PRACE
Instytutu Szk³a, Ceramiki Materia³ów Ogniotrwa³ych i Budowlanych
Scientific Works of Institute of Glass, Ceramics Refractory and Construction Materials
Nr 1
ISSN 1899-3230
Rok I Warszawa–Opole 2008
S£AWOMIR CH£¥DZYÑSKI
Wp³yw cementu na w³aœciwoœci zapraw klejowych do p³ytek
W artykule opisano wp³yw rozdrobnienia cementu oraz dodatków mineral- nych na w³aœciwoœci zapraw klejowych do p³ytek. Przedmiotem badañ by³y zaprawy przygotowane z cementów portlandzkich CEM I o ró¿nym stopniu rozdrobnienia oraz zaprawy z cementów portlandzkich wielosk³adnikowych CEM II: ¿u¿lowych i popio³owych z ró¿n¹ iloœci¹ dodatku ¿u¿la i popio³u.
Zbadano w³aœciwoœci normowe zapraw klejowych do p³ytek. Wyniki badañ wskazuj¹ na mo¿liwoœæ wykorzystania cementów ¿u¿lowych i popio³owych do wytwarzania zapraw klejowych do p³ytek. Dobór odpowiedniego cementu pozwala na uzyskanie zbli¿onych, a w niektórych przypadkach nawet lepszych wyników ni¿ dla zapraw klejowych, w których spoiwem jest cement portlandzki CEM I bez dodatków.
1. Wprowadzenie
Zaprawy klejowe na spoiwie cementowym, przeznaczone do przyklejania p³ytek ceramicznych oraz ok³adzin marmurowych i kamiennych, ciesz¹ siê w kraju du¿¹ popularnoœci¹. Na rynku krajowym rozwin¹³ siê szeroki asorty- ment tych wyrobów, uwzglêdniaj¹cy m.in.:
• warunki stosowania:
– wewn¹trz pomieszczeñ (tzw. kleje wewnêtrzne),
– do wnêtrz i na zewn¹trz pomieszczeñ (tzw. kleje zewnêtrzne);
• rodzaj przyklejanej ok³adziny:
– p³ytki ceramiczne (glazura, gres, terakota, klinkier, cotto), – ok³adziny z marmuru,
– ok³adziny z naturalnego kamienia,
– specjalne, np. p³yty wiórowo-cementowe, p³yty dŸwiêkoch³onne, „stare”
p³ytki ceramiczne, itp.;
• miejsce przyklejanej ok³adziny:
– na œciany, – na pod³ogi,
– uniwersalne (na œciany i pod³ogi);
! "#$%& '#()*)+) ,-./0& 12!03"."& 40)2!"0/56 78#"9)!60/*:; " <+=96>0#*:; 6 ?0!(-06"2&
7==-"0/ 4"#2!0>#*:; 40)2!"0/56 6 @!0.96"2%
• rodzaj cementu:
– na bazie standardowego, szarego cementu, – na bazie cementu bia³ego;
• w³aœciwoœci specjalne:
– o obni¿onym sp³ywie,
– o wyd³u¿onym czasie otwartym pracy, – szybkowi¹¿¹ce,
– elastyczne (opisywane jako: uelastycznione, pó³elastyczne, wysokoelastyc- zne);
• gruboœæ nanoszonej warstwy:
– standardowe cienkowarstwowe – nanoszone w warstwie do 5 mm, – œredniowarstwowe – nanoszone w warstwie o gruboœci 5÷20 mm.
Ta du¿a grupa produktów objêta jest wymaganiami normy europejskiej przyjê- tej w kraju jako PN-EN 12004 „Zaprawy klejowe do p³ytek ceramicznych. De- finicje i wymagania techniczne” [1, 2]. Wymieniona norma europejska, oprócz zapraw klejowych na bazie cementu (oznaczonych jako C), uwzglêdnia równie¿
kleje dyspersyjne D oraz kleje na bazie ¿ywic reaktywnych R. Wymagania nor- mowe stawiane klejom do p³ytek by³y przedmiotem wielu publikacji [3–5].
Cement portlandzki CEM I stanowi podstawowe spoiwo w recepturach zapraw klejowych do p³ytek. Udzia³ cementu w recepturze waha siê z regu³y w grani- cach 30–40% masy zaprawy. Zaprawy klejowe do p³ytek wymagaj¹ stosowania spoiwa zapewniaj¹cego szybki przyrost wytrzyma³oœci w czasie, st¹d w recep- turach tych wyrobów stosuje siê prawie wy³¹cznie szybkowi¹¿¹ce cementy port- landzkie: CEM I 32,5R; CEM I 42,5R i CEM I 52,5R. Praktycznie nie stosuje siê cementów CEM II–CEM V z dodatkami, pomimo ¿e nierzadko s¹ one pro- dukowane o klasach wytrzyma³oœci 32,5R, a niektóre nawet 42,5R. Wymienione cementy CEM I produkowane s¹ obecnie w kraju wy³¹cznie na bazie zwyk³ego szarego klinkieru portlandzkiego. Za granic¹ (np. w Danii i na S³owacji) produ- kowany jest ponadto cement portlandzki CEM I bia³y, którego odcieñ jest zwi¹zany g³ównie ze znikom¹ zawartoœci¹ zwi¹zków ¿elaza w klinkierze. Ce- ment taki stosowany jest z regu³y do zapraw klejowych przeznaczonych do przyklejania ok³adzin z marmuru lub naturalnego kamienia.
W recepturach pojedynczych zak³adów produkuj¹cych zaprawy klejowe stosuje siê niedu¿e iloœci popio³u krzemionkowego V lub ¿u¿la wielkopiecowego S przez wprowadzenie ich do wyrobu zaprawy klejowej nie jako sk³adnika cementu, lecz odrêbnego dodatku.
Maj¹c to na uwadze, w niniejszym artykule oceniono wp³yw cementów z dodat- kami na w³aœciwoœci zapraw klejowych do p³ytek. Przedmiotem badañ by³y za- prawy z cementów portlandzkich wielosk³adnikowych CEM II ¿u¿lowych i po- pio³owych, z ró¿n¹ iloœci¹ dodatku. W celach porównawczych przedstawiono
!" #$%&'()* +,$-./01#2)
wyniki badañ zapraw wykonanych z cementów portlandzkich CEM I o ró¿nym stopniu rozdrobnienia.
2. Cementy zastosowane do badañ
Do badañ zastosowano cementy wykonane w laboratorium: poprzez wspólne zmielenie w okresowym m³ynku laboratoryjnym sk³adników cementów: klin- kieru, gipsu (regulatora wi¹zania) oraz popio³u krzemionkowego lub granulo- wanego ¿u¿la wielkopiecowego. Za³o¿ono taki stopieñ rozdrobnienia poszcze- gólnych cementów, który zapewni otrzymanie:
• trzech ró¿nych klas wytrzyma³oœci: 32,5R; 42,5R i 52,5R – w przypadku ce- mentów portlandzkich CEM I,
• klasy wytrzyma³oœci 42,5R – w przypadku cementów CEM II z dodatkami popio³u lub ¿u¿la.
Z wymienionych sk³adników wyprodukowano siedem cementów:
• cement portlandzki:
– CEM I 32,5R, – CEM I 42,5R, – CEM I 52,5R;
• cement portlandzki ¿u¿lowy:
– CEM II/A-S 42,5R, – CEM II/B-S 42,5R,
• cement portlandzki popio³owy:
– CEM II/A-V 42,5R, – CEM II/B-V 42,5R.
Udzia³ sk³adników w badanych cementach podano w tab. 1 – wszystkie zawie- raj¹ taki sam dodatek 5-procentowego regulatora wi¹zania. W przypadku ce- mentów CEM II stosowano odpowiednio 15% dodatku w cementach CEM II/A, i 30% w cementach CEM II/B.
! " # $ ! % !"#$ %&'&()*+ $, -#$#.
&'()!* +#,#-./ 012!(-313 +#,#-./ 45 ,!678
1$3-13#9 :':3;2 < =/=#$ 0 >3:6
?@A B CDEF& GF H H F
?@A B IDEF& GF H H F
?@A B FDEF& GF H H F
?@A BBJKL0 MN %F H F
?@A BBJOL0 PP H CN F
?@A BBJKL< MN %F H F
?@A BBJOL< PF H CN F
Wszystkie badania normowych w³aœciwoœci fizycznych cementów wykonano zgodnie z wytycznymi PN-EN 196 [6–9]. Wyniki badañ podano w tab. 2, 3 oraz pokazano na ryc. 1, 2.
! " # $ ! % !"#$%&'#$% (%)*$)+, $,-,+./&
&'()!* +#,#-./
0'12#3)+45 16!7+21!-2!
8+,9:;
<)!= 12>)!-2!?
84!"#; @A
8B;
C#<4 8,,;
&')D6E1 D'+)>.#F F'-2#+ 8+,;
<GH I J%?K& % LMN J $ O$$ %M?P N QP?L
<GH I O%?K& J LPN %%$ J $ %R?% N QL?P
<GH I K%?K& K %PN Q&& Q'$ %R?K N %N?N
<GH II9S5T O%?K& O QON Q $ %'$ %M?O N %N?%
<GH II9U5T O%?K& O KRN %&$ J&$ %M?N N %N?Q
<GH II9S5V O%?K& O Q%N Q$$ J&$ %P?N N %N?K
<GH II9U5V O%?K& O LJN % $ J($ %P?P N %Q?N
! " # $ ! J !"#$%&'#$% -,$0"+%$)+, 1"2"+*$0 $,-,+./&
&'()!* +#,#-./ 0'12#3)+4-2!
16!7+21!
8+,9:;
WE.3)E,!6'7X -! ):2-!-2#
8H0!; WE.3)E,!6'7X -! 7+2=F!-2#
8H0!;
D' (-2!+4 D' (-2!+4
% R QO %P % R QO %P
<GH I J%?K& % LMN J?R M?% M?M R?M QR?J JJ?J OQ?R OP?P
<GH I O%?K& J LPN K?N M?R M?L R?O %K?K OQ?L OP?L KM?M
<GH I K%?K& K %PN K?% M?K R?% R?J JN?K KN?% KP?J MJ?L
<GH II9S5T O%?K& O QON O?O M?J R?Q R?J %%?P OQ?L OL?K KK?P
<GH II9U5T O%?K& O KRN O?O M?% R?Q R?K %Q?% JP?% OR?J KK?R
<GH II9S5V O%?K& O Q%N O?P M?O R?N R?% %J?N ON?J OP?L KO?P
<GH II9U5V O%?K& K QJN O?K M?% M?O M?M %N?P JM?M OK?Q K%?N
!! "#$%&'() *+#,-./0"1(
0 10 20 30 40 50 60
0 7 14 21 28
CEM I 42,5R
CEM II/A-S
CEM II/B-S
CEM II/A-V
CEM II/B-V
czas dojrzewania [dni]
wytrzyma³oœænaœciskanie[MPa]
!"# $# %!&'(!)*+,-. (*/'*0 0!1,2*2!"3 ( "4)42&50 16*7! 8$9:
0 10 20 30 40 50 60 70
0 7 14 21 28
czas dojrzewania [dni]
CEM I 32,5R
CEM I 42,5R
CEM I 52,5R
wytrzyma³oœænaœciskanie[MPa]
!"# ;# %!&'(!)*+,-. (*/'*0 0!1,2*2!"3 ( "4)42&50 <=> ?
