Wp ïyw funduszy unijnych na rozwój przedsi ÚbiorczoĂci

(1)

Studia i Materiaïy, 1/2017 (23): 135 – 152 ISSN 1733-9758, © Wydziaï ZarzÈdzania UW DOI 10.7172/1733-9758.2017.23.13

Wp ïyw funduszy unijnych na rozwój przedsi ÚbiorczoĂci

po akcesji Polski do UE

– przegl Èd wybranych form wsparcia

Przemys ïaw Dubel

^*

Rozwój mikro- i maïej przedsiÚbiorczoĂci stanowi o sukcesie gospodarczym krajów Unii Europejskiej, dlatego priorytetowo wspierane ibdofinansowane sÈ projekty realizowane przez ten sektor gospodarki. NiewÈtpliwie moĝliwoĂÊ uzyskania dotacji na prowadzenie dziaïalnoĂci gospodarczej i podwyĝszenie jej konkurencyjnoĂci spowodowaïa przyrost nowo zakïadanych podmiotów gospodarczych.

Wedïug danych na koniec wrzeĂnia 2015 r. ok. 31 tys. przedsiÚbiorstw skorzystaïo z funduszy unijnych na realizacjÚ projektów inwestycyjnych, dodatkowo wsparcie otrzymaïo ok. 250 instytucji z otoczenia biznesu. Zrealizowane projekty przyczyniïy siÚ do rozwoju spoïeczno- -ekonomicznego, zdynamizowania gospodarki oraz podniesienia atrakcyjnoĂci inwestycyjnej naszych regionów na arenie miÚdzynarodowej.

Fundusze unijne z jednej strony staïy siÚ jednym z gïównych determinantów zwiÚkszajÈ- cych innowacyjnoĂÊ polskiej gospodarki, z drugiej zaĂ – priorytetowÈ formÈ finansowania zewnÚtrznego bÚdÈcego gïównym elementem tzw. mikrootoczenia przedsiÚbiorcy. NajwiÚkszym zainteresowaniem cieszyïy siÚ programy, z których polskie firmy mogïy realizowaÊ bezpoĂred- nie inwestycje na odbudowÚ parku technologicznego oraz podnoszenie kompetencji swoich pracowników.

Celem niniejszego artykuïu jest identyfikacja, porównanie i ocena wykorzystania wybranych form wsparcia rozwoju przedsiÚbiorczoĂci z funduszy UE oraz przedstawienie rezultatu bada- nia ankietowego, które zostaïo zrealizowane w 2014 roku. Zaprezentowane wyniki potwier- dziïy wysokÈ ocenÚ znaczenia Ărodków unijnych w procesie inwestycyjnym realizowanym przez polskich przedsiÚbiorców.

Sïowa kluczowe: polityka regionalna, konkurencyjnoĂÊ, dotacje dla MSP, fundusze UE.

Nadesïany: 10.08.2016 | Zaakceptowany do druku: 08.10.2016

The impact of EU funds on the development of entrepreneurship after Poland’s accession to the EU – a review of selected forms of support The development of micro and small enterprises translates into economic success of the Member States, therefore projects realised by this economic sector receive such strong support and large subsidies. Without doubt the opportunity to obtain subsidies for business activity whose aim was to enhance competitiveness generated the increase of new business entities.

* Przemysïaw Dubel, dr inĝ. – Wydziaï ZarzÈdzania Uniwersytetu Warszawskiego.

Adres do korespondencji: Wydziaï ZarzÈdzania Uniwersytetu Warszawskiego, ul. Szturmowa 1/3, 02-678 Warszawa; e-mail: pdubel@wz.uw.edu.pl.

(2)

1. WstÚp

Od momentu akcesji Polski do Unii Europejskiej zainteresowanie dotacjami z funduszy unijnych na podniesienie kon- kurencyjnoĂci sektora MSP poprzez inwestycje i rozwój kapitaïu ludzkiego ciÈgle roĂnie, osiÈgajÈc wrÚcz poziom gïównego determinantu, od którego wïaĂciciele firm uzaleĝniajÈ dalszy rozwój.

Prowadzenie dziaïalnoĂci gospodarczej na rynku wspólnotowym cechuje przede wszystkim nowoczesne zarzÈdzanie, ïÈczÈce siÚ bezpoĂrednio z innowacyjnoĂciÈ kapita- ïowÈ i produktowÈ. MoĝliwoĂÊ pozyskania Ărodków zewnÚtrznych (w formie dotacji) to obecnie najistotniejszy element finansowania firmy, gdyĝ dziÚki niemu istnieje moĝliwoĂÊ obniĝenia kosztów zwiÈzanych m.in. z: promocjÈ, modernizacjÈ techno- logicznÈ oraz rozwojem kadr i wïasnych pracowników. AnalizujÈc zrealizowane formy dotacji od 2004 roku, moĝna stwier- dziÊ jednoznacznie, ĝe jednym z gïównych odbiorców tej formy interwencji finansowej ze Ărodków unijnych jest sektor mikro-, maïych i Ărednich przedsiÚbiorstw (MSP), który zarówno w Polsce, jak i w caïej Unii Europejskiej odgrywa kluczowÈ rolÚ w rozwoju gospodarczym pañstwa.

W literaturze przedmiotu rolÚ MSP wb ĝyciu spoïeczno-gospodarczym regionu rozpatruje siÚ pod wzglÚdem: rozwoju innowacyjnoĂci, zatrudnienia, rozwoju produktu lokalnego, skutecznego radze-

nia sobie przez maïe firmy z kryzysem finansowo-gospodarczym (Sasin, 2003).

M. Oliñski twierdzi natomiast, ĝe: „Maïe i Ărednie przedsiÚbiorstwa speïniajÈ wiele pozytywnych funkcji, które dzielimy na spo- ïeczne i gospodarcze. PodstawowÈ funkcjÈ spoïecznÈ (…) jest formowanie samo- dzielnej ekonomicznie klasy Ăredniej (…), powszechnie uwaĝa siÚ bowiem, ĝe dobro- byt pañstwa oraz sprawne funkcjonowanie mechanizmu rynkowego zaleĝy od stopnia rozwoju klasy Ăredniej w danym spoïeczeñ- stwie”.

W Polsce w 2014 roku dziaïaïo niecaïe 1,8 mln przedsiÚbiorstw. MSP stanowiïy aĝ 99,8% tych podmiotów i zatrudniaïy blisko 7 mln osób, czyli ok. 62% wszystkich zatrudnionych w przedsiÚbiorstwach.

Wedïug danych GUS w Polsce zauwaĝalna jest wyraěna dominacja, w ogólnej liczbie pracujÈcych w przedsiÚbiorstwach, osób pracujÈcych w mikro- i maïych firmach ok.b 52%, w Ărednich niecaïe 18% (GUS, dostep 1.08.2016 r.). Maïe i Ărednie przed- siÚbiorstwa wytwarzajÈ w Polsce ok. 44%

PKB (Eurostat, dostÚp 1.08.2016 r.). Tak dobra dynamika rozwoju tego sektora gospodarki moĝliwa jest dziÚki stworzeniu przyjaznych warunków spoïecznych i ekonomicznych. Obszar funkcjonowania MSP zarówno wbPolsce, jak i w caïej UE jest sil- nie zróĝnicowany, funkcjonuje w sektorach tradycyjnych, abtakĝe bardzo nowoczesnych.

Mikro- i maïe przedsiÚbiorstwa dominujÈ tam, gdzie koszt utworzenia miejsca pracy According to data published at the end of September 2015, about 31,000 enterprises were subsidised by EU funds in order to execute their investment projects and about 250 business environment institutions were granted subsidies. The projects realised contributed to the social and economic development of regions, revitalisation of the economy and the enhancement of our international competitiveness.

EU funds, on one hand, have become one of the major determinants of increasing the innova- tion of the Polish economy, on the other a priority form of external financing as abmajor com- ponent of the so-called micro-entrepreneurs. These are manifest in highly popular programs from which Polish companies have been able to realize direct investment in the reconstruction of technology parks along with improving the competence of their employees.

The purpose of this article is to identify, compare and evaluate the use of some forms of enterprise development support from EU funds and present the results of the survey which was completed in 2014. The presented results confirm the high assessment of the importance of EU funds in the investment process implemented by Polish entrepreneurs.

Keywords: regional policy, competitiveness, subsidies for SMEs, EU funds.

Submitted: 10.08.2016 | Accepted: 08.10.2016

JEL: A11

(3)

jest niski, czyli wbtakich usïugach, jak handel, gastronomia oraz serwis. Znaczenie sektora MSP dla rozwoju gospodarki nie ogranicza siÚ tylko do ich udziaïu wbtworze- niu PKB i miejsc pracy. Gïównym atutem tych firm jest ich elastycznoĂÊ na zmienia- jÈce siÚ warunki otoczenia, w których funk- cjonujÈ. DziÚki umiejÚtnoĂci dopasowywa- nia posiadanych zasobów do warunków flextime (elastyczny czas pracy) czy teĝ szyb- kim zmianom organizacyjnym, zarzÈdczym, wïaĂciwemu doborowi odbiorców oraz wykorzystaniu narzÚdzi marketingowych, sektor mikro- i maïych przedsiÚbiorstw potrafi szybko reagowaÊ na potrzeby coraz bardziej wymagajÈcych klientów.

Jak twierdzi M. Hryniewicka (2015),

„(…) przedsiÚbiorstwa obok instytucji finansowych, sÈ motorem napÚdowym caïej gospodarki (…). PrzyczyniajÈ siÚ do rozwoju lub stagnacji caïego regionu. Naleĝy podkreĂliÊ, ĝe rozwój regionalny jest m.in.

uzaleĝniony od rozwoju przedsiÚbiorczoĂci, inwestycji i zatrudnienia”. BiorÈc wiÚc pod uwagÚ powyĝsze czynniki, moĝna stwier- dziÊ, ĝe sektor MSP jest jednym z gïównych determinantów rozwoju regionu i wpïywa bezpoĂrednio na poniesienie jego konkurencji na rynku wspólnotowym. Najszybciej reaguje teĝ na zmieniajÈce siÚ otoczenie, a jednÈ z gïównych jego cech jest mobil- noĂÊ (tak obecnie istotna na rynku wspól- notowym) oraz elastycznoĂÊ, zwïaszcza zatrudnieniowa. Pod wzglÚdem spoïecznym przedsiÚbiorstwa MSP stanowiÈ fundament rozwoju klasy Ăredniej oraz skutecznie potrafiÈ przystosowaÊ siÚ do gustów kon- sumenckich (Wolañski, 2013).

Celem niniejszego artykuïu jest identyfikacja, porównanie i ocena wykorzystania wybranych form wsparcia rozwoju przedsiÚ- biorczoĂci z funduszy UE oraz zaprezento- wanie wyników badania ankietowego, które zostaïo zrealizowane w 2014 roku na 277 respondentach. Na potrzeby tego badania sformuïowano nastÚpujÈcy problem badawczy oraz hipotezÚ.

Problem badawczy: czy inwestycja wb rozwój firmy mogïaby zostaÊ zrealizowana zbinnych Ărodków niĝ fundusze unijne, abjeĝeli nie – to dlaczego?

Hipoteza badawcza stwierdza, ĝe badane osoby wysoko oceniajÈ znaczenie Ărodków unijnych jako stymulatorów rozwoju przed- siÚbiorczoĂci, jak teĝ uzaleĝniajÈ decyzjÚ inwestycyjnÈ od otrzymania dotacji z funduszy unijnych.

Struktura artykuïu zostaïa podzielona na dwie czÚĂci. W czÚĂci pierwszej, zatytuïo- wanej „Wsparcie sektora MSP z perspektywy oddziaïywania wybranych funduszy unijnych” omówiono stan sektora MSP, podstawowe pojÚcia zwiÈzane z politykÈ regionalnÈ/spójnoĂci i jej oddziaïywaniem na rozwój sektora MSP. Ponadto przepro- wadzono analizÚ i porównanie wybranych form wsparcia mikro-, maïych i Ăred- nich firm z funduszy unijnych od 2004 r.

Wb podsumowaniu tego rozdziaïu przybli- ĝono nowÈ perspektywÚ finansowÈ na lata 2014–2020 ze szczególnym uwzglÚdnieniem dziaïañ wspierajÈcych rozwój sektora MSP oraz zaprezentowano podstawowe bariery w dostÚpie do tej formy interwencji finansowej.

W czÚĂci drugiej autor przedstawiï wyniki zrealizowanych badañ, zwiÈzanych z opiniÈ respondentów na temat: czy zapla- nowana inwestycja zostaïaby zrealizowana z innych Ărodków niĝ fundusze unijne, abjeĝeli nie – to dlaczego?

2. Wsparcie sektora MSP z perspektywy oddziaïywania wybranych funduszy unijnych Ze wzglÚdu na rolÚ, jakÈ odgrywajÈ mikro-, maïe i Ărednie firmy w rozwoju gospodarczym regionów, zarówno w pro- gramach przedakcesyjnych, jak i po akcesji Polski do UE, przewidziano szerokie ibzróĝ- nicowane formy wsparcia finansowego wbformie dotacji oraz poĝyczek. Na rynku unijnym sektor MSP uznaje siÚ za ěródïo konkurencyjnoĂci europejskiej gospodarki i wzrostu gospodarczego, poniewaĝ mikro-, maïe i Ărednie firmy przyczyniajÈ siÚ do rozwoju wspóïpracy miÚdzynarodowej, wdraĝania innowacji spoïecznych i technologicznych, podnoszenia konkurencyjnoĂci miÚdzyregionalnej oraz poprawy warunków ĝycia.

W wyniku czïonkostwa Polski w struk- turach Unii Europejskiej polskie przed- siÚbiorstwa zyskaïy nie tylko dostÚp do nowych rynków zbytu i pole do szerszej ekspansji eksportowej, lecz takĝe ogromnÈ szansÚ na rozwój, dziÚki funduszom unijnym umoĝliwiajÈcym wyrównanie spójnoĂci ekonomicznej i spoïecznej poszczególnych regionów Polski.

Wedïug raportu PARP pt.: „Stan sektora maïych i Ărenich przedsiÚbiorstw w Polsce

(4)

w latach 2013–2014”, sytuacja finansowa przedsiÚbiorstw po akcesji Polski do UE bardzo siÚ poprawiïa. Firmy odnotowaïy znaczne korzyĂci finansowe. Poprawiïy siÚ podstawowe wskaěniki ekonomiczno-finansowe. Nakïady inwestycyjne na rozwój sektora MSP wzrosïy z 45 mln PLN wb2004broku do 79 mln PLN w 2013 roku, tj. obok.b75%.

Adekwatnie we wspomnianym okresie wzrósï eksport wyrobów sektora MSP do krajów UE z ok. 302 mld PLN do 485 mld PLN, tj. o ok. 60%. PrzeciÚtne wynagrodze- nie z perspektywy ostatniej dekady wzrosïo zb3.027,00 do 3.850,00 PLN, tj.bob27,2%.

Opisana kondycja sektora MSP prze- kïada siÚ bezpoĂrednio na wysokÈ liczbÚ osób, które decydujÈ siÚ na zaïoĝenie wïasnej dziaïalnoĂci gospodarczej. Firmy jedno-, dwu- i trzyletnie stanowiÈ razem aĝ 28% caïego sektora. Pod wzglÚdem udziaïu firm jednorocznych i dwuletnich zajmujemy odpowiednio 4 i 1 miejsce w UE (PARP, 2015).

DziÚki Ărodkom unijnym, dostÚpnym wb ramach róĝnych programów operacyjnych, bezpoĂrednio kierowanych do przedsiÚbiorców i ich otoczenia, jesteĂmy postrzegani jako kraj tworzÈcy przyja- zne warunki do prowadzenia dziaïalnoĂci gospodarczej, co nie tylko przekïada siÚ na poziom absorpcji, lecz takĝe na efektyw- noĂÊ wydatkowania wsparcia unijnego. Naj- lepiej opisuje to „Wskaěnik prowadzenia dziaïalnoĂci gospodarczej” stosowany przez Bank ¥wiatowy. Do 2015 r. uwzglÚdniaï on 10b aspektów (od 2016 r. – 11 aspektów)¹, które pozwalajÈ oceniÊ, w jaki sposób przepisy dotyczace prowadzenia dziaïalno- Ăci gospodarczej wpïywajÈ na stan sektora MSP w 189 krajach. W rankingu dotyczÈ- cym ïatwoĂci prowadzenia dziaïalnoĂci gospodarczej, w którym to sytuacja idealna

= 100, Polska w 2006 roku (czyli w drugim roku korzystania z funduszy unijnych) uzyskaïa zaledwie 58 punktów (co dawaïo 54bpozycjÚ), natomiast w 2015br. – 78 punk- tów, co oznacza 20 punktowy wzrost i 25 (najlepszÈ) pozycjÚ w rankingu. Tabela 1 przedstawia pozycjÚ Polski w stosunku do 28 krajów UE z roku 2006 i 2015 pod wzglÚdem warunków dot. zakïadania firmy – brano pod uwagÚ obowiÈzujÈce procedury, czas oraz wymagany minimalny wkïad poczÈtkowy.

Tabela 1 zawiera porównanie do wzorca, uosabiajÈcego najlepsze praktyki prowadzenia dziaïalnoĂci w badanej grupie (distance

to frontier – DTF). Realizacja najlepszych praktyk oznacza 100 punktów, dlatego im niĝsza wartoĂÊ DTF, tym wiÚkszy dystans od wzoru najlepszych praktyk w danej kategorii (Rapkiewicz i Fijaïkowski, 2016).

AnalizujÈc dane z tabeli 1 w kategorii zakïadanie dziaïalnoĂci gospodarczej, moĝemy wywnioskowaÊ, ĝe w Polsce, pomimo zmian, jakie nastÈpiïy w okresie ostatnich 10 lat, proces zakïadania firmy nadal nie naleĝy do najprostszych.

Wedïug omawianego wskaěnika najbardziej przyjaznym krajem w 2006 r. byïa Belgia, ab wb 2015b r. – Litwa. Analogicznie 21 i 24bmiejsce Polski to przede wszystkim skutek niewdroĝenia peïnych procedur e-administracji oraz zbyt niska powszech- noĂÊ e-podpisu, co inkubuje zbyt rozbudowane procesy administracyjne.

OczywiĂcie nie moĝna w sposób jedno- znaczny okreĂliÊ bezpoĂredniego oddziaïy- wania funduszy unijnych na ranking Doing Business. Naleĝy jednak zwróciÊ uwagÚ, ĝe zrealizowane przez sektor MSP inwestycje wspieraïy jego rozwój i wzrost konkuren- cyjnoĂci, a wysoka absorpcja funduszy unijnych moĝe okazaÊ siÚ waĝnym czynnikiem dostÚpnoĂci do zewnÚtrznych ěródeï finansowania (Mikoïajczyk, 2012).

2.1. Polityka regionalna

i jej wpïyw na rozwój sektora MSP Za jeden z najwaĝniejszych mechani- zmów oddziaïujÈcych na zmniejszenie nie- równoĂci w rozwoju regionalnym uwaĝana jest polityka regionalna Unii Europejskiej, której celem nadrzÚdnym jest wyrówna- nie dysproporcji w rozwoju gospodarczym ib spoïecznym poprzez niwelowanie róĝnic ib osiÈganie spójnoĂci miÚdzy poszczegól- nymi regionami. W tym zakresie polityka regionalna utoĝsamiana jest czÚsto z poli- tykÈ spójnoĂci, gdyĝ ma na celu zmniejszenie róĝnic w poziomie rozwoju gospodarczego miÚdzy poszczególnymi regionami². W teoretycznym sporze dotyczÈcym oddziaïywania polityki regionalnej poja- wiajÈ siÚ dwie przeciwstawne koncepcje:

pierwsza z nich tzw. wyrównawcza, druga – polaryzacyjna (Bachtler, 1996). Zwolen- nicy wariantu wyrównawczego opowiadajÈ siÚ za interwencjÈ pañstwa, którÈ naleĝy skierowaÊ do regionów najbiedniejszych.

