DZIAŁALNOŚĆ BIBLIOTEKI JAGIELLOŃSKIEJ W 2010 ROKU. SPRAWOZDANIE

R. LXI 2011

ALEKSANDRA CIEŚLAR

DZIAŁALNOŚĆ BIBLIOTEKI JAGIELLOŃSKIEJ W 2010 ROKU.

SPRAWOZDANIE

CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA

Struktura organizacyjna Biblioteki Jagiellońskiej w 2010 roku nie uległa zmianie.

Skład dyrekcji również pozostał bez zmian: prof. dr hab. Zdzisław Pietrzyk pełnił funk- cję dyrektora naczelnego, mgr Aleksandra Cieślar – wicedyrektora ds. administracji, dr Andrzej Obrębski – wicedyrektora ds. zbiorów specjalnych i spraw wydawniczych oraz mgr Krystyna Sanetra – wicedyrektora ds. druków XIX–XXI wieku. Podobnie jak dyrekcja kierownicy poszczególnych oddziałów pełnili swe funkcje na podstawie powołań z wcześniejszych lat.

PRACOWNICY

Według stanu na dzień 31 grudnia 2010 roku w BJ zatrudnione były 323 osoby, w tym 255 w działalności podstawowej (jeden prof. dr hab., czterech adiunktów, 17 bibliotekarzy dyplomowanych, 160 bibliotekarzy, 65 magazynierów i ośmiu infor- matyków). Pozostali pracownicy to: 20 osób na stanowiskach inżynieryjno-technicz- nych, pięciu poligrafów, 11 pracowników administracji i 32 pracowników obsługi.

11 osób pracowało w niepełnym wymiarze godzin (1/2 etatu). Wśród zatrudnionych było 14 osób ze stopniem naukowym doktora. Wynagrodzenie pracowników fi nan- sowane było z dotacji Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W roku sprawo- zdawczym w BJ pracowało także czworo wolontariuszy (w Oddziale Gromadzenia

i Uzupełniania Zbiorów, w Oddziale Udostępniania Zbiorów, w Oddziale Starych Druków oraz w Oddziale Zbiorów Grafi cznych i Kartografi cznych) i 48 osób zatrudnio- nych na podstawie umów cywilnoprawnych (umów-zleceń oraz umów o dzieło) w celu wykonania konkretnych zadań.

Ponadto jako pracownicy Biblioteki na etatach bibliotekarzy i techników zatrudnio- nych było 19 osób, których wynagrodzenie w większości (w 85%) fi nansowane było w ramach projektu „Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa”.

40 pracowników objętych zostało awansami stanowiskowymi lub przeszerego- waniami, trzech pracowników uzyskało uprawnienia bibliotekarzy dyplomowanych (dr Monika Jaglarz – zmiana stanowiska z adiunkta, mgr Aleksandra Prokop-Kacprzak, dr Marek Mariusz Tytko).

Na stanowiska kierownicze powołano dwie osoby: dr Sebastian Grudzień objął kierownictwo Oddziału Informacji Naukowej i Katalogów po śmierci mgr Ewy Bąkowskiej (która zginęła tragicznie w katastrofi e samolotu prezydenckiego podczas lotu do Smoleńska 10 kwietnia 2010 roku), Piotr Witkowski został kierownikiem Sekcji Magazynowania Zbiorów w Oddziale Magazynów.

Kontynuowano również szkolenie wewnętrzne pracowników w poszczególnych od- działach Biblioteki. Uczestniczyły w nim cztery osoby: mgr Ewa Harpula, mgr Beata Urbaniak, mgr Justyna Wolan oraz mgr Katarzyna Sajdak.

Staże naukowe w innych instytucjach krajowych odbyli: mgr Dariusz Antosiak (w Bibliotece Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie), mgr Wiesława Drwal (w Biblio- tece Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowieoraz w Bibliotece Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie), mgr Grzegorz Fulara i dr Marek M. Tytko (w Bibliotece Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie), mgr Michał Lewicki (w Bibliotece Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Jagiellońskiego) oraz mgr Elżbieta Sidor (w Bibliotece Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie).

Pracownicy Biblioteki podnosili także swoje kwalifi kacje zawodowe, uczestnicząc w różnego rodzaju szkoleniach, warsztatach, kursach językowych, pokazach baz da- nych oraz podejmując studia lub kształcenie podyplomowe:

• Adam Tomaszkiewicz – kontynuował studia licencjackie z zakresu informacji naukowej i bibliotekoznawstwa (Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ),

• Adrian Drabik – ukończył studia magisterskie w Instytucie Historii (Uniwersytet Jagielloński),

• Katarzyna Furdyna, Leszek Szafrański, Bartłomiej Siedlarz, Katarzyna Szczepaniec – ukończyli studia magisterskie z zakresu informacji naukowej i bi- bliotekoznawstwa (Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ),

• Anna Krzak – ukończyła studia magisterskie z zakresu informacji naukowej i bibliotekoznawstwa (Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ) oraz rozpoczęła studia podyplomowe na kierunku społeczeństwo informacyjne (Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ),

• Grzegorz Przybek – ukończył studia magisterskie na kierunku stosunki między- narodowe (Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie),

• mgr Ewelina Borowiec, mgr Krzysztof Frankowicz, mgr Anna Graff, mgr Piotr Kuliszewicz, mgr Bogdan Tarnowski, mgr Katarzyna Zwiercan-Borucka – roz- poczęli studia podyplomowe z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji nauko- wej (Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ),

• mgr Paweł Barcik, mgr Katarzyna Cieślik, mgr Grzegorz Fulara, mgr Joanna Jaśkowiec, mgr Tadeusz Krzywoń, mgr Elżbieta Sidor – ukończyli studia po- dyplomowe z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ),

• mgr Piotr Myszkowski – podyplomowe studia edytorskie (Wydział Polonistyki UJ).

Pracę doktorską obroniła mgr Urszula Klatka – Wyobraźnia w czasie. O poezji Jana Brzękowskiego (praca napisana pod kierunkiem prof. dr. hab. Stanisława Jaworskiego).

Pisanie prac doktorskich kontynuowali: mgr Maciej Antecki (Skarbowość koronna za panowania Kazimierza Jagiellończyka) oraz mgr Julia Krajcarz (Nazewnictwo mecze- tów Stambułu).

W omawianym okresie z BJ odeszło pięć osób: mgr Stanisław Hadyna (młodszy bibliotekarz), mgr Daniel Koziński (młodszy bibliotekarz), mgr inż. Lucyna Jeznach (bibliotekarz), Dorota Kulig (młodszy bibliotekarz) oraz dr Anna Zajchowska (młod- szy bibliotekarz). Na emeryturę przeszły cztery osoby: Tadeusz Jeziorski (introligator), dr Marian Kęsek (adiunkt), mgr Bogumiła Pająk (kustosz) i mgr Anna Partyka (starszy kustosz dyplomowany); jedna osoba przeszła na rentę.

Zmarło czworo pracowników Biblioteki: dr Janina Makota (kwiecień 2010 roku) – w latach 1965–1990 pracownik Oddziału Katalogów Rzeczowych, mgr Ewa Bąkowska (zginęła tragicznie w katastrofi e samolotu prezydenckiego pod Smoleńskiem w dniu 10 kwietnia 2010 roku) – od roku 2005 kierownik Oddziału Informacji Naukowej i Katalogów, mgr Janusz Andruszkiewicz (październik 2010 roku) – w latach 1982–

–1995 pracownik Oddziału Zbiorów Grafi cznych, Tadeusz Jeziorski (listopad 2010 roku) – w latach 1983–2001 kierownik Sekcji Introligatorskiej w Oddziale Zabezpieczenia Zbiorów.

INFORMACJE OGÓLNE

Praca w Oddziale Gromadzenia i Uzupełniania Zbiorów, kierowanym kolejny już rok przez mgr Urszulę Dudzik, wzorem lat ubiegłych prowadzona była w kilku sekcjach: Sekcji Egzemplarza Obowiązkowego, Sekcji Kupna, Sekcji Udostępniania i Przechowywania Czasopism, Sekcji Wymiany i Darów oraz Sekcji Dubletów i Księgozbiorów Zabezpieczonych. Z będącej pod opieką Oddziału Czytelni Czasopism

Bieżących skorzystało 2130 czytelników, tj. o 8% (161 osób) więcej niż w roku po- przednim. Zwiększeniu uległa liczba wypożyczonych pozycji w przeliczeniu na tytu- ły – udostępniono 4036 tytułów (wzrost rzędu 17%) w 27 036 numerach czasopism.

Związane jest to niewątpliwie z faktem, że w 2010 roku (w przeciwieństwie do roku poprzedniego) czytelnia była dostępna dla czytelników prawie cały rok (z wyjątkiem sierpnia). Pewne utrudnienie w korzystaniu stwarzał przeprowadzany remont klatki schodowej i części korytarza przed wejściem do czytelni.

W roku sprawozdawczym dość znacznie zwiększyła się także liczba czaso- pism przekazanych do opracowania – przekazano 2891 tytułów (wzrost o blisko 14%) w 20 115 woluminach (wzrost o ponad 36%). Wynik ten osiągnięto dzięki oddelego- waniu większej liczby osób do układania zalegającego materiału (pomoc z innych od- działów, wolontariat, prace zlecone). Niewielki spadek (rzędu 7%) odnotowano z kolei w odniesieniu do liczby tytułów czasopism zagranicznych przekazywanych w formie depozytu do bibliotek instytutowych UJ – wydano 191 tytułów w 582 numerach.

Do Oddziału Opracowania Druków Zwartych, Nowych, kierowanego przez mgr Monikę Mydel, z Oddziału Gromadzenia i Uzupełniania Zbiorów wpłynęło 64 861 woluminów książek (36 542 tytuły), w tym 61 072 woluminy wydawnictw krajowych i 3789 woluminów wydawnictw zagranicznych. Stanowi to prawie tysiąc woluminów więcej niż w roku 2009. W okresie sprawozdawczym opracowano 64 173 woluminy druków zwartych, zaś do katalogu komputerowego wprowadzono 34 357 re- kordów bibliografi cznych dla książek (w tym 1839 w ramach retrospekcji). Do katalogu centralnego wprowadzono 7152 hasła wzorcowe. Sekcja Retrokonwersji opracowała 10 039 dzieł (92-procentowy wzrost w porównaniu do roku poprzedniego) w 10 470 woluminach (wzrost o 61% w stosunku do roku poprzedniego). Wśród opracowa- nych i zmeliorowanych pozycji znalazły się m.in. serie: Biblioteka Orła Białego, Rola Krakowa w Dziejach Narodu, Materiały Szkoleniowe Centralnego Zaocznego Studium Prawa Cywilnego, Rodzinnego i Opiekuńczego, Prawo dla Każdego, Biblioteka Klasyków Psychologii, Biblioteka Myśli Współczesnej. Seria z Kostką, Biblioteka Myśli Współczesnej. Plus Minus Nieskończoność. W stosunku do roku 2009 liczba wprowadzonych rekordów bibliografi cznych nie zmieniła się, zaś liczba woluminów wzrosła o ok. dwa tysiące. Przyrost inwentarzowy opracowanych książek wyniósł 61 426 woluminów.

