PRACE
Instytutu Szk³a, Ceramiki Materia³ów Ogniotrwa³ych i Budowlanych
Scientific Works of Institute of Glass, Ceramics Refractory and Construction Materials
Nr 2
ISSN 1899-3230
Rok I Warszawa–Opole 2008
Bilans energii odnawialnej na terenie województwa opolskiego – stan istniej¹cy, perspektywy rozwoju
!"# $%&!"'()* +$!,$'-)) -&+.&/,!0) '('!-'$#1"('2 ()'"34/(, 2'+$ "(,2&5 6&78 */"),9* &/(,%),:(#1; <!=/'9 '('!-)) % .!&/*012) 1)'.9, ) '('!-)) ':'05
$!#1"('2> ? ,!$#0*:' .!"'/+$,%)&(& %#()0) )(%'($,!#",12) @.&:+"1"#"(#
% ",0!'+)' .!&/*012) ) %#0&!"#+$,(), @AB> C, .&/+$,%)' .:,(=% )(%'+$#1#25 (#1; -6)(D .:,(=% !&"%&2* 6,9#1; ) 7!'/()1; .!"'/+)43)&!+$%D )(E&!6,12)
&-=:(#1; " '('!-'$#0) ",%&/&%'2 ) .!"'6#+9&%'2 +.&!"F/"&(& .!&-(&"4
!&"%&2* '('!-'$#0) &/(,%),:('2 !'-)&(* % .'!+.'0$#%)' !&0* GHIH>
1. Wprowadzenie
Polityka energetyczna Unii Europejskiej nak³ada na kraje cz³onkowskie obo- wi¹zek zwiêkszenia udzia³u energii odnawialnej w produkcji energii elektrycz- nej i ciep³a. W przyjêtym przez Polskê zobowi¹zaniu planuje siê zwiêkszenie tego udzia³u do poziomu 7,5% do roku 2010. Identyfikacja istniej¹cego stanu wykorzystania odnawialnych Ÿróde³ energii w gospodarce i przemyœle Opolsz- czyzny, okreœlenie potencja³u OZE oraz ocena udzia³u energii wytworzonej ze Ÿróde³ odnawialnych dla ka¿dej z gmin województwa by³y przedmiotem projek- tu badawczego, zrealizowanego przez Instytut Mineralnych Materia³ów Budo- wlanych w Opolu (obecnie Oddzia³ In¿ynierii Materia³owej, Procesowej i Œro- dowiska Instytutu Szk³a Ceramiki, Materia³ów Ogniotrwa³ych i Budowlanych w Warszawie) [1]. Niniejszy artyku³ zawiera zbiorcze opracowanie danych wraz z najistotniejszymi wynikami zrealizowanej pracy.
2. Wykorzystanie odnawialnych Ÿróde³ energii w regionie
Odnawialne Ÿród³a energii (OZE) nale¿¹ do Ÿróde³ energii powszechnie dostêp- nych, bezgranicznie zasobnych, odnawialnych samoistnie w procesach natural- nych, maj¹cych najmniejszy wp³yw na œrodowisko. Wed³ug rozporz¹dzenia
! "#$%& '#()*)+) ,-./0& 12!03"."& 40)2!"0/56 78#"9)!60/*:; " <+=96>0#*:; 6 ?0!(-06"2&
7==-"0/ '#$*#"2!"" 40)2!"0/962@& A!9:2(962@ " B!9=96"(.0 6 7C9>+%
Ministra Œrodowiska jako czyst¹ biomasê (obok roœlin) zakwalifikowano m.in.
tak¿e: pó³produkty przetwórstwa drzewnego, drewnopochodne odpady prze- mys³u papierniczego, m¹czkê, t³uszcze, oleje i ³ój zwierzêcy, osady œciekowe, odpady z oczyszczalni œcieków, a tak¿e paliwa, których komponenty i pó³pro- dukty w ca³oœci zosta³y wyprodukowane z biomasy, np. bioetanol, biodiesel, eteryzowany bioetanol, bioolej i biogaz [2].
Charakterystykê istniej¹cych Ÿróde³ energii odnawialnej na OpolszczyŸnie opracowano na podstawie informacji uzyskanych bezpoœrednio u producentów, do- stawców oraz przedsiêbiorców z MŒP (badania kwestionariuszowe). W zakresie produkcji energii elektrycznej ze Ÿróde³ odnawialnych w ma³ych elektrowniach wodnych (MEW) przyjêto wartoœci okreœlone przez producentów lub oszacowa- no je na podstawie mocy zainstalowanych agregatów, sprawnoœci urz¹dzeñ oraz przeciêtnego czasu wykorzystania nominalnego obci¹¿enia turbin wodnych.