Celem tej interwencji byïaby restrukturyzacja gospodarki, która powinna siÚ przy- czyniÊ do zwiÚkszenia dynamiki wzrostu

(5)

i uruchomienia procesu „doganiania”

obszarów (regionów) bogatych. Zwolen- nicy wariantu polaryzacyjnego uwaĝajÈ, ĝe wszelka ingerencja narusza mechanizm rynkowy, który jest najbardziej efektywny.

W opinii reprezentantów tej opcji jakakol- wiek interwencja pañstwa nie tylko nie jest

w stanie pomóc regionom sïabszym, lecz takĝe moĝe byÊ przyczynÈ ich niedorozwoju (Levison, 1992)³.

Za punkt zwrotny w ksztaïtowaniu siÚ europejskiej polityki regionalnej/spójnoĂci uwaĝa siÚ reformÚ Europejskiego Fundu- szu Rozwoju Regionalnego (EFRR), która

Tabela 1. Ranking Doing Business w kategorii zakïadanie dziaïalnoĂci gospodarczej

2006 r. 2015 r.

Miejsce

w rankingu Kraj DTF – liczba punktów

Miejsce

wbrankingu Kraj DTF – liczba punktów

1 Belgia 94,31 1 Litwa 97,70

2 Finlandia 93,10 2 Portugalia 96,28

3 WÚgry 93,07 3 Estonia 95,06

4 Sïowenia 92,97 4 Szwecja 94,62

5 Francja 92,50 5 Wielka

Brytania 94,57

6 Irlandia 92,41 6 Sïowenia 94,53

7 Dania 91,79 7 Belgia 94,50

8 Rumunia 91,58 8 Irlandia 94,18

9 Szwecja 91,31 9 otwa 94,15

10 Estonia 90,95 10 Holandia 94,14

11 Portugalia 90,22 11 Dania 94,04

12 Wielka

Brytania 90,04 12 Francja 93,14

13 Buïgaria 89,68 13 Finlandia 93,11

14 Cypr 89,30 14 Rumunia 91,94

15 otwa 89,20 15 Wïochy 91,13

16 Wïochy 87,42 16 Buïgaria 91,10

17 Holandia 86,97 17 Grecja 90,70

18 Sïowacja 86,63 18 WÚgry 90,56

19 Luksemburg 85,52 19 Cypr 89,23

20 Litwa 82,52 20 Sïowacja 88,54

21 Polska 81,70 21 Luksemburg 86,46

22 Chorwacja 81,48 22 Hiszpania 86,30

23 Republika

Czeska 81,03 23 Chorwacja 86,21

24 Niemcy 80,82 24 Polska 85,94

25 Austria 79,67 25 Republika

Czeska 85,23

26 Malta 74,30 26 Austria 83,45

27 Grecja 70,90 27 Niemcy 83,37

28 Hiszpania 68,88 28 Malta 78,43

½ródïo: opracowanie wïasne na podstawie: http://www.doingbusiness.org (01.08.2016).

(6)

zostaïa przeprowadzona w 1979 roku.

Wprowadzono wtedy zasady programowania interwencji i odejĂcia od wspierania przez UniÚ pojedynczych projektów na rzecz wspóïfinansowania kompleksowych, zintegrowanych i majÈcych wieloletni cha- rakter planów rozwoju. Ewolucji podlegaïa tak sama jej koncepcja, jak i jej cele oraz instrumenty finansowe. EwolucjÚ celów ibinstrumentów finansowych polityki regionalnej prezentuje tabela 2.

Tabela 2 przedstawia jak ewoluowaïy fundusze unijne oraz cele polityki rozwoju regionalnego w róĝnych okresach programowania. Najwaĝniejszym celem dla Polski jest Cel 1 skierowany do regio- nów o PKB per capita mniejszym niĝ 75%

Ăredniej unijnej (tzn. regionów nierozwi-

niÚtych)⁴. Interwencje finansowe realizowane w ramach tego celu majÈ za zadanie zwiÚkszenie spójnoĂci najsïabiej rozwiniÚ- tych pañstw czïonkowskich i regionów, poprzez poprawÚ warunków dla wzrostu gospodarczego i zwiÚkszania zatrudnienia m.in. poprzez rozwój sektora MSP. Zreali- zowane formy wsparcia z dwóch gïównych funduszy unijnych, tj. Europejskiego Fun- duszu Spoïecznego⁵ i Europejskiego Fun- duszu Rozwoju Regionalnego⁶, umoĝliwiïy wzrost konkurencyjnoĂci, zdobycie nowych inwestorów, zwiÚkszenie moĝliwoĂci produkcyjnych, implementacjÚ innowacyjnych rozwiÈzañ technologicznych. ReasumujÈc, polityka rozwoju regionalnego wobec MSP od samego poczÈtku oferowaïa i nadal oferuje róĝnorodne formy pomocy, które

Tabela 2. Porównanie celów i instrumentów finansowych (funduszy unijnych) polityki regionalnej 2000–2020

2000–2006 2007–2013 2014–2020

Cel Cel 1

Promocja rozwoju ibdostosowanie strukturalne regionów sïabo rozwiniÚtych

Cel 1 Konwergencja

Cel 1

Inwestycje w rozwój gospodarczy i wzrost zatrudnienia

Cel 2

Wzmocnienie spoïecznej i gospodarczej

transformacji regionów przeĝywajÈcych kryzys strukturalny

Cel 2

KonkurencyjnoĂÊ i zatrudnienie

Cel 2 Europejska wspóïpraca terytorialna

Cel 3

Pomoc w adaptacji ibmodernizacji polityki ibsystemu edukacji, szkoleñ i zatrudnienia

Cel 3 Europejska wspóïpraca terytorialna

Fundusze Europejski Fundusz Spoïeczny (EFS)

Europejski Fundusz Spoïeczny (EFS)

Europejski Fundusz Spoïeczny (EFS) Europejski Fundusz

Rozwoju

Regionalnego (EFRR)

Europejski Fundusz Rozwoju

Regionalnego (EFRR)

Europejski Fundusz Rozwoju

Regionalnego (EFRR) Europejski Fundusz

Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR)

Fundusz SpójnoĂci (FS) Fundusz SpójnoĂci (FS)

Finansowy Instrument Orientacji Ryboïówstwa (FIOR)

½ródïo: opracowanie wïasne na podstawie dokumentów programowych.

(7)

majÈ zasiÚg regionalny i ponadnarodowy.

DziÚki przyjÚtym regulacjom, takim jak np. harmonizacja prawa, stosowanie zasad uczciwej konkurencji czy teĝ liberalizacji handlu, nasz sektor MSP moĝe z powodze- niem konkurowaÊ na rynku unijnym, abco najwaĝniejsze – efektywnie wpïywaÊ na roz- wój regionów.

O tym jak waĝnym sektorem, nie tylko dla Polski, lecz takĝe dla Unii Europejskiej, sÈ mikro- i maïe przedsiÚbiorstwa ĂwiadczÈ uruchamiane programy, w których polscy przedsiÚbiorcy brali czynny udziaï. Jednym z nich byï program „Small Business Act”.

Jego gïównym celem byïa promocja przed- siÚbiorczoĂci, a okreĂlono w nim 10bzasad wspierajÈcych MSP we wzroĂcie oraz tworzeniu miejsc pracy, m.in.: stworzenie warunków (w tym prawnych i finansowych), w których przedsiÚbiorcy i przedsiÚbior- stwa rodzinne mogÈ dobrze prosperowaÊ;

zagwarantowanie przedsiÚbiorcy, którego przedsiÚbiorstwo zostaïo postawione w stan upadïoĂci, moĝliwoĂÊ szybkiego otrzymania „drugiej szansy”; sprawienie, by organy administracji publicznej lepiej reagowaïy na potrzeby MSP; uïatwianie dostÚpu do finansowania oraz wspieranie podnoszenia kwalifikacji i innowacji.

Kolejnym programem wspierajÈcym sektor MSP jest program COSME (urucho- miony 1 stycznia 2014 roku i otwarty do 31 grudnia 2020 r.). Celem gïównym programu jest wzmocnienie konkurencyjnoĂci MSP i krzewienie kultury przedsiÚbiorczo- Ăci. Cel gïówny ma byÊ osiÈgniÚty w wyniku realizacji nastÚpujÈcych celów szczegóïo- wych: poprawa dostÚpu do instrumentów finansowych, poprawa warunków konku- rencyjnoĂci i promocja przedsiÚbiorczoĂci.

W ramach programu COSME nasi przed- siÚbiorcy bÚdÈ mogli realizowaÊ projekty, które umoĝliwiÈ wdroĝenie nowoczesnych technologii, wymianÚ doĂwiadczeñ poprzez propagowanie ponadnarodowej wspóïpracy klastrów i sieci biznesowych, odbudowÚ usïug „niszowych”, cyfryzacjÚ sektora MSP oraz wprowadzenie „unikalnych” nowych produktów i usïug.

BilansujÈc dziaïania, jakie wdroĝyïa ib stosuje Unia Europejska wobec sektora MSP, moĝemy podzieliÊ je na trzy gïówne kierunki, tj.: ograniczenie iloĂci procedur administracyjnych i podatkowych, modyfi- kacjÚ prawa handlowego ze szczególnym uwzglÚdnieniem dyrektywy dotyczÈcej Ăwiadczenia usïug⁷ oraz uproszczenie pro-

cedur w pozyskiwaniu Ărodków z funduszy strukturalnych UE (RozporzÈdzenie PE ib Rady (UE) Nr 1287/2013, Dz. Urz. UE L 347).

