WITOLD STEFAŃSKI
PARAZYTOLOGIA NA MIĘDZYNARODOWYM KONGRESIE WETERYNARII W MADRYCIE
(21-27 MAJA 1959 R.)
XV Międzynarodowy Kongres Weterynaryjny w Madrycie zgromadził
ponad 1600 członków, a licząc towarzyszące im osoby, około 3000 uczest- ników.
Zebrania odbywały się w miasteczku uniwersyteckim (Ciudad Uni- versitaria), w pięknych audytoriach Wydziału Prawa. Przeważająca część
referatów z dziedziny parazytologii była zgrupowana w sekcji epizootio- logicznej oraz w podsekcji dotyczącej higieny produktów spożywczych
pochodzenia zwierzęcego. Wydaje się więc, że nauka o pasożytach zwie-
rzęcych nie zdołała w dalszym ciągu przezwyciężyć bezwładu tradycji i wywalczyć dla siebie odpowiedniej ,pozycji. Istotnie, referatów i donie-
sień na temat pasożytów i schorzeń pasożytniczych nie było zbyt wiele, na 382 zgłoszonych prac zaledwie 29 dotyczyło tematyki parazytologicz- nej, co stanowi 7,60/o. Ten stan rzeczy, wydaje się, stoi w sprzeczności
z wypowiedziami niektórych uczestników, pomiędzy innymi wielolet- niego, a obecnie honorowego, dyrektora Weterynaryjnej Szkoły w Al- iorcie, prof. Br e s s o u, według którego największe straty w inwentarzu
przynoszą obecnie choroby pasożytnicze. Z drugiej strony należy stwier-
dzić, że z,a:g-adnienia z tej dziedziny żywo interesują lekarzy weterynacyj- nych, gdyż obrady w podsekcji parazytologicznej toczyły się zawsze w obecności licznego audytorium, czego nie można powiedzieć o wielu innych sekcjach.
Z siedmiu doniesień na temat immunologii pasożytniczej zasługują
na uwagę dwa referaty: dyrektora Wszechzwiązkowego Instytutu Hel- mintologii Jer s z
o
w a, referującego swoje wyniki badań nad próba- mi uodpornienia przeciw helmintozom zwierząt domowych, i dra D. F.Stew art a z Me Master Animal Health Laboratory (Australia), refe-
PARAZYTOLOGIA NA KONGRESIE WETERYNARII W MADRYCIE 23)
· -- -• --···- - -···--·- --·---· . .. ···-· -•- -- - - - - - -
rat bardziej teoretyczny, poświęcony zagadnieniom odczynów odporno-
ściowych przy inwazji pasożytniczych nicieni_.
Jerszow razem ze swymi współpracownikami przygotowywał anty- geny z glist świńskich, kurzych, z tasiemców i motylicy. Antygeny te, po uprzednim przebadaniu ich chemicznej struktury i własności anty- genowych i odpornościowych oraz wypróbowaniu ich początkowo na
zwierzętach laboratoryjnych, zostały następnie stosowane u prosiąt, kur- cząt i jagniąt. Okazało się, że przygotowane antygeny · są kompleksem wielocukrów (600/o) i białek (30-400/o), mającym ściśle specyficzne wła
sności pełnego antygenu, przy czym u świnek morskich, po ich uczuