Beata Joksz-Skibińska
System kształcenia nauczycieli
techniki
Problemy Profesjologii nr 2, 101-108
Beata Joksz-Skibińska
System kształcenia nauczycieli techniki
Streszczenie
Nauczyciel wprowadzając ucznia w świat techniki ułatwia jem u radzenie w posługiwaniu się narzędziami życia codziennego oraz elementarną obsługą urządzeń technicznych, a ponadto uświadamia nasycenie współczesnego środo wiska - w tym domowego otoczenia, bliższego i dalszego - techniką.
Efektywność kształcenia, w tym również poziom realizacji programu nauczania, zależy w dużej mierze od kwalifikacji nauczyciela i jego przygotowania do pracy w szkole.
W artykule przedstawione są wyniki badań dotyczące wykształcenia nauczycieli techniki oraz ich rozwój zawodowy.
Summary
By familiarising the students with the world o f technology, the teacher makes it easier for them to deal with everyday equipment and with basic operation of me chanical tools, and also helps them realise how much technology there is in the modern environment, including home environment, both immediate and more distant.The effectivness of educating, as well asthe level of school curriculum re alization largely depends on a teacher’s gualifications an the appropriate prepara tion to working at school.
In this article there are shown the research results concerning Technology teacher’s education and their professional development.
Z refo rm ą system u szkolnictw a zw iązane są przekształcenia w system ie edu kacji nauczycielskiej. Z asadnicza zm iana, która m usi zajść w kształceniu nauczy cieli dotyczy tego, by przyszły pedagog potrafił odpow iedzieć, jaki je st sens życia, w idział konieczność i sposoby efektyw nego uczenia się, rozum iał człow ieka i pro blem y, z jakim i boryka się społeczeństw o, rozum iał obow iązek dokonyw ania w y borów . Św iat się zm ienia, ale praw da je st ciągle ta sam a, że „szkoła nauczycielem stoi” . Tak, więc od stanu nauczycielskiego zależy, ja k a to będzie szkoła, jakie kształcenie i w ychow anie m łodzieży. T ak bardzo, zatem w ażne je st odpow iednie przygotow anie nauczycieli do zaw odu, bardzo przecież odpow iedzialnego i „naj bardziej ludzkiego z ludzkich” 1.
1 C. Kucharska, Nauczyciel nowych czasów, w w w .21 .edu.pl/ks/2/doc [21. 05. 2006 r.].
102
C harakterystyczną cec h ą kształcenia ogólnotechnicznego je st duża różnorod ność treści kształcenia, obejm ująca podstaw ow e w iadom ości i um iejętności z wielu dyscyplin naukow ych (głów nie technicznych) i dziedzin technicznych, je g o realiza cja je st bardzo trudna, poniew aż w ym aga odpow iedniego zabezpieczenia technicz nego i m aterialnego oraz interdyscyplinarnego przygotow ania nauczycieli.
K ształcenie ogólnotechniczne ze w zględu na sw o ją specyfikę m a rów nież wa lory w ychow aw cze, poniew aż kształtuje takie cechy osobow ościow e, jak: sam o dzielność, zaradność, aktyw ność, tw órczość, odpow iedzialność, postaw y obyw atel skie i prospołeczne, ułatw iające socjalizację jednostki w określonych środow iskach, niezbędne w życiu i coraz częściej w ym agane przez rynek pracy.
K ształcenie ogólnotechniczne (w ychow anie techniczne) z pew nością w ym aga reorientacji na ak tu aln ą rzeczyw istość, zw iązaną z2:
a) rozw ojem nauki i techniki, co w ym aga zm iany celów edukacji ogólnotechnicz nej, uaktualniania treści, metod i środków dydaktycznych;
b) założeniam i reform y kształcenia zaw odow ego, w skazującym i na głębsze i w szechstronniejsze przygotow anie ogólne, w tym ogólnotechniczne;
c) stow arzyszeniem Polski z państw am i W spólnoty Europejskiej, co wym aga zbliżenia system ów edukacji państw stow arzyszonych - um iędzynarodow ienia edukacji determ inującego dostosow anie gospodarki Polski w wielu obszarach integracyjnych.
E dukacja ogólnotechniczna to elem entarna w iedza i zrozum ienie rzeczyw isto ści technicznej oraz przygotow anie do korzystania ze zdobyczy techniki. O d tech niki nie m ożna się odw rócić, należy jed n ak zauw ażyć, że konieczna je st jej hum a nizacja, by stała się ona przyjazna dla człow ieka i środow iska. E dukacja ogólno techniczna to alternatyw na w iedza o szeroko pojętej technice i przygotow anie do korzystania z jej zdobyczy, w ystępująca w kształceniu ogólnym , ogólnozaw odo- w ym i zaw odow ym . Z daniem T. K otarbińskiego „naród, który by się technicznie zaniedbał albo program ow o od techniki odw rócił, skazałby się na nęd zn ą służeb ność w stosunku do innych narodów , a w ostatecznym w yniku na zagładę”3.
Proces kształcenia je st rozum iany ja k o ogół działań i procesów opartych na nauczaniu - uczeniu się, który oprócz osiągnięcia celów ogólnych (wiadom ości, postaw y) pow inien prow adzić do w ielostronnego rozw oju jednostki - rozw oju zain teresow ań, zdolności, kształtow ania postaw etycznych i m oralnych, system u w arto ści oraz nabyw ania pożądanych kw alifikacji zaw odow ych. Zdaniem W . O konia proces kształcenia to „ogół czynności zew nętrznych i w ew nętrznych um ożliw iają cych ludziom p oznaw anie przyrody, społeczeństw a, kultury, a także uczestnictw o w ich kształtow aniu, a zarazem osiągnięcie m ożliw ości w ielostronnego rozw oju, spraw ności, zdolności, uzdolnień, zainteresow ań i zam iłow ań, przekonań i postaw ,
2 T. Brodziński, Zajęcia laboratoryjne w edukacji ogólnotechnicznej, Szczecin 1999, s. 29.
ja k rów nież nabycie pożądanych kw alifikacji zaw odow ych”4. Przyjm ując za T. N ow ackim , że istotą każdego kształcenia zaw odow ego bez w zględu na typ szko ły i poziom kształcenia je st przygotow anie zaw odow e i nadaw anie określonych kw alifikacji zaw odow ych5 m ożna stw ierdzić, że kształcenie ogólnotechniczne obejm uje też szkoły w yższe. Przypuszczenie to potw ierdza Z. W iatrow ski, który rozróżnia pięć poziom ów kształcenia zaw odow ego: 1) poziom zasadniczy, 2) po ziom średni, 3) poziom policealny, 4) poziom w yższy zaw odow y, 5) poziom m agi sterski (Jub rów norzędny), czyli szkoły akadem ickie6.
P odstaw ow e cele w spółczesnej szkoły w yższej zostały sform ułow ane w usta wie o szkolnictw ie w yższym i s ą nadal aktualne, m im o że ich realizacja od daw na budzi w iele zastrzeżeń. W raporcie E. F aure’a, interpretow anym przez F. Janusz kiew icza, stw ierdzono, że szkolnictw o w yższe koncentruje się na m odelu akade m ickim , który ju ż się przeżył, je st skostniały, odtw arza zw yczaje poprzednich po koleń, je st przeciążony teorią i kultyw uje nauczanie pam ięciow e. W m odelu tym w idoczna je s t niechęć do wszelkiej działalności praktycznej, przyznaw anie w yższo ści abstrakcji i kształceniu ogólnem u nad technicznym . T a niedzisiejsza ju ż orienta cja w ym aga radykalnych zm ian, rów nież w ew nątrz system u dydaktycznego, który pow inien kształcić specjalistów o szerokim profilu, zdolnych do tw órczej adaptacji i sam orealizacji w procesie pracy (nabyw anie kom petencji). W ym aga to odnow y procesów kształcenia, polegającej m iędzy innym i na m aksym alnej indyw idualizacji studiów 7.