Dane zawarte w tab. 3 oraz pokazane na ryc. 1 potwierdzaj¹ przygotowanie la- boratoryjne cementów portlandzkich jako spoiw o ró¿nej wytrzyma³oœci. Wyni- ki badañ pozwalaj¹ na zaklasyfikowanie tych cementów do trzech klas wytrzy- ma³oœci: 32,5R; 42,5R i 52,5R.
Wyniki badañ wytrzyma³oœci zapraw z cementów CEM II zawieraj¹cych doda- tek popio³u lub ¿u¿la wykaza³y, ¿e przygotowane cementy z dodatkami posia- daj¹ podobne do cementu portlandzkiego CEM I 42,5R charakterystyki narasta- nia wytrzyma³oœci. Takie w³aœciwoœci cementów uzyskano doœwiadczalnie po- przez odpowiednie dobranie stopnia rozdrobnienia poszczególnych cementów wyra¿one jako powierzchnia w³aœciwa (tab. 2).
Uzyskane w³aœciwoœci cementów pozwoli³y w pe³ni na zrealizowanie celu ba- dañ, jakim by³a ocena: wp³ywu stopnia rozdrobnienia cementu portlandzkiego CEM I oraz wp³ywu iloœci i rodzaju dodatku w cemencie na w³aœciwoœci za- praw klejowych do p³ytek.
3. Badania wp³ywu cementu na w³aœciwoœci zapraw klejowych do p³ytek
Do badañ przygotowano zaprawy klejowe o sk³adzie podanym w tab. 4. W re- cepturach zapraw klejowych znalaz³y siê sprawdzone wczeœniej wysokiej jako- œci dodatki chemiczne. Przygotowano siedem mieszanek, w których sk³adzie zmieniano jedynie rodzaj cementu. Mieszanki sporz¹dzono w laboratorium po- przez wymieszanie poszczególnych sk³adników w workach z tworzywa sztucz- nego. Stosowano sta³y czas mieszania wynosz¹cy 10 minut, zapewniaj¹cy dobr¹ homogenizacjê materia³u badawczego.
! " # $ ! % !"#$ %#&'#( !)*+,(-./ $, 0#$#1
&'(!)*+' ,!-.!/0 '$#12/#1 3),+!( 4'(!)*+'! 56 7!408 9#7#*: ; /#)(<= :!"> ? @@AB
C+!4#' D.!'E1+ BA?;BAF 77 G%A?
C.24,#' )04-#.401*0 HAF
I#:0$2E#$<$2,! BA%
Zbadano w³aœciwoœci normowe przygotowanych siedmiu zapraw klejowych me- todami [10–13] podanymi w normie PN EN 12004. Wszystkie zaprawy miesza- no ze sta³¹ iloœci¹ wody, wynosz¹c¹ 28% w stosunku do suchej masy, dobran¹ doœwiadczalnie na podstawie oceny konsystencji zapraw. Przed ostatecznym wymieszaniem spoiwa stosowano czas dojrzewania wynosz¹cy 10 minut.
!" #$%&'()* +,$-./01#2)
Wyniki badañ normowych zapraw klejowych w porównaniu z wymaganiami normy przedmiotowej PN-EN 12004:2007 [1, 2] przedstawiono w tab. 5; do- tycz¹ one wartoœci œrednich i podano je z dok³adnoœci¹ do (rozbie¿noœci mo¿na przyj¹æ jako niepewnoœæ wyniku badania – b³¹d metody):
• 0,05 N/mm – w przypadku oznaczeñ czasu otwartego i przyczepnoœci;
• 0,05 mm – w przypadku oznaczeñ sp³ywu;
• 0,05 mm – w przypadku oznaczeñ odkszta³cenia poprzecznego.
! " # $ % ! &
!"#$# %&'&( ")*+),!-. /&0*&, $123),!-. , 0)*4,"&"#5 / ,!+&6&"#&+# ")*+! 789:8 ;<==>?<==@
'() *!(+!,!
-#./0,!