Produkcja ciep³a i energii elektrycznej z OZE na potrzeby technologiczne zo- sta³a obliczona na podstawie danych produkcyjnych i wskaŸników jakoœcio- wych opisuj¹cych energoch³onnoœæ procesu technologicznego. Zapotrzebowa- nia na noœniki energii w gminach opracowano na podstawie informacji uzyska- nych od koncernów energetycznych, zak³adów energetyki przemys³owej. Ko- rzystano równie¿ z materia³ów dotycz¹cych strategii, planów, programów oraz danych Urzêdu Marsza³kowskiego Województwa Opolskiego dotycz¹cych roz- woju systemów energetycznych w województwie opolskim do 2015 r. [3].
Stopieñ wykorzystanie odnawialnych Ÿróde³ energii na terenie gmin okreœlono wed³ug wielkoœci œredniego zapotrzebowania gminy na energiê ciepln¹ i ener- giê elektryczn¹ (operowanie wielkoœci¹ produkcji energii elektrycznej na obsza- rze gmin mo¿e prowadziæ do b³êdnych wniosków), a w skali regionu – w sto- sunku do ca³kowitej produkcji energii elektrycznej i cieplnej.
3.1. Energia wód przep³ywowych
Na terenie województwa opolskiego wystêpuje 31 pracuj¹cych elektrowni wod- nych. Na rycinie 1 przedstawiono rozmieszczenie istniej¹cych elektrowni wod- nych.
Najwiêksze obiekty wybudowano na Odrze i Nysie K³odzkiej. S¹ to elektrownie zarz¹dzane przez RZGW Wroc³aw, nale¿¹ce do warszawskiej spó³ki Elektrownie Górnej Odry SA oraz Jeleniogórskich Elektrowni Wodnych Sp. z o.o. Pra- cuj¹ce turbozespo³y s¹ w zdecydowanej wiêkszoœci jednostkami o mocy <1,0 MW, choæ w siedmiu elektrowniach pracuj¹ zespo³y o mocy N = 1,4–2,0 MW.
Ca³kowita moc pracuj¹cych turbozespo³ów wynosi 22,6 MW, a iloœæ energii pozyskanej z przep³ywaj¹cych wód wynosi ok. 77,8 GWh w skali roku.
Kilka ma³ych elektrowni jest wy³¹czonych z eksploatacji. Na rycinie zaznaczo- no tak¿e orientacyjn¹ lokalizacjê nowych obiektów. W perspektywie najbli¿-
!" #$%&'(&) *+,'-$#.*'
szych lat przewiduje siê inwestycje w ok. 20 nowych i modernizowanych obie- ktach energetyki wodnej, co spowoduje przyrost ³¹cznej mocy zainstalowanej o ok. 18,5 MW i produkcji energii ok. 86 GWh/rok.
3.2. Energetyka wiatrowa
Wed³ug metereologicznych map rozk³adu prêdkoœci wiatrów Opolszczyzna le¿y w strefie jego niskich wartoœci. Wspó³czeœnie standardowe si³ownie wiatrowe s¹ budowane na du¿o wy¿szych konstrukcjach, gdzie prêdkoœci wiatru s¹ bar- dziej korzystne. Si³ownie wiatrowe o mocy do 2,5–3,0 MW instaluje siê na wy- sokoœci 80–100 m (maksymalna moc si³owni wiatrowych siêga 10 MW). Decy- zja o lokalizacji si³owni wiatrowej musi byæ ka¿dorazowo poprzedzona bada- niami œredniej prêdkoœci wiatru przez co najmniej rok.
!"# $# %&'()*&"&)+() ),)-./%0+( 0%1+!"2 +3 45%,*&"&!6+()
Aktualnie na terenie województwa opolskiego istnieje tylko jedna pracuj¹ca ele- ktrownia wiatrowa, sk³adaj¹ca siê z trzech generatorów o mocy zainstalowanej 150 kW. Na OpolszczyŸnie zainteresowanie inwestorów energetyk¹ wiatrow¹ jest coraz intensywniejsze. Na rycinie 2 pokazano lokalizacjê planowanych farm wiatrowych.
O ile jeszcze na pocz¹tku bie¿¹cego roku w planach rozwoju gmin przewidywa- no budowê dwóch farm wiatrowych posiadaj¹cych 15–20 generatorów o mocy 1,5–2,0 MW, a w trzech miejscach Opolszczyzny prowadzono kontrolne po- miary prêdkoœci pod planowan¹ inwestycjê (przyrost mocy o 160 MW), to obe- cne plany wskazuj¹ na przyrost zainstalowanej mocy energetyki wiatrowej przekraczaj¹cy 600 MW i rocznej produkcji energii ok. 1400,0 GWh/rok [4].
Planuje siê budowê siedmiu farm wiatrowych o kilkunastu do kilkudziesiêciu wiatrakach o mocy 1,5–2,5 MW.
!! "#$%&'%( )*+&,#"-)&
!"# $# %&'()*&"&)+() ),)-./%0+( 0(1./%0!"2 +1 34%,*&"&!5+() 678
Wielkoœæ produkcji energii elektrycznej na OpolszczyŸnie wynosi 0,9 GWh, przy ca³kowitej mocy nominalnej generatorów 0,45 MW. Je¿eli pomiary prêdko- œci przep³ywu dostarcz¹ pozytywne wyniki, nale¿y siê spodziewaæ przyrostu mocy zainstalowanych agregatów w perspektywie roku 2010 o ok. 140–160 MW i strumienia energii na poziomie 250 GWh/rok.