W Oddziale Opracowania Przedmiotowego Zbiorów Nowych, kierowanym przez dr Danutę Patkaniowską, w okresie sprawozdawczym opracowano przedmiotowo 40 291 woluminów, tj. o ponad 10 tysięcy (34%) więcej w porównaniu z rokiem po- przednim. Liczba pozycji przejętych z Oddziału Magazynów i innych jednostek BJ (jak np. z Czytelni Europeistycznej bądź Oddziału Opracowania Druków Zwartych) wynosiła 39 599 woluminów, tj. ponad 4200 woluminów (12%) więcej w odniesieniu do roku 2009. Dla katalogu NUKAT utworzono 487 haseł wzorcowych formalnych, w tym 282 hasła osobowe i 205 korporatywnych. Wprowadzono 673 hasła przedmio- towe (typu nazwa pospolita), 182 hasła geografi czne i dziewięć tytułów ujednolico- nych. Ogółem opracowano 1351 haseł przedmiotowych wzorcowych, tj. o prawie 300

(25%) więcej aniżeli w roku 2009. Zespół walidacji wewnętrznej zatwierdził 872 hasła przedmiotowe. Do katalogu NUKAT wprowadzono 9833 nowe hasła przedmiotowe rozwinięte (56% więcej niż w roku poprzednim). Dzięki znacznemu uproszczeniu pro- cedury kopiowania haseł skopiowano 509 haseł formalnych (wzrost o 92%), dokonując modyfi kacji w 215 hasłach. Z NUKAT-u do bazy BJ skopiowano 24 281 haseł przed- miotowych rozwiniętych, tj. o ponad 2500 (12%) więcej niż w roku 2009.

Do Oddziału Opracowania Wydawnictw Ciągłych Nowych, kierowanego przez dr Teresę Kaźmierczyk, w 2010 roku przyjęto z Odziału Gromadzenia i Uzupełniania Zbiorów 6721 tytułów czasopism i serii (tj. 1525, czyli 29% więcej w porównaniu do roku poprzedniego) w 30 630 woluminach (8187 woluminów, czyli 36% więcej w porównaniu do roku 2009). W tym czasie opracowano 31 667 woluminów, tj. ponad 6500 (26%) więcej w porównaniu do roku poprzedniego. Pracownicy wprowadzili do katalogu komputerowego 1473 oryginalne rekordy bibliografi czne oraz 2192 rekordy skopiowane z bazy NUKAT. Utworzono także 993 nowe rekordy khw i skopiowano 147 rekordów. Założono ponadto 3211 rekordów zasobu oraz zmeliorowano 73 dzieła w 290 woluminach. Z katalogu kartkowego do katalogu komputerowego wprowadzono 16 tytułów w 213 woluminach. Wszystkie rekordy dla wydawnictw ciągłych, utworzo- ne przez pracowników Oddziału, zostały zaopatrzone w hasła przedmiotowe.

Komputerowy Katalog Zbiorów Bibliotek UJ (dostępny pod adresem http://www.

bj.uj.edu.pl/uj/katalog) według stanu na dzień 31 grudnia 2010 roku rejestrował 768 271 tytułów książek i czasopism w 1 925 451 egzemplarzach oraz 44 811 rekordów zasobu wydawnictw wielotomowych, seryjnych i czasopism Biblioteki Jagiellońskiej oraz bibliotek instytutowych UJ. Spójność danych i efektywne wyszukiwanie w Katalogu zapewnia kartoteka haseł wzorcowych (khw), licząca 1 005 831 rekordów różnych typów. Baza Komputerowego Katalogu Zbiorów Bibliotek UJ zawiera w sumie 3 744 364 rekordy (stan na 31.12.2010).

Przyrost komputerowego opracowania zbiorów w roku 2010 obrazuje poniższa tabelka.

Rekordy bibliografi cz-

ne (tytuły)

Rekordy egzemplarza

Rekordy za- sobu (liczba

tomów)

Rekordy khw

Rekordy wprowadzone

w 2010 roku 92 150 225 351 5090 156 762

w tym sporządzone przez:

Bibliotekę Jagiellońską –21 502* 132 580 3767 23 341

Biblioteki instytutowe UJ 12 169 85 153 1169 14 341

Bibliotekę Medyczną

i biblioteki zakładowe CM UJ 2584 7618 154 1947

przejęte z bazy NUKAT 98 899 – – 114 015

* Wartość ujemna jest skutkiem scalania bazy UJ z bazą NUKAT.

Komputerowy Katalog Zbiorów Bibliotek UJ obsługiwany jest nadal przez zinte- growany system biblioteczny VTLS/Virtua – w sierpniu przeprowadzono jego migrację z wersji 48.1.13 do wersji 2010.1.3. Koszt utrzymania tego centralnego katalogu UJ w 2010 roku wyniósł 139 858 zł (w tym serwis i prawo do aktualizacji VTLS/Virtua:

131 232 zł, zaś serwis i prawo do aktualizacji ORACLE za 1. kwartał: 8626 zł).

W Oddziale Informacji Naukowej i Katalogów, kierowanym przez mgr Ewę Bąkowską, a po jej śmierci przez dr. Sebastiana Grudnia (od czerwca 2010 roku), do wszystkich katalogów kartkowych ogółem włączono 2750 kart (69% więcej niż w roku poprzednim). Usunięto 496 kart zastępczych. Kontynuowano też prace związane z digi- talizowaniem kart dla Podstawowego Katalogu Alfabetycznego – ogółem zeskanowano 4943 karty i oznaczono melioracją KP 2900 kart.

Dzięki dalszemu dofi nansowaniu przez UJ pracownicy Oddziału w ramach umów- -zleceń kontynuowali sporządzanie haseł indeksu do Katalogu Podstawowego. Ogółem sporządzono indeks dla 664 skrzynek (135% więcej w porównaniu do roku poprzed- niego).

W Oddziale opracowano 251 kwerend ściśle katalogowych, 101 kwerend krajowych i 42 zagraniczne. Udzielono 20 obszerniejszych odpowiedzi na ustne kwerendy telefo- niczne. W salach katalogowych czytelnikom udzielono ok. 6741 informacji ustnych, zaś w Czytelni Informacji Naukowej – ok. 5021. Dla potrzeb kwerend katalogowych ogółem sprawdzono w katalogach 3751 pozycji.

Na bieżąco redagowano również podstawowe ulotki o BJ, których nakład wyniósł łącznie 9250 egzemplarzy (Biblioteka Jagiellońska. Informator – 4500 sztuk, Biblioteka Jagiellońska. Essential Information about the Library – 500 sztuk oraz Podręczna in- strukcja korzystania z Komputerowego Katalogu Zbiorów Bibliotek UJ – 4250 sztuk).

Pracownicy Oddziału uzupełniali w dalszym ciągu kartotekę not biografi cznych, bibliografi i osobowych i nekrologów, włączając do nich 174 karty – obecnie kartote- ka nekrologów liczy 52 702 karty. Do „Bazy biogramów” wprowadzono 960 nowych opisów, zaś 670 rekordów już istniejących uzupełniono o nowe informacje. Stan „Bazy biogramów” na koniec roku sprawozdawczego wynosił 35 198 rekordów. Prace nad kompletnością bazy polegały m.in. na wyszukaniu i przygotowaniu w formie kartoteki rekordów w bazach Biblioteki Narodowej: „Artykuły z czasopism polskich” i „Artykuły z gazet” – nekrologi, biografi e i bibliografi e osobowe Polaków. Przy okazji przegląda- nia książek wytypowanych na wystawy nowości przekazywano do udokumentowania biogramy i bibliografi e osobowe, pochodzące głównie z poświęconych uczonym ksiąg pamiątkowych.

W zakresie korzystania z Czytelni Bibliografi cznej, będącej „pod opieką” Oddziału, w ciągu 272 dni jej otwarcia odnotowano 10 748 odwiedzin (w tym 3591 czytelni- ków korzystających z księgozbioru podręcznego oraz 7157 użytkowników Internetu).

W czytelni tej udostępniono 4588 dzieł w ok. 5849 woluminach (ze względu na wolny dostęp do półek dane te są szacunkowe). Do księgozbioru podręcznego włączono 840 tomów, wycofano zaś 54 (obecnie liczy on 10 269 dzieł w 13 156 woluminach).

Organizacja pracy w Oddziale Udostępniania Zbiorów, kierowanym przez mgr Annę Biłyk-Mydlarz, zasadniczo nie zmieniła się w porównaniu z rokiem poprzednim.

W roku sprawozdawczym Czytelnię Główną odwiedziło 35 388 osób (przeciętnie 123 osoby dziennie), którym wypożyczono na miejscu 135 523 woluminy z magazynu ogólnego i z księgozbioru podręcznego. W okresie sesji egzaminacyjnej zimowej (od 28 stycznia do 12 lutego) oraz letniej (od 14 do 25 czerwca) na polecenie Prorektora ds.

polityki kadrowej i fi nansowej – prof. dr. hab. Michała du Valla – wydłużono godziny otwarcia Lectorium do 22.00, aby ułatwić studentom przygotowanie się do egzaminów.

Ze względu na wzrastającą ilość napływającego księgozbioru przy równoczesnym bra- ku miejsca na półkach w lutym galeria czytelni została wyposażona w nowe regały, wykonane na zamówienie.

Czytelnię Gazet, gdzie można korzystać z dużych formatów czasopism (IV i V) oraz egzemplarzy archiwalnych, w 2010 roku odwiedziły 3432 osoby (spadek w porównaniu do roku 2009 o 17%), którym łącznie z magazynu ogólnego oraz księgozbioru podręcz- nego udostępniono 8772 woluminy. Ze względu na niewystarczającą liczbę pracowni- ków do obsługi czytelników Czytelnia funkcjonowała w dalszym ciągu w wydzielonej części Lectorium.

Liczba odwiedzin w Czytelni Pracowników Nauki również zmalała. W 2010 roku skorzystało z niej 10 405 osób (spadek o około 6%), którym udostępniono 56 140 wo- luminów.

Czytelnia Europeistyczna działała na zasadach ustalonych w poprzednich latach.

Dział europejski jest na bieżąco meliorowany i uaktualniany oraz uzupełniany głównie o dzieła w języku polskim, pochodzące z egzemplarza obowiązkowego i w niewielkiej części z kupna. Pod koniec 2010 roku jego księgozbiór liczył 1598 dzieł w 1719 wolu- minach. W przeciwieństwie do działu brytyjskiego, który od kilku już lat nie rozwija się (stan księgozbioru: 1758 dzieł w 1898 woluminach), dział austriacki jest sukcesywnie uzupełniany. Obecnie liczy on 8568 dzieł w 9391 woluminach. W roku sprawozdaw- czym dokonano selekcji księgozbioru, z którego wyłączono dublety – 127 woluminów włączono do magazynu ogólnego BJ, a 45 przekazano do Biblioteki Austriackiej we Wrocławiu. W porównaniu do roku poprzedniego w Czytelni Europeistycznej odnoto- wano blisko 30-procentowy spadek liczby użytkowników (2847 odwiedzin).

Analiza zestawień statystycznych za ostatnie lata pokazuje stałą, powolną tendencję spadkową zarówno w odniesieniu do liczby osób odwiedzających czytelnie, jak i liczby wykorzystywanych pozycji. Wyjątek stanowi jedynie Czytelnia Główna, gdzie w od- niesieniu do roku poprzedniego liczba czytelników wzrosła o 3462 (tj. o blisko 11%), zaś liczba wypożyczonych zbiorów o 16 300 (tj. o blisko 14%). Trzeba jednak pamiętać o trwającym w roku 2009 remoncie Czytelni i wynikającym z tego faktu utrudnieniu z jej korzystania, co znalazło odzwierciedlenie w obniżonej statystyce za ten okres.

Tryb opracowania zbiorów pozostał niezmieniony w stosunku do lat ubiegłych.

W okresie sprawozdawczym skatalogowano 1969 dzieł w 2110 woluminach, sklasyfi - kowano 496 dzieł w 505 woluminach, dopisano dalszych ciągów dla 466 woluminów, wycofano 321 dzieł w 503 woluminach oraz 1559 kart, napisano około 9360 kart.

Pomimo tendencji spadkowej na wysokim poziomie utrzymuje się wciąż liczba książek zamawianych i wypożyczanych za pośrednictwem Wypożyczalni Miejscowej.

Szczególne nasilenie ruchu czytelniczego notuje się na początku roku akademickie- go, w okresie sesji oraz przed świętami, gdy czytelnicy chcą zaopatrzyć się w lekturę.

Olbrzymia ilość zamówień spływa tradycyjnie po długich weekendach. W 2010 roku z magazynu ogólnego sprowadzono dla czytelników 224 916 woluminów, z rezerwacji przyjęto 48 942 woluminy, zaś z księgozbioru podręcznego „W” wydano 3672 pozycje.

Zapisy do Biblioteki na rok akademicki 2010/2011 rozpoczęto 20 września. Typy legitymacji, jak i ich ceny nie uległy zmianie w stosunku do roku poprzedniego.

Wszystkie legitymacje z wyjątkiem kart „els” opatrzone są hologramami – tym razem jest to hologram żółty z granatowym emblematem UJ. Z opłat pobieranych za wydanie legitymacji bibliotecznych uzyskano 152 380 zł.

Do listy krakowskich szkół wyższych niepaństwowych, których studenci i pra- cownicy mają prawo do wypożyczania dzieł do domu, dołączyła w 2010 roku Wyższa Szkoła Ubezpieczeń.

W dalszym ciągu z powodzeniem stosowano tryb urgowania w stosunku do czytel- ników zalegających z terminowym oddawaniem wypożyczonych dzieł. Ustalono nową stawkę opłat karnych za przetrzymanie – pierwsze cztery dni po obowiązującym termi- nie zwrotu są wolne od opłaty, a następnie co pięć dni (z wyjątkiem niedziel) nalicza się 1 zł. W wyniku podjętych działań do budżetu Biblioteki wpłynęło 4260 zł za pozycje zagubione oraz blisko 114 000 zł z tytułu opłat za przetrzymanie książek. Ponadto od- zyskano 233 woluminy, a 76 osób odkupiło zagubione dzieła (w tym 58 czytelników nabyło to samo wydanie).

W Wypożyczalni Międzybibliotecznej Zamiejscowej w 2010 roku odnotowa- no dalszy spadek liczby otrzymanych zamówień (o ok. 8%). Ogółem otrzymaliśmy 1548 rewersów. Do 127 bibliotek krajowych wysłano 8852 woluminy (w tym 157 mi- krofi lmów i odbitek kserografi cznych) i 43 mikrofi lmy ze zbiorów specjalnych. Do 16 bibliotek zagranicznych wysłano 33 woluminy (w tym 19 mikrofi lmów i odbitek ksero). Z Biblioteki Jagiellońskiej z kolei wysłano 204 zamówienia (rewersy), z cze- go 184 skierowane były do bibliotek zagranicznych, zaś 20 do instytucji krajowych.

W wyniku ich realizacji z 36 bibliotek krajowych otrzymaliśmy 102 woluminy oraz 60 mikrofi lmów ze zbiorów specjalnych, zaś z 10 bibliotek zagranicznych dostaliśmy 23 woluminy (w tym jedną kopię). Wypożyczalnię Międzybiblioteczną odwiedziło w roku sprawozdawczym 419 osób (tj. o 20% mniej niż w roku 2009), które złożyły zamówienia na 225 pozycji. Za pomocą Internetu sprawdzono w katalogach bibliotek polskich i zagranicznych 265 pozycji, wysłano 16 kwerend (dotyczących 24 pozycji), odpowiedziano zaś na 10 kwerend (dotyczących 24 pozycji).

W Oddziale Dokumentów Audiowizualnych, kierowanym przez mgr. Łukasza Meska, w dalszym ciągu szczególnie dużo czasu poświęcono działaniom związanym z tworzeniem Jagiellońskiej Biblioteki Cyfrowej oraz z realizacją kolejnego projektu (podpisanego w październiku 2010 roku), dotyczącego digitalizacji czasopism w BJ.

W związku z sukcesywnym wzrostem liczby pracowników zatrudnionych w ODA oraz pojawieniem się nowych zadań w najbliższej przyszłości konieczne będzie prawdo- podobnie wydzielenie w ramach tegoż Oddziału dwóch sekcji: Sekcji Jagiellońskiej Biblioteki Cyfrowej oraz Sekcji Opracowania Dokumentów Elektronicznych i Mikroform.

Zbiory Oddziału udostępniane są w Czytelni Dokumentów Audiowizualnych, z któ- rej w 2010 roku skorzystało 2569 osób. Udostępniono im około siedmiu tysięcy wolu- minów (liczba udostępnionych pozycji jest trudna do oszacowania ze względu na wolny dostęp do półek). Liczby te są mniejsze w stosunku do roku 2009 ze względu na stale rozrastające się zasoby bibliotek cyfrowych, co przyczynia się do spadku liczby użyt- kowników korzystających ze zbiorów zgromadzonych na mikroformach. Przykładem może tu być czasopismo „Czas”, na które drastycznie spadło zapotrzebowanie w wy- niku udostępnienia jego pełnego zasobu w postaci kopii cyfrowej przez Małopolską Bibliotekę Cyfrową.

Do Oddziału Magazynów pod kierownictwem mgr. Krzysztofa Frankowicza wpły- nęło ogółem 388 407 zamówień czytelniczych, tj. około 31 tysięcy mniej (7%) niż w roku poprzednim. Liczba tomów włączonych do zbiorów utrzymała się na tym sa- mym poziomie i wyniosła 457 672 woluminy. Podobnie jak w roku 2009 o 10% wzro- sła natomiast liczba tomów, które wpłynęły do magazynu archiwalnego (44 501 wolu- minów). Odnotowano także 100-procentowy wzrost liczby zamówień zrealizowanych przez Sekcję Egzemplarza Archiwalnego – otrzymano 3965 rewersów. W Magazynie Egzemplarza Archiwalnego przesunięto 2200 m.b. druków zwartych, dzięki czemu re- zerwa na zbiory dochodzące wyniosła 3800 m.b.

Pracownicy Sekcji Opracowania Technicznego osygnowali 93 773 tomy. Wzrosła również (ok. 4%) liczba rekordów egzemplarza – naniesiono 93 773 barkody.

Opracowanie retrospektywne objęło 18 329 woluminów, co w porównaniu do roku poprzedniego stanowi 130-procentowy wzrost. Własnymi siłami rozpoczęto ponadto retrokonwersję wydawnictw ciągłych, którą objęto 47 tytułów (sporządzono 7532 re- kordy egzemplarza). Wymieniono i zaopatrzono w oprawy prowizoryczne 38 wolumi- nów czasopism IV i V formatu, wymieniono i osygnowano 103 pudła na broszury. Po dziewięciu latach starań udało się wreszcie zamontować pełną podłogę na kratownicy antresoli czwartego piętra magazynowego w nowym gmachu, co zdecydowanie popra- wiło warunki pracy magazynierów i stan księgozbioru położonego niżej.

W Oddziale Rękopisów, kierowanym przez dr Monikę Jaglarz, w okresie sprawo- zdawczym skatalogowano 128 jednostek (w tym 18 średniowiecznych i 110 nowożyt- nych) oraz zmeliorowano 140 opisów. Do mikrofi lmowania i skanowania przygotowa- no około 670 rękopisów i sporządzono 221 metryczek.

Pracownicy Oddziału prowadzili prace nad porządkowaniem papierów z archiwum domowego Pawlikowskich oraz rodziny Żuławskich, papierów obcych ze spuścizny Krystyny Zbijewskiej oraz dokumentów wchodzących w skład spuścizny po profeso- rze Janie Błońskim. Rozpoczęto też prace nad spisem pamiętników w zbiorach rękopi-

śmiennych BJ, a także nad inwentarzami fotokopii i kserokopii oraz słownikiem ręko- pisoznawstwa.

Osoby zatrudnione w Oddziale Rękopisów w ramach projektów badawczych Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego i Nauki kontynuowały prace nad Inwentarzem rękopisów BJ nr 11 435–11 850 (Archiwum Domowe Pawlikowskich, cz. 2) oraz Katalogiem zbioru dokumentów pergaminowych BJ. Pracownicy Oddziału uczestniczy- li także w projekcie Les Livres dans les livres: les fragments hebreux dans les biblio- thèques européennes (Książki w książkach: fragmenty hebrajskie w bibliotekach euro- pejskich), fi nansowanym ze środków europejskich The Rothschild Foundation Europe, oraz w projekcie Historia kolekcji rękopisów romańskich w księgozbiorze berlińskim w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie, fi nansowanym w ramach grantu uniwersytec- kiego ze środków Islandii, Lichtensteinu i Norwegii. Realizowano ponadto projekt badawczy Opracowanie polskich zbiorów rękopiśmiennych na emigracji. Archiwum Zygmunta Lubicz Zaleskiego w zbiorach Biblioteki Polskiej w Paryżu, 2009–2011.