1 %.2.3456
71!8 04,!+49
:;<22= >+19%1.(30?@ :;<22=
A(B9, :22=
CD-814!BE
%.3$. (0E (+1.%13.
(0 :22=
FG 2$3 (0
HG 2$3 ($.+E ,043!
1!35E(0 +1.3$5 , ,0E D1$.
(0 84!E +1.3$5 4.+2$%1E
392
(0 %9-E 1!2+)<#!%I +012+)
J 7KL M HFN&O GNP& GNQG JNHG GNP& GNRG GN&G GNPG FNG&
F 7KL M SFN&O GNR& GNQ& JNH& GNTG GNTG GNR& GNRG FNJG H 7KL M &FN&O GNT& GNPG JNSG JNGG GNT& JNGG GNP& FNJG S 7KL MM<UEA GNT& GNPG JNSG GNR& GNT& GNP& GN&G FNJG
& 7KL MM<UEV GNTG GNPG JNHG GNRG JNGG GNQ& GN&& FNJG Q 7KL MM<WEA JNG& GNRG JNHG GNRG JNJG GN&G GNH& FNJG P 7KL MM<WEV GNR& GN&& JNF& GNPG JNG& GNSG GNS& FNJG X92!Y!3$! 30+20,.
Z(0D84!,0,.[ GN& \ GN& \ D#! -#./], 013!%10E
39%I /!-0 7J \ \
X92!Y!3$! 30+20,.
Z0(%/03!#3.[ \ GN&
ZD049%19 -#./], 0 ,9DB5^0E 392 %1!8$.
04,!+492N 013!%10E 39%I K[
JNG
ZD#! -#./], 0 (0D,9^81039%I (!+!2.4+!%IN 7F[
! GN&
ZD049%19 -#./],
0 0"E 3$^0392 8(B9,$.N 013!E
%1039%I [
FN&
$ _&NG \ -#!8!
.#!849%1E 30?%$ AJ &NG \ -#!8!
.#!849%1E 30?%$ AF
3.1. Wp³yw rozdrobnienia cementu na w³aœciwoœci zapraw klejowych
W ró¿nych warunkach kondycjonowania próbek badawczych rozdrobnienie ce- mentu wp³ywa na oznaczanie zapraw klejowych w przypadku:
• czasu otwartego – równoczeœnie ze wzrostem rozdrobnienia cementu i jego wytrzyma³oœci uzyskano nieznaczn¹ poprawê wyników badañ;
• przyczepnoœci – wzrost rozdrobnienia cementu poprawia w³aœciwoœci kleju.
Dotyczy to szczególnie oznaczeñ przyczepnoœci po zanurzeniu w wodzie i po cyklach zamra¿ania/rozmra¿ania (ryc. 3).
Rozdrobnienie cementu nie zmienia wartoœci sp³ywu i odkszta³cenia poprze- cznego zapraw klej¹cych.
!"# $# %&'!"'()*+,- '.)&./ 01(2+/!"3 ' "(4(*56/ 789 : +'*."'+*. )+ &6;*!"3 /.&<*0."3 0+*=!"2+*+/.*>. )&6?(0
3.2. Wp³yw rodzaju cementu na w³aœciwoœci zapraw klejowych
3.2.1. Cementy popio³owe
Zaprawy klejowe wykonane z cementów popio³owych wykazuj¹ wartoœci czasu otwartego podobne do zapraw z cementu portlandzkiego.
Wp³yw popio³u w cemencie na wyniki badañ przyczepnoœci jest ró¿ny dla ró¿- nych warunków kondycjonowania próbek badawczych:
• wraz ze wzrostem zawartoœci popio³u w cemencie obserwuje siê niedu¿e spa- dki przyczepnoœci pierwotnej po zanurzeniu w wodzie oraz znacz¹ce spadki po cyklach zamra¿ania/rozmra¿ania (ryc. 4);
• dodatek popio³u w cemencie poprawia natomiast przyczepnoœæ klejów po sta- rzeniu termicznym.