2.2. Analiza wybranych form wsparcia sektora MSP z funduszy unijnych Na potrzeby niniejszego artykuïu analiza wybranych form wsparcia rozwoju sektora MSP z funduszy unijnych zostaïa podzielona na trzy okresy programowania, dla których zostaïy wybrane najistotniejsze (zdaniem autora) programy, umoĝliwiajÈce zwiÚkszenie udziaïu sektora MSP w gene- rowaniu produktu krajowego brutto oraz podniesieniu konkurencyjnoĂÊ polskich regionów. CechÈ wspólnÈ funduszy unijnych dla wszystkich poniĝej przeanalizowa- nych okresów programowania jest:

1) obowiÈzek wykorzystania otrzymanej dotacji na ĂciĂle okreĂlone we wniosku o dofinansowanie;

2) posiadanie wkïadu wïasnego, który nie musi mieÊ formy pieniÚĝnej, moĝe to byÊ np. gwarancja bankowa;

3) szeroki wachlarz moĝliwoĂci inwestycyjnych, przedsiÚbiorca moĝe wykorzy- staÊ otrzymane Ărodki, m.in. na inwestycje wb sprzÚt i urzÈdzenia, promocjÚ ponadregionalnÈ oraz rozwój swoich pracowników;

4) priorytetowe traktowanie (na etapie programowania) sektora MSP ze szcze- gólnym uwzglÚdnieniem mikro- i maïych firm;

5) refinansowa forma otrzymanej dotacji, co oznacza w praktyce koniecznoĂÊ poniesienia kosztów inwestycji ze Ărod- ków wïasnych, a dopiero po rozliczeniu – ich zwrot;

6) aplikowanie o Ărodki UE na podstawie zïoĝonych projektów przygotowanych wb tzw. generatorach wniosków aplika- cyjnych.

2.2.1. Pierwszy okres programowania 2004–2006

Podstawowym dokumentem wprowa- dzajÈcym zasady wykorzystania funduszy unijnych na lata 2004–2006 byï Narodowy Plan Rozwoju (NPR)⁸. Realizacji NPR sïu- ĝyïo m.in. 5 sektorowych programów operacyjnych, jeden zintegrowany program operacyjny i pomoc techniczna. AlokacjÚ Ărodków pomiÚdzy poszczególne programy prezentuje tabela 3.

(8)

Do najwaĝniejszych programów skierowanych do sektora MSP w tym okresie programowania zaliczamy: Sektorowy Pro- gram Operacyjny Wzrost Konkurencyj- noĂci PrzedsiÚbiorstw (SPO WKP), Zin- tegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR) oraz Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich (SPO RZL). Priorytety skierowane do przedsiÚbiorców oraz wartoĂÊ zrealizowanego dofinansowania prezentuje tabela 4.

AnalizujÈc efekty wsparcia sektora MSP na podstawie tabeli 4, zauwaĝyÊ naleĝy, ĝe wszystkie zaplanowane dziaïania wspie- rajÈce rozwój i konkurencyjnoĂÊ mikro-, maïych i Ărednich firm cieszyïy siÚ bardzo duĝym zainteresowaniem, a na koniec okresu programowania (2006 r.) osiÈ- gniÚto wykorzystanie na Ărednim poziomie 102,5%. Zdecydowanie najwyĝszy wskaěnik (108,9%) uzyskaïo Dziaïanie 2.1.

Wzrost konkurencyjnoĂci maïych i Ăred- nich przedsiÚbiorstw poprzez doradztwo.

Realizacja SPO WKP spowodowaïa m.in.

powstanie ok. 38 tys. nowych miejsc pracy;

dofinansowano 65 instytucji z otoczenia biznesu; udzielono wsparcia 27 parkom przemysïowym, 17 parkom naukowo-tech- nologicznym oraz 19 inkubatorom tech- nologicznym; zrealizowano 80 projektów celowych, polegajÈcych na prowadzeniu badañ naukowych majÈcych praktyczne zastosowanie wbgospodarce; 398 przedsiÚ- biorstw wdroĝyïo nowe technologie, dziÚki

wsparciu w zakresie specjalistycznych usïug doradczych; ze wsparcia na inwestycje sko- rzystaïo 3220 przedsiÚbiorstw, w tym 3186 zbsektora MSP (MRR, 2009).

Celem ZPORR byïo podniesienie kon- kurencyjnoĂci regionów oraz przeciwdzia- ïanie ich marginalizacji. Z perspektywy wsparcia sektora MSP cel ten zostaï zreali- zowany przez takie dziaïania, jak:

1) stworzenie warunków dla rozwoju zaso- bów ludzkich na poziomie lokalnym ib regionalnym, a takĝe poprawÚ zdol- noĂci do programowania i realizacji projektów w zakresie rozwoju zasobów ludzkich;

2) wsparcie zatrudnienia poprzez stymulowanie powstawania nowych mikro- przedsiÚbiorstw oraz zapewnienie nowo zarejestrowanym mikroprzedsiÚbiorcom pomocy w wykorzystaniu dostÚpnych instrumentów wsparcia;

3) zwiÚkszenie konkurencyjnoĂci mikro- przedsiÚbiorstw poprzez uïatwienie dostÚpu do specjalistycznego doradztwa oraz zwiÚkszenie zdolnoĂci inwestycyjnej w poczÈtkowym okresie funkcjonowania.

Z Dziaïania 3.4. MikroprzedsiÚbior- stwa skorzystaïo blisko 3000 firm, które otrzymaïy dotacjÚ na specjalistyczne usïugi doradcze oraz pomoc inwestycyjnÈ obej- mujÈcÈ zakup Ărodków trwaïych i moder- nizacjÚ lokali, w których prowadzona ma byÊ dziaïalnoĂÊ gospodarcza. Zrealizo- wano 378 projektów. Szkoleniami objÚto

Tabela 3. Alokacja Ărodków pomiÚdzy programy operacyjne

Program operacyjny Alokacja Ărodków w mln euro Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego

(ZPORR) 2968

Sektorowy Program Operacyjny Wzrost KonkurencyjnoĂci

PrzedsiÚbiorstw (SPO WKP) 1251

Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich

(SPO RZL) 1470

Sektorowy Program Operacyjny Transport (SPOT) 1163

Sektorowy Program Operacyjny „Restrukturyzacja

ibmodernizacja sektora ĝywnoĂciowego oraz rozwój obszarów wiejskich” (SPO ROL)

1193 Sektorowy Program Operacyjny „Ryboïówstwo i Przetwórstwo

Ryb” (SPO Ryby) 0,21

Program Operacyjny Pomoc Techniczna 2004–2006 (PO PT) 0,03

½ródïo: opracowanie wïasne na podstawie sprawozdania koñcowego z realizacji NPR.

(9)

Tabela 4. Priorytety, dziaïania skierowane do przedsiÚbiorców i wartoĂÊ zrealizowanego dofinansowania

Priorytet/dziaïanie Alokacja w mln PLN

Wykorzystanie w mln PLN

Wykorzystanie alokacji w % Sektorowy Program Operacyjny Wzrost KonkurencyjnoĂci PrzedsiÚbiorstw (SPO WKP)

Priorytet 1. Rozwój przedsiÚbiorczoĂci i wzrost innowacyjnoĂci poprzez wzmocnienie instytucji otoczenia biznesu Dziaïanie 1.1. Wzmocnienie instytucji

wspierajÈcych dziaïalnoĂÊ przedsiÚbiorstw 139,8 142,3 101,8 Dziaïanie 1.2. Poprawa dostÚpnoĂci do

zewnÚtrznego finansowania inwestycji

przedsiÚbiorstw 753,3 766,9 101,8

Dziaïanie 1.3. Tworzenie korzystnych

warunków dla rozwoju firm 634,7 706,4 111,3

Dziaïanie 1.4. Wzmocnienie wspóïpracy miÚdzy sferÈ badawczo-rozwojowÈ

abgospodarkÈ 510,2 525,5 103,0

Dziaïanie 1.5. Rozwój systemu dostÚpu przedsiÚbiorców do informacji i usïug publicznych on-line

395,6 423,3 107,0

Priorytet 2. BezpoĂrednie wsparcie przedsiÚbiorstw

Dziaïanie 2.1. Wzrost konkurencyjnoĂci maïych i Ărednich przedsiÚbiorstw poprzez doradztwo

54,8 59,7 108,9

Dziaïanie 2.2. Wsparcie konkurencyjnoĂci produktowej i technologicznej

Dziaïanie 2.3. Wzrost konkurencyjnoĂci maïych i Ărednich przedsiÚbiorstw poprzez inwestycje

1449,5 1484,3 102,4

Dziaïanie 2.4. Wsparcie dla przedsiÚwziÚÊ w zakresie dostosowania przedsiÚbiorstw do

wymogów ochrony Ărodowiska 713,5 733,5 102,8

Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR) Priorytet 2. Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach Dziaïanie 2.1. Rozwój umiejÚtnoĂci

powiÈzany z potrzebami regionalnego rynku pracy i moĝliwoĂci ksztaïcenia ustawicznego wbregionie

431,3 427,6 99,14

Dziaïanie 2.5. Promocja przedsiÚbiorczoĂci 176,6 175,5 99,38 Priorytet 3. Rozwój lokalny

Dziaïanie 3.4. MikroprzedsiÚbiorstwa 168,4 175,8 104,39

Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich (SPO RZL) Priorytet 2. BezpoĂrednie wsparcie przedsiÚbiorstw

Dziaïanie 2.3. Rozwój kadr nowoczesnej

gospodarki 760,7 697,9 91,74

½ródïo: opracowanie wïasne na podstawie sprawozdañ koñcowych z SPO WKP, ZPORR i SPO RZL.