Czytelnię Rękopisów odwiedziły 2493 osoby (tj. 25% mniej niż w roku poprzed- nim), którym udostępniono łącznie 6865 jednostek (w tym 3806 jednostek zbiorów spe- cjalnych i 3035 druków zwartych z księgozbioru podręcznego). Obiekty rękopiśmienne Biblioteki eksponowane były na 40 pokazach, lekcjach bibliotecznych i wystawach:

Józefowie Skąpscy, Wystawa Turystyczna, Chopin w Krakowie i osobiste po nim pa- miątki, Sześć wieków Wydziału Filozofi i na Uniwersytecie Jagiellońskim, Rody mag- nackie, Na znak świetnego zwycięstwa, Panorama Racławicka, International Archival Culture Exhibition 2010, Rękopisy kompozytorów polskich, Zapomniane dziedzictwo Nowej Huty – Wadów.

W lipcu Archiwum Biblioteki Jagiellońskiej oraz kancelaria Oddziału Rękopisów zostały poddane kontroli Archiwum Państwowego.

W Oddziale Starych Druków pod kierownictwem mgr Małgorzaty Gołuszki-Wacek kontynuowano rozpoczęte w 2006 roku opracowywanie druków XVII-wiecznych meto- dą elektroniczną w systemie Virtua. W roku sprawozdawczym sporządzono 2716 haseł wzorcowych, zmodyfi kowano 1167 haseł już istniejących. Utworzono, zmodyfi kowa- no i skopiowano 3246 rekordów bibliografi cznych dla starych druków, pochodzących głównie z Biblioteki Kamedułów na Bielanach. W lipcu rozpoczęto także tworzenie

„rekordów egzemplarza”, których do końca roku sprawozdawczego utworzono 1178.

W ramach prac dodatkowych Oddział Starych Druków realizował dwa projekty:

jeden z nich – Les livres dans les livres: les fragments hebreux dans les bibliothèques européennes (Książki w książkach: fragmenty hebrajskie w bibliotekach europejskich) – sprowadza się do przeglądania druków XV- i XVI-wiecznych pod kątem występo- wania rękopisów hebrajskich (tworzących najczęściej oprawę bądź znajdujących się w niej jako wzmocnienia), drugi zaś dotyczy opracowania księgozbioru kamedulskiego (w 2010 roku opracowano 2914 tytułów z tego zasobu oraz utworzono rekordy egzem- plarza dla tych druków).

Kontynuowano również tradycyjne katalogowanie książek zakupionych, podarowa- nych oraz pochodzących z zasobu dubletów, które nie są ujęte w tzw. starym katalo- gu. Ogółem skatalogowano 473 dzieła w 432 woluminach, osygnowano 294 wolumi- ny wraz z kartami katalogowymi. Pracownicy Oddziału przygotowali dla czytelników 189 kwerend krajowych i 81 zagranicznych. Udzielono 603 informacje biblioteczne i 424 informacje rzeczowe.

Czytelnię Starych Druków odwiedziło 1465 czytelników (20% mniej niż w roku poprzednim), którym udostępniono 3921 woluminów z magazynu starych druków, 893 książki z księgozbioru podręcznego oraz 212 druków z magazynu ogólnego.

Zrealizowano 5197 rewersów. Obsługa czytelników w sporej części dotyczyła również realizacji zamówień do Pracowni Foto. Przyjęto i zrealizowano 473 zamówienia z proś- bą o wykonanie skanów z posiadanych przez nas druków. Do zbiorów skopiowano 88 druków.

W roku sprawozdawczym OSD zorganizował 25 pokazów książek dla gości indy- widualnych i grup zorganizowanych z kraju i zagranicy. Stare druki ze zbiorów BJ prezentowane były także na kilku wystawach odbywających się poza Biblioteką – m.in.

na wystawie Sarmatyzm. Sen o potędze w Muzeum Narodowym w Krakowie (prezen- towano jeden druk), 650 lat Radomskiej Fary w Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu (trzy druki), Na znak zwycięstwa na Zamku Królewskim na Wawelu (pokaz 12 pozycji).

Prace w Oddziale Zbiorów Muzycznych, kierowanym przez mgr Krystynę Pytel, w pierwszym kwartale roku tradycyjnie już koncentrowały się na przygotowaniach i organizacji wystawy autografów muzycznych, towarzyszącej 14. Wielkanocnemu Festiwalowi Ludwiga van Beethovena. W zakres przygotowań wchodziła m.in. współ- praca z kuratorem wystawy (p. S. Heinrich), a także typowanie obiektów, które miały być prezentowane, do konserwacji.

Pracownicy Oddziału przygotowali ponadto wystawę najcenniejszych rękopisów kompozytorów polskich (od XIX w. do czasów obecnych), znajdujących się w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej. Wystawa ta towarzyszyła Międzynarodowemu Kongresowi Semiotyki Muzycznej (27 września–2 października 2010), którego organizatorem była Akademia Muzyczna w Krakowie. W ramach współpracy kontynuowano też rozpoczęte w grudniu 2009 roku kompletowanie materiałów na wystawę poświęconą F. Chopinowi (organizowaną z okazji inauguracji Roku Chopinowskiego w Krakowie przez Muzeum UJ) oraz wybrano, opracowano i przygotowano do wypożyczenia druki muzyczne i rę- kopisy Józefa Elsnera na wystawę poświęconą temu kompozytorowi (zorganizowaną przez Muzeum Teatralne w Warszawie i Warszawskie Towarzystwo Muzyczne). W cią- gu roku przygotowano i przeprowadzono cztery pokazy autografów ze zbiorów ber- lińskich (Mozart, Beethoven, Mendelssohn, Cherubini) oraz autografów F. Chopina, głównie dla gości zagranicznych, a także dla przedstawicieli Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Przygotowano również pokaz dawnych leksykonów i en- cyklopedii muzycznych znajdujących się w OZM oraz OSD, umożliwiający przepro-

wadzenie w BJ warsztatów z zakresu leksykografi i muzycznej dla studentów Instytutu Muzykologii UJ. Zapoznanie się z muzycznymi starodrukami stanowiło dla studentów praktyczne uzupełnienie części historyczno-teoretycznej zajęć z leksykografi i.

Znaczną część czasu pochłaniała obsługa korespondencji (do Oddziału wpłynęły 403 listy) oraz przeprowadzanie zleconych kwerend (opracowano 69 kwerend, w tym 29 zagranicznych). Kontynuowano też zaprzestane od października 2009 roku kompu- terowe opracowywanie druków muzycznych, napływających do Oddziału z różnych źródeł wpływu, oraz prace związane z systematycznym likwidowaniem wieloletnich zaległości w zakresie inwentaryzacji posiadanych druków. W katalogach zbiorów mu- zycznych sprawdzano druki muzyczne oferowane do kupna lub jako dary. Najbardziej czasochłonne było sprawdzanie daru druków muzycznych w celu eliminacji dubletów oraz przeglądanie i segregacja rękopisów muzycznych p. Jana Oberbeka (łącznie około dwóch tysięcy dzieł).

Podkreślić należy ponadto współudział Biblioteki Jagiellońskiej w realizacji kil- ku projektów badawczych lub wydawniczych (zarówno krajowych, jak i zagranicz- nych), opierających się na zbiorach własnych i kolekcjach byłej Pruskiej Biblioteki Państwowej w Berlinie. Pod tym względem na uwagę zasługują: projekt digitalizacji zbiorów BJ – w tym muzykaliów (wymagający przygotowywania opisów katalogowych druków muzycznych (klasa „0” i „1”) przeznaczonych do digitalizacji, projekt Polskie pieśni i piosenki w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej jako podstawa do rozwoju syste- mu Cyfrowej Biblioteki Polskiej Piosenki, realizowany przez pracowników Biblioteki Piosenki Polskiej w Krakowie w ramach programu „Dziedzictwo kulturowe”, oraz projekt Bach-Digital, dotyczący uzupełnień do projektu realizowanego w 2009 roku przez Staatsbibliothek zu Berlin Preussischer Kulturbesitz, zakładającego digitalizację wszystkich autografów J.S. Bacha i jego synów.

Udostępnianie muzykaliów odbywało się w Czytelni Zbiorów Specjalnych. Podczas 637 wizyt 168 czytelnikom (w tym 17 z zagranicy) udostępniono 772 woluminy druków muzycznych, 101 jednostek rękopisów muzycznych, 48 jednostek dokumentów życia muzycznego, trzy mikrofi lmy, 458 woluminów książek i czasopism z księgozbioru pod- ręcznego oraz 13 woluminów książek i jeden wolumin czasopism z magazynu ogólnego – łącznie 1396 pozycji (tj. blisko 32% mniej w porównaniu do roku poprzedniego).

W Oddziale Zbiorów Grafi cznych i Kartografi cznych pod kierownictwem mgr Anny Graff znaczną część czasu pracy zajmuje pracownikom przygotowanie kwerend, wymagających niejednokrotnie żmudnych poszukiwań i starannej weryfi kacji w lite- raturze fachowej. W roku sprawozdawczym przeprowadzono 106 kwerend krajowych i 17 zagranicznych.

Do pracowni fototechnicznej przekazano 894 obiekty z grafi ki i 116 z kartografi i w celu wykonania skanów dla 128 czytelników lub instytucji. Dla potrzeb BJ zeskano- wano jedynie siedem obiektów grafi cznych (dwa tomy Libri picturati, dwie teki z ko- lekcji J. Ponętowskiego, jeden album i dwa rysunki). Równie niewielką liczbę obiektów przekazano do konserwacji (pełnej bądź zachowawczej) – dwie jednostki kartografi czne

(jeden atlas i jedną mapę) oraz pięć albumów i jedną grafi kę. Około 250 arkuszy map przekazano do odkwaszania.

Obiekty Oddziału udostępniano w Czytelni Zbiorów Specjalnych, którą odwiedzi- ło 708 czytelników (533 z nich korzystało ze zbiorów grafi cznych, 175 ze zbiorów kartografi cznych). Udostępniono 4601 jednostek zbiorów grafi cznych, 327 jedno- stek zbiorów kartografi cznych i sześć skanów na płytach CD) – łącznie 4934 jednostki (16% mniej niż w roku 2009).

