam S-R.Majefias regio pollicetur verbo. San" £tam quod fpeftat juftitiam» de qua utpote labe_ facSlata ac infirma incoIsercgniPoloniie conquerun. tur, S R. Majeflas per integrum rnenfem Cracos vise Polonicis praeelTe Judiciis d e c r e y i t , in quibu C 2. Eadem.

(30) m. ( o ) §•». E a d e m , fi a d h u c q u id p ia m in m aju s increm entum * lib ertatis n o b iliu m. addi. p o te r it, g ratiam fuam. R e g ia m ac b en eficiu m R e g n o Polonia? hac in p ar te fe c o llo c a tu ra m. p r o m it t it , ea tam efi adjecfta. c o n d itio n e , ne S en atu s ac E q u eftris O rd o poft ex* cefiTum lu x M ajeftatis* deficiente m a fc u lo h x re d e ». 3c F ilia b u s S- R.. M a je fta tis fo lu m m o d o fuperftiti-. bus, qu em piam alteriu s G e n tis , fed u n am potius e prasdi& is fuis F ilia b u s re g n o p roficiat* Subfcripfit huic voto Regio Senatus & Qrdo Equeftris Polonus, <c hinc fattum Regem Ludovicum tot tantisque libertatibus ac immunitatibus Nobilitatem ornaffe Polonam, ut nullus Regum ante illum majores conceiTerit*. 5. S E Q U IT U R. A P P E N D I X K O E U D Z C II.. H. Ujus Transactionis Rufficse, nullus ex prifcis-Hiftoricis m em init, qui quidem initium & finem Regiminis L U D O V I C I attingunt, de hoc autem Giinianenfl; m otu , nullam mentionem faciunt : Ex Recentioribus vero Joachimus TaJIorm 9 Flori Polonici Lib* II. c. io t tale veftigium reliquit. Cancrum peragranti vi&oriis Ruffiam Ludovico arrifit. terrae illius genius & ferae iffima frugum Ubertas.; Unde Ungariae.

(31) «®§ C O )'. 21. gariae eam adjicere agitans, llngaricos ei Prsefeftos imponit & ut omnia ifthic fibi obnoxia haberet, Archi-Epifcopatum Haliciae ( quam olim tenuerant U n g a ri) inftituit, qui poftea Leopolim translatus, penes eam lirbem bodieque manet* Non effugit tum Ludovicus fufpicax populi Silentium & vo ces quorundam liberiores; Imo & univerfum Ordinem Eque, ftrem in Comitiis, tumultu quodam Duce Granoyior adverfus praefens regimen infurrexiffe, ac Senatorum nonnullorum quos libertati publica indignatio fubito immolaverat cadave ribus Regem terruifle fama tenet. Sed nec Vefpafianus Kjcbowski, Climaft, i. Lib. 6. fol. 373 - Eques , ac inOgnis Hiftoriae Polonse Scriptor id p rste riit, fed econtrario fequen< tia pofb fe reliquit* Memoratur pretere^ antiquior Polonorum Conventus An.Ch. i j8o. Rokofz nuncupatus, unde poftea ejusmodi conciliabulaRokofz vocari confvevere perennis traditio; ita refert Ludovicus ( Low) Cafimiri Magni Sororinus, a?que Polonis ac Hungaris R e x , fed qui hereditario dominatui equior. Pro vincias Haliciae ac Pocutie Polonis detra&as volebat) ut Hungariae adderet. A c quo placita jure firm aret, indi&is albae R egali Com itiis, plerosque e Senatu Polonico-illuc evocarat extorquenda apud fe facilius credens, quas a libera gente in Polonia impetrare nequiret. N ec fefellit fpes Regem affentientibus qui evocati erant, ac ja&ura Patriae defiderio Principis gratificantibus-. Aft fervente fub initium libertate, male authoribus avulfio Provinciarum ceflit, Lubranfio, Granovia acerrimis integritatis Patria: vindicibus. Fidem transa&as rei faciunt veteres Manufcripti in Archivis multorum affer-. 3. vatij.

(32) 22. «OS. ( o ). SO i. va ti, qua? tamen a noftratibus Chronographis nefcio, quaitt ob rem transmifia filentio. Hucusque Ta(hrius cum t\ocbort>fcio> N onnulli, feu affe&u privato, feu ignorantia moti, hanc Motus Glinianenfis hiftoriam, falfi crimine accufare, calamo praecipiti, haud verentur; dicuntque illis temporibus, nec Cramvium fui (Te Marefchallum, nec ul(um ex Lulranjcm Epifcopum j Sed (ut cetera reticeam, ac fecunditati tali intel lectus , feu potius, pruritui parcam) quivis apud T aprarium> legere poterit, illo feculo fuifle ex hac Familia Epifcopum } nomine Andream> qui quantus vir fuerit Concilium Conflanti. tnf i > (tefte eodem Scriptore,) luculentum perhibuit teftimonium. De Granowfciis autem , nec fubdubitare licet, ia quanto enim flore, hasc Familia illis temporibus fuerat, idem Paproccius, fuo loco» fub Stemmate Leliwa teftatur, cum ■dicit, Viduam Granovii Thoro Thronoque Regis Vladislai Jagellonis fuilfe dignam reputatam. Nam is poft obitum Anna Hungaricse; alterius uxoris fuse, tertiam duxit de domo Tihcciam, F ilii, Vincentii Granovii Generalis Majoris Poloniae Capitanei, viduam. Ex quibus Granowfciis, id eft, ab uxoris ejusdem Vincentii Fratre, Demetrio Granoycjcio CafteUano NaklenfT, fuam originem traxerunt DD* Comites Siemawfcii^ Hic autem Caftellanus, tres habuit Filios, nem pe, 7{apba'e* k m , Jobannem-, ac natu-m inim um Gregorium; qui quidem in rure Paterno, Granot» pedem fixit j uterque autem ejus frater Raphael & Johannes, Caftra fecuti funt, & non parum tem poris, ftipendia militaria m erentes, circa obfequia Regis. ac.