(10)

18,2btys.bosób, z doradztwa skorzystaïo ok.

15,9b tys. osób, ze wsparcia pomostowego – 7,3b tys. osób, a jednorazowe dotacje na otwarcie dziaïalnoĂci gospodarczej otrzy- maïo 7,2 tys. osób (MRR, 2010).

2.2.2. Drugi okres programowania 2007–2013

Efektem realizacji wsparcia z funduszy unijnych po pierwszym okresie programowania jest przede wszystkim bezpoĂred- nie wsparcie przedsiÚbiorstw, w tym m.in.

wdroĝenie nowych technologii, co przyczy- niïo siÚ do poprawy warunków funkcjonowania sektora MSP, a przez to do wzrostu jego konkurencyjnoĂci. Realizacja projek- tów sïuĝÈcych rozwojowi zasobów ludzkich przeïoĝyïa siÚ na dopïyw wysoko wykwalifi- kowanych kadr do gospodarki i podniesienie jakoĂci pracowników w sektorze MSP.

W drugim okresie programowania Pol- ska miaïa do dyspozycji prawie 60 mld

euro. Byïa to najwyĝsza alokacja spoĂród wszystkich pañstw czïonkowskich (kolejna Hiszpania ok. 36 mld euro). Zasady programowania i wykorzystania funduszy unijnych w okresie 2007–2014 zostaïy zapisane w Narodowej Strategii SpójnoĂci (NSS) (nazwa urzÚdowa: Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia – NSRO⁹). Dziaïania skierowane do przedsiÚbiorców zostaïy zawarte w ramach nastÚpujÈcych Progra- mów Operacyjnych (PO): PO Innowacyjna Gospodarka (PO IG), PO Kapitaï Ludzki (PO KL), PO Rozwój Polski Wschodniej (PO RPW) oraz Regionalne Programy Operacyjne (RPO). Tabela 5 prezentuje najistotniejsze (zdaniem autora) dziaïania z perspektywy rozwoju sektora MSP.

AnalizujÈc wyniki z tabeli 5, moĝemy zauwaĝyÊ, ĝe, tak jak w poprzednim okresie programowania, wykorzystanie Ărodków alokowanych do dziaïañ skierowanych do sektora MSP jest bardzo wysokie, gdyĝ Ărednia ze wszystkich form wsparcia prze-

Tabela 5. Priorytety, dziaïania skierowane do przedsiÚbiorców i wartoĂÊ zrealizowanego dofinansowania

Priorytet/dziaïanie/poddziaïanie Alokacja w mln PLN

Wykorzystanie alokacji w % Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (PO IG)

Priorytet 1. Badania i rozwój nowoczesnych technologii Dziaïanie 1.3. Wsparcie projektów B+R

nabrzecz przedsiÚbiorców realizowanych przez jednostki naukowe

1596,6 1492,1 93,45

Dziaïanie 1.4. Wsparcie projektów celowych 1871,7 1743,2 93,13 Priorytet 3. Kapitaï dla innowacji

Dziaïanie 3.1. Inicjowanie dziaïalnoĂci

innowacyjnej (nowe MSP) 813,4 741,3 91,14

Priorytet 4. Inwestycje w innowacyjne przedsiÚwziÚcia Dziaïanie 4.1. Wsparcie wdroĝeñ wyników

prac B+R 1395,6 916,9 67,45

Dziaïanie 4.2. Stymulowanie dziaïalnoĂci B+R przedsiÚbiorstw oraz wsparcie

wbzakresie wzornictwa przemysïowego 774,1 687,9 88,89

Dziaïanie 4.4. Nowe inwestycje o wysokim

potencjale innowacyjnym 7163,1 6517,1 90,98

Priorytet 5. Dyfuzja innowacji Dziaïanie 5.2. Wspieranie instytucji otoczenia

biznesu ĂwiadczÈcych usïugi proinnowacyjne oraz ich sieci o znaczeniu ponadregionalnym

274,6 257,5 93,75

(11)

Priorytet/dziaïanie/poddziaïanie Alokacja w mln PLN

Wykorzystanie alokacji w % Dziaïanie 5.3. Wspieranie oĂrodków

innowacyjnoĂci 1033,3 1073,2 103,86

Dziaïanie 5.4. ZarzÈdzanie wïasnoĂciÈ

intelektualnÈ 106,7 55,5 52,94

Priorytet 6. Polska gospodarka na rynku miÚdzynarodowym

Dziaïanie 6.1. Paszport do eksportu 344,2 326,8 94,94

Priorytet 8. Spoïeczeñstwo informacyjne Dziaïanie 8.1. Wspieranie dziaïalnoĂci

gospodarczej w dziedzinie gospodarki elektronicznej

1306,4 1223,3 93,64

Dziaïanie 8.2. Wspieranie wdraĝania elektronicznego biznesu typu B2B (szczególnie MSP)

1630,9 1612,7 98,88

Dziaïanie 8.4. Zapewnienie dostÚpu do

Internetu na etapie „ostatniej mili” (MSP) 797,5 604,4 75,79 Program operacyjny Rozwój Polski Wschodniej (PO RPW)

Priorytet 1. Nowoczesna gospodarka

Dziaïanie 1.3. Wspieranie innowacji 2012,8 1926,8 95,73

Priorytet 2. Infrastruktura spoïeczeñstwa informacyjnego Dziaïanie 2. SieÊ szerokopasmowa Polski

Wschodniej 1207,8 778,6 64,46

Priorytet 3. Wojewódzkie oĂrodki wzrostu Dziaïanie 3.2. Infrastruktura turystyki

kongresowej i targowej 248,2 224,4 90,41

Priorytet 5. Zrównowaĝony rozwój potencjaïu turystycznego opartego o warunki naturalne Dziaïanie 5.1. Promowanie zrównowaĝonego

rozwoju turystyki 19,2 19,2 100

Program Operacyjny Kapitaï Ludzki (PO KL)

Priorytet 2. Rozwój zasobów ludzkich i potencjaïu adaptacyjnego przedsiÚbiorstw oraz poprawa stanu zdrowia pracujÈcych

Poddziaïanie 2.1.1. Rozwój kapitaïu

ludzkiego w przedsiÚbiorstwach 1651,1 1513,6 91,67

Poddziaïanie 2.2.1. Poprawa jakoĂci usïug Ăwiadczonych przez instytucje wspierajÈce

rozwój przedsiÚbiorczoĂci i innowacyjnoĂci 274,2 227,2 82,86 Priorytet 8. Regionalne kadry gospodarki

Poddziaïanie 8.1.1. Wspieranie rozwoju kwalifikacji zawodowych i doradztwo dla

Poddziaïanie 8.1.2. Wsparcie procesów

adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie 1486,9 1386,2 93,23

½ródïo: opracowanie wïasne na podstawie sprawozdañ koñcowych z PO IG, PO RPW i PO KL.

(12)

kroczyïa 90% alokacji. BiorÈc pod uwagÚ obszary wsparcia o najwyĝszym dofinan- sowaniu, naleĝy zwróciÊ uwagÚ przede wszystkim na Dziaïanie 4.4. Nowe inwestycje ob wysokim potencjale innowacyjnym.

W jego zakresie przedsiÚbiorcy zrealizowali projekty inwestycyjne, których gïównym celem byïo podniesienie poziomu innowacji, co ma kluczowe znaczenie dla konku- rencyjnoĂci naszych regionów. Ze wszystkich wymienionych w tabeli 6 programów operacyjnych przedsiÚbiorcy skorzystali przede wszystkim z Programu Operacyj- nego Innowacyjna Gospodarka. To w PO IG, mikro-, maïe i Ărednie przedsiÚbiorstwa stanowiÈ najwiÚkszy odsetek beneficjentów zarówno pod wzglÚdem iloĂci, jak i wysoko- Ăci otrzymanych dotacji. Ècznie w caïym programie zawarto ok. 18,5 tys. umów, zb tego prawie 85% zrealizowali przedsiÚ- biorcy (MIiR, 2015).

Program Operacyjny Kapitaï Ludzki stanowi kontynuacjÚ SPO Rozwój Zasobów Ludzkich. W ramach PO KL przedsiÚbiorcy mogli braÊ udziaï w róĝnych formach podnoszenia kwalifikacji, doszkalania swoich pracowników oraz korzystania z doradztwa finansowego i gospodarczego. W ramach tego programu istniaïa teĝ moĝliwoĂÊ, dziÚki Dziaïaniu 6.2. Wsparcie oraz promocja przedsiÚbiorczoĂci i samozatrudnienia, zaïoĝenia wïasnej dziaïalnoĂci gospodarczej. Celem Dziaïania byïa promocja oraz wspieranie inicjatyw i rozwiÈzañ zmierza- jÈcych do tworzenia nowych miejsc pracy oraz budowy postaw kreatywnych, sïuĝÈ- cych rozwojowi przedsiÚbiorczoĂci ibsamo- zatrudnienia. Beneficjenci tego Dziaïania otrzymywali wsparcie szkoleniowe, doradcze i finansowe w formie wsparcia pomostowego i jednorazowej dotacji inwestycyjnej do 40 tys. PLN. Efektem tego Dziaïania byïo powstanie ok. 1000 mikroprzedsiÚ- biorstw do koñca 2013 r. (MIiR, 2015).

DuĝÈ zmianÈ dla przedsiÚbiorców (wbstosunku do poprzedniego okresu programowania) byïo zastÈpienie Zintegro- wanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (zarzÈdzanego centralnie, ab realizowanego regionalnie) 16 Regio- nalnymi Programami Operacyjnymi, które zbzaïoĝenia miaïy byÊ bardziej dostosowane do potrzeb poszczególnych województw.