Zbiory grafi czne i kartografi czne wypożyczano często na różnorodne wystawy, or- ganizowane poza BJ, wśród których wymienić należy: Chopin w Krakowie i osobiste po nim pamiątki w Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Maius (jedna grafi ka i dwa rysunki), 670 lat Radomskiej Fary w Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu (pięć grafi k i 14 rysunków), Rody magnackie na Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie (39 fotografi i), Na znak świetnego zwycięstwa na Zamku Królewskim na Wawelu (dwie grafi ki) oraz Zapomniane dziedzictwo Nowej Huty – Wadów w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa (sześć grafi k i jeden rysunek).

We wrześniu 2010 roku zakończono realizację projektu naukowego Inwentarz na- ukowy ikonografi i teatralnej BJ i archiwum biblioteki Teatru im. J. Słowackiego (pod kierownictwem dr. hab. Marka Dębowskiego z Instytutu Polonistyki UJ).

Pracownicy Oddziału Wydawnictw Rzadkich i Dokumentów Życia Społecznego, kierowanego przez mgr Ewę Szczawińską, przeprowadzili wiele melioracji magazyno- wych. Zmeliorowano następujące sygnatury: I 8 „Obchody i rocznice”, I 4 d „Związek Harcerstwa Polskiego”, I 7 „Ku czci”, XI.47.1 „Domki jednorodzinne”, XVIII 1 a „Kluby sportowe” i XIX 5 c „Śpiew”.

Dzięki bezkwasowym pudełkom zamawianym na wymiar (898 sztuk) udało się wy- mienić dużą część kwaśnych teczek i pudeł, w których przechowywane były materiały Oddziału. Nowy materiał, napływający na bieżąco, wkładany jest również do teczek bezkwasowych.

Prowadzono też prace przy opisywaniu i naprawie zniszczonych druków księgo- zbioru podręcznego: 15 woluminów przekazano do oprawy, 2026 do introligatorni i konserwacji, 787 opraw wymieniono na bezkwasowe. 111 470 jednostek dokumentów przekazano do odkwaszania w Klinice Papieru. Do bazy katalogowej wprowadzono 282 rekordy bibliografi czne dokumentów życia społecznego, 304 rekordy zasobu, 304 rekordy egzemplarza oraz dwa rekordy khw.

Z kwerend opracowanych w Oddziale warto odnotować poszukiwania materiałów na temat Gabrieli Zapolskiej dla Muzeum Literatury w Warszawie (odnaleziono 21 pla- katów teatralnych), ośrodków doradztwa rolniczego w województwie pomorskim (od- naleziono 14 broszur), akcji organizowanych przez Urząd Wojewódzki Miasta Krakowa (odnaleziono 20 druków ulotnych), Nowej Huty w latach 1950–1975 (odnaleziono 209 jednostek), afi szy cyrkowych w XIX wieku (odnaleziono 49 jednostek) i turystyki (odnaleziono 543 jednostki). Materiał dotyczący turystyki był prezentowany na wy- stawie Człowiek potrzebuje pięknego krajobrazu – z dziejów turystyki górskiej i krajo-

znawczej w sali wystawowej BJ. Inne kwerendy magazynowe dotyczyły wyszukania materiałów na temat harcerstwa w okresie II Rzeczypospolitej, Czesława Miłosza, baś- ni polskich i obcych oraz cenników fi rm krakowskich.

Obiekty Oddziału udostępniane są w Czytelni Zbiorów Specjalnych. W 2010 roku czytelnię tę odwiedziło 1505 osób korzystających z wydawnictw rzadkich, którym udo- stępniono łącznie 4158 jednostek (8% mniej niż w roku 2009), w tym 1404 jednostki ze zbiorów RARA, 427 jednostek ze zbiorów II obiegu i 2327 jednostek z księgozbioru podręcznego. 86 osób było zainteresowanych dokumentami życia społecznego – udo- stępniono im 4043 jednostki tego typu zbiorów.

Zbiory RARA eksponowane były na wystawach organizowanych w BJ, jak i poza nią – m.in. na wystawie Trzy polskie wiktorie: Grunwald 1410 – Bitwa Warszawska 1929 – Sierpień 1980 zorganizowanej w Muzeum im. prof. Stanisława Fischera w Bochni.

W Oddziale Zabezpieczania Zbiorów, kierowanym przez mgr. Zbigniewa Kozińskiego, całkowitej bądź częściowej konserwacji poddano 197 dzieł, w tym:

19 rękopisów, 20 woluminów starych druków, 93 pozycje inwentarzowe ze zbiorów grafi cznych, cztery dzieła ze zbiorów kartografi cznych, 29 muzykaliów, 19 obiektów z Oddziału Wydawnictw Rzadkich i Dokumentów Życia Społecznego oraz 18 wolumi- nów druków zwartych i czasopism z magazynu ogólnego. Sporządzono 147 kompletów dokumentacji opisowej i fotografi cznej konserwowanych dzieł.

Ponadto wykonano konserwację opraw 11 rękopisów, 32 starych druków, dwóch rycin, pięciu muzykaliów, dwóch jednostek dokumentów życia społecznego oraz jed- nej książki z XX wieku. Sporządzono też nowe oprawy dla ośmiu druków zwartych i jednej pozycji pochodzącej z Oddziału Wydawnictw Rzadkich i Dokumentów Życia Społecznego, wykonano oprawy ochronne na zbiory specjalne w postaci: jednego fute- rału, jednej teczki i dwóch pudeł. Pracownia Konserwacji przygotowała do dezynfek- cji w komorze fumigacyjnej osiem dzieł ze zbiorów specjalnych i druków XIX i XX wieku. Poza tym introligatorzy sekcji wykonali 945 koszulek ochronnych na grafi ki, rękopisy, stare druki i druki rzadkie. Zrobiono ponadto 20 passe-partout jako ochronę zbiorów, jak i do celów wystawienniczych.

Pracownicy Sekcji Reprografi cznej wykonali 267 685 skanów z oryginałów (76%

więcej w porównaniu do roku poprzedniego) (w tym 243 470 do zbiorów BJ i na po- trzeby bieżącej działalności biblioteki i 24 215 zamówionych przez czytelników, które zostały zapisane na 125 dyskach DVD i 519 dyskach CD), 21 482 mikroobrazy mikrofi - szowe (90% więcej w porównaniu do roku poprzedniego – w tym do zbiorów BJ: 10 497 negatywowych i 10 818 pozytywowych, dla czytelników: 167 pozytywowych), 108 256 klatek mikrofi lmowych (w tym 39 753 negatywowe i 26 956 pozytywowych do zbiorów BJ oraz 140 negatywowych i 41 407 pozytywowych dla czytelników), 30 424 ksero- kopie zrobione z oryginałów (w tym dla czytelników: 9027 sztuk w formacie A4 i 29 w formacie A3 i do celów służbowych 20 758 sztuk w formacie A4 i 610 w formacie A3), 3868 zdjęć cyfrowych dla czytelników i do celów służbowych oraz sporządzono wydru- ki z 2294 plików cyfrowych (w tym dla czytelników 82 w formacie A4 i dwa w formacie A3, zaś do celów służbowych BJ 2141 sztuk w formacie A4 i 69 w formacie A3).

Do końca maja 2010 roku systematycznie przegrywano pliki cyfrowe skanów i zdjęć wykonanych ze zbiorów BJ na serwer archiwalny JBC – łącznie na wspomniany serwer przetransferowano 450 dysków DVD i CD.

W roku sprawozdawczym największe zamówienie na skanowanie zbiorów BJ Sekcja Reprografi i wykonała dla projektu Historia kolekcji rękopisów romańskich (pod kierownictwem P. Tylusa) – zbiory berlińskie. Łącznie zeskanowano 117 rękopi- sów, które zapisano na 41 260 plikach cyfrowych w formacie JPEG, w rozdzielczości 200 dpi (wszystkie ww. rękopisy skopiowane zostały również do zbiorów BJ, w for- macie TIFF – (rozdzielczość 300 dpi). W ramach współpracy z Biblioteką Piosenki Polskiej zeskanowano 330 muzykaliów, które zapisano na 10 087 plikach cyfrowych w formacie TIFF (rozdzielczość 300 dpi) – zapis cyfrowy z ww. muzykaliów trafi ł rów- nież do zasobów cyfrowych BJ.

Pracownicy Sekcji wykonywali ponadto skany i zdjęcia cyfrowe potrzebne do wy- staw organizowanych w BJ, a także zabezpieczali tzw. oprawę fotografi czną wszelkich imprez odbywających się w gmachu Biblioteki.

W Introligatorni Sekcji Opraw i Zabezpieczenia Zbiorów oprawiono 3419 wolumi- nów czasopism, 1685 broszur, 89 gazet i 88 ksiąg administracyjnych, wykonano 3168 opraw prowizorycznych dla różnego rodzaju druków, przeoprawiono 1142 woluminy druków zwartych i jedno czasopismo, naprawiono 497 woluminów druków zwartych i czasopism, wykonano 6846 pudeł ochronnych (2018 zbiorczych i 4828 jednostko- wych) oraz siedem teczek (głównie na dokumenty życia społecznego i wydawnictwa rzadkie). 1291 kart książek i czasopism poddano pełnej laminacji.

Introligatornia Sekcji Opraw i Zabezpieczania Zbiorów oprawiła 236 ksiąg admini- stracyjnych, 3351 woluminów czasopism i 1075 broszur, przeoprawiła 815 woluminów druków zwartych i 21 czasopism, naprawiła 121 druków zwartych, wykonała 5172 pro- wizoryczne oprawy na czasopisma, druki zwarte, rękopisy, dokumenty życia społecz- nego i gazety, 4821 pudeł ochronnych na czasopisma, książki i broszury oraz 325 te- czek ochronnych (głównie na druki dokumentów życia społecznego). 2197 kart książek i czasopism poddano pełnej laminacji. Przygotowano również zbiory do oprawy poza BJ (tysiąc woluminów druków zwartych i czasopism) – usługę wykonała introligatornia Poligrafi cznej Spółdzielni Inwalidów. Zakład Pracy Chronionej w Krakowie.

Klinika Papieru kontynuowała proces masowej konserwacji zbiorów. Do końca 2010 roku w maszynie Neschen C900 odkwaszono 25 699 pojedynczych kart różne- go formatu, pochodzących ze zbiorów BJ (mapy, gazety formatu III–V, druki ulotne), co w przeliczeniu na format A4 dało 141 388 kart. W instalacji Bookkeeper masowej konserwacji poddano 30 002 woluminy zbiorów archiwalnych i bibliotecznych o łącz- nej wadze 19 185 kilogramów. Odkwaszane pozycje pochodziły ze zbiorów własnych, Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie (spuścizna rękopiśmienna ks. kardynała Karola Wojtyły), Instytutu Odlewnictwa w Krakowie, Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, Muzeum Okręgowego w Lesznie oraz od osób prywatnych. Za usługę od- kwaszania zbiorów obcych Biblioteka otrzymała blisko 87 300 zł.