!" #$%&'()* +,$-./01#2)
0 0,4 0,8 1,2 1,6
pierwotna po zanurzeniu w wodzie
po cyklach zamra¿ania/rozmra¿ania CEM I 32,5R
CEM I 42,5R CEM I 52,5R
przyczepnoϾ
przyczepnoϾ[N/mm]2
Otrzymane wyniki dobrze koreluj¹ z danymi literaturowymi [14–18], podkre- œlaj¹cymi bardzo dobr¹ aktywacjê w³aœciwoœci pucolanowych popio³ów w pod- wy¿szonej temperaturze oraz bardzo s³abe wytrzyma³oœci zapraw z cementów popio³owych dojrzewaj¹cych w niskiej temperaturze.
Zaprawy klejowe wykonane z cementów popio³owych wykazuj¹ obni¿ony sp³yw w stosunku do zapraw z cementu portlandzkiego CEM I (ryc. 5). Otrzy- mane wyniki mo¿na t³umaczyæ zwiêkszon¹ wodo¿¹dnoœci¹ cementów po- pio³owych (tab. 2). Przy sta³ym stosunku wody do suchej mieszanki zaprawy klejowe z cementów popio³owych s¹ nieco gêstsze.
Odkszta³cenie poprzeczne zapraw klejowych z cementów popio³owych jest takie same, jak w przypadku zapraw z cementu portlandzkiego.
0,0 0,2 0,4 0,6 0,8
CEM I (0% V) CEM II/A-V (15% V) CEM II/B-V (30% V)
sp³yw[mm]
!"# $# %&'!( )*)+,-. &*&/*'. ( "0102"/0 2+ (+3,*4"/ 5&'!(.
6+&3+( -708*(!"9 )* &'!,0-
0,0 0,4 0,8 1,2 1,6
CEM I (0% V) CEM II/A-V (15% V) CEM II/B-V (30% V)
pierwotna po zanurzeniu w wodzie
po cyklach zamra¿ania/rozmra¿ania przyczepnoœæ
przyczepnoϾ[N/mm]2
!"# :# ;36!"60&2*4< 6+&3+( -708*(!"9 6 "0102,=( &*&/*'*(!"9 *62+"6*2+
&* 3=>2!"9 (+3.2-+"9 -*2)!"8*2*(+2/+ &3=?0-
3.2.2. Cementy ¿u¿lowe
Dodatek granulowanego ¿u¿la wielkopiecowego w cemencie wyraŸnie poprawia wyniki oznaczeñ czasu otwartego zapraw klejowych, zarówno po 20, jak i po 30 min (ryc. 6).
Oddzia³ywanie dodatku ¿u¿la w cemencie na wyniki badañ przyczepnoœci za- praw klejowych dla ró¿nych warunków kondycjonowania próbek badawczych jest podobne jak w przypadku dodatku popio³u:
• jednoczeœnie ze wzrostem zawartoœci ¿u¿la w cemencie obserwuje siê niewiel- ki spadek przyczepnoœci po zanurzeniu w wodzie i nieco wiêkszy po cyklach zamra¿ania/rozmra¿ania – spadki te s¹ wyraŸnie mniejsze ni¿ w przypadku dodat- ku popio³u;
• dodatek ¿u¿la w cemencie poprawia nieznacznie przyczepnoœæ klejów po sta- rzeniu termicznym.
!" #$%&'()* +,$-./01#2)
0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1,2
CEM I (0% S) CEM II/A-S (15% S) CEM II/B-S (30% S) po 20 min.
po 30 min.
czasotwarty[N/mm2]
!"# $# %&'!( )*)+,-. /./0+ ( "1213"41 3+ "5+6 *,(+7,!
5+&7+( -018*(!"9 )* &'!,1-
0,0 0,2 0,4 0,6 0,8
CEM I (0% S) CEM II/A-S (15% S) CEM II/B-S (30% S)
sp³yw[mm]
!"# :# %&'!( )*)+,-. /./0+ ( "1213"41 3+ (+7,*;"4 6&'!(.