Tworzone byïy „oddolnie”, czyli gmina budowaïa swój plan rozwoju, przekazywaïa na poziom powiatu, powiat zaĂ – na poziom województwa do UrzÚdu Marszaïkow-

skiego, który odpowiadaï za jego realizacjÚ.

AnalizujÈc SWOT dla naszych regionów (województw), moĝemy zwróciÊ uwagÚ, ĝe prawie wszystkie regiony zidentyfikowaïy zbyt niski poziom konkurencyjnoĂci sektora MSP, przede wszystkim z perspektywy jego innowacyjnoĂci oraz niskiego poziomu kapitaïu wïasnego. Z tego teĝ wzglÚdu wbkaĝdym z 16 RPO znajdziemy dziaïania wspierajÈce rozwój firm przez inwestycje wb nowoczesne technologie oraz kapitaï ludzki. PrzyjÚta zasada programowania RPO (czyli powstanie w rzeczywistoĂci 16bróĝnych Programów Operacyjnych) spo- wodowaïa zróĝnicowanie przedsiÚbiorców w dostÚpie do Ărodków unijnych. To zarzÈd regionu decydowaï ile zbcaïej wynegocjowa- nej kwoty na RPO przeznaczy dla sektora MSP. RozbieĝnoĂÊ byïa duĝa, np. wb woje- wództwie opolskim udziaï wyniósï ok. 50%, w maïopolskim – ok. 20%, abwbmazowiec- kim – ok. 30%. OczywiĂcie przyjÚte poziomy dofinansowania sektora MSP wb ramach RPO zdywersyfikowaïy zarówno iloĂÊ, jak i wielkoĂÊ otrzymanego wsparcia.

ReasumujÈc drugi okres programowania pod kÈtem funkcjonowania sektora MSP, zrealizowane inwestycje przyczyniïy siÚ do podniesienia konkurencyjnoĂci, zwïasz- cza zb perspektywy dziaïañ innowacyjnych, umoĝliwiïy wspóïpracÚ z instytucjami naukowo-badawczymi oraz wpïynÚïy na jakoĂÊ kapitaïu ludzkiego tak zarzÈdzajÈ- cego, jak i pracujÈcego w mikro-, maïych ibĂrednich firmach.

2.2.3. Trzeci okres programowania 2014–2020

Kolejny okres programowania na lata 2014–2020 to dla Polski moĝliwoĂÊ wykorzystania alokacji na poziomie ok.

82,5b mlnb euro. Podobnie jak w latach 2007–2013, jesteĂmy najwiÚkszym biorcÈ netto z funduszy unijnych. Wynegocjo- wana pula Ărodków zostanie przeznaczona na wsparcie dziaïañ innowacyjnych, rozwój przedsiÚbiorczoĂci, budowÚ infrastruktury drogowej, badania i rozwój oraz rozwój spoïeczeñstwa informacyjnego.

W obecnym okresie programowania cele oraz zasady wykorzystania funduszy unijnych zostaïy zawarte w ramach Umowy Partnerstwa¹⁰. W nowym okresie programowania beneficjenci bÚdÈ mieli do dyspozycji 7 Programów Operacyjnych. Ich poziom alokacji prezentuje rysunek 1.

(13)

Analiza danych z rysunku 1 potwierdza tendencje, które zostaïy zaprezentowane wbUmowie Partnerstwa w zakresie realizacji inwestycji dotowanych z funduszy unijnych. Ponad poïowÚ – 79,03% stanowi plan inwestycyjny zwiÈzany z rozwojem infrastruktury i Ărodowiska oraz dziaïaniami zaplanowanymi w ramach inteligentnego rozwoju. WartoĂciowo na te dwa programy przeznaczono kwotÚ ok. 36 mld euro.

Konstrukcja Programów Operacyjnych na lata 2014–2020 roĝni siÚ od poprzedniego okresu programowania, gdyĝ priorytety zostaïy dostosowane do tzw. celów tematycznych¹¹. ¥rodki przeznaczone dla sektora MSP majÈ obecnie wspieraÊ kon- kurencyjnoĂÊ gospodarki gïównie przez innowacje tworzone we wspóïpracy sektora biznesu ze Ăwiatem nauki (Krasuska, 2014).

Wybrane Programy Operacyjne dla przed- siÚbiorców, cele oraz osie priorytetowe prezentuje tabela 6.

NajwiÚksza zmiana w stosunku do poprzedniego okresu programowania 2007–2013 wiÈĝe siÚ z Programem Opera- cyjnym Polska Wschodnia. W przeciwieñ- stwie do Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej to przede wszystkim firmy, a nie szkoïy i samorzÈdy, bÚdÈ gïów- nym odbiorcÈ zaplanowanej pomocy. Do beneficjentów trafi kwota ok. 960 mln euro.

Start-upy, internacjonalizacja sektora MSP oraz promocja miÚdzynarodowa to gïówne kierunki zakïadanych inwestycji.

Podobnie jak w latach 2007–2013, obsïuga przedsiÚbiorców zostaïa zapla- nowana w ramach Regionalnych Progra- mów Operacyjnych i bÚdzie obsïugiwana

na poziomie urzÚdów marszaïkowskich.

Zakïada siÚ wspóïfinansowanie m.in. takich projektów, jak: handel elektroniczny, tworzenie nowych miejsc pracy oraz inwestycje w innowacyjne przedsiÚwziÚcia.

KolejnÈ „nowoĂciÈ” zwiÈzanÈ z kreowa- niem postaw przedsiÚbiorczych sÈ poĝyczki udzielane w ramach PO WER na rozpo- czÚcie wïasnej dziaïalnoĂci gospodarczej.

Ta forma wsparcia kierowana jest do ludzi mïodych do 29 r.ĝ. ¥rodkami na ten cel zarzÈdza Bank Gospodarstwa Krajowego.

OcenÚ przyjÚtych zasad programowania oraz trafnoĂci doboru dziaïañ w osiach priorytetowych bÚdziemy mogli czÚĂciowo oceniÊ juĝ na koniec 2017 r., gdyĝ wtedy nastÈpi przeglÈd okresowy zrealizowanych form wsparcia w ramach wszystkich 7 Pro- gramów Operacyjnych.

Zagadnieniem niezwykle istotnym z perspektywy efektywnoĂci absorpcji funduszy unijnych sÈ ograniczenia w pozyskaniu tej formy dofinansowania. BiorÈc pod uwagÚ m.in. raporty dotyczÈce zamkniÚcia pro- gramów operacyjnych, takie jak: Wpïyw realizacji sektorowego programu operacyj- nego WKP na lata 2004–2006 na poziom innowacyjnoĂci polskich przedsiÚbiorstw.

Raport koñcowy. Uniconsult, Warszawa 2008; Stan wykorzystania funduszy europej- skich. BCC, Warszawa 2014 oraz Koñcowy raport z postÚpu wdraĝania Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regional- nego 2004–2006, Warszawa 2010, jak teĝ opiniÚ badaczy (Wolañski, Piotrowski, CieĂlak, Janasz, Heller) oraz stanowisko osób bezpoĂrednio zarzÈdzajÈcych projek- tami (wbtym autora niniejszego opracowa-

Rysunek 1. WartoĂÊ alokacji na poszczególne Programy Operacyjne w mld euro

0 Program Infrastruktura

i Środowisko

Program Inteligentny

Rozwój

Program Polska Cyfrowa

Program Wiedza Edukacja

Rozwój

Program Polska Wschodnia

Program 1Pomoc Techniczna 27,41

8,61

2,17

4,69

2,0 0,7

5 10 15 20 25 30

½ródïo: opracowanie wïasne na podstawie Umowy Partnerstwa.

(14)

nia), do najczÚĂciej wskazywanych barier moĝemy zaliczyÊ m.in.:

1) koniecznoĂÊ przygotowania projektu wb zbyt rozbudowanych generatorach wniosków o dofinansowanie, co powoduje niejednokrotnie koniecznoĂÊ sko- rzystania z dodatkowo pïatnych usïug firm consultingowych;

2) preferowanie w ogïaszanych konkursach firm produkcyjnych, co moĝe zakïócaÊ zasadÚ konkurencyjnoĂci w dostÚpie do tej formy finansowania;

3) brak – zwïaszcza przez firmy typu start-up – Ărodków finansowych na wkïad wïasny;

4) zbyt dïugi czas oczekiwania na decyzjÚ o przyznaniu Ărodków (niejednokrotnie

powyĝej 6 m-cy od daty zïoĝenia wniosku o dofinansowanie);

5) zbyt niski poziom tzw. zaliczki (maksy- malnie 20% wartoĂci dofinansowania);

6) zbyt rozbieĝne (pomiÚdzy regionami) interpretacje przepisów wdroĝeniowych;

7) duĝe rozdrobnienie programów, które powoduje problemy w dostÚpie do informacji dotyczÈcych zasad ogïaszanych konkursów;

8) brak uproszczeñ zwiÈzanych z ubiega- niem siÚ o fundusze unijne dla mikro- przedsiÚbiorców w zakresie realizacji maïych projektów, co powoduje ograniczenie wykorzystania wsparcia unijnego przez ten sektor gospodarki;

Tabela 6. Wybrane Programy Operacyjne i priorytety dla przedsiÚbiorców na lata 2014–220

Nazwa Programu Cel OĂ priorytetowa

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój

Wzrost innowacyjnoĂci polskiej gospodarki

realizacja celu zostanie zapewniona przez zwiÚkszenie nakïadów

przedsiÚbiorców na B+R , warunkiem rozliczenia projektów bÚdzie ich wdroĝenie

I. Wsparcie prowadzenia prac B+R przez przedsiÚbiorstwa II. Wsparcie otoczenia ibpotencjaïu przedsiÚbiorstw do prowadzenia dziaïalnoĂci B+R+I

III. Wsparcie innowacji wbprzedsiÚbiorstwach

Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój

dla programu POWER nie ma jednego celu gïównego; cele zostaïy dopasowane do osi priorytetowych;

do najwaĝniejszych zaliczamy m.in.:

podniesienie kompetencji osób uczestniczÈcych w procesie edukacji, zwiÚkszenie zatrudnienia osób mïodych do 29 r.ĝ., zwiÚkszenie efektywnoĂci funkcjonowania urzÚdów publicznych na rynku pracy, profesjonalizacjÚ kadr instytucji rynku pracy, zapewnienie wysokiej jakoĂci usïug Ăwiadczonych na rzecz przedsiÚbiorców oraz zwiÚkszenie mobilnoĂci ponadnarodowej

II. Efektywne polityki publiczne dla rynku pracy, gospodarki i edukacji

Program Operacyjny Polska Wschodnia

Wzrost konkurencyjnoĂci

ibinnowacyjnoĂci makroregionu Polski Wschodniej

cel zostanie osiÈgniÚty m.in. przez tworzenie warunków sprzyjajÈcych powstawaniu innowacyjnych M¥P w Polsce Wschodniej oraz budowÚ nowych modeli biznesowych w celu umiÚdzynarodowienia dziaïalnoĂci M¥P

I. PrzedsiÚbiorcza Polska Wschodnia

½ródïo: opracowanie wïasne na podstawie dokumentów programowych do PO IR, PO WER i PO PW.