W minionym roku pracownicy Sekcji Skontrum Oddziału Organizacji, porównując stan inwentarzowy, arkusze kontrolne oraz kartoteki wypożyczeń z zawartością maga- zynu ogólnego, sprawdzili 20 tysięcy sygnatur w obrębie numerów 180 001–200 000.

W wyniku kontroli wyjaśniono wiele nieprawidłowości, np. mylne wpisy w inwenta- rzach i na kartach katalogowych, odnaleziono dublety, które zostały przekazane do Sekcji Dubletów. W ramach dwustopniowego skontrum sprawdzono również księgozbiory w Oddziale Starych Druków – w działach „Inkunabuły” i „Cimelia” skontrolowano 8977 tytułów, w dziale „Numerus Currens” sprawdzono sygnatury 1–25 000. Komisja nie stwierdziła nowych ubytków. Skontrolowano ponadto cały zasób magazynu ogólnego pod kątem listy pozycji nieodnalezionych, tzw. N – z 384 odnotowanych egzemplarzy odnaleziono 123. Odnotowano także 1853 nowe pozycje nieodnalezione, z czego odszu- kano 690, likwidując równocześnie karty tych zagubionych dzieł, wykreślając braki na kartach katalogowych i w protokole braków oraz wpisując odnalezione dzieła do rejestru druków odnalezionych. Uzupełniono ponadto 73 defekty (wykonano kserokopie braku- jących stron z drugiego egzemplarza oraz przekazano dzieła do oprawy).

Oddział Komputeryzacji, kierowany przez mgr Katarzynę Sokołowską, odpowia- da za administrowanie oraz sprawne funkcjonowanie wewnętrznej sieci komputerowej Biblioteki, którą to sieć oprócz posiadanych dotąd kilku serwerów oraz 271 kompute- rów typu PC wzbogacono w roku sprawozdawczym o cztery serwery zakupione w ra- mach realizacji projektu Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa (urządzenia HP DL380G, HP DL380G G, HP DL360G G oraz macierz dyskowa HP EVA 4400).

Zakres zasadniczych prac Oddziału nie uległ zmianie w porównaniu do lat po- przednich. Obejmuje on m.in. bieżącą obsługę oprogramowania VTLS/Virtua w wersji 2010.13 oraz innych oprogramowań, aktualizację systemów operacyjnych zainstalo- wanych na komputerach w celu eliminacji luk w oprogramowaniu mogących spowo- dować nieprawidłowe działanie sprzętu, usuwanie wszelkiego typu awarii, obsługę in- formatyczną i nadzór nad funkcjonowaniem modułu rejestracji wypożyczeń i zwrotów książek (circulation), bieżący nadzór nad funkcjonowaniem modułu automatycznego zamawiania książek, a także administrowanie stroną domową BJ. Pracownicy Oddziału zaangażowani są także w prowadzenie szkoleń w zakresie pracy w systemie Virtua i za- sad współkatalogowania w Nukacie, tworzenia rekordu egzemplarza dla starych dru- ków oraz ochrony danych osobowych. Ponadto w 2010 roku przygotowano dziewięć inwentarzy druków zwartych oraz 17 tomów inwentarzy czasopism.

W kwietniu 2010 roku międzyoddziałowy zespół pracowników BJ rozpoczął realiza- cję projektu Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa. Jego głównym celem jest: „Ochrona i za- chowanie zabytkowych zbiorów Biblioteki Jagiellońskiej oraz rozwój bibliotecznych zasobów cyfrowych dla utrwalenia dorobku kulturowego polskiego piśmiennictwa sta- nowiącego element Narodowego Zasobu Bibliotecznego”. Wykonywane zadania obej- mują konserwację zachowawczą i archiwizację unikatowych zbiorów bibliotecznych, zabezpieczenie zabytkowych zbiorów bibliotecznych przed kradzieżą i zniszczeniem, digitalizację unikatowych w skali kraju zbiorów bibliotecznych zagrożonych znisz-

czeniem dla trwałego zachowania i udostępnienia ich treści, budowanie Jagiellońskiej Biblioteki Cyfrowej jako podstawowej platformy udostępniania zbiorów bibliotecznych w postaci elektronicznej oraz udostępnienie obecnie niewykorzystywanych zbiorów do celów naukowych.

Przygotowano także projekt Bezpieczne i kompleksowe udostępnianie zasobów cy- frowych Uniwersytetu Jagiellońskiego w sieci Internet. Etap I, zgłoszonego do konkur- su w ramach Działania 1.2 „Rozwój społeczeństwa informacyjnego” Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007–2013. Realizację projektu, mają- cego trwać przez trzy lata, rozpoczęto we wrześniu. Wykonywane prace obejmują di- gitalizację zabytkowych zbiorów Biblioteki Jagiellońskiej należących do Narodowego Zasobu Bibliotecznego w celu ich zabezpieczenia, a także utrwalenia i udostępnienia szerszemu odbiorcy W ramach projektu zostanie zabezpieczonych, zdigitalizowanych, a następnie udostępnionych w postaci cyfrowej 2500 unikatowych w skali kraju wo- luminów druków (m.in. „Dziennik Kijowski”, „Kurier Lwowski”, „Kurier Polski”,

„Dziennik Urzędowy Województwa Krakowskiego”, „Gazeta Muzyczna”, broszury muzyczne z XIX i 1. połowy XX wieku). Łączny koszt zadania wynosi 2 838 624 zł, z czego z dofi nansowania MRPO pochodzi 2 128 968 zł.

Prowadzono także prace przy sporządzaniu planów i dokumentacji do dwóch na- stępnych projektów konkursowych: Lectorium i Skarbiec BJ oraz Dawny Gabinet Archeologiczny UJ na mapie turystycznej Krakowa oraz Utworzenie uniwersalnej, ot- wartej, repozytoryjnej platformy hostingowej i komunikacyjnej dla sieciowych zasobów wiedzy dla nauki, edukacji i otwartego społeczeństwa wiedzy.

ZBIORY

W 2010 roku w rejestrze przybytków Biblioteki Jagiellońskiej odnotowano wpływ 141 069 woluminów i jednostek dokumentów samoistnych (wzrost o niecałe 2,5%) oraz 4992 dokumentów towarzyszących audiowizualnych i elektronicznych (wzrost o 20%), w tym 63 997 woluminów druków zwartych (wzrost o 3%) i 1839 dokumen- tów towarzyszących, 27 939 woluminów wydawnictw ciągłych (wzrost o 4%) i 2015 dokumentów towarzyszących, 47 665 jednostek zbiorów specjalnych (wzrost o 1,5%) i 1138 dokumentów towarzyszących (olbrzymi wzrost o ponad 412%!) oraz 2068 wolu- minów zakupionych na potrzeby wymiany (spadek o 17%). Do inwentarza BJ wpłynęło 137 467 woluminów i jednostek (wzrost o niecałe 2%) o łącznej wartości 5 812 201,78 zł.

W zależności od źródła pozyskania wpływ ten przedstawia się następująco: z egzempla- rza obowiązkowego – 87 582 woluminy i jednostki o wartości 3 399 371,31 zł; z kup- na (budżet BJ + środki UJ) – 3462 woluminy i jednostki o wartości 1 130 896,20 zł;

z darów – 5241 woluminów i jednostek o wartości 618 262,96 zł; z wymiany – 3321 woluminów i jednostek o wartości 263 079,31 zł; ze starego zasobu – 320 woluminów

i jednostek o wartości 398 092 zł; z księgozbiorów zabezpieczonych – cztery woluminy o wartości 2500 zł; dokumenty życia społecznego – 37 537 jednostek, które jako druki ulotne nie są wyceniane.

Równocześnie w rejestrze ubytków odnotowano 384 woluminy o łącznej wartości 20 370 zł, z których odnaleziono 123 woluminy o wartości 7501 złotych.

Sekcja Egzemplarza Obowiązkowego Oddziału Gromadzenia i Uzupełniania Zbiorów odnotowała wpływ 82 890 woluminów druków zwartych i wydawnictw ciąg- łych (wraz z 3720 dokumentami towarzyszącymi) oraz 44 293 jednostek zbiorów spe- cjalnych (wraz z 1138 dokumentami towarzyszącymi). Od kilku lat utrzymuje się ten- dencja wzrostowa – do BJ w ramach EO przychodzi więcej książek i czasopism. Jest to niewątpliwie wynikiem ogromnej dbałości pracowników sekcji o egzekwowanie obowiązkowych egzemplarzy bibliotecznych. „Przewodniki Bibliografi czne” spraw- dzane są na bieżąco. W wyniku pieczołowitego zabiegania o bezpłatny egzemplarz obowiązkowy od wydawców (wysłano 12 135 urgensów i 1101 pism) otrzymaliśmy 5502 woluminy druków zwartych oraz 7725 numerów czasopism.

Ogółem w roku sprawozdawczym na zakup literatury naukowej i baz danych wy- dano 1 111 323,07 zł, w tym z budżetu BJ 133 856,07 zł oraz ze środków przyznanych na działalność statutową 977 467 zł. Wartość zbiorów, które wpłynęły do Biblioteki w ramach egzemplarza obowiązkowego, wyniosła 3 444 833 zł (w tym druki zwarte:

1 843 356 i wydawnictwa ciągłe: 1 601 477 zł). Na zakup czasopism i baz danych online dla BJ i UJ wydano o 1 795 183,94 zł mniej niż w roku ubiegłym, m.in. dlate- go, że Uniwersytet Jagielloński został włączony do programu pod nazwą „Wirtualna Biblioteka Nauki”, zapoczątkowanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Program ten umożliwił wszystkim polskim uczelniom i instytucjom nauko- wym powszechny, bezpłatny dostęp do baz Elsevier (Science Direct), Springer, Web of Knowledge, EBSCO (pakiet podstawowy). Należy również zaznaczyć, że dzięki udzia- łowi UJ w konsorcjach pracownicy naukowi i studenci UJ i CMUJ mają dostęp do 52 baz pełnotekstowych, w których znajduje się ponad 34 tysiące tytułów czasopism.