Zdaniem T. Lew ow ickiego, coraz wyraźniej zarysow uje się m odel zróżnico w anej szkoły w yższej. R óżne są także oczekiw ania pracodaw ców w obec absolw en tów szkół w yższych, dotyczące ich w iedzy zaw odow ej, um iejętności w spółdziała nia z innym i ludźm i i spraw ności praktycznych. N ależy jednak w ziąć pod uwagę, że w m asow ym szkolnictw ie w yższym są i b ęd ą kształceni studenci o różnych zdolnościach i zam iłow aniach, którzy z rozm aitych pow odów p odejm ują studia,
g
dlatego ich indyw idualne oczekiw ania wobec uczelni b ę d ą odm ienne . Problem y zw iązane z koniecznością m odernizacji procesu dydaktycznego szkoły w yższej były podnoszone ju ż w latach osiem dziesiątych. W skazyw ano, że działania na rzecz zm iany treści i skuteczności kształcenia w szkole wyższej pow inny być prow adzo ne w ielokierunkow o i oparte na najnow szych osiągnięciach nauki, w tym pedagogi ki i psychologii. D ziałania ukierunkow ane na realizację określonych wartości po
4 W. Okoń, Słownik pedagogiczny. W arszawa 1975, s. 65.
5 T. Nowacki, Podstawy dydaktyki zawodowej, W arszawa 1971, s. 40.
6 Z. W iatrowski, Szkoła zawodowa a współcześnie rozumiane kwalifikacje p o znawcze, [w:] B. Pietrulewicz (red.), Problemy pracy i kwalifikacji pracowników w okresie przemian, Zielona Góra 1996, s. 9.
7 T. Brodziński, Zajęcia laboratoryjne w edukacji ogólnotechnicznej, Szczecin 1999, s. 40.
104
w inny uw zględniać w kategoriach celów kształcenia zasób, poziom i trw ałość w ia dom ości i um iejętności, transfer w iedzy do działań praktycznych, rozw ijać sam o dzielność m yślenia i działania, w drażać do kształcenia ustaw icznego, z dużym udziałem sam okształcenia i sam ooceny działań9.
W ypełnienie w ielu zadań staw ianych szkolnictw u w yższem u je st w dużej m ie rze uzależnione od w łaściw ego przygotow ania absolw entów szkół wyższych kształcących nau czy cieli10. D obre przygotow anie nauczycieli będzie, bow iem gw a rantow ało określony poziom nauczania w szkołach podstaw ow ych i średnich, a jego w ysoka skuteczność pozw oli z kolei na efektyw ne kształcenie na poziom ie w yż szym . W ym aga to jed n ak - oprócz m odernizacji system u i bazy szkoły - podjęcia działań innow acyjnych w procesie dydaktycznym . C hodzi m iędzy innym i o badania teoretyczne i em piryczne, ukazujące przydatność określonych treści, m etod i środ ków dydaktycznych oraz teorii pedagogicznych, celow ość i m ożliw ości ich w yko rzystyw ania w procesie dydaktycznym oraz ich w pływ na skuteczność dydaktyczną zajęć.
Proces kształcenia w szkole w yższej je st określany ja k o studiow anie, czyli w yższa form a uczenia się - nauczania. Jest procesem zam ierzonego przez uczący się podm iot zdobyw ania określonych w iadom ości, um iejętności i naw yków , reali zow anym w toku bezpośredniego i pośredniego poznaw ania rzeczyw istości, w du żym stopniu upodm iotow ionym i sam odzielnym . Z daniem S. Palki, „proces kształ cenia w uczelni w yższej je st nierozerw alnie zw iązany z sam odzielnym opanow y w aniem w iadom ości i um iejętności, rozw ijaniem zdolności poznaw czych i tw ór czych zainteresow ań” 11. Proces poznania w szkole wyższej pow inien być ukierun kow any na rozw ój sam odzielności m yślenia i działania, kształtow anie pożądanych cech osobow ościow ych (postaw ) oraz na pośrednie lub bezpośrednie przygotow a nie zaw odow e.