(15)

9) zbyt rozbudowane i dïugie procedury rozliczenia projektów, które mogÈ spo- wodowaÊ utratÚ pïynnoĂci finansowej.

PodsumowujÈc, kaĝdy okres programowania inkubowaï róĝne bariery w dostÚ- pie do funduszy unijnych. Musimy jednak pamiÚtaÊ o gïównym atrybucie tej formy interwencji finansowej, który wpïywa bez- poĂrednio na ich atrakcyjnoĂÊ w procesie inwestycyjnym, czyli bezzwrotnÈ formÚ dofinansowania.

3. Wyniki badañ

AnalizujÈc zrealizowane formy wsparcia z funduszy unijnych dla sektora MSP, autor niniejszego artykuïu przeprowadziï w 2014broku badanie ankietowe, w ramach którego respondenci wypowiedzieli siÚ m.in. na temat: czy inwestycja w rozwój firmy mogïaby zostaÊ zrealizowana z innych Ărodków niĝ fundusze unijne, a jeĝeli nie – to dlaczego? Zdaniem autora, beneficjenci dotacji unijnych wysoko oceniajÈ tÚ formÚ interwencji finansowej jako jednej z gïów- nych determinantów rozwoju przedsiÚbior- czoĂci, jak teĝ uzaleĝniajÈ podjÚcie decyzji inwestycyjnej od otrzymania dotacji z funduszy unijnych.

Badanie zostaïo przeprowadzone na 277b respondentach prowadzÈcych dziaïal- noĂÊ gospodarczÈ lub pracujÈcych w róĝ- nych instytucjach publicznych, biorÈcych udziaï w projektach (jako ich beneficjenci) bÈdě teĝ realizujÈcych projekty w drugim okresie programowania, tj. w latach 2007–

2013. Pod wzglÚdem podziaïu na pïeÊ roz- kïad wb grupie badawczej byï nastÚpujÈcy:

91bmÚĝczyzn (33%) i 186 kobiet (67%).

Osoby badane miaïy odpowiedzieÊ na pytanie, czy planowana inwestycja byïaby zrealizowana ze Ărodków innych niĝ UE?

oraz jeĝeli nie – to dlaczego? WybierajÈc

„NIE”, beneficjent mógï wskazaÊ: brak kapitaïu wïasnego, niedostateczna informa- cja na temat innych ěródeï finansowania, zbyt duĝe ryzyko finansowe, kaĝdy benefi- cjent mógï zaznaczyÊ wszystkie 3 opcje.

Na pierwszÈ czÚĂÊ pytania, czy plano- wana inwestycja byïaby zrealizowana ze Ărod- ków innych niĝ UE?, TAK odpowiedziaïo 55 osób, NIE – 222 osoby. Uzyskany wynik w podziale na kategorie, dlaczego nie? pre- zentuje tabela 7.

Jak moĝemy wnioskowaÊ na podstawie wyników zaprezentowanych w tabeli 8, tylko 55 osób, tj. ok. 20%, zrealizowa- ïoby swojÈ inwestycjÚ z innych Ărodków niĝ fundusze unijne. Pozostaïe (222 osoby) stwierdziïy, ĝe nie zrealizowaïyby zaplanowanej inwestycji. Brak kapitaïu wïasnego wskazano 190 razy, niedostatecznÈ infor- macjÚ na temat innych ěródeï finansowania – 82 razy i zbyt duĝe ryzyko finansowe – 128 razy. Moĝemy zatem stwierdziÊ, ĝe obecnie decyzje finansowe podejmowane w momencie planowania inwestycji sÈ bardzo uzaleĝnione od pozyskania kapitaïu zewnÚtrznego w formie dotacji unijnych (pomimo wczeĂniej wskazanych gïównych barier). Ryzyko finansowe i brak kapitaïu wïasnego to gïówne przyczyny niezrealizo- wania procesu inwestycyjnego.

4. Podsumowanie

Warunki makroekonomiczne funkcjonowania firm na rynku europejskim od 2010broku ulegajÈ ciÈgïej poprawie. Zauwa- ĝalny rozwój gospodarczy oraz przyĂpiesze- nie popytu krajowego wpïywa pozytywnie na rozwój mikro-, maïej i Ăredniej przed- siÚbiorczoĂci. Sektor MSP od 2004 roku,

Tabela 7. Zestawienie odpowiedzi

Pytanie? TAK

NIE

brak kapitaïu wïasnego

niedostateczna informacja

na temat innych ěródeï finansowania

zbyt duĝe ryzyko finansowe

Czy planowana inwestycja byïaby zrealizowana ze Ărodków innych niĝ UE?

55 190 82 128

½ródïo: opracowanie wïasne.

(16)

czyli od momentu akcesji Polski do UE, ma moĝliwoĂÊ czynnego udziaïu w budo- wie rynku europejskiego. Jak juĝ zostaïo w niniejszym artykule wspomniane, przed- siÚbiorstwa tworzÈ ok. 73% PKB, z czego MSP generujÈ prawie 49% i inkubujÈ ok.

62% miejsc pracy. Dobra kondycja sektora MSP przekïada siÚ bezpoĂrednio na wszystkie wskaěniki rozwoju regionalnego, poczÈwszy od PKB per capita, a na stopie bezrobocia koñczÈc. Z tego teĝ wzglÚdu bardzo waĝnÈ rolÚ w podnoszeniu konku- rencyjnoĂci regionu odgrywa odpowiednie programowanie procesu wsparcia MSP oraz jego internacjonalizacja, która w ostat- nim okresie programowania odnotowuje tendencjÚ wzrostowÈ, gdyĝ prawie 8% firm z sektora MSP planuje rozpoczÚcie dziaïal- noĂci miÚdzynarodowej (PARP, 2015).

Warto teĝ zauwaĝyÊ, ĝe z perspektywy oddziaïywania funduszy unijnych na roz- wój tego sektora przedsiÚbiorcy najczÚĂciej skorzystali z bezzwrotnych dotacji na inwestycje, promocje ponadregionalnÈ, rozwój kapitaïu ludzkiego oraz rozwój dziaïalnoĂci innowacyjnej. Zarówno w pierwszym, jak ib wb drugim okresie programowania wykorzystanie funduszy dla rozwoju sektora MSP osiÈgnÚïo poziom bliski 100%. Wbsto- sunku do nowych zasad programowania na lata 2014–2020 moĝemy zastanowiÊ siÚ, jak przedsiÚbiorcy bÚdÈ nadal wykorzystywaÊ tÚ formÚ interwencji finansowej, biorÈc pod uwagÚ, ĝe w nowym okresie przewiduje siÚ zastÈpienie czÚĂci dotacji, które miaïy formÚ bezzwrotnÈ, poĝyczkami, np. na zaïoĝenie nowego mikroprzedsiÚbiorstwa.

IstotnÈ cechÈ wspóïfinansowania unijnego jest po pierwsze, koniecznoĂÊ poniesienia caïoĂci kosztów inwestycji z kapitaïu wïasnego (jedna z barier), które dopiero po rozliczeniu projektu sÈ zwracane inwe- storowi (Czternasty i Mikoïajczak, 2010).

Dopiero zaĂ od drugiego okresu programowania (2007–2013) funkcjonuje forma zaliczki, która powinna byÊ jednak uzaleĝ- niona od „kondycji ekonomicznej” regionu, a nie wystandaryzowana dla caïoĂci kraju.

Po drugie, adresowane sÈ do róĝnego typu beneficjenta na róĝnorodne cele (np.:

poprawa jakoĂci ĝycia czy teĝ rozwój najbiedniejszych regionów) zwiÈzane bezpo- Ărednio z rozwojem spoïeczno-gospodarczym Polski.

ReasumujÈc, moĝna stwierdziÊ jednoznacznie (zgodnie m.in. z R. Wolañskim ib P.b Mikoïajczakiem), ĝe fundusze Unii

Europejskiej byïy i nadal sÈ determinan- tami rozwoju sektora MSP, dziÚki któremu z roku na rok nasza gospodarka podnosi swojÈ konkurencyjnoĂÊ i innowacyjnoĂÊ, stajÈc siÚ „waĝnym graczem” globalnego rynku europejskiego.