W czerwcu rozpoczęto przygotowania do przetargu na czasopisma zagraniczne na lata 2011–2013. Przygotowano dwie listy: jedną obejmującą czasopisma dla BJ (251 tytułów + jedna baza) oraz drugą obejmującą czasopisma dla bibliotek instytutowych (227 tytułów). Pierwsze posiedzenie komisji przetargowej odbyło się pod koniec lipca, zaś otwarcie ofert nastąpiło w drugiej połowie września. Do przetargu przystąpiły trzy fi rmy: CHZ Ars Polona, ABE Marketing oraz EBSCO. Najtańszą ofertę przedstawiła fi rma CHZ Ars Polona, z którą podpisano umowę. Pierwszą ratę prenumeraty na 2011 rok (70% wartości zamówienia) zapłacono w grudniu 2010 roku.

We wrześniu z kolei zebrano dane do przetargu na dostawę czasopism polskich dla UJ w 2011 roku. W październiku przygotowano listę przetargową obejmującą 656 ty- tułów w 1341 egzemplarzach. Otwarcie ofert przetargowych odbyło się dopiero w li- stopadzie. W wyniku przeprowadzonego postępowania, w którym udział wzięły cztery fi rmy, realizację zamówienia rozdzielono następująco: „Garmond’’ – ma dostarczać

277 tytułów w 582 egzemplarzach, „Kolporter” – 22 tytuły w 35 egzemplarzach, „Ruch”

– 178 tytułów w 504 egzemplarzach (w sumie 477 tytułów w 1121 egzemplarzach).

Na dostawę pozostałych 179 tytułów w 220 egzemplarzach nie było chętnych, dlatego też, podobnie jak w latach ubiegłych, poszczególne jednostki uczelni muszą zamówić je we własnym zakresie, bezpośrednio u wydawców. Duża liczba tytułów do samodzielne- go zamówienia spowodowana była faktem, iż oferta jednego z uczestników przetargu, fi rmy „Księgarnia Skarbnica”, została odrzucona z powodu zastosowania nieprawidło- wej stawki podatku VAT.

Ogółem w 2010 roku Biblioteka Jagiellońska gromadziła 8250 bieżących tytułów czasopism drukowanych, w tym 7333 polskich i 917 zagranicznych.

Oddział Gromadzenia i Uzupełniania Zbiorów zakupił w roku sprawozdawczym 1302 woluminy druków zwartych i ciągłych (w porównaniu do roku poprzedzającego wzrost o 42 woluminy) oraz 1012 jednostek zbiorów specjalnych (spadek o 375 jedno- stek w stosunku do roku ubiegłego).

Cennym źródłem pozyskiwania zbiorów jest również wymiana, którą w omawia- nym okresie BJ prowadziła z 254 kontrahentami zagranicznymi oraz 12 bibliotekami krajowymi. Dla celów wymiany i reprezentacji zakupiliśmy 2068 woluminów za sumę 56 482,23 zł. Do partnerów krajowych i zagranicznych wysłano ogółem 2841 wolu- minów, w tym 2160 egzemplarzy publikacji zakupionych w Wydawnictwie UJ i księ- garniach krakowskich, 324 egzemplarze publikacji z zasobu na wymianę i dubletów egzemplarza obowiązkowego oraz 357 egzemplarzy gratisowych, otrzymanych od wy- dawców i autorów. Otrzymaliśmy z kolei 2607 woluminów druków zwartych i wydaw- nictw ciągłych (wraz z 15 dokumentami towarzyszącymi) i dziewięć jednostek zbiorów specjalnych, wycenionych szacunkowo na kwotę 191 992 zł. W porównaniu do roku poprzedzającego otrzymaliśmy mniej o 343 woluminy druków zwartych i czasopism.

Pomimo ograniczonych środków fi nansowych na zakup publikacji dla celów wymiany jej bilans wypadł i tym razem bardzo korzystnie – wartość wydawnictw otrzymanych przewyższyła kwotę poczynionych wydatków o ponad 135 tysięcy zł.

W zamian za mikrofi lmy i fotokopie sporządzone przez Pracownię Fototechniczną BJ dla instytucji naukowych i osób prywatnych z zagranicy w 2010 roku otrzymali- śmy 83 woluminy druków zwartych i ciągłych oraz 91 jednostek zbiorów specjalnych o łącznej wartości 28 431,50 zł. W porównaniu z rokiem ubiegłym liczba wydawnictw otrzymanych tą drogą znacząco się zmniejszyła (o 191 woluminów i 27 jednostek). Za pozostałe usługi kontrahenci zapłacili nam 35 631 zł.

Jak co roku przyjmowaliśmy również dary z kraju i z zagranicy. W okresie sprawo- zdawczym otrzymaliśmy 5054 woluminy druków zwartych i czasopism (około 21%

więcej w porównaniu do roku 2009) wraz z 17 dokumentami towarzyszącymi oraz 1660 jednostek zbiorów specjalnych (91% więcej w porównaniu do roku 2009) o szacunko- wej wartości 475 581 zł. Wśród podarowanych obiektów znalazło się wiele ciekawych i cennych pozycji, takich jak np. dzieła przekazane przez Fundację Fritz Thyssen Stiftung (15 woluminów) oraz dary: Fundacji CDCN (trzy woluminy druków zwartych i 44 wo-

luminy wydawnictw ciągłych), Fundacji Tadeusza Kościuszki w Krakowie (16 wolu- minów druków zwartych), Społecznego Instytutu Filmowego (60 płyt DVD), Goethe Institut (11 woluminów druków zwartych i dwa woluminy wydawnictw ciągłych), Instytutu Książki z Krakowa (121 woluminów druków zwartych), Zakładu Historii Instytutu Polonijnego UJ (17 szpul mikrofi lmów), Museum Europäischer Kulturen- -Staatliche Museen zu Berlin (30 woluminów druków zwartych), Delegation Wallonie- -Bruxelles a Varsovie (29 woluminów druków zwartych), Jerzego Sulimirskiego z Anglii (sześć jednostek starych druków), prof. Armina-Ernsta Buchruckera z Wuppertalu (58 woluminów druków zwartych i 10 płyt analogowych), prof. Paula Videsotta z Frei Universität Bozen (52 woluminy druków zwartych), prof. Constantina Geambasa z Rumunii (13 woluminów druków zwartych), Jana Oberbeka (96 woluminów dru- ków zwartych), prof. UJ Witolda Mańczaka (40 woluminów wydawnictw ciągłych), prof. UJ Marka Stachowskiego (14 woluminów druków zwartych), prof. UJ Jerzego Wyrozumskiego (jeden wolumin reprintu z 1493 roku) oraz prof. Marka Zgórniaka (pięć woluminów druków zwartych i 35 woluminów wydawnictw ciągłych).

Do Sekcji Dubletów i Księgozbiorów Zabezpieczonych Oddziału Gromadzenia Zbiorów przyjęto 3994 woluminy, tj. o 459 więcej niż w roku ubiegłym. Zakończono prace związane z selekcją zbiorów przechowywanych w magazynie archiwalnym w no- wym gmachu. Wyselekcjonowano 536 woluminów druków zwartych i wydawnictw ciągłych, pozostawiając na półkach po jednym egzemplarzu każdego tytułu. Podobnie jak w roku ubiegłym jedynie podręczniki szkolne wyłączano w całości w celu przeka- zania ich zainteresowanym bibliotekom. Z wyselekcjonowanego materiału instytucje zewnętrzne przejęły 1715 woluminów. W dalszym ciągu porządkowano i selekcjo- nowano zbiory przechowywane w magazynie zastępczym w piwnicach starego gma- chu. Ogółem uporządkowano dwa tysiące m.b. półek. Wyselekcjonowano, spakowano i przygotowano do wywiezienia około 8500 woluminów i poszytów druków zwartych i ciągłych oraz 1800 pojedynczych numerów czasopism.

Dzięki dokumentom przekazanym przez Oddział Gromadzenia i Uzupełniania Zbiorów wzbogacił się również Oddział Dokumentów Audiowizualnych, który otrzymał 24 sztuki mikrofi lmów, 735 dokumentów elektronicznych zwartych (wraz z 12 dru- kowanymi dokumentami towarzyszącymi), 880 sztuk dokumentów elektronicznych ciągłych (wraz z 65 drukowanymi dokumentami towarzyszącymi), 520 dokumentów dźwiękowych niemuzycznych (wraz z 18 drukowanymi dokumentami towarzyszący- mi), 1429 dokumentów audiowizualnych (którym towarzyszyło 80 dokumentów druko- wanych) oraz dziewięć dokumentów elektronicznych w postaci pliku.

Zbiory Oddziału Rękopisów powiększyły się łącznie o 357 pozycji. Do Księgi Przybytków zostały wpisane 303 jednostki pochodzące z darów, trzy jednostki ze stare- go zasobu, 50 jednostek z kupna i jedna jednostka z wymiany. Do ciekawszych nabyt- ków należą: papiery Adama Stadnickiego (mające status depozytu wieczystego rodzi- ny), przekazana przez Kaspra Pawlikowskiego kolejna część papierów uzupełniających Archiwum domowe Pawlikowskich, obszerna spuścizna Felicji Żurowskiej, sztambuch

Heleny Wyspiańskiej – córki Stanisława (pochodzący z papierów Krystyny Zbijewskiej), papiery Alfreda, Ludwika i Jana Alfreda Szczepańskich, papiery Zofi i Jaroszewskiej, Wspomnienia z lat wojny Stefana Maksymiliana Bollanda (zakupione i przekazane Bibliotece Jagiellońskiej przez Fundację dla UJ), korespondencja Izabeli Kilianowicz oraz list Henryka Sienkiewicza do Rudolfa Starzewskiego i mowa Sienkiewicza wygło- szona na uroczystości wręczenia Nagrody Nobla, trzy listy Lucjana Rydla do Macieja Starzewskiego, spuścizna rodzinna Żuławskiego oraz część spuścizny po prof. Janie Błońskim. W akcesji roku 2010 znalazły się także drobniejsze objętościowo, ale równie cenne pozycje: list szlachty dysydenckiej zwołujący zjazd do Nowogródka (dokument papierowy z 1604 roku), Protokoł Towarzystwa Sześciu (zawierający m.in. protokoły ze- brań wileńskich towarzystw młodzieży uniwersyteckiej z lat 1819–1846), kolekcja pod- pisów różnych osób z okresu od XVI do XIX wieku, zebrana około połowy XIX wieku przez Józefa Muczkowskiego, listy Stanisława Grabskiego do żony Zofi i z lat 1919–

–1935. Największą sensacją było z pewnością znalezienie podczas melioracji akcesji roku 1969 autografu Adama Mickiewicza. Podczas przeglądania przez mgr Iwonę Bator materiałów o sygn. Przyb. 255/69 (Adama Mickiewicza, Pisma, t. 6. Paryż 1861) odna- leziono list oraz dwie karty rękopiśmienne zidentyfi kowane następnie przez dr Urszulę Klatkę jako brulion 13 lekcji wykładów słowiańskich Mickiewicza. Fragment ten wy- klejono i po poddaniu konserwacji wpisano do księgi akcesyjnej. W 2010 roku pozyska- no ponadto (do późniejszego opracowania): korespondencję Stefana Grzybowskiego, spuściznę po Krystynie Zbijewskiej, fragment papierów po Zofi i Ameisenowej (wymia- na z Archiwum Nauki PAN za spuściznę po prof. Machalskim).