W centrum uw agi w ielu krajów oraz m iędzynarodow ych organizacji znajdują się obecnie problem y rew olucji naukow o-technicznej oraz dokonujące się przem ia ny społeczno-ekonom iczne w yznaczające głów ne kierunki rozw oju społeczeństw a.
Stw ierdzono na podstaw ie analizy treści kształcenia politechnicznego w zreform ow anym system ie ośw iaty, iż przypisuje się im następ u jącą rolę;
- w pływ anie na rozwój w spółczesnej cyw ilizacji naukow o-technicznej, - zapew nienie społeczeństw u rozum ienia now oczesnej techniki i gospodarki
oraz korzystanie z tej w iedzy z życiu codziennym i pracy zaw odow ej, - dostosow anie treści w iedzy program ow ej do stanu obecnego i kierunków
postępu naukow o-technicznego,
9 H. Kwiatkowska, Nowa orientacja w kształceniu nauczycieli, W arszawa 1988, s. 40.
10 T. Brodziński, Multimedialne wspomaganie samokształcenia w dyscyplinach technicznych, [w:] Pedagogika Szkoły W yższej 1997, nr 8, s. 6.
- prow adzenie zintegrow anego procesu kształcenia dydaktyczno- w ychow aw czego stanow iącego kształcenie w now oczesnej kulturze tech niczno-ekonom icznej,
- w iązanie nauki z techniką, z p racą produkcyjną, z życiem codziennym i kul tu rą społeczeństw a oraz w yrabianie potrzeb aktyw nego zaangażow ania się jed n o stek w procesach i przem ianach społeczno-gospodarczych12.
D ynam iczny rozw ój nauki i techniki w e w spółczesnym św iecie w ym aga przy gotow ania ludzi do odbioru jej dóbr oraz um iejętnego ich w ykorzystyw ania w życiu codziennym . R ozw ój techniki dał człow iekow i m ożliw ość zm ieniania sw ego oto czenia oraz w arunków życia. T echnika w targnęła zarów no do w szystkich dziedzin pracy zaw odow ej, ja k i do naszego życia pryw atnego. Trudno byłoby dziś w ym ie nić taki rodzaj pracy zaw odow ej, w którym nie m a do czynienia z urządzeniam i, jeszcze trudniej w yobrazić sobie nasze codzienne życie bez tysiąca aparatów i urzą
dzeń technicznych, którym i m usim y um ieć się p o słu g iw ać13.
T echnika ja k o dziedzina życia, obok nauki i sztuki, coraz wyraźniej w pływ a na całokształt życia i stanow i coraz bardziej znaczący w skaźnik kultury w spółcze snego człow ieka i społeczeństw a14. D latego też człow iek m usi być przygotow any do um iejętnego korzystania z dobrodziejstw techniki. Jakim przygotow aniem za w odow ym , społecznym i technicznym pow inien w ykazać się w spółczesny czło wiek, aby m ógł pożytecznie żyć i dalej rozw ijać w aspekcie hum anistycznym cyw i lizację naukow o -tech n iczn ą?15.
O dp o w ied zią na pow yższe pytanie m oże być stw ierdzenie E. F aure’a, że w erze nauki i techniki każdy człow iek pow inien być zdolny do rozum ienia świata, w którym żyje i do rozum nego w spółdziałania w pobudzaniu rozw oju je g o struktur. K ażdy człow iek pow inien być w drożony do nieustannego przechodzenia od teorii do praktyki i od praktyki do teorii, co je s t podstaw ow ym w ym aganiem epoki tech nologii. D rogi prow adzące do spełnienia się człow ieka, to drogi poznania, działania i tw o rzen ia16. Z tego w ięc w ynika, iż zachodzi potrzeba technicznego kształcenia człow ieka, o odpow iednich w ym aganiach, ze szczególnym naciskiem na rozwój je g o kultury technicznej, która traktow ana je st ja k o cecha osobow a człow ieka za kładająca um iejętny i celow y sposób korzystania z urządzeń technicznych. U w a runkow ane je st to posiadaniem odpow iedniej w iedzy technicznej i um iejętności jej stosow ania, ja k rów nież opanow ania pew nego zasobu spraw ności technicznych17.