3.3. Energia biomasy
W warunkach gospodarki regionu, którego 60% powierzchni stanowi¹ u¿ytki rolne, a 27% powierzchni obszary leœne [5], biomasa charakteryzuje siê najwiêk- szym potencja³em spoœród wszystkich rodzajów odnawialnych Ÿróde³ energii.
Województwo opolskie ma 62% nadwy¿ki s³omy w stosunku do jej produkcji, po uwzglêdnieniu zapotrzebowania na paszê i œció³kê oraz przeoranie [6]. Ol- brzymie mo¿liwoœci pozyskania energii tkwi¹ w produkcji biogazu z odpadów organicznych (odpady organiczne z hodowli zwierz¹t, rolnictwa i przetwór- stwa). Uprawa roœlin oleistych, g³ównie rzepaku, mo¿e zostaæ wykorzystana przy produkcji estrów metylowych z oleju rzepakowego i alkoholu etylowego, który mo¿e wchodziæ w sk³ad oleju napêdowego. S³oma rzepakowa, nieprzyda- tna w gospodarce rolnej, mo¿e stanowiæ atrakcyjny produkt dla energetyki.
W zwi¹zku z wprowadzeniem procesu wspó³spalania biomasy w kot³ach ener- getycznych roœnie zainteresowanie upraw¹ roœlin energetycznych, zw³aszcza wierzby energetycznej.
Na rycinie 3 przedstawiono graficznie wyniki inwentaryzacji istniej¹cego stanu wykorzystania biomasy na terenie województwa.
Podstawowym kierunkiem wykorzystania energetycznego biomasy jest jej spa- lanie w produkcji ciep³a technologicznego oraz na potrzeby bytowe. W za- k³adach stolarskich, które szczególnie licznie wystêpuj¹ w gminach Dobro- dzieñ, Kluczbork i Olesno, praktycznie 100% odpadów z produkcji drewna jest wykorzystywana na potrzeby w³asne – g³ównie do suszenia drewna, produkcji ciep³ej wody u¿ytkowej oraz centralnego ogrzewania. W regionach po³udnio- wych województwa, g³ównie Nysy, Lewina Brzeskiego, Gogolina, dominuje spalanie s³omy, wykorzystuj¹ce ciep³o do ogrzewania obiektów szklarniowych i suszenia zbó¿. Ma³e kot³y na s³omê s¹ zazwyczaj wykorzystywane do ogrze- wania budynków oraz produkcji ciep³ej wody.
Kierunki wykorzystania biomasy na terenie województwa opolskiego (stan aktualny):
• paliwo do bezpoœredniego spalania:
– drewno odpadowe (wióry, trociny, zrêbki) – 149,06 GWh/rok, – s³oma – 17,78 GWh/rok;
• produkcja biogazu – 15,4 GWh/rok;
• przemys³owe procesy technologiczne – 22,0 GWh/rok.
Drewno odpadowe obejmuje zarówno odpady produkcyjne zak³adów przeróbki drewna i bran¿y stolarskiej, wykorzystywane g³ównie na potrzeby w³asne zak³adów, jak i wspó³spalanie w kot³ach Elektrowni Opole SA.
Spalaniem biomasy zainteresowani s¹ przede wszystkim indywidualni inwesto- rzy, poszukuj¹cy kot³ów CO, rolnicy dysponuj¹cy nadmiarem s³omy jako odpa- dem z produkcji rolnej oraz zak³ady produkcyjne z bran¿y drzewnej wykorzy- stuj¹ce odpady drewna do produkcji ciep³a.
Wed³ug uzyskanych informacji, w planach przewiduje siê budowê elektro- ciep³owni opalanej s³om¹ w Namys³owie, o ³¹cznej produkcji energii na pozio- mie 52 GWh/rok, oraz kot³owni w Kluczborku (22,8 GWh/rok), uruchomienie produkcji peletów ze s³omy (20 GWh/rok), budowê czterech biogazowni rolni- czych, najwiêkszej w Skarbimierzu o mocy ok. 10 MW, oraz w najwiêkszych zak³adach produkcji roœlinnej i hodowli zwierz¹t o mocy ok. 1,0 MW. Do naj-
!" #$%&'(&) *+,'-$#.*'
!"# $# %&'()'*!"+&' ,!-.(+!/*0&1' 21.30/!
wiêkszych planowanych inwestycji w gminach Opolszczyzny w zakresie wyko- rzystania biomasy trzeba zaliczyæ plany budowy Centrum Paliwowo-Energety- cznego w Skoroszycach. W wyniku tego przewiduje sie wzrost wykorzystania biomasy o ok. 660 GWh/rok, w tym na produkcjê: ciep³a 110 GWh, energii elektrycznej 240 GWh/rok oraz biodiesla 310 GWh/rok.