(33) «§. ( o ) ai*. ac Reipublicae in oris RufTia? abfum pferunt, quibus, Rex Cajimiru* Jagellonides, deinde vero Filius ejus Albertws y tum Alexander , in praemium rerum fortiter & praeclare genarum, quasdam opimas pofTeiriones in Terris %loldavia> ac Halicix^ attribuerunt.. Et fyphael Grancrvskj quidem, in Sociam vitai. duxit, "Petri Cebrorvjcii, filiam «-Annam-, ex qua, 'tres naftus efl: filios, nempe Nicolaum Palatinum Ruffiae, Âlexandrum Succamerarium Halicienfem, & Trocopium Dapiferum Leo* polienfem^. Hique (Jranovii, ab oppido Sieniayvii in T errito . rio Leopolienfi (ito, didit funt Siemarvfcii.. Johannes verd. Raphaelis Frater germanus, fociavit libi Chodorowfcim, bo norum T)ro^doveo & Kuropatnice haerediflam , a qua villa Prozdorvoy Vrozdoyvjciorum, infignis, & bene de Rep. pro merita, hedieque vigens Familia originem trahit. Annus ille , non tam facinore iflo Ruffico orbi com mendabilis fuit quin potius immemorabilis ac oblivioni dandus, ob primam tum fa&am (Diabolicam dixerim ) Bombardarum inventionem , quarum ufus, primum hoc anno jn oris Galliae, circa obfidionem cujusdam fortalitii Gallici adhibitus, in apricum profiliit, & abhinc prifeus modus SarilTis, feu haftis oblongis tum fagittis prxliandi j «lefinere videbatur. His expletis, Rex Ludovicus , minus Polonis confidens, reda in Hungariam perrexit, ubi, integro Anno, fummo mserore,ex irrito fuorum intentorum eventu praeconcepto^ confumebatur %eo usque ut hac ex caufa* in morbum inciderit.. Cum*.

(34) Cumque fe viribus deficere anim adverteret, ut ftante v it a , fecundum datam ad Gliniariii fidem, prolem fuam difponeret, indixit Polonis Com itia ultimis diebus Ju lii, Solii, ( w c Z w . Juni*) in Territorio Scepufienfi, Quibus congregatis, iachryrnts obortis eos allocutus eft,veniam q; pro malis afe unquam committis ab iis petiit j rogans infuper , ut generum fuum gigifmundum Marchionem Brandenburgicum, (qui tum-Annum 14. agens, ^dariam ejus natu maiorem filiam, in confortem .duxerat) fibi in Regno fufficiant5ea maxime ex ratione, quod is Marchionatus fit Poloniae contiguus, quem ipfi Pater fuus ab Othone comparaverat,. Hedmgim vero n atu -m in orem. filiam , una cum Regno Hungariae, Wilhelmo Archi-Duci A u& ris Ludo vicus defponfavit. In his igitur Com itiis Ludovicus a Polonis obtinuit, ne poft ejus obitum , huic fuse volun tati refragaretur, id quod illi, prxftito juramento appromiferunt. Duobus ab hinc menfibus expletis, obiit Ludovicus (Iportendente ejus mortem Com eta ) poftquam praefuiffct Pijloniae 1 z. Hungariae vero 14 , annis, & annum aetatis 56, attsgiffet. Perfxpe mutato habitu, de Civitate in Civitatem per ambulare folebat, quid de fe fuis Confiliariis paffim dicere» tur 3 an publicorum tributorum exa&ores jufte officio fu© fungerentur, & fi Judices juftitiam colerent, exploraturus j & hoc p rorfusm odo, in multis rebus cautus, accircum fpedus fuit. Sub ejus regim ine, Clerus fummam oppreffionem paMiechovita, tiebatur, maxime vero Nankicru* Epifcopus Vratislavienfis, qui cum toto Clericorum caetu, a Civibus, fede fua pulfus fuit;. -•*. unus-.

(35) ( o ). gfl». unusque ^xPresbyteris, crudeliter ab ipfis trucidatus efl:5 pro quo facrilego piaculo, vindi&am divinam non effugerunt, etfi brevi poft publicam poenitentiam egillent, ac juramento fe obftrinxnTent, fe nunquam amplius in Clerum infurgere v e lle , nam tota Civitas brevi ab hinc vehementi incendio abfumpta eft ; Angelo vifibiliter apparente , qui flanimas vibrabat, & ciebat, hominesque pro defenfione accurentes gladio verfatili abigebat.. H «c K O t U D S K I . Andem Motus Glinianenfis Hiftoriam defcripfit, idem Ro« lu d zk i, vel quispiam alius Polono Poem ate, quod in litraque editione ejus operis, Pofhanienfi 1707. & 1725* (in tertia enim poftrema Supralienfi 1727* deeft) tum ad calcem Nicolai Chrvaltyvii Memorialis Chronici Pruffia?, Pofnania?pag 1 7 1 2 . editi, exftat, in quo Rythmi aliqui incom pti, ( quales funt v, g. bylo, ci^gneio; ftanela, zakroita ; w ic i, fo czyci; m ito 5 byto\ fz y ie , &c. & c.) non a Poeta, fed potius Poetaftro quopiam , invita 'Minerva', illud feriptum fu ifle , indicant. Eftque tale.. E. KOMEDIA WOLNOSCI. Pod Glinjanskiey Sceny Tragicznym Aktem wPafacu Wiecznosci wyflawionaf Ccn£ tragiezn^ w Polfzcze przedaney wolnosci Prezentuiec na koniec Pami^tna wiecznosci, Ktor^ to w fobietaia, Glinianfkie m ogity, Dot^d iak Senatorow Dwunaftu pokryty>. S. D. T?.

(36) a6. «®§. ( O ). §€•. T?*» ia na oko swiatu ftawiam kom edy^, T y rn przykfadem niech gin^ zli, a dobrzy zyi^;, Z a czafow Panowania W^grzyna Ludvvika Przedano wolnosc Polfk^ w niewolnicze lyk a, G d y iedno fceptrum fpolnc rz^dziio korony Staf fi$ zwyczay fwobodny Panu naprzykrzony*,’ T akze zyc z Polakami smierci^ prawie bylo Ludw ikow ij kicdy go ferdeczne ci^gneto Przyrodzenie do W f gier ze tylko gosc z N iego ,. T u , a nie KroI: na wzgard^ narodu Polfkiego,, Pod niebytnosc urz^dy Cudzoniemcom daie», Riiinuic prawa Polilde, fwych kraiow zwyzaie Funduie na Polakach >.flcrori\vfzy fwobody Ofadza na Staroftwach Niemieckie narody, Cbqjc w Niewolnicze wolnosc. okowac kayd an j• Skrytey zazywa.rady z Koronnemi Pany» W iqc aby tym bezpicczny‘ fortel uftalony/ Z o ftat, koronny Senat, do W ^gier zwabiony t: Pod pokrywk^ obrady publiczney to mi^niac A fkrycie wiê z Wggrami'.Wolnosc Polflc^ z^ni^c,, Przytym trakcacic ztotem po r^ku fmarui^ , N a co niektorzy z Panow. tu fi£ podpifui?* Y tak w Budzyniu rada kryiomo ftanefe’* A b y coPolflca fzabla, granic zakroifa: Po fam Kamieniec dali, odci^c ukrain^ H alickj y Sanock^ Przemyflk^ dziedzinf,, Przy*.