12 Tamże, s. 24.
13 W. Okoń, Podstawy wykształcenia ogólnego, W arszawa 1987, s. 20. 14 H. Pochanke, Podstawy nauczania pracy-techniki, W arszawa 1988, s. 13. 15 F. Zywert, Wstąp do dydaktyki techniki, W arszawa 1983, s. 21.
16 E. Faure, Strategia odnowy, [w:]Nowoczesność w kształceniu i wychowaniu, W arszawa 1979, s. 12.
17 L. Kaczniewska-Zagórska, T. Nowacki, Z. W iatrowski, Słownik pedagogiki pracy, W rocław 1985, s. 145.
106
Społeczność nauczycielska je st bardzo zróżnicow ana. W ynika to z poziom u w ykształcenia, sposobu kształcenia oraz m iejsca pracy. W polskiej ośw iacie zatrud nieni są nauczyciele o różnym poziom ie w ykształcenia. S ą to pedagodzy z w y kształceniem średnim , pom aturalnym , w yższym zaw odow ym lub akadem ickim . N auczyciele posiadający stopnie aw ansu zaw odow ego, a także tacy, którzy
skoń-18
czyli kursy doskonalenia zaw odow ego . W polskim system ie edukacyjnym zakłada się, iż n ajw ażniejszą rolę w procesie nauczania obok bazy lokalow ej, (głów nie w postaci pracow ni technicznych wraz z zapleczam i i m agazynam i), w yposażenia (w m ateriały, surow ce, sprzęt, narzędzia i urządzenia), spełnia nauczyciel, jego przygotow anie i m otyw acja do w ykonyw ania zaw odu. W ynika stąd, że dobry sys tem kształcenia nauczycieli edukacji ogólnotechnicznej pow inien w m aksym alnym stopniu uw zględniać potrzeby ośw iatow e, w tym realizow anych przedm iotów 19. Jest to istotna kw estia, której zarów no w planow aniu now ej, ja k i m odyfikacjach istniejącej koncepcji przygotow yw ania kandydatów na nauczycieli tego przedm iotu nie w olno pom inąć. W edług badań przeprow adzonych przez M . K ajdasz-A ouil dotyczących przygotow ania nauczycieli do prow adzonego przedm iotu w ynika, iż sw e przygotow anie do pełnienia funkcji dydaktycznej najw yżej spośród innych funkcji to jed n ak tylko 21,7% respondentów (43 osoby) określiło to przygotow anie na poziom ie bardzo dobrym . N ajw ięcej, bo 62,6% uznało przygotow anie ja k o w y starczające. N atom iast najm niejszą grupę 14,7% stanow ią badani, którzy w ypow ie dzieli się, iż w zakresie funkcji dydaktycznej w toku studiów zostali przygotow ani słabo20.
W zw iązku z tym, iż w szkołach m łodzież m a kształcić się w ielostronnie, ma być zdolna do życia na aktualnym poziom ie cyw ilizacji zrodzonej przez naukę i technikę, w ynika potrzeba coraz lepszego przygotow ania do zaw odu nauczyciela techniki, um iejących nie tylko technicznie m yśleć ale i działać.
2|
Z badano stan w ykształcenia nauczycieli techniki na terenie w szystkich zie lonogórskich szkół podstaw ow ych i gim nazjów , placów kach ośw iatow ych w oje w ództw a lubuskiego oraz placów kach ośw iatow ych w ojew ództw ; zachodnio pom orskiego, podkarpackiego i kujaw sko-pom orskiego - obejm ujące nauczycieli techniki - badania przeprow adzono w m iesiącach w rzesień-grudzień 2006 roku.