Ca³kowity przyrost strumienia energii biomasy w planach rozwojowych gmin przekracza 850 GWh/rok.
3.4. Energia s³oneczna
W skali województwa energia solarna oraz geotermalna maj¹ znaczenie drugo- rzêdne. Ze wzglêdu na wysoki koszt takich instalacji przewiduje siê jedynie modernizacjê lokalnych kot³owni z wykorzystaniem pomp ciep³a oraz zabudo- wê kolektorów s³onecznych.
Wykorzystanie energii solarnej osi¹ga ok. 0,5 GWh /rok, natomiast energia wód ciep³owniczych nie jest w ogóle wykorzystywana. I chocia¿ zasoby energii geotermalnej w Polsce s¹, zdaniem J. Zimnego, wiêksze ni¿ zapotrzebowanie na pierwotne formy energii w ca³ej gospodarce kraju [7], to w planach rozwoju gmin Opolszczyzny wspomina siê o podniesieniu stopnia wykorzystania tych form energii zaledwie o ok. 2,1 GWh/rok. Wed³ug zebranych informacji Pra- szka planuje zainstalowaæ kolektory s³oneczne dla wêz³a ciep³owniczego (2,1 GWh/rok), a w Dobrodzieniu planuje siê zbudowaæ instalacjê podgrzewania wody dla krytej p³ywalni. W Nysie wykonano analizê mo¿liwoœci eksploatacji w celach ciep³owniczych wód geotermalnych o temperaturach 30–85C, wystê- puj¹cych na tym obszarze.
4. Stopieñ wykorzystania energii odnawialnej w gospodarce regionu
Wyniki szacunkowych obliczeñ ca³kowitego strumienia energii wytwarzanego z OZE (energia cieplna + energia elektryczna) na terenie województwa opol- skiego oraz perspektywy rozwoju do 2010 r. przedstawiono w tab. 1. Dla po- równania przedstawiono plany wykorzystania OZE w gospodarce Opolszczyzny wed³ug danych z 2006 r. (prognoza a) [8].
Ca³kowite zapotrzebowanie regionu na energiê elektryczn¹ i ciep³o wynosi ok.
14 300 GWh/rok. Udzia³ energii odnawialnej w stosunku do ca³kowitego zapo- trzebowania na energiê elektryczn¹ i ciep³o wynosi, dla stanu istniej¹cego, ok.
1,9%. W perspektywie roku 2010, przy zachowaniu istniej¹cego poziomu zu-
¿ycia paliw i energii, udzia³ ten w maksymalnym wariancie mo¿e przekroczyæ wartoœæ 19,6% (prognoza b).
! " # $ ! % !"#$%!&'()*+ #,)(-*(.)!/0 1$2,+3 +)+$4** - 4#&5#,($/+ $+4*#)6
&'()*! #+#',-- ./!+ -0/+-#1234 56789':;<
='>4':0/ ?@A 56789':;<
!B C':,+:>! DEEF "B C':,+:>! DEEG
A+#',-! H:)+! GGIJ JKIG JKIG
A+#',-! H-!/'L EIM DKFID %NEEIG
A+#',-! ,#:/#'O!$+! EID EIE EIE
A+#',-! 0*:P3! EIK DI% DI%
.*:O! %GIJ %DEID %DEID
?)C!)4 )'#H+-!+#
Q H /4O H0C(*0C!$!+-# %NMI%
FGIF GNJIR
J%ID GNJIR
J%ID
SC'!H4 #+#',#/43>+# MI% E EIE
T-:,!> > :3>40>3>!$+- U3-#;(H %KIN %FID %FID
T-:,!> ':$+-3>4 EIE DNIR %FGIM
V!>#O DGEIJ %DKRIE DKN%I%
Na rycinach 4–6 przedstawiono udzia³ poszczególnych rodzajów energii odna- wialnej w bilansie energetycznym OZE Opolszczyzny.
Prognozy rozwoju oparto na planach inwestycyjnych gmin oraz informacjach od producentów MŒP jako potencjalnych inwestorów oraz dostawców energii i ciep³a. Wed³ug informacji uzyskanych w wyniku inwentaryzacji w prognozie rozwoju do 2010 r. nale¿y spodziewaæ siê zwielokrotnienia udzia³u OZE w pro- dukcji ciep³a i energii elektrycznej [8].
!" #$%&'(&) *+,'-$#.*'
biogaz z oczyszczalni
œcieków
4,7% biogaz rolniczy 0,0%
energia wodna 29,0%
energia s³oñca 0,2%
s³oma 6,6%
energia geotermalna
0,1%
wspó³spalanie biomasy
25,2%
uprawy energetyczne
3,4%
energia wiatru 0,3%
odpady drewniane 30,4%
V43W NW ./'L;/L'! L)>-!*L ?@A H C':)L;31- 3-#C*! - #+#',-- #$#;/'43>+#1 X0/!+ -0/+-#1234B
Na podstawie rezerwacji mocy przesy³owej mo¿na wnioskowaæ o planach zde- cydowanego zwiêkszenia inwestycji w energetyce wiatrowej [3]. Z uwagi na koniecznoœæ wykonania badañ prêdkoœci wiatrów oraz cykl inwestycyjny trud- no okreœliæ realistyczny horyzont czasowy dla ich realizacji. Zmiany struktury udzia³ów OZE ujêto w wariancie b.