5+&7+( -018*(!"9 )* &'!,1-
Podobnie jak w przypadku popio³u, dodatek ¿u¿la obni¿a sp³yw zapraw klejo- wych. Efektywnoœæ dzia³ania ¿u¿la na obni¿enie sp³ywu jest nieco wiêksza ni¿
dodatku popio³u (ryc. 7).
Odkszta³cenie poprzeczne zapraw klejowych z cementów ¿u¿lowych jest takie same, jak w przypadku zapraw z cementu portlandzkiego.
4. Wnioski
1. Stopieñ rozdrobnienia (wytrzyma³oœæ) cementów portlandzkich CEM I wp³ywa na w³aœciwoœci zapraw klejowych do p³ytek. Równoczeœnie ze wzro- stem rozdrobnienia cementu uzyskano wy¿sze wyniki czasu otwartego oraz przyczepnoœci zapraw klejowych oznaczonych w ró¿nych warunkach kondycjo- nowania próbek.
2. Wyniki badañ zapraw klejowych z cementów popio³owych ró¿ni¹ siê od wy- ników uzyskanych w przypadku zapraw z cementu portlandzkiego. Wp³yw do- datku popio³u jest ró¿ny dla ró¿nych oznaczeñ. Badania wskazuj¹ z jednej stro- ny na nieco lepsze wyniki w zakresie przyczepnoœci po starzeniu termicznym i sp³ywu, a z drugiej strony dodatek popio³u obni¿a wartoœci przyczepnoœci w pozosta³ych warunkach kondycjonowania próbek.
3. Wp³yw dodatku ¿u¿la w cementach ¿u¿lowych na w³aœciwoœci zapraw klejo- wych jest podobny jak wp³yw popio³u. Dodatek ¿u¿la poprawia ponadto czas otwarty.
4. Uzyskane wyniki wskazuj¹ na mo¿liwoœæ wykorzystania cementów ¿u¿lo- wych i popio³owych do wytwarzania zapraw klejowych do p³ytek. Dobór odpo- wiedniego cementu pozwala na uzyskanie zbli¿onych, a w niektórych przypad- kach nawet lepszych wyników ni¿ dla zapraw klejowych, w których spoiwem jest cement portlandzki CEM I bez dodatków.
5. Uzyskane wyniki dotycz¹ cementów wykonanych w laboratorium z jednost- kowych próbek popio³u krzemionkowego i ¿u¿la wielkopiecowego, dlatego wy- magaj¹ potwierdzenia w badaniach dodatków pochodz¹cych z innych Ÿróde³ ni¿
badane. Dotyczy to szczególnie popio³u lotnego, którego jakoœæ w znacznej mierze jest determinowana poprzez straty pra¿enia (zawartoœæ niespalonego wê- gla) oraz stopieñ rozdrobnienia.