(37) «0 5. C O. ). SD*. Przyf^c^yc t0 ^ r?g^cr Ludwik usifuie, Co na puhlicznym Scymie w Budzyniu funduie. N a to Nicktorzy z Panow podali Imiona Migni^c ze Polfka przez to naymni z U bozona N ie b^dzie : Kicdy Krot z ni^ w ten frymark zachodzi Inn^ dai^c dziedzin^. A na zgubig godzi* Lubranfki tylko Bifkup fam temu kontruie I Granowfkieniu zdrad^ liltem opifuie Marfchalkowu Iechawfzy ten do Generafa, Daie znac co za rada w Budzyniu fi$ fh la , I tak w L^czycy waln^ obradg skfadaia» N a ktora Scnatorow Polfkich «aprafzai^f Z Obecnosci^ Ludw ika, aby pod Gliniany Przybyt z fwym Majeftatcm y Polskiemi P a n y , N a Seym publiczny pod L w ow koronncy obrady," Wll^pui^c w dawnych Pizodkow Ktolow Polfkich slady Wtym M arfzakk vvydaic po wfzech Grodach W ici, A by kazdy kto tylko Szlachcicem fi£ fzczyci Stawal do Glinian na dzien Seymu naznaczony Gdzie Gmin Szlachty co zyvro ftanef niezliczony, N a pi^cdziefi^t T y fi^ cy , a Krol z Senatory N a Granicy witariy od Marfzalka ktory O dwie mili od G linian, ftand z fwoim dworem/ Od Rycerfhva Polfkicgo, idac fwych praw torem. W yflani $ Pofiowie profz^ o fpoi Rayce Swey kollegi O yczyzny, me Braci^ lecz zdraycc, Z eby fig do publiczney obrady fiawili, D z. Y.

(38) I. Y z tego co w Budzyniu fk,rycie uradzifr* Sprawili fig przed Braci?» O niczym wiedz^cy, Napadaia na Dekret fw-cy zdradzie gor^cy*. W itaij fi£ z Kollegi, lecz niebardzo mtk) Eo na nich wfzyftkich ferce zai^trzone byfo* Marfzafek pefne zdrady lifty prezentuie G lo s iednoftayny pod miecz katowski skazuica Dwunaftu Senatorow* Sauromackich fzyie. B y zyciem zaptacili, zdradzieckie fakcye, Uci^t£ trupom gtowy^ pod Thronem zlozyIi> iY. Krolewsk^ purpur^ nieznacznie przykryli, \W tym Ludwik niewiedzacy, do rady przybywa9 Marfzaiek z powitaniem zdrady mu odkrywa. Niewdzieznych Matce Synow , prezentuie g to w yr Ktorych od Braci dekret, potkai tak furovvy, Struchlaiy K rol>z obaczy fwych kochankow ciafa Rzecze : gdy fprawiediiwosc, tak swigta kazata, Wrodzone Ntesmiem tomae, narodu w oinosci, N a wfzyjftko wam pozwalam z O ycow skiey m ito sc i3. Z ktorey do tych PoJsko mafz twoie fw oh od y G fo s w o ln y , Elekcy^> czego N a ro d y Poftronnec wi^c âzdrofzcz^ w fz y ftk o mafz od tego K ro la , przykladem fmierci tym nau czon cgo, la k droga w o ln o sc P o lska, uezeie fi$ P o lac y 3 Przyktadem K ro lo w Panovp wafzych b y s 6 s tacy W ip raw ied liw o sci, S ad ach , O y czyzn y m iio sc i Z y i i na zazd ro sc viek o m p rz y ztotey (w o in o sc i,. j. RE-.

(39) «®s ( o ) se». 29. REFUTATIO Narratiunculae, de Regimine Regis L U D O V I C I maxime vero de motu Glinianenfij contra eum excitato An* 1 3 4 1 * 26*Aug* ab A U G U S T I N O K O L U D Z K L a (Tertas & vindicata^. C. Um hic Scriptor, hanc Fabellam exM anufcriptis eru tam , fallis fuis hiftoricis in feruerit, argumentum iftud fpeciofis ratiociniis tra&arit, omniaque quae pro afferendo hoc nugamento adduci poflent, non m i nus, cum infigni zelo, quam labore congefferit, hinc operas pretium duximus, illum prae aliis ad examen vocare, fal-. Tum illud, quod errores quam'plurim os peperit, dete&uri* Non equidem diffitemur, in hac confi&a Fabella, nonnihil veri, ex HiftoriaPolona infertum fuiflfe, at proinde integrum Commentura fide hiftorica fufeipiendum efle, quis dixerit ? Solemne quippe , ac frequens efl:, cuivis fraudum artificii, mendacia fua, rariore veritaris fale condire, ne penitus exolefcan t: Proinde, ut vera a fallis, triticum a paleis, eo accu ratius difeerni pofTint, omnium fere Kgtudzcii verberum nobis ineunda eft ventilatio. DEUS QUI IPSA VERITAS E S T , COEPTA SECUNDET,. P j-:.. §• 1..

(40) 3 0. ( o ). S t.. 5.'I. Orditur fuam Narrationem , feu verius’, parte veri im mixtam fabellam C om m entator, ab inauguratione Regis Lud o v ici, & in ipfo Limine ftatim ihallucinatur. Ait e n im ,,, 9, Ludovicum, brevi poft celebratam Cracovice Jitam Coronationem > Gnefham propera/Je, ac Ipji ab ejm loci Archiepifcopo Stanti lao 3 p. 244.'. 5, (/?« volente "Bieljcio ) Jaroslao ‘Bogorga , Thronum jêgium re9,ceptui paratum fu ijje, quo confpeBoj Ludovicum Cachinnum mo„ vijje y fedem refpwffe, dixijftyue Je poft receptam unam unUionem, „ altera nullatenui egere J xrediderAi .enim fa ljo , novam ab eo ex,i torqueri^ pro 'Regno %lajorts Toloniay inaugurationem,, Hucus que Com m entator, i n hac Relatione, prim o, nomen Archiepifeopi immutatum eft, neque enim Stdnttlaus-, nec ‘Bogoria.. Cromcr. 1.13.. m eabatur, at (ut bene vult citatus!Bielfcm) Jaroslaus, de Domo. p. 223.. Skotnickiy Sternatis populariter«didi ‘Bogarya,. -. In infigniaRe-. Cracovice Ludovico collaturus, multum reludatus eft, Gnefrw i87* partes fuas adjuvantibus Majoribus P o lo n is, eam C oro nationem, more Majorum, G nefnx peragi deberi connitens, cum tamen Ludovicus, Cafimiri avunculi fui, & au i Vladislai exem pla fequi fe affirm aflet, aegre voluntati Regis a c q u ^. Damaicwicz. y itj .ac fufFragantibus fib i, Floriano (Mokrs%iy Cracovienfi) (a) Starowol. ski Cracov. jn .j /. (aj jam tum prae fenio caxutiente,omnes hujus fundionis partes peragebat) ac Petro {von Opp>en ) LubuffenG ( * ) qui Epifcoporum Lubuflenfium Series, repentur Spud Georgium Sa binum mihi p. 2§2. in Hubncri Hiitorifche Fragen , & in Abel Preufiifche S ra a ts -H iftorie P. II. 14 4 . (Beckmannus en im ; q iem Abel eitat. nihil habet in Defer. Civ. Francofurtanae) Sc hinc fuppleri pofTunt nomine Familiarum, tum 9 Epifcopi prKterim ili, in illa, quae exhibetur in Corona Polonica p, 84*.

