1.
2. Być wielbicielem Wisławy Szymborskiej
a. 1. Cele lekcji
i. a) Wiadomości Uczeń:
• zapoznaje się z sylwetką twórczą Wisławy Szymborskiej,
• zapoznaje się z charakterystycznymi cechami poezji Szymborskiej.
ii. b) Umiejętności Uczeń potrafi:
• przedstawić twórczość Wisławy Szymborskiej,
• wskazać charakterystyczne cechy poezji Szymborskiej.
b. 2. Metoda i forma pracy
Dyskusja, praca w grupach, nauczanie sytuacyjne, praca analityczna z tekstami Szymborskiej.
c. 3. Środki dydaktyczne
Egzemplarze Poezji Wisławy Szymborskiej.
d. 4. Przebieg lekcji
i. a) Faza przygotowawcza
Sprawdzenie listy obecności. Wykład: informacje o Szymborskiej, wskazanie m.in. na następujące fakty: noblistka, niechęć do dziennikarzy, wstydliwy fragment życia (pierwsze dwa tomiki świadczą o uwiedzeniu komunistyczną ideologią - sama poetka określa ten okres jako najgorsze doświadczenie w życiu), jej wiersze to skończone arcydzieła.
ii. b) Faza realizacyjna
1. Praca z tekstem: analiza i interpretacja wierszy: Radość pisania, Nic dwa razy, Dwie małpy Bruegla.
2. Radość pisania – tajemnica twórczego pisania:
- Co jest rzeczywistością w wierszu? (napisana sarna, napisany las)
- Jak powstaje literacka rzeczywistość? (każde napisane słowo powołuje do życia napisane zjawiska i rzeczy)
- Czy poeta posiada władzę?
Jest w kropli atramentu spory zapas
Myśliwych z przymrużonym okiem
Gotowych zbiec po stromym piórze w dół, Otoczyć sarnę, złożyć się do strzału.
(tak, poeta w jednej chwili może podjąć decyzję o życiu i o śmierci; jedno słowo i napisaną sarnę spotyka śmierć)
- Jaką władzę posiada poetka?
3. Nic dwa razy - głęboki traktat filozoficzny, wiersz o przemijaniu:
- Do jakiej filozofii odwołuje się poetka?
- Kim był Heraklit? (filozofem, który mówił, iż nie można wejść dwa razy do tej samej rzeki) - Jak rozumiecie metaforę rzeki?
Próba naprowadzenia uczniów, że w świecie żadne zdarzenie nie jest powtarzalne, a wrażenia i uczucia są względne - zmieniają się ciągle.
- W którym miejscu w utworze zostaje podkreślona wyjątkowość każdego człowieka?
Uśmiechnięci, współobjęci Spróbujemy szukać zgody, Choć różnimy się od siebie Jak dwie krople czystej wody.
- Zastanówcie się, czy dwie krople czystej wody mogą być identyczne?
4. Dwie małpy Bruegla:
- Kim jest tytułowy Bruegl? (Peter Breughel – malarz. Namalował obraz Dwie małpy.
Przedstawia on dwie małpy siedzące w oknie i przykute do ściany łańcuchem. Za oknem widać miasto oraz morze z pływającymi po nim łódkami. Jedna z małp patrzy na oglądającego obraz, druga jest odwrócona bokiem i przysypia)
- Gdzie znajduje się podmiot liryczny? (podmiot liryczny został umieszczony niejako w środku namalowanego obrazu)
- Jakie tematy zostały poruszone w wierszu?
- Jaka jest rzeczywistość wiersza?
- Kim są egzaminatorzy?
- Jaki przedmiot zdaje podmiot liryczny?
- Jak myślicie, dlaczego małpy w wierszu ironicznie słuchają pytanego?
Koncept wiersza Szymborskiej polega na odwróceniu ról - natura sprawdza istotę ludzką z człowieczeństwa.
iii. c) Faza podsumowująca
Podsumowanie charakterystycznych cech poezji Wisławy Szymborskiej:
• zwięzłość, oszczędność wypowiedzi,
• subtelne operowanie emocjami,
• przywołanie zjawisk pozornie banalnych jako punkt wyjścia do głębokich refleksji,
• operowanie paradoksami,
• fascynacja ewolucją i przyrodą,
• niechęć do historii, sceptycyzm wobec ludzkich dokonań,
• niedomknięta kompozycja utworów,
• korzystanie z filozofii antycznej, m.in. nawiązanie do Heraklita,
• częste odwołania do tekstów kultury - malarstwo, literatura,
• dowcip - pokrewny manierystycznemu konceptowi,
• motyw zdziwienia światem - zaskoczenie rzeczami banalnie prostymi,
• obrona indywidualności.
e. 5. Bibliografia
W. Szymborska, Poezje, PIW, Warszawa 1977.
f. 6. Załączniki
i. Zadanie domowe
Wybierzcie dwa wiersze z dowolnego tomiku Wisławy Szymborskiej. Następnie przeanalizujcie i zinterpretujcie oraz wskażcie charakterystyczne cechy występujące w tych wierszach.
g. 7. Czas trwania lekcji
45 minut
h. 8. Uwagi do scenariusza
Lekcja poświęcona analizie wierszy Wisławy Szymborskiej – przeznaczona dla klasy trzeciej liceum ogólnokształcącego.