Literatura
!" #$%&$ !'(()*'((' + ,-./0/ 1!*'((2 3,/45/67 89:;<6: =< 4>7?:8 @:5/-.@A07@BC D:E.0.@;:
. 67-/F/0./ ?:@B0.@A0:GC
'" #$%&$ !'(()*'((H 3,/45/67 89:;<6: =< 4>7?:8 @:5/-.@A07@BC D:E.0.@;: . 67-/F/0./ ?:@B0.%
@A0:G I0<6: 67=/0.: 0<5-7 &$ !'(()JC
!" # $ % & ' ( ' ) *+, !"#$%&'$()$ *!+,('-($ .%/)01 & '$2"$1 *! 32!&4!1$4&$, -./)01 21345) 657 8'9$%:;3%&< =>>?, ;8 @+
?" # $ % & ' ( ' ) *+, 5'4$('/4&$ .%/)01 & '$2"$1 *! 32!&4!1$4&$ 26,+/. (/"$#&('4,(7, -./)01 21345) 658'9$%:;3%&< =>>A, ;8 @+
A" # $ % & ' ( ' ) *+, 8%$4!1$4/ '#&$4, 1 4!"#$%&'$()& .%/)01 *! 26,+/. (/"$#&('4,(7, -./)01 21345) 658'9$%:;3%&< =>>?, ;8 ?+
B" 2C7DC @EB7@F=>>BF -#54/G3 H'G';$' %595;4I+ 6:JKL @F M:;'%:';$5 N348:39'1/K%$<+
O" 2C7DC @EB7=F=>>BF -#54/G3 H'G';$' %595;4I+ 6:JKL =F P;'($:' %&59$%:;' %595;4I<+
Q" 2C7DC @EB7!F=>>BF -#54/G3 H'G';$' %595;4I+ 6:JKL !F M:;'%:';$5 %:'R0N N$S:';$' $ R4'1/K%$
/HTJ4/K%$<+
E" 2C7DC @EB7BF@EEOF -#54/G3 H'G';$' %595;4I+ 6:JKL BF M:;'%:';$5 R4/U;$' :9$5(5;$'<+
@>" 2C7DC @!?BF@EEEF -V(5T5 G/ U1345)+ M:;'%:';$5 %:'RI /4N'845W/<+
@@" 2C7DC @!?QF@EEE X Y9$';' @EEEZPU@F=>>A -V(5T5 G/ U1345)+ M:;'%:';$5 N348:39'1/K%$
;' 8/:%$SW';$5<+
@=" 2C7DC @!>QF@EEEF -V(5T5 G/ U1345)+ M:;'%:';$5 U/K($:WI<+
@!" 2C7DC @=>>=F=>>A X 2/U8'N)' PU@F=>>AF -V(5T5 G/ U1345)+ M:;'%:';$5 /G)R:4'1%5;$' U/7 U8:5%:;5W/ )(5T0N %595;4/N3%& $ :'U8'N G/ RU/$;/N';$'<+
@?" V I 8 G / N R ) $ .+, 97/#&$ (/#/4+:, 2.C, .'8R:'N' @EE@+
@A" C 5 [ $ ( ( 5 P+ #+, ;6$<(&1!<(& =/+!4:, 2/(R)$ 6595;4, V8')0N =>>>+
@B" \ ' 3 ( / 8 ]+ ^+ .+, 9/#/4+ (7/#&3+",> ?4* @*&+&!4, \&/9'R \5(_/8G 2IH($R&$;W @EEO+
@O" ` 5 ' ^+ #+, A7/ 97/#&3+", !B 9/#/4+ $4* 9!4("/+/> C"4!%* 8:=%&37&4D, `/;G/; @EO>+
@Q" 6 & 1 S G : 3 a R ) $ b+, Y G ' ; $ 5 N $ % : #+, A1$"*4&/4&/ (/#/4+01 ' *!*$+.$#& #&4/"$%4,E
#& 1 2!*1,F3'!4/) & !=4&F!4/) +/#2/"$+:"'/, NF" GGG H&I*',4$"!*!1$ J!4B/"/4()$ $:.!1$
K@4/"D&$ & <"!*!1&3.! 1 +/(74!%!D&$(7 #$+/"&$601 =:*!1%$4,(7LM b:%:38) =>>?, R+ @A=c@BB+
S£AWOMIR CH£¥DZYÑSKI
INFLUENCE OF CEMENT ON PROPERTIES OF ADHESIVES FOR TILES
In the paper influence of cement fineness and mineral additions on proper- ties of adhesives for tiles have been investigated. Experiment have been done using mortars prepared from Portland composite cements CEM II; slag cements and fly ash cements with different slag/fly ash addition. Standard properties of adhesives for tiles have been tested. Results of testing showed that slag and fly ash cements can be applied to produce adhesives for tiles.
Selection of proper cement type indicates on similar or in any cases even better results than those obtained for mortars based on Portland cement CEM I binder.
!" #$%&'()* +,$-./01#2)