18 C. Kucharska, Nauczyciel nowych czasów, www.21 .edu.nl/ks/2/207.doc [21. 05. 2006 r.].
19 K. Uździcki, Relacje między koncepcjami kształcenia nauczycieli a realizowa nymi przedmiotami nauczania, [w:] G. Miłkowska-Olejniczak, K. Uździcki (red.), Pe dagogika wobec przemian i reform oświatowych, Zielona Góra 2000, s. 493.
20 M. Kajdasz-Aouil, Przygotowanie nauczycieli techniki do pełnienia podstawo wych funkcji zawodowych (doniesienie z badań), [w:] M. Kajdasz-Aouil (red.), Przygo towanie kadr dla potrzeb edukacji ogólnotechnicznej, Bydgoszcz 1998, s. 104.
21 Opracowanie własne w rozprawie doktorskiej na temat; Kształcenie i doskona lenie nauczycieli techniki - diagnoza i prognoza, W arszawa 2007.
N a podstaw ie m ateriału zaw artego w ankietach, zostały ustalone podstaw ow e dane o badanych nauczycielach techniki. W całej grupie 216 badanych w idać prze w agę m ężczyzn, którzy w ypełnili 120 ankiet, co stanow i 55,6% badanej populacji. F akt ten nie potw ierdza pow szechnie znanej tezy, że nauczyciele techniki to prze w ażnie m ężczyźni, poniew aż je st to tylko niew ielka przew aga - w ynosząca 11%.
K o lejn ą c e c h ą charakteryzującą badane grupy, je st wiek. O kazuje się, że naj w iększą grupę badanych przedstaw iają nauczyciele techniki w wieku od 36-40 lat - 25% , a n ajm n iejszą grupę 51-55 lat stanow ią badani w ilości 6,4% , dw a razy w ięk sz ą grupę tw o rzą badani od 46-50 lat - 14,8%. N ieco w iększą grupę w iekow ą tw o rz ą dw ie grupy: pierw sza od 31-35 lat i druga do 25 lat - 9,3% . Biorąc pod uwagę podział grup w iekow ych ze w zględu na płeć, to w najw iększej grupie od 36-40 lat je s t praw ie tyle sam o kobiet, ja k i m ężczyzn. T aka sam a ilość badanych kobiet i m ężczyzn je st w grupie od 46-50 lat - 7,4% . W śród badanych nie stw ierdzono osób pow yżej 56 roku życia.
N aturalnym w ydaje się fakt, że najm niej liczebne stanow ią grupy pow yżej 55 lat, ja k i poniżej 30 lat, gdyż dla pierw szych stanow i to zm ierzch pracy zaw odow ej, a dla drugich dopiero początek zaw odow ej kariery.
R easum ując m ożna stw ierdzić, że w obu grupach d om inują osoby w tak zw a nym w ieku dojrzałym , a przy tym znajdujące się w najbardziej tw órczym okresie rozw oju zaw odow ego.
B iorąc pod uw agę staż pracy to, najw iększa ilość osób badanych stanow ią dw ie grupy respondentów do 5 lat pracy - 22,2% i od 21-25 lat pracy - 22,2% . N astęp n ą w kolejności pod w zględem liczebności je st grupa od 16-20 lat pracy, co stanow i 16,7% populacji badanych. R eszta osób badanych m ożna by stw ierdzić, że je st rozłożona rów nom iernie w pozostałych grupach, na przykład przedziały od 11 - 15 lat -14,8% , od 6-10 lat praw ie o 0,9% m niej. N atom iast m niejszą grupę badaw c z ą dw ukrotnie m n iejszą - w ilości 6,5% tw o rzą badani od 26-30 lat stażu pracy, n a stę p n ą od 31-35 lat w ilości 2,8% , a najm niejszą osoby, które przepracow ały w zaw odzie nauczyciela pow yżej 35 lat 0,9% grupy badanych.