Zestawienie wielkoœci produkcji energii elektrycznej, pochodz¹cej z odnawial- nych Ÿróde³ przedstawia tab. 2.
biogaz z oczyszczalni
œcieków 1,0%
biogaz rolniczy 6,0%
energia wodna 5,8%
energia s³oñca 0,1%
s³oma
4,9% energia
geotermalna 0,0%
wspó³spalanie biomasy
5,3%
uprawy energetyczne
0,3%
energia wiatru 49,9%
odpady drewniane 26,7%
!"# $# %&'()&('* (+,-*.( /01 2 3'4+()"5- "-63.* - 676'8-- 696)&'!",765 : '4) ;<<= >3'4874,* ?@
odpady drewniane 49,2%
energia wiatru 16,9%
uprawy energetyczne
0,6%
wspó³spalanie biomasy
9,8%
energia geotermalna
0,0%
s³oma 9,1%
energia s³oñca 0,2%
energia wodna 10,8%
biogaz rolniczy 1,6%
biogaz z oczyszczalni
œcieków 1,9%
!"# A# %&'()&('* (+,-*.( /01 2 3'4+()"5- "-63.* - 676'8-- 696)&'!",765 : '4) ;<<$ >3'4874,* *
! " # $ ! % !"#$%&!'&! %&!()*+,& -.*/0),1& !'!.2&& !(!)#.3,4'!1 4 */'$%&$('3,5 6.7/!8
&'()!* #+#,-.. /0!+ .10+.#*234 56789,':;
<$!+'=!+4 >,)4,'10 56789,':;
>,'-+')! ! >,'-+')! "
?!@! #+#,-#04:! ='(+! AABC CDBA CDBA
E+#,-#04:! =.!0,'=! FBG %DHB% IJFFBA
E+#,-#04:! )!='('=! K".'L
M!1!N HABH CIB% CIB%
E+#,-#04:! >,)#M41@'=!
7.O K".'-!) N ':P QBQ HBD HBD
R.'-!) ,'$+.3)4 GBA GABD
S#+0,TM <!$L#+#,- %JFBF %JFBF
EL3 K".'M!1!N DJBF DJBF
&!)#M IJCBH AQQBQ IGHDBH
Przy zapotrzebowaniu gmin województwa na energiê elektryczn¹ na poziomie ok. 2632,0 GWh/rok udzia³ odnawialnych form energii mo¿e przekroczyæ 30%
(prognoza a), a dla prognozy b nawet 50%. Je¿eli odnieœæ tê wartoœæ do ca³ko- witej produkcji energii elektrycznej przez energetykê zawodow¹ i przemys³ow¹ z terenu województwa opolskiego, których produkcjê mo¿na oszacowaæ na po- ziomie 9900 GWh/rok, to wskaŸnik udzia³u energii odnawialnej w produkcji energii elektrycznej, który aktualnie wynosi ok. 1,5%, w przysz³oœci mo¿e zo- staæ wielokrotnie przekroczony.
Wielkoœci produkcji energii cieplnej, pochodz¹cej z odnawialnych Ÿróde³ zesta- wiono w tab. 3.
! " # $ ! Q 9&($'" !'!.2&& ,&!-('!1 %3#%$.4$'!1 4 : ; '$ #!.!'&! %*1!%7/4#%$
&'()!* #+#,-.. /0!+ .10+.#*234 56789,':;
<$!+'=!+4 >,)4,'10 56789,':;
>,'-+')! ! >,'-+')! "
6#'0#,M.! K>'M>4 3.#>@!N FB% "P(P "P(P
E+#,-.! 1@'+#3)+! FBD %BI %BI
R.'M!1!
U 1@'M! IABC HCBF HCBF
U '(>!(4 (,#=+! IFQBD IQFBF IQFBF
R.'-!)
U ,'$+.3)4 FBF IJBH AFBJ
U '3)41)3)!$+.! GB% GBA GBA
S#+0,TM >!$L#+#,- F H%BA H%BA
&!)#M IQIB% %%JBJ QJ%BG
!" #$%&'(&) *+,'-$#.*'
W gminach o du¿ym skupieniu zak³adów bran¿y przetwórstwa drewna i stolar- stwa udzia³ ten siêga kilkunastu procent (Dobrodzieñ – 28%, Korfantów – 10,7%, Olesno – 6,4%, G³ucho³azy – 5,8%), ale w skali ca³ego regionu kszta³tuje siê na niskim poziomie.
Zapotrzebowanie na energiê ciepln¹ na terenie województwa wynosi 11 684,8 GWh/rok. Udzia³ biomasy w produkcji ciep³a dla stanu istniej¹cego kszta³tuje siê na poziomie 1,12%, a wed³ug planów mo¿e osi¹gn¹æ poziom ok. 3,0%
(prognoza a) lub ok. 4,0% (prognoza b).