(41) ■®§. c O ). §«•. 31. JEpifcopIs 5* ritu folen n i, u ndo Regi, diadema im pofuit.Quod vero Com m entator a itr falf6'perfva(um fibihabuiffe Ludovicum , iteratam ab eo praetendi'Gnesne inaugurationem , id pro certo afTerit 'Dlugdfjus r (b) Crottierus^{c) 'Bielfim , (d) P* 72*' (maxime v e ro ;' coaetaneus illorum - temporum fcriptor Jo-(d) ^ 3 4 4 ! hannes Archidiaconus- Gnesnenfis in fuo Chronico Polonie recentifTime edito a F. W. Sommerslergio, (e) cum etenim, Ma- (f) InScriptojoris Polonia; Proceres, ne Cracoviae dida Inauguratio fieret, silefica^m r! haud efficere valuiffent, faltem de n o vo , hunc ritum folen- II.p. 10 4 . io6,nem. Gnesna repeti debere, adbitebantur;*. §1 IU; Com m entator-, referens (Ano 1 5 7 ^ 0 « Hungarosrne-ic' jm gratia valentes t apud Elifahetham ‘Reginam %latrem, TolonoslC contemptui habuifje; injujleque Capitaneum Cracovienfem Jafchko-il nem KtnitamtruxidaJJe, cenfec. homicidium iflud, nunquam fatis ex-cc piatum fuijje4 At' contrarium fentiet*, quisquis ex fingulisu Hiftoricis ( * * ) edidicerit $ confeftim filios & affines dem ortui, plenos minarum &' c ed is,r 'om nes, quotquot in dom ibus, per compita & plateas, (ibi obvios habuiflent Hungaros, vin dice chalybe vita fpoliafle; imo, (ut habet, Johannes Archi-diaconus.Gnefnenfis in fuo. Chronico (f)fu e ru n t D: Ja fc h k o -* ^ In Cor?t nis Somersbcrgi-ano t.U.p.314 (**) DlugofliusU. 20.p. 34? Mlcchovita 252. Cremer. 227. Herburr; 18 5 . Neugebaur 218» Sarnicki 332» Strykowski 456 . BieUski 258. Idem ex Vapovio ia Chronico mundi 377- b* clski 3 14 .. Naki*.

(42) «*S ( o ). 33. S«*. nis amici, tam fortiter accen(i,ut Hungaros, per fcalks,(quas Dom ina & Dominiceliê Reginae j per feneftras C viri eje cerant) profuga afcendentes, fagittis infequerehtur & jacu lis 5 ita ut numerus ‘occiforum ad i 60 pervenerit, (quorum corpora; apud PP, Francifcanos in Capella : quae usque in ho diernum diem Hungarica vocatur, funt humi mandata) eandemque fortem ceteros omnes Hungaros fuper(i:tes fuitTe ha bituros, nifi fuga falutem quaerentes,,in Cafteilo, uL\ -iam Re^ gina com m orabatur, Civitatem reFugii, ac p?ropp@rtunum reperiiffent afylum. Nonne v e ro , fatis exputai" c £ dem fummi licet Viri dixerit, quod tanta laniena fit vindi catum.. Nunquam carius, Flmgaris conjlitit fanum (illud enim. fomes jurgii fuit) 160. interemptorum emercatum i funt Verba. (g) InHypo- {(odoyii: (g}. srjiemar,p,76. '>r §.m .. V ,Com m entator,dum ait,, inter Capitaneum Generalem 95 'kdajotis ToIonice Vomaratum , (is fuit de Tier^chno Stemmatis Grzymata Caftellanu4 Tofhanienjls) ac familiam 'Nalgcciorum 9 „ ince/linim puttulaffe bellumy & indeque jubjecuias fuiffe ab utrin* „que multas flrages, ac domorum Nobilium exJpoliationeSi hasque & „hts Jimiles calamitates, Ludoyico, prtebuiffe anfrn, Vomaratum Capitaneatu privandi, eumque Vincenm Granov?ski<f> conferendi; citat pro majori authoritate 'Bielfcium: at nullatenus mihi perfvadeo, haec ex eo defumpta fuiffe. Nam primo j quod inteftinum diffidium attinet 5' illud no.nnifi altero ab obitu Regis Ludovici Anno (n em p e 1383O exortum fu it, (u c.

(43) «05 C o ). g|». 33. habet txprefle is idem %elskiy (h) tum Vlugoj]u4y (i) ac (k) Cromerut,) & quidem inter Vomaratum ftemmatis Grzymala; ^. lb‘ ’. Caftellanum Pofnanienfem, ac Vincentium K cpa (lemmatis ^ P* 235 3S ( n o n Lodzia ut perperam legitur in Corona Tolonica p. 114 .) Palatinum Pofnanienfem, unde hoc Civile Diflidium , paftim a noftris Hiftoricis vocatur , Bellum Grimalitarum* cum Nalenchi, ac nonnifi Anno 1386. a Rege Vladislao Ja gellone compofitum fu it, ut habet Vlugoj]usy ( 1) his verbis : (1) p. io& Tafcha 'Domini apud Pojnamam celebrato9 VladislaM primam gneryu<e inter Vomaratum de Tierzcbno Caftellanum Tojhanien• fem & Grzy malitas ab una, & Vincentium 'Palatinum Tofiianitnfem, & Scbtvidtvam de Schamotuli Cafiellanum 'Naklenjem, exter osque Nal^cîtbas, partibui ab altera, non Jine pernicie communi agebatur, extinguit. Idem habent quoque Cromer. (m) (n) Taproî jin Ogrod. (o) tum in Herby (p) & c #. P'22742$* (o) p. 166. (P) P- 48^. s . IV . Deinde is ip fe!Biel/ciu* (q) (quo fe authore tutari cona- (q) p. 2 g£. tur Commentator) exprefse habet, non Vomaratoy at T h o * m x fffyglcjzynio Caftellano Sendomirienfi, maerore confump to , in hoc Generalis-Capitaneatus Majoris Polonia officio, iuffedum fuifle Granoxcfiiumy in quo concordat cum exteris Scriptoribus, ( r ) Imo inter Vomaratum & GranoJvfeium , ( r) Dlugofc. alterum adhuc Wdglefcinium nomine Peregrinum ( forte Tho- p^procki mae fratrem Floriani vero hiohj/ki Epifcopi Cracovienfis ex IIerby 280. forore nepotem) in hoc officio interceffiffe conftat ex(s)p 264. eodem 2 ielfcio, (s) & aliis, (t) E. Sed quorfum hxc? Is ipfe iie l‘.