E fektyw ność kształcenia, w tym rów nież poziom realizacji program u naucza nia, zależy w dużej m ierze od kw alifikacji nauczyciela i je g o przygotow ania do pracy w szkole. W śród badanych je st bardzo duża ilość nauczycieli techniki ze studiam i m agisterskim i. Stało się tak dlatego, iż w w yniku reform y szkolnej w pla ców kach ośw iatow ych m o g ą pracow ać tylko nauczyciele posiadający pełne kw ali fikacje, to je st ukończone studia m agisterskie - 90,7% osób. Pozostała część bada nych p osiada w yższe studia zaw odow e - 13,0%, które zostały uzupełnione studiami podyplom ow ym i p rzez 45,4% - upraw niają one do nauczania tegoż przedm iotu. U w zględniając podział w edług płci, to w najw iększej grupie posiadającej studia m agisterskie było 50,9% m ężczyzn, a pozostała część grupy to kobiety - 39,8% . N a podstaw ie grupy badanych osób, stw ierdzono, iż w iększa ilość kobiet podjęła studia podyplom ow e - 25% , natom iast m ężczyzn - 20,4% .
108
W iększość respondentów to nauczyciele m ianow ani - w grupie tej znalazło się 53,7% , co stanow i ponad połow ę całej grupy badaw czej, w tym 23,1% to m ęż czyźni. D ru g ą w kolejności g ru p ą s ą nauczyciele dyplom ow ani liczący 21,3%. N iew ielk ą grupę stanow ili stażyści - 11,1%, oraz kontraktow i - 13,9%. N a podsta w ie badań, zauw ażono, iż praw ie, co piąty nauczyciel w śród badanych posiada stopień aw ansu zaw odow ego - dyplom ow any, a praw ie w szyscy respondenci ukoń czyli studia m agisterskie.
Z akłada się, iż należycie przygotow ani absolw enci zakładów kształcenia na uczycieli na poziom ie pełnych studiów w yższych pow inni posiadać22: a) gruntow ną w iedzę teo rety czn ą zw iązaną z w ybranym kierunkiem studiów (przedm iotam i na uczanym i w szkole podstaw ow ej i średniej - liceum ogólnokształcącym ), b) um ie jętn o ści kierow ania procesem kształcenia uczniów , c) rozum ienie procesów zacho dzących w e w spółczesnej szkole w e w zajem nych relacjach podstaw ow ych grup społecznych, jak: uczniow ie, nauczyciele, rodzina, d) rozum ienie zjaw isk społecz no-politycznych ja k o kontekst procesów edukacyjnych23.
Z achow anie zgodności treści realizow anych w toku studiów z istniejącym i po trzebam i nauczanych przedm iotów stanow i jeden z podstaw ow ych w arunków kształcenia w uniw ersytetach i w yższych szkołach pedagogicznych.
R easum ując pow yższe rozw ażania m ożna stw ierdzić, iż głów nym celem kształcenia nauczycieli pow inno być rozw ijanie postaw innow acyjnych, tw órczych poszukiw ań przy w ykorzystyw aniu w łasnego intelektu, diagnozow anie, interpreto w anie zjaw isk, krytyczne podejście do zagadnienia. Z w iększający udział nauki w pedagogizacji staw ia now e cele w edukacji nauczycielskiej dotyczące nabyw ania przez nauczycieli um iejętności naukow o-badaw czych, prow adzenia pom iarów dy daktycznych, eksperym entów pedagogicznych, poznaw ania problem ów w ycho w aw czych za p o m o cą testów socjom etrycznych, studium indyw idualnego przypad ku. K ształcenie w śród studentów naukow ego i praktycznego m yślenia o w ychow a niu, udział w badaniach w zbudzi w nich przekonanie, że dzięki w łasnej pracy b a daw czej m ożna rozw iązać w iele problem ów .
R ec. E . B a ro n -P o la ń c z y k
22 K. Uździcki, Futher Trends in technology Teachers Training in Poland, [w:] UNESCO Partticipation Programme for Yers 1994 -1995, UNESCO 1995, s. 142-144.
23 K. Uździcki, Relacje między koncepcjami kształcenia nauczycieli a realizowa nymi przedm iotam i nauczania, [w:] G. Miłkowska-Olejniczak, K. Uździcki (red.), Pe dagogika wobec przemian i reform oświatowych, Zielona Góra 2000, s. 494.