Wielkoœci zu¿ycia energii i ciep³a z wykorzystaniem OZE oraz wskaŸniki jakoœ- ciowe charakteryzuj¹ce udzia³ energii odnawialnej zestawiono w tab. 4. W pro- dukcji energii elektrycznej uwzglêdniono wspó³spalanie biomasy w Elektrowni Opole SA.
! " # $ ! % !"#$% &'&()## *!'$+#$,'&- + )*./*!$(0& &'&()&120"'&- (&)#*'3
&'()*)#+,$-.#-.# /#0-1 23!-
.(3-.#45*' 67&89!:
;$!- 67&89!:
<=>+->)! ! <=>+->)! "
?!<>3=)#">@!-.# -! #-#=+.A #$#B3='*)-5 7&89! C DECFG
;=>0HB*4! #-#=+.. #$#B3='*)-#4 7&89! I IGGFG JG DEEFE JJ KDLFD
;=>0HB*4! #-#=+.. *.#<$-#4 7&89! JJ DK%FK
M!NB>@.3# <>3=)#"' #-#=+#3'*)-# =#+.>-H 7&89! J% EJDFK
;=>0HB*4! #-#=+.. #$#B3='*)-#4 ) O?P 7&89! J%IFD KKCFJ C JJ%F%
;=>0HB*4! #-#=+.. *.#<$-#4 ) O?P 7&89! JEJFC %JKFE %Q%FJ
23><.#R @'B>=)'(3!-.! O?P @ <=>0HB*4.
#-#=+.. #$#B3='*)-#4S T <>3=)#"' +U.-
T *!NB>@.3! <=>0HB*4! #-#=+.. #$#B3='*)V
-#4 6W:
6W: LFD
JFL EEFL
KFC KGFE
JQFK 23><.#R @'B>=)'(3!-.! O?P @ <=>0HB*4.
#-#=+.. *.#<$-#4 6W: JFJC EFLK %FGD
23><.#R @'B>=)'(3!-.! O?P @ <=>0HB*4.
#-#=+.. #$#B3='*)-#4 . *.#<$-#4 6W: JFEG LFK JJFGK
Udzia³ energii odnawialnej w ca³kowitej produkcji energii elektrycznej regionu przez energetykê zawodow¹ i przemys³ow¹ z terenu województwa opolskiego wynosi ok. 1,5%. Wartoœæ tego wskaŸnika mo¿e osi¹gn¹æ 8,2% (prognoza a) lub nawet 17,8% (prognoza b), ale warunkiem jest realizacja planów, zw³asz- cza w obszarze energetyki wiatrowej, oraz podwojenie iloœci biomasy wspó³spalanej w kot³ach energetycznych Elektrowni Opole SA.
Je¿eli za³o¿yæ, ¿e tylko 50% planów inwestycyjnych uda siê zrealizowaæ w per- spektywie roku 2010, udzia³ OZE w ca³kowitej produkcji energii elektrycznej w regionie mo¿e osi¹gn¹æ wartoœci odpowiednio 5,0% i 10,0%. Oznacza to, ¿e
istniej¹ realne szanse, aby udzia³ energii odnawialnej w produkcji energii elek- trycznej w regionie osi¹gn¹³ wymagany poziom.
Istotnym elementem systemu zaopatrzenia w ciep³o województwa mo¿e byæ planowane dostosowanie dwóch kot³ów Elektrowni Opole SA do pracy w uk³adzie kogeneracji.
Wykorzystanie tego Ÿród³a ciep³a z uwzglêdnieniem udzia³u biomasy (ok.140 GWh/rok) w produkcji mo¿e zdecydowanie poprawiæ udzia³ OZE w produkcji energii cieplnej Opolszczyzny.
6. Uwagi koñcowe
1. Na terenie województwa opolskiego s¹ wykorzystywane wszystkie formy odnawialnych Ÿróde³ energii. W produkcji energii elektrycznej dominuj¹c¹ rolê odgrywa ma³a energetyka wodna, a w produkcji ciep³a – spalanie biomasy.
2. Na OpolszczyŸnie wystêpuje 31 pracuj¹cych elektrowni wodnych, które wy- twarzaj¹ 77,8 GWh/rok. W perspektywie najbli¿szych lat przewiduje siê inwes- tycje w oko³o 20 nowych obiektach, co umo¿liwi wzrost produkcji energii elek- trycznej do ok. 86 GWh/rok.
3. Plany rozwoju energetyki wiatrowej wykazuj¹ najwiêksz¹ dynamikê wzro- stu. Na OpolszczyŸnie znajduje siê jedna elektrownia wiatrowa o mocy 0,45 MW. Na podstawie planów zagospodarowania przestrzennego gmin planuje siê budowê kilku farm wiatrowych (prognoza a). Przewiduje siê wzrost mocy ge- neratorów o ok.160 MW, co pozwoli na produkcjê energii elektrycznej wy- nosz¹ca 260 GWh/rok. Wed³ug innych danych (prognoza b) planuje siê przy³¹czenie ok. 630 MW, co pozwoli na przyrost produkcji energii elektrycznej o 1400 GWh/rok.