W Oddziale Starych Druków rejestracja wstępna wpływających zbiorów objęła 43 pozycje. Do księgi akcesyjnej sukcesywnie wpisywano stare druki otrzymywane z bibliotek instytutowych – łącznie wpisano 22 dzieła w 34 woluminach. Do ksiąg in- wentarzowych wpisano 453 dzieła w 428 woluminach. Wśród druków skatalogowa- nych są 223 druki polskie XVII i XVIII wieku i 225 druków obcych. Wśród nowych nabytków znajdują się trzy dzieła w dwóch woluminach, zakupione w Krakowskim Antykwariacie Naukowym. Są to druki polskie, których BJ dotąd nie posiadała.

Autorem dwóch z nich jest znany polski jezuita Jakub Wujek. Dzieła te były drukowane w Krakowie u Stanisława Piotrkowczyka w 1672 roku.

Do Oddziału Zbiorów Muzycznych wpłynęły 284 jednostki muzykaliów z egzem- plarza obowiązkowego, 35 jednostek z wymiany zagranicznej, sześć jednostek z kupna oraz 143 jednostki z darów. Do szczególnie wartościowych nabytków należą takie dzie- ła, jak C.Ph.E. Bach: The Complete Works (trzy kolejne woluminy przesłane przez Lisę DeSiro z The Packard Humanities Institut, Cambridge, MA), M. Peudargent, Musiker und Komponist am jülich-klevischen Hof. Gesmatausgabe (Bd. 7) 2006 Musiche Varie Musik des 17. Jahrhunderts – wydane (na podstawie starych druków muzycznych prze- chowywany m.in. w BJ) i przysłane przez Martina Lubenowa (Germersheim), Hans Pfi tzner, Lieder op. 6 (dwa zeszyty utworów stanowiących uzupełnienie twórczości pieśniowej H. Pfi tznera w zbiorach BJ) – przysłane również przez Martina Lubenowa,

16 woluminów Sonat, Partit, Preludio i inne utwory na gitarę (w tym: Valentinus Bakfark, Das Lautenbuch von Krakau) – przysłanych przez Fabrizio Carta z Pomezia (Rome), Italy, Hans Werner Henze: dwie partytury – Wiegenlied der Mutter Gottes i El Rey de Harlem – przysłane przez Goschę Nowak (Berlin), The songs of Jehan Erart 13th Century Trouvere (American Institute of Musicology), a także J.S. Bacha BWV 995–1000, 1006a für Gitarre, przysłane przez Ralfa Jarchowa.

Ze względu na sposób wydania, same dzieła i kompozytorów na szczególną uwa- gę zasługują (przysłane jako ekwiwalenty) wydania faksymilowe, opracowane, wyda- ne i przysłane przez Ralfa Jarchowa: Johannes Nauckerus, Lautenbuch, Ernst Schele, Tabulaturbuch. Renaissance-Laute, a także opracowane i nadesłane przez Stiftung Mozarteum Salzburg: W.A. Mozart, Nannerl Notenbuch (w serii Denkmäler der Musik in Salzburg, t. 16). Bardzo interesującym wydaniem faksymilowym, które wzbogaciło zbiory muzyczne BJ drogą kupna, jest druk z naniesionymi na nim rękopiśmiennymi uwagami F. Chopina dla jego uczniów: J.S. Bach, Vingt-Quatre Préludes et Fugues (Le clavier bien tempere, Livre I), wyd. Société Française de Musicologie, Paris 2010.

Do najbardziej interesujących wydań otrzymanych jako egzemplarz obowiązkowy na- leżą wydane przez PWM partytury: K. Szymanowski, I Symfonia f-moll op. 15 (z serii:

Dzieła Wszystkie K. Szymanowskiego), J. Elsner, Msza e-moll op. 88 na chór i organy, M. Koperski, Missa B-dur na głosy solowe, chór, orkiestrę i organy. Partytura. Wyd.

Polihymnia Sp. z o.o. Lublin, Z. Pucek, In memory of the Victims of the Smolensk Tragedy on the 10^th April 2010. Cantata For Choir and Orchestra (ar.: Witold Ciechanowicz) wyd. przez Wydawnictwo Muzyczne „Gamma”, Warszawa.

Zasób druków muzycznych w 2010 roku powiększył się znacznie dzięki pozyska- nym w formie darów spuściznom po prof. Stanisławie Łojasiewiczu (dar córki – Anny Łojasiewicz) oraz po dr. Włodzimierzu Poźniaku (dar syna – Piotra Poźniaka). Dar p. Anny Łojasiewicz to druki muzyczne (70 jednostek) utworów fortepianowych w większości kompozytorów obcych, wydane za granicą w 1. połowie XX wieku. Z ko- lei w spuściźnie po W. Poźniaku znajdujemy często godne uwagi druki utworów kom- pozytorów polskich i obcych wydane w 2. połowie XIX wieku lub z początkiem wie- ku XX. Do najcenniejszych druków muzycznych tego zbioru zaliczyć należy wydane w Warszawie pierwodruki Stanisława Moniuszki, Kiedy ranne wstają zorze. Czterośpiew z towarzyszeniem organów. Nr 3 (ze zbioru, Msze i Śpiewy kościelne S... M...), Polonez z opery Halka kompozycyj i układu na fortepian (Warszawa, ok. 1880 roku), Hrabina.

Opera w trzech aktach (słowa Włodzimierza Wolskiego muzyka S... M... ułożona na fortepian bez śpiewu (Warszawa [1860]) – wydanie to zasługuje na szczególną uwagę, gdyż jest to pierwsze wydanie wyciągu fortepianowego całości opery Hrabina, bez głosów wokalnych, natomiast z tekstem słownym umieszczonym nad partią fortepianu, utwór Kraśna Góra [na głos z fortepianem] wydany jako Nr 1 Siódmego Śpiewnika Domowego, Kompozycja B. Wallek-Walewskiego, z dedykacją kompozytora, Bajeczka o myszce... na chór męski 4-ro głosowy (wyd. Kraków, A. Piwarski i Ska), kilka kom- pozycji Stanisława Bursy, wydanych w Krakowie w latach 1907–1934 z dedykacjami

kompozytora dla Włodzimierza Poźniaka (m.in. Pieśni adwentowe na chór mieszany, Pieśni wielkanocne na 3 głosy żeńskie).

Dzięki spuściźnie Włodzimierza Poźniaka o 324 jednostki powiększył się też zbiór rękopisów muzycznych. Przeważają wśród nich utwory wokalne (pieśni chóralne i na głos z fortepianem), ale są też większe formy muzyczne, np. symfonia, opera i utwo- ry kameralne. Fonoteka powiększyła się o 941 jednostek fonografi cznych (płyty CD, DVD, płyty analogowe). Wśród płyt kompaktowych, otrzymanych drogą wymiany war- to wymienić 23 płyty CD z nagraniami dzieł J.S. Bacha, Sacred Masterpieces Cantatas (przysłane przez Julię M. Nauhaus z Braunschweigu), pięć płyt CD z nagraniami zespo- łu „Bergen Barokk” – norweskiej grupy muzycznej specjalizującej się w wykonywaniu muzyki XVII i XVIII wieku (np. A. Corelli, G.Ph. Telemann, B. Marcello) oraz jedną płytę CD z utworem C. Monteverdiego Teatro d’Amore – niekonwencjonalne podejście do barokowej stylistyki oraz światowej sławy wykonawcy (m.in. Nuria Rial, Philips Jaroussky) tworzą interesujące nagranie, przysłane przez Katharinę Lenke z Lipska.

Drogą kupna nabyliśmy kolekcję 42 płyt kompaktowych Brilliant Classics z nagra- niami wszystkich utworów Feliksa Mendelssohna-Bartholdy’ego.

Zasób fonoteki powiększają również dary od instytucji i osób prywatnych, będące głównie płytami analogowymi z nagraniami muzyki klasycznej. Na uwagę zasługuje tu ofi arowany przez p. Krzysztofa Nazara z Krakowa zbiór 93 w większości zagranicz- nych płyt gramofonowych z lat 1962–1990 ze światowymi nagraniami utworów muzy- ki klasycznej obcej i polskiej (np. Harmonia Mundi, Deutsche Grammophon, Capston, Supraphone, Akkord, Hungaroton, Terpsichore), a także ofi arowany przez p. Theo von Hasselta (Holandia) zbiór 46 jednostek nagrań utworów klawesynowych wybitnych kompozytorów (J.S. Bacha, G.F. Händla, J. Haydna, W.A. Mozarta) dokonany przez Wandę Landowską, będący niegdyś w posiadaniu jej uczennicy Annie van Os.

Wśród płyt kompaktowych otrzymanych jako egzemplarz obowiązkowy najciekaw- sze i najbardziej wartościowe są nagrania muzyki klasycznej przesyłane przez fi rmę DUX z Warszawy, m.in. jedna płyta W. Kilara Koncert fortepianowy, Preludium cho- rałowe, Orawa, trzy płyty z cyklu Young Polish Composers in Homage to Frederic Chopin oraz jedna płyta Modesta Musorgskiego Obrazki z wystawy.

Do zbioru dokumentów życia muzycznego wpłynęło 299 jednostek, w tym 197 pro- gramów koncertowych, operowych i in., 98 afi szy i siedem zaproszeń koncerto- wych. Do księgozbioru podręcznego OZM wprowadzono 33 woluminy nowych ksią- żek i czasopism.

Oddział Zbiorów Grafi cznych i Kartografi cznych odnotował w księdze akcesyjnej 213 nowych pozycji grafi cznych (w tym m.in. 119 fotografi i, 69 rycin, 20 pocztówek i cztery rysunki) oraz 250 dzieł kartografi cznych w 1667 woluminach (pochodzących w przeważającej części z egzemplarza obowiązkowego – 239 dzieł w 1656 woluminach).

W odniesieniu do obiektów grafi cznych najcenniejszym darem (wartości 35 tysięcy zł) jest Portret Kazimierza Czachowskiego autorstwa Stanisława Ignacego Witkiewicza, wykonany w technice pastelu i powstały w okresie działania tzw. Firmy portretowej