Przypisy

1 NaleĝÈ do nich: zakïadanie firmy, czyli procedury, czas oraz wymagany minimalny wkïad poczÈtkowy; uzyskiwanie pozwoleñ na budowÚ, czyli procedury, czas oraz koszt inspekcji oraz uzyskiwania pozwolenia; wskaěnik energii elektrycznej, czyli czas i koszt uzyskania przy- ïÈcza elektrycznego dla nowo wybudowanego przedsiÚbiorstwa; rejestrowanie wïasnoĂci, czyli procedury, czas oraz koszt rejestrowania nie- ruchomoĂci; otrzymywanie kredytu, czyli sto- pieñ regulacji kredytów oraz iloĂÊ informacji na temat kredytowania; ochrona inwestorów, czyli zakres jawnoĂci oraz zakres odpowiedzialnoĂci zarzÈdu przed wspóïudziaïowcami; pïacenie podatków, czyli liczba pïaconych podatków, godziny spÚdzone rocznie nad przygotowa- niem zeznañ podatkowych oraz czeĂÊ dochodu brutto, jakÈ stanowi pïacony podatek; handel zagraniczny, czyli liczba dokumentów, podpisów i czasu wymaganego, aby przedsiÚbiorca mógï importowaÊ lub eksportowaÊ; zawieranie umów, czyli procedury, czas i koszt zawierania i egze- kwowania umów dïuĝnych; likwidacja przedsiÚ- biorstwa, czyli czas i koszt zwiÈzany zbzakoñcze- niem dziaïalnoĂci oraz stopa odzysku, regulacje rynku pracy (wskaěnik dodany w 2016 r.), czyli elastycznoĂÊ w zatrudnianiu oraz jakoĂÊ miejsca pracy.

2 Cel ten jest taki sam dla obu polityk i praktycz- nie polega na wspieraniu dziaïañ prowadzÈcych do wyrównania warunków ekonomicznych i spo- ïecznych we wszystkich regionach Unii Europej- skiej.

3 WiÚcej na temat polityki regionalnej i jej instru- mentów w: Dubel, 2012.

4 Obecnie w Polsce mamy 15 regionów nierozwi- niÚtych i jeden region w fazie przejĂciowej (woj.

mazowieckie).

5 Europejski Fundusz Spoïeczny (EFS) – powstaï w 1957 roku. Wspóïfinansuje on dziaïania kra- jów czïonkowskich w dziedzinie polityki zatrudnienia i rozwoju zasobów ludzkich (twz. projekty miÚkkie).

6 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) – zostaï utworzony w 1975 roku. Celem EFRR jest zwiÚkszenie spójnoĂci gospodarczej i spoïecznej w Unii Europejskiej oraz zlikwido- wanie nierównoĂci pomiÚdzy regionami. EFRR finansuje m. in. bezpoĂrednie wsparcie inwestycji realizowanych przez sektor MSP.

(17)

7 Dyrektywa usïugowa dotyczy: uproszczenia procedur administracyjnych, wzmocnienia praw konsumentów i przedsiÚbiorców korzystajÈcych z usïug oraz wspierania wspóïpracy pomiÚdzy krajami UE.

8 W dniu 14 stycznia 2003 r. Rada Ministrów zatwierdziïa NPR na lata 2004–2006, w któ- rym zawarto analizÚ sytuacji spoïeczno-gospodarczej, okreĂlono priorytetowe potrzeby oraz cele, do których zaliczamy m.in.: wspieranie konkurencyjnoĂci przedsiÚbiorstw, rozwój zaso- bów ludzkich i zatrudnienia oraz promowanie zrównowaĝonego rozwoju.

9 NSRO prezentuje strategiÚ rozwoju spoïeczno- -gospodarczego kraju, w tym cele polityki spój- noĂci w Polsce w latach 2007–2013 oraz okreĂla system wdraĝania funduszy unijnych. Dokument zostaï zaakceptowany przez KE 9 maja 2007 r.

10 Umowa Partnerstwa to gïówny dokument na poziomie krajowym. W dokumencie wskazano m.in. rodzaje inwestycji, które bÚdÈ mogïy liczyÊ na dofinansowanie, zaproponowano ukïad pro- gramów operacyjnych i systemu ich wdraĝania.

11 Cele tematyczne to obszary wyznaczone przez UE, w których realizowane inwestycje mogÈ byÊ spóïfinansowane z funduszy unijnych. Na lata 20014–2020 mamy 11 celów tematycznych.

Jednym z celów – Celem 3 jest podniesienie konkurencyjnoĂci sektora MSP.

Bibliografia

Bachtler, J. (1996). Longer Term Perspectives on Regional Policy in Europe. Glasgow.

Burnat-Mikosz, M., Gwiazda, M. i Kosewska-Kwa- Ăny, M. (2007). Programy pomocowe oraz dotacje UE dla przedsiÚbiorców 2007–2013. Warszawa: C.H.

Beck.

CieĂlak, A. (2008). Firmom trudniej zdobyÊ dota- cje. Rzeczpospolita nr 44. 02.2008

Czternasty, W., Mikoïajczak, P. (2010). Rozwój maïych i Ărednich przedsiÚbiorstw w Polsce a ěródïa ich finansowania. Wspóïczesne dylematy. W: Nowe trendy w metodologii nauk ekonomicznych (t.b 1).

Poznañ: Uniwersytet Ekonomiczny

Dubel, P. (2012). Polityka regionalna i fundusze strukturalne w praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe WZ UW.

Heller, J. (2010). Fundusze europejskie w ksztaïto- waniu rozwoju gospodarczego województw w Pol- sce. SamorzÈd terytorialny nr 7–8.

Hryniewicka, M. (2015). Wpïyw funduszy unijnych na rozwój sektora MSP w Polsce w latach 2007–2013.

Warszawa: Difin.

Janasz, K. (2010). Kapitaï w finansowaniu dziaïal- noĂci innowacyjnej przedsiÚbiorstw w Polsce. ½ródïa i modele. Warszawa: Difin.

Krasuska, M. (2014). Fundusze unijne w nowej per- spektywie 2014–2020. Warszawa: Wiedza i Praktyka sp. z o.o.

Kuzek, D. (2011). Bariery rozwoju maïych i Ăred- nich przedsiÚbiorstw w Polsce. W: Studies & Pro- ceedings of Polish Association for Knowledge Mana- gement. Nr 57. Bydgoszcz: Polskie Stowarzyszenie ZarzÈdzania WiedzÈ.

Kwieciñski, J., Kalamon, B. (2014). Stan wykorzystania funduszy europejskich – VIII raport. War- szawa: BCC.

Levison, M. (1992). Nie tylko wolny rynek, odrodze- nie aktywnej polityki gospodarczej. Warszawa: PWE.

Mikoïajczak, P. (2012). Wpïyw funduszy Unii Euro- pejskiej na zmiany w sposobie dziaïania maïych ibĂrednich przedsiÚbiorstw w Wielkopolsce. W: Eko- nomia 4(21). Wrocïaw: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego.

MG. (2003). Narodowy Plan Rozwoju. Warszawa:

Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Spoïecz- nej.

MIiR. (2014). Programowanie perspektywy finansowej – Umowa Partnerstwa. Warszawa: Minister- stwo Infratruktury i Rozwoju.

MIiR. (2015). Sprawozdanie okresowe z realizacji PO IG. Warszawa: Ministerstwo Infratruktury i Rozwoju.

MIiR. (2015a). Sprawozdanie z realizacji PO KL.

Warszawa: Ministerstwo Infratruktury i Rozwoju.

MIiR. (2014). Program Operacyjny Wiedza Eduka- cja Rozwój. Warszawa: Ministerstwo Infratruktury i Rozwoju.

MIiR. (2014). Program Operacyjny Inteligentny Rozwój. Warszawa: Ministerstwo Infratruktury ibRozwoju.

MIiR. (2014). Program Operacyjny Polska Wschod- nia. Warszawa: Ministerstwo Infratruktury i Roz- woju.

MRR. (2007). Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia. Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.

MRR. (2010). Koñcowy raport z postÚpu wdra- ĝania ZPORR. Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.

MRR. (2009). Koñcowy raport z wdraĝania SPO WKP. Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regional- nego.

Oliñski, M. (2006). Pomoc publiczna a rozwój maïych i Ărednich przedsiÚbiorstw. W: B. Koĝuch, Problemy zarzÈdzania organizacjami publicznymi.

Kraków: Uniwersytet Jagielloñski.

Piotrowski, Sz. (2009). KonkurencyjnoĂÊ a uwa- runkowania prawne polityki konkurencji UE. W:

M.b Gorynia., aěniewska E., Kompendium wiedzy o konkurencyjnoĂci. Warszawa: PWN.

(18)

PARP. (2015). Raport o stanie sektora maïych ibĂred- nich przedsiÚbiorstw w Polsce w latach 2013–2014.

Warszawa: Polska Agencja Rozwoju PrzedsiÚbior- czoĂci.

Pawlicki, R. (2014). Strategia finansowa dla Polski 2014–2020. Fundusze unijne dla przedsiÚbiorczych.

Warszawa: Difin.

Rapkiewicz, M., Fijaïkowski, K. (2016). Pozycja Polski w rankingu Doing Business. Kierunek zmian w wybranych obszarach prowadzenia dziaïalnoĂci gospodarczej. Warszawa: Instytut Sobieskiego.

RozporzÈdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1287/2013 z dnia 11 grudnia 2013 roku ustanawiajÈce program na rzecz konkurencyjnoĂci przedsiÚbiorstw oraz maïych i Ărednich przedsiÚ- biorstw (COSME) (2014–2020), Dz. Urz. UE L 347 z dnia 20 grudnia 2013 roku.

Sasin, K. (2003). ZarzÈdzanie maïÈ firmÈ. Wrocïaw:

Akademia Ekonomiczna.

Wolañski, R. (2013). Wpïyw otoczenia finansowego na konkurencyjnoĂÊ maïych i Ărednich przedsiÚ- biorstw. Warszawa: Wolters Kluwer business.

World Bank Group. (2016). Doing business 2016.

Measuring Regulatory Quality and Efficiency.

Washington DC: World Bank.

½ródïa internetowe:

www.gus.gov.pl

www. ec.europa.eu/Eurostat www.rp.pl

www.mr.gov.pl www.nbp.pl