4. Produkcjê biogazu prowadzi siê w trzech oczyszczalniach œcieków wojewódz- twa opolskiego. Biogaz stosowany jest do napêdu generatorów wytwarzaj¹cych energiê elektryczn¹. Planuje siê budowê kolejnych czterech instalacji: w oczysz- czalniach œcieków w G³ubczycach i Brzegu oraz na wysypiskach œmieci w Opo- lu oraz Domaszowicach. Gmina Strzelce Opolskie rozwa¿a mo¿liwoœæ budowy biogazowni w oczyszczalni œcieków oraz na wysypisku œmieci. Przewiduje siê przyrost produkcji energii elektrycznej przekraczaj¹cy 6 GWh/rok i ciep³a – 10 GWh/rok.
5. W województwie nie ma biogazowni rolniczych. W planach jest budowa jed- nej biogazowni w Skarbimierzu oraz trzech w gminach: Lewin Brzeski, G³ub- czyce, Lubsza (prognoza a). W drugiej wersji przewiduje siê budowê biogazo- wni o mocy elektrycznej ok. 10 MW, zaspokajaj¹cej potrzeby energetyczne planowanej inwestycji w gminie Skarbimierz. Pozwoli to na przyrost produkcji energii elektrycznej ok. 97 GWh/rok i energii cieplnej 70 GWh/rok.
!" #$%&'(&) *+,'-$#.*'
6. Budowa Centrum Paliwowo-Energetycznego w Skoroszycach pozwoli na wzrost wykorzystania energii biomasy o ok. 660 GWh/rok. Planuje siê produk- cjê ciep³a ok 60 GWh/rok oraz produkcjê energii elektrycznej o 240 GWh/rok.
7. W województwie energia solarna oraz geotermalna nie odgrywaj¹ wiêkszego znaczenia. W planach równie¿ nie widaæ wiêkszego zainteresowania inwesto- rów tymi formami OZE. Wed³ug zebranych informacji gminy: Praszka, Dobro- dzieñ, Byczyna oraz Polska Cerekiew planuj¹ inwestycje wykorzystuj¹ce te for- my energii odnawialnej.
8. Przy zapotrzebowaniu gmin województwa na energiê elektryczn¹ na pozio- mie ok. 2632,0 GWh, udzia³ odnawialnych form energii mo¿e przekroczyæ 30% (prognoza a), nawet 50% (prognoza b) ich zapotrzebowania. Je¿eli po- równaæ tê wartoœæ z ca³kowit¹ produkcj¹ energii elektrycznej przez energetykê zawodow¹ oraz elektrociep³ownie przemys³owe województwa opolskiego, któ- rych produkcjê mo¿na oszacowaæ na poziomie 9900 GWh /rok, to wskaŸnik udzia³u energii odnawialnej w produkcji energii elektrycznej, który wynosi ok.
1,5%, w przysz³oœci mo¿e osi¹gn¹æ 8,2% (prognoza a) lub nawet 17,8% (pro- gnoza b).
9. Zapotrzebowanie na energiê ciepln¹ w województwie wynosi 11 684,8 GWh/rok.
Udzia³ biomasy w produkcji ciep³a kszta³tuje siê na poziomie 1,12% (stan ist- niej¹cy), a w planach mo¿e osi¹gn¹æ ok. 3,6% (prognoza a) lub przekroczyæ 4,0% (prognoza b). W gminach o du¿ym skupieniu zak³adów bran¿y przetwór- stwa drewna i stolarstwa udzia³ ten siêga kilkunastu procent (Dobrodzieñ – 28%, Korfantów – 10,7%, Olesno – 6,4%, G³ucho³azy – 5,8%), ale w skali ca³ego regionu nie przekroczy kilku procent.
10. Je¿eli za³o¿yæ, ¿e tylko 50% planów inwestycyjnych uda siê zrealizowaæ w perspektywie roku 2010, udzia³ OZE w ca³kowitej produkcji energii elektrycz- nej w regionie mo¿e osi¹gn¹æ wartoœci odpowiednio 5,0 i 10,0%. Osi¹gniêcie poziomu 7,5% wymaga pe³nej realizacji planów wed³ug prognozy a lub realiza- cji planu w wariancie b w co najmniej 38%.
11. Przedstawione wyniki inwentaryzacji stanu istniej¹cego stopnia wykorzy- stania OZE na terenie województwa opolskiego oraz planów inwestycyjnych gmin i inwestorów MŒP wskazuj¹, ¿e istniej¹ szanse, aby udzia³ energii odna- wialnej w produkcji energii elektrycznej w regionie osi¹gn¹³ wymagany po- ziom. Aby wynik taki móg³ zostaæ osi¹gniêty, powinny zostaæ zrealizowane plany inwestycyjne gmin w zakresie budowy nowych elektrowni wodnych i modernizacji istniej¹cych; udzia³ wspó³spalanej biomasy w kot³ach energetycz- nych Elektrowni Opole SA powinien zostaæ podwojony, a przyrost mocy zain- stalowanej energetyki wiatrowej powinien osi¹gn¹æ 140–150 MW.