(44) «*S ( o ) ft». 34. (1Op.259.260. %elfc\us a Commentatore citatus, fufilTim^ narrat; (u) quoDlu»of' r n o d o in Interregno, poft obitum Ludovici (A. r 3 83*) renttentia D om arati, in cedenda hac Traefedura, Vatiniani in fe cdii, & multarum diffenfionum occafionem praebuerit» usque dum Troceres omnes fortifTime urgerent Sig^mundum Marchionem Brandenburgicum, (aL ud ovico, filia: fuae Mariae, Sponfum fimul ac SuccefTorem in Regno Toloniae defignatum) Ut Damaratumy qui ei in favoribus erat, hac Praefectura priva ret, nonnifi amoto hoc offendiculo, aditum ipfi, ad Regnum Capeffendum pollicentes; quod cum Sigismundus praeftare renuiffet, a eundis derelidus eft, imo & ingreflum Cracoviam, Dobeslaus de K^roîveki Caftellanus Cracovienfis ipfi dene gavit, exofum enim ipfum habebant omnes, ea fola de causa, quod hunc Domaratum, totis vifceribus diligeret, caeteros vero Proceres negligeret, nec pro conviviis ad menfam fuam exciperet* Poft multas vero tergiverfationes, altercationes, Bielskl. 264. & inteftina bella, ceflit tandem Domaratus hac Prafedura. Diug.ofs.84» fadam vero causa fui, Sigifmundo, regni adipifeendi jadu?» ram , refarcire non amplius valuit... s . V.. Et hic jam K ofudzcium fabella; Glinianenfls Patronum & Vindicem ex ore ipfius judico: Nam cum hsc (Jitb Ludovico) (w) pag 84. (w) îxiffet, paulo infra (x) haec’ verba habet: (Juh Hedvige) £0 p/192. p 0finnrci Ludy?ika, Yjygmunt zaraz Tolakov? ot>ra%it ze Doma^ rata c^torvieka TvartogtoT&nego z Generalfiuva H:'ielkof)olfkiego niecbm ciat tfbzyc &c.. Et igitur poft obitum Ludovici, Sigifmundus, Doma-.

(45) «*S ( o ) s«*. 3*. Domaratum Generali Majoris Polonis Prsefe&ura privare detrectavit, & ea propter Diadematis Polonis j aci uram fecir, quomodo ergo a Ludo vico , circa primordia fui Regim inis, hac dignitate exutus Domaratus dici p o llit: Hae Propofitiones cum fint contradidoriae, de Sigifmundo vero* Domaratu-TK non amovente apud omnes omnino Hiftoricos (quos hic longum ellet enarrare) conflet, quid vero inde fcquitur? nifi NarratiunculamGlinianenfem, in qua haec amotio Doma'' rati a Ludovico legitur, etfe omnino falfam & confidam. §.. V I.. Potius itaque Commentator dicere debuifiet} Pr<edislaum Golucboviutn Palatinum CaliflHienfem, Praefe&ura Majoris Poloniae a Ludovico motum fu-iflfe, eique fuffe&um Ottonem Tileccim : uti exprefTe habet ‘Bielfki (y) cujus authori- (y) pag. 244. ritati maxime innititur, & hic ad marginem citat tum ( z ) WP* Dtugojz, (a) Cr orner 3 (b) Neugebauer, & (c) Sarnicfa ' ^ p. 2 14 ’ Xc) P* 33 l ’ Finxit Commentator Motus Glinianenlis Autnorem fuasque Fabellae Heroem G R A N O V IU M , Marefchallum ac Ducem Exercituum R egn i, (uti infra demonftrabitur) &uthuic Familiae, tanto majorem authoritatem coacervaret, at tribuit Vincentio Granovio Majoris Polonis Praefeduram, (quae tum principalis dignitas habebatur; ita ut eam poliidens, paflim Supremv* Tolonia Capitanews yel Trafcftuf nuncu* paretur) ad Annum 1 1 7 1 . licetfi eam nonnifi 38. abhinc annis, nempe 1409. obtinuerit, Id ut faciat, crafTiflimam. non veretur comittere Achronologiam, E. 3. Nam inter ‘Doma* ratum.

(46) 36. ( o ). §<►. ratum & Granoviuvt > hac dignitate fuere pollentes, duo glefzynii, Peregrinus & T hom as, imo G ranovius, nonnifr poli; mortem RegisLuôvici (qui A. 1382. vivere dcfiit) hanc Satrapiam obtinuit, nempe A. 1409. Thomae W-iglefzynii emortuali v uti exprefse habet praememoratus & k Com m en(<3) pag. 289. tatore citatus ‘Bielsku (d) Hoc igitur, de quo hic agitur tempore (A. 13 7 *.) Praedislao Goluchovio, a Rege Ludovico a Praefectura Majoris. (e) p. 14.. Poloniae amoto , datus eft Succeffor Otto 'Pileccim; Cum ve ro is, nullas habens in Majori Polonia poffeftiones, invidiae Procerum, Populiq; cedens voto, hac Praefectura fe abdicaffet* Sandivogius de Subino, Stemmatis Topor (*) ipfi fuffeftus eft 5 tefte, D t lugoffo> (c) trmero> ( f ) Bielfcio: (g) Sandivogio. (g?P! ‘2444ut vero , in Capitaneatum Minoris Poloniae, a Ludovico trans& Neugeb.p. ja£0, tum demum Vomaramy M ajori Polonis praeficiebatur, (ut habet ‘D lugojfay (f) Crornem, (h) Bielfki: ( i ) id optante (t) P* 95*i Regina Elifabetha, pro e o , quod Hungaros, dum Cracoviae (!) pl249.* occiderentur, (uti infra dicetur) quantum potis erat, libera bat, uti luculentiflime teftatur, coaetaneus Scriptor Anony* (k) Tn Som-mus Archi-Diaeonus Gnefnenfis in fuo Chronico, (k) Jam »erb.Corpor. vcr5 # dum poft obitum Regis Ludo vici, Sigifmundo MarchiXom!’ i t i o n e Brandenburgenfi ( ad Regnum Poloniae defignato) tan118 . dem permittente, hoc Magiftratu cederet Domaratus, PereJ)DlugofB5<grinus W^glefzynski ei fufFedus eft, CO (ut habet D ‘ lugojfa) cui (*). Non N alecz, uti perp«fram legitur in Korona P o lsk a, pag. 283, & Topor babet exprefse, Bielski 1. c. p. 244..

(47) «. (o). §«1. 37. cui e vivis fublato, facceffit nominis & dignitatis haeres T h omas W igleszynski, ut habent Ofylsk} (m) ac Taproc^ (n) in ^ ^ ^ 2 x 4 ^ utroque Opere. Ubi notandum venit, quod dum in utroque 507ji,Herb* Paproccii opere, Annus huicThomaeadfcriptus, legatur 1472 2$*. *d fphalma typi cenfendum cffe, legique debere 1404. T h o mam enim mortuum Ao. 14^9. fuiffe, liquido conflat ex Zielftio. (o) C°) P* 289» His pra:miffis clariflime dem onflratur; a PredisIaoGo_ Iuchovio a Rege Ludovico am oto, ad Vincentium Granovi. u m , quinque alios Generales Majoris Poloniae Praefe&os in„ tercefliffe, videlicet Ottonem Pileccium, Sandivogium de Subino5 Domaratumde Pierzchno, Peregrinum ac Thom am [W^glefzynios, ques omnes commentitius nofler Commen tator, fubitaneo , citatoque circumagit pede 5 ut ftatitn ad Vincentium Granovium pervenire poflit. „Profequitur ulterius Commentator & a it.,, Contra 9> Lin>anos> Tartaros, "Berujfis, To Ioniam igne & ferro vajlantes7 ex n confdio Elifaletha %iatrisy Ludovicum Exercitum 15 » millium „ tataphraHorum ex Hungaria in Julfidium mifijjey ad fupremum >? Exercituum Têgm Ducem Raphaelem Gfancwslci, )y Dum ifta Comm entator com m inifciturj longe a data fibi fimilibus aberrat Regula, qua , mendacem opbrtere ejje memorem, vulgari» ter dicitur. Nec enim Raphael Granowskij tum v ix it, nec Exercituum Regni Dux unquam f u i t , nec quisquam alius, tali Exercituum Regni P rsfed u ra, c i temporis tempeflate infignitus fuit*.

(48) •OS ( o ) 50*. 38 (p) P* 72*. Quoadprimum: Raphael Granow ski, circa Annum i z i o; vixit, ut habetO^plskt-, (p) Ludovicus vero , ab Ad. 137*- ad 138 2 . Regni Poloniae gubernacula tenuit, unde Raphael, fesqui faeculum, & quod excurrit longius tempus vixiffe debuiftet. Quoadfecmdum. Raphael Granowskt non potuit efife Exercituum Regni Dux fupremus, (prout indicare videtur Com m entator, his verbis Hetman Tolski) nam, nonnifi fub Sigismundo I. ac ejus Filio Augufto I. perpetua hujusmodi Diclatura eft recepta, anterioribus vero temporibus, quem libet Palatinum , Tue Provincias Incolarum fuiflfe in praeliis Ducem conftat, quod & ethymon Palatini (Ignificat; dicitur enim U^cjeyvoda, quafi Itôyn^ wiodg. a bello ducendo* defumpti voce. <Juocirca confcratur R* F. Kiefieckl in Corona Polo-f. (s) p.273,^niae. (q) Quoad tertium. Fuere quidem & alii "Ducet Exercituum Curia vulgo Hetmani Nadworni d id i, quales fuifle legimus 3 Dobeslaum Puchaia, (*) Caftell anum Premislienfem 1 4 1 1 Jo h . Ttiorotoski Palatinum Podoliae 1547* Florianum Z^brydowski Lublinenfem 15645 Stanislaum Czernenfem, 15665 Florianum TLamoyskj Chelrnenfem i572,Johannem Z^0m *\f& Gnefnenrem 1576 . Caftellanos,fed poft obitum demum Lu do vici, prout id patet, ex adferiptis Annis. His (*) H ic DobeslausPuchala; {lemmatis Wieniawa, unus ex Majoribus Familiae Lefzczynianat, 'non' legitur in Corona Poloniae p. 2 7 3 . ac Ducem CuriacjfuifTe?, conftat. ex Cromero, p. 377. Paproscio, II,. j»,432?& OJcoUtioitf. p. ? 95..

(49) •os. C 0 ). §«*. 39. His armumfcrat'R. P. Niefiecfy (r) Nicolaum Z elrzydow- 0) p, 273; jfc Palatinum Lublinenfem , eumque fuiflfc ultimum ‘Ducem. Exercituum Curiae putat. nefcio, quo pa&o id dici poffit. Ejus enim Epitaphium quod hic citatur ( & reperitur in Starovolfcii Monumentis Sarm atorum j(s) ac apud Okvlfcium(t) (s)'MS.6f4. habet expreffe eum fuijfe , primo Capitaneum G 4 Craccvienfem\^ 'Brevi ‘Palatinum Lublinenfem, tum Vucem %)ilitice S. 7^. %lajeflar tP5 ,i brevi Supremum %iarfihalcum j Ad extremum Palatinum Cracoipicnfcm* Hoc itaque praefuppofito, cum nonnifi A, 15 89. palatinatum Lublinenfem alfecutus, ac (prout^ id colligitur ex ordinatione Zam ofciana, quam uti Palatinus, hoc Anno fubfcripfit) Marefchalcatum vero Regni A. 1596. (fui T rsdecciToris Procopii Steniawski emortuali) proinderinter Annum 1589. & annum 1596. D a* 'Militia S4 7^. fuifle cenfendus. eftj & ita, non inter Duces Cuna legendus; fed potius inter Duces Exercituum Regni Campeftres, Nicolaum vidclicet SieniArv/cmm; & Stanislaum Zjotkieyvfcium) medius refiituendus eft. (u) (u) Pt 27$f Singuli illi praememorati Duces Exercituum Curite: (folo. 7)obesLo Puchrfa excepto) nonnifi SigismundiL & Augufti I. temporibus floruerunt» Jam vero Campi Dutforum munus (vulgo Hetmani Polni) nonnifi circaA. 1 539. initiumfumpfit, & quod an te Annum 1520. haec Dignitas nardum in ufu fu e rit, exind e lu c u le n t e r e v i n c i t u r , qued tum p r i m u m , p ro E x p e d it io n e Pruffica,&^wfVr/o; Titulus Ducis Campeflris cum p le n a Ducis Exenituumêgni au th erita te co lla tu s f u e r it , e o guod, Nicolaus F irly Dux Exercituum protunc,ob g r a v e m , quo.