Literatura
!" #$%&' (&)&*+,- ./01!2/33/012/4/567 89:&+;*&<=$ >->'$%? ':&<>@$:? =<@;:%&+A= )B& 9;':,$(
:$C=;<&B<$A >':&'$C== $<$:C$'-+,<$A * ,&D:$>=$ ;)<&*=&B<-+E F:G)$H $<$:C==1 I9:&*;,)&<=$
J/5554/012/.K8LL/!2M 3NNOM 89;B$ 05541
0" L;,9;:,P),$<=& N=<=>':& Q:;);*=>D& * >9:&*=$ %;<=';:;*&<=& *=$BD;R+= $%=>A= >?(>'&<+A=
;(AS'-+E *>9GB<;';*-% >->'$%$% E&<)B? ?9:&*<=$<=&%= ); $%=>A= TU,V 0552M <: !!2M 9;,1
!0WX1
Y" ZI'?)=?% :;,*;A? >->'$%? $<$:C$'-+,<$C; *;A$*G),'*& ;9;B>D=$C; ); 05!6 :;D?[M \<$:C;]
9:;A$D' ^ J&';*=+$ I_M B=9=$+ 055Y E''97//?%*;1;9;B$19B/>$:*=>/=<)$`19E9a=)b0Y!2"1
W" c ? : $ D _1M !"#$%&' ($)$*&+'&+$ ,-&+!$./0' ( 123)2$4# 13%+"-!+ 2(/*3,'. *%$ '%'!"23'&'25 )'"-!+M *7" 666 73&8'2'&0.$ 9&'2)'"-0(&35:$432(/*3,$M d=$*;)<=D= 05541
6" # : = < + , $ D J1M V B ( : = + E L1M :($03,$&+' 13"'&0.$;# '&'2)'"-0(&')3 <+34$=- &$
"'2'&$0> )4+& ?13%=(0(-(&-M *7" @$"'2+$;- !3&8'2'&0-.&'A 6&&3,$0-.&3BC + "2$&=8'2 "'0>&3%3)++A D6 E32#4 F9&'2)'"-0(&' ,-!32(-="$&+' <+34$=-GM K;B='$+E<=D& 89;B>D&M 89;B$ 05521
2" e : , - ( $ D _1 = =<1M :;34$ '&'2)'"-0(&' 1$%+,3M f-)&*<=+'*; Zf=$R g?':&[ I91 , ;1;1M f&:>,&*& 055!1
4" . = % < - g1M H3%=!$ =$43,-="$20($%&$ '&'2)'"-0(&+'I ZL-<$D 3<>'&B&+-A<-[M 055!M B=>';9&)1 h" J & B = < ; * > D = f1M &$%+($ )3=13*$2!+ '&'2)'"-0(&'. @JH ( "'2'&# ,3.',K*(",$ 313%5
=!+')3M *7" @$"'2+$;- !3&8'2'&0-.&' FL$0.3&$%&' ,-!32(-="$&+' '&'2)++ (' M2K*'; 3*&$,+$%&-0>
N 0(-&&+!+'4 (2K,&3,$O3&')3 23(,3.# 2')+3&#GM 3<>'-'?' N=<$:&B<-+E N&'$:=&HG* O?);*]
B&<-+EM 89;B$ 05521
!"#$%#& '()$*! +'$
!"!#$%&! !"! '( %$&$")! *+ ,-! *.*&! /*0/*1!2-0.
3 )4 !", 2,$,!5 1!/!&*.6!", . *2.!),
0789:;<=>7 >? <@: A<9;<:BC >? :7:9BC :8>7>DC =< =A 7:8:AA;9C <> E7>F ; A@;9:
>? 9:7:F;GH: :7:9BC A>I98:A =7 <><;H J9>KI8<=>7 >? @:;< ;7K :H:8<9=8;H :7:9L BCM 07 <@: J;J:9 9:AIH<A >? =7N:7<>9C >? J9>KI8<=>7 ;7K IA;B: >? :7:F;GH:
!7:9BC 2>I98:A O !2P =7 <@: *J>H: />=N>K:A@=J ;9: J9:A:7<:KM %;A:K >7
=7N:A<D:7< JH;7A >? 8>DDI7=<=:A5 K:N:H>JD:7< JH;7A >? 2D;HH ;7K 6:K=ID
!7<:9J9=A:A ;7K B:7:9;H =7?>9D;<=>7 ?9>D J>F:9 ;7K :7:9BC A:8<>9 ?>9:8;A<
>? 9:7:F;GH: :7:9BC K:N:H>JD:7< =7 <@: 9:B=>7 I7<=H C:;9 QRSR F;A 8>DL J=H:KM
!" #$%&'(&) *+,'-$#.*'