(50) 40'. «as. co ). sc»'. quo aifii&abatur morbum, perfonaliter fe fidere haud vale(w) Ex Me- ret, (prout habet ex Metrica Regni. R. P. CafparNiefiecki.) w ) trica Regni rr • • • ^ R r.N iefiecki Quam enrons igitur Commentum nobis Commentator Cor. 274. 0bjicit l dum Raphelem Granowfc'}um, Ducem Exercituum Re gni vocat Aoi 147*• (quo, nec Duces C u ris, nec Duces Campeftres, nec Duces Exercituum fupremi habebantur) quivi* facile, ex hoc trino impofllbilitatis nexu deprehendet. T o llit vero, omne circa id dubium, omnium noftratiutn Hiftoricorum authoritas, quorum finguli concorditer,nulla Raphaelis GranoVtfcy fa&a m entione, Regimen Exercituum tum tenui(Te,Sandivogium de Subino, Capitaneum Cracovienfem, afferunt. (* * ) Ut melius ac luculentius p ateat, quam perbelle nobis meras nugas garriat novus ifte veterator, produco primum Relationem hujus Expeditionis Rutficae ab illo contextam deinde vero eam, quam citatus ab ipfo in margine Miecbovita, protulit, ut oppo(ita> contraJc pojita magis elucejcant• En Relatio nem commentatoris.. ,,In iHa temporum calamitatt, Litbvanit Tartari & eBoruffit „bojlili impetit^ cuntfas Voloni* oras, igneferroqut vaflalant. Qui-. „. us malus perculfa Têgina %later in "Pannoniam perrexit,filio que Ludovico perfvajit, ut 1 5 0 0 0 .catapbraflorum, in fubfidium To~ fonia ex ungam transmitteret, quorum acbentum praflolabatur San. o. H. (**) D lu g offp /35.. -. M icchor, p. 252. C ro m er.p , 228.. Pol. p. 291.. Herburt.p. 186. N eu gcb .p .218. G u agn in ,p.83. Strykowski.p.457 Bieiski, p. 249».

(51) «®§ 'Sandeci ( w. ( o ). §«•. ) fuprem us E x e r c it u m 7{egni D u x % a ph aeh c^. G ranorvsQ Capitaneus Sendomirienjis, citus. 4 1. num erofa Toloni E x e r - <6. , has vero acies, adveniens Ludovicus in duas d ijp e r-u. t iv it turm as, T o lo n i cohortes in Tartaros mifit, ipfeque cum H u n * €c garicis. auxiliaribus Copiis Belfcum m o v it, ubi 1 2 0 0 0 . Litva n o* <<. rum internecione d e le v it, fuprem us Vero Exercituum %egn\ D u x ic Granorvskij a d B ra clavia m cum T a t taris p r alium commijity co*cC rumque j o c o , fu d it, ncjlrorum v i x 2 0 0 0 defideratisy f*ro tam en lc bcec viflo ria conjlitit G ra n o vio , m » o tnim d e fx o fpecu lo fau cia^ cc tus ejl * Boruffi vero devaftata C u ja via y in terras fe Jua* recepc- (c ruut , 11 H u c u s q u e C o m m e n t a t o r .. A t e n ! ja m ad e f f o r m a n -. d u m p a r a ll e lu m , g e n u i n a m , ac a c it a t o in m a r g i n e p e r C o m m e n t a t o r e m 'W iiechovita, ( x ) e x p r e fla m r e l a t i o n e m .. (x) 1. 4. 0. 3 1 .. „ Duces Lithânorum Keijiut, JagelU, Vitoldm, e* T r o k i,"? -2*2* t x Vilna, ex Grodno, i/ew Lubardut ex Luc\o,'& Georgius e x iC Bet^, per vajlas Jolitudines Terra Lublinerifis, flen ti & citato ag~cc mine us% ad fluvium San, 2, Novemb. pervenerunt, univ erftn: q}lc oram inter l(lulam & San, ujque adTarnoy? va/laverttnt - Têgina pojl paucos dies e Cracovia in Hungaricim triftis rediensyu filio fuo ‘Regnum Tolonia iterum gubernandum refgnaVit* Ludo*" vicus autem, Vajlationem terra Sendomirienfs ulturus in Litva- cC nis%anno fequentiy per Alpes Sanocenfesy cum copiis Hungarorum , cC ver Jus Sendomiriam Venit,. confluentibus ad illum Baronibus To-‘ c. Ionia, videns Copias validas, CracovienJes& Sendomirienjes militesycc fub Ducatu Sandivogii deSubino,. Cracovienfis Capitanei,. ex-. pugnandum CaJlrumChelmenfe transmiflt, /pfevero ci m refidux, <c. F. Vtrfus.

(52) 43. «OS. ( O ). SO». T „ ver [tu 7$elz> perrexit. Et Cracovienfes quidem ac Sendomirienfei >} exercitu*, expugnato infra 8 .dies Caftro Lhelmenji^ injiiper & aliis 9) Cajlris^ videlicet Grabo\viecy Hrodlo^Sevolojz expugnati*âdI\egsm s, Ludovicum, in obfidione Cajlri 3 el% commorantempervenerunt. Ubi »5 Keiftutb 'Dux Lirvanice, fub fefao condutiu mtrodu£lusrpacem his 7} conditionibus cmpojuit; Ut captivis, quos Lituani caperant refli« »> Georgius Dux Cajlrum ‘Betz *Regi daret, gratia illim fe 7, devoveret> deditione itaque Cajlri faSf^ Ludovicus Têx Duci Ge* 9> orgio Cajlrum Belz obligavit, aliudque Caflmm Lubacôw adje cit 3 & centum marcas annui cenfiis in 'Bochhia, ad vitee tempora „ infcripjit3 ut Têgi Têgnoque Jideliter injervitet♦ Confulat hic quicunque volet, fingulos Hiftoriae Polonar Scriptores , nem pe, DlugofTum (y) Cromerum (z) Herbur(z) 228. Pol, tum (a) Neugebauerum, (b) Bielski, (c) Guagninum, (d)’Stry29 r. kowskium (e) illosque inter fe, locis notatis co n ferat,& cer 00 P. 186. (b) p 218. te haud inficias ibit, Miecliovitas relationem , ne latum qui (c) p. 249. dem ungvem ab eis difcedere. Cuine igitur potius fidem1 (d) p. 83praeftiterim ? omnibusne fupra memoratis Polonis Hiftorioi*> E * 457 graphis, an foli & unico Commentatori ? Erit omnino illis, magis annuendum 5 quot vero vicibus, aliquot in lineolis h alucinatus fit ifte,m ecum paululum confiderare, ne graveris* (y) pag; 3 5 .. r.) Commentator refert, cum Litvanis Tartaro^ quo* que & BorulTos Poloniam vaft4fle ; hic ne jota quidem de iilis,. 2,) Com m entator dicit, illos vaftatfe cuneas Peloniae o ras, ex fdiftarkis vero co n flat} Sendomidefifem tantum .. -V ■. »3 *3*.

(53) «*3 C o ) §«•. 43. T ra & u m , illamqu£ oram, quae Tarnoviae limitropha eft, quam*’ que Iftul? & San alluunt, fuiflfe depopulatas* 3.) Refert ille, Reginam Matrem Regi Filio perfvafifle,1 ' ut ijo o o , cataphradorum in Poloniae fubfidium transmitte* ret 5 credibile vero e ft, Reginam Matrem ,;exquo Filio Re* gnum hoc gubernand-um refignaftet, minime res Polonas cu r i (Te. 40 Affinitate nominis delufus, Sandetum, loco Sanocipo-. fuit* 5.) Locum Caftrametationis dicit Sandecum , fuit au tem Sendom iria, uti Miechovita habet, per Jlphes Sannocenverfus Sendomiriam Venit, & cu m eo caeteri omnes Hiftorici concordant. 6.) Narrat, Ducem Exercitus Poloni cum copiofa manu, exfpedafle adventum auxiliarium Copiarum , ex allegatis ve ro Hiftoricis conftat, Ludovicum, per Domaratum, univerfam Nobilitatem convocaffie Sendomiriam, & nonnifi poft adventum fuum, difcriminato exercitu, partem ejus Regim i ni Sandivogii commififle* 7.) Ait Polonas cohortes/contra Tartaros miflas, at ex didis Hiftoricis conftat, ad expugnendum Caftrum Chelmenle ablegatas fuifle. 8 ) Afterit, Ludovicum, tiooo.Lithvanorum ad Belfcura internecione delevifte at ex omnibus fupra-recendtis Hifto ricis conftat, rem ne ad certamen quidem devenifle $ Ludo* vicus enim caftrum Belfenfe fitu magis quam arte munitum ? ratus fame faltem ad deditibnem pellicipofle, in ejus obfidioF 4 n e,.

(54) 44. (o ) §«•. ne perfeverandum duxit,, donec Keiftuth Dux Litvaniae, C a ftra Regis , fub falvo- condu&u, ingreflfus, ex.hofte m ediator fa&us pacem certis conditionibus compofuerit,. 9.) Fabulatur , Granowfcium fupremum Exercituum Regni Ducem, ad Braclaviam cum Tartaris pradium commififle, eorumque 7000, fudiife,, noftrorum vix 2000,ccefis omnes verLHiftorici alte memorati referunt, Exercitum Cracovienfem & S en do m i rien fe m, Duce Sandivogio de Subino y, intra 8. dies.Caftrunv Chelm enfeexpugnafle^ nec. non. Gra<bowiec, Hrodlo,,. ac Sevolofz.. 10.) Com m inifcitur Ducem Exercituum in hac Expe ditione trino defixo, fpicula fauciatum fuiffe y At nihil tale referunt Hiftorici., 1 1 . ) Addit denique.* Commentator,, Boruflos, devaftatal Cujavia in terras fe Tuas recepilfe.. Sed uti de incurfitationej, ita & de abfcefTu.illorum, altum apudHiftoricos filentium. Subtice0'caetera levioris momenti, errata^ (ufficit enim mihi, in Unica hujus, expeditionis delineationey totidem fere falfitates, hallucinationes, quin mendacia demeiritrafle, quot ei defcribendce adhibitae, funt a Commentatore linea? 5 ita, ut «juod de optimo illo Imperatore- dicebatur,,nullam apudipfum ejje diem fine linea y jure merito. de eo> dici, queat, nullam apud ipfum ejje lineam, fine1falft caligine, fine commento:: Meflis adeft> profequamur ulterius5 & iterum Narrationem Hiftoricorumi de Trium viratu Polono, narrationi Commentatoris oppona mus. Hujus fequentia funt. Verba*. LudwicuS) conflituta in diver/o Jlatu Têpubliu > nihilominu* Vm ..

(55) «*§ c o > §«* 2Juci Oppolienf! cmmifit. 4<r. gulernium eundarum caufarum & ju d i-u -. ciorum To lenia, adjuriftis ipfts Dobfy de l\uro^y?4k Caflellano Cra- <€ lovicnft ^ dr Sendivogio de Subino 'Palatino LublinenfiQ uibit itac< eonftituns r in Hungariam perrexit,, ibique *Matrem fuam Elifabe* c« tha n jam e vivis ereptam Alb*~ 7{egi<z reperiit\u tator, finguli vero Hiftorici, maxime 4 ifta. recenfent^. Ita Com m en (,f) ita fupra- CO P* 3^*. In fiunc' modum ( 1 3 3 7 . ) Ludfoicuf, rebus Tûthenorum ac^Litvanorum compofitis, - - (g). quo y enerat in Hungariam redit - <c. ( 1 3 7 8 .) commotionibus variis, qua faciem propinqua;11 (g) Idem 39,'. /editionisportendebant*propter 7{egis longe• diflantis abjentiam in il IPolonia affidue crefcentibus, Ludovicw provi/ioirem aliquam (deiC qua a Troe tribus frequentibus litteris &;nunciis vexabatur') impen»<c: furus^ VUdislaum Oppolienjem Tjucem, ad'gubernandum Tignum ,lt eam plena & extensa authoritati t r a n s m i t t i t P r o c e r e s ■>in *«' Vidicia & Gnefr.a conventu {Vominica Latare) babito, nonfe ejusic Regimini ullo paffo-permiffurosy conformiter diffiniunt'rfpeBataigi-“ tnr virtutis viros, ad Ludîcum in Hungariam transmittunt,quicC yêge ad VtJchegraJum offenfo r Eum enixe rogant, ne in eorum u yêgni Ludibrium, juriumcue contemptum, ,. Oppolierifiêos pa-u. rere cogat, cum illius Têgimen nonejjent quoquomodo paffuri, E a ii: Legatione 7%ex audita^ rebellionem- aliquam Veritusr. 7)uc&n Oppo- u ' lienfim a gubernatione revocat, & per Tatentes Litteras tR egirrenu illius refiindit - - - (h) %lox ( 1 3 8 1 . 29. Decembris) excedentec< 'Matre Têgina Elifabetha, \Ludovuu4 navum & jujlioremin 7$el*. ^0. Id«m’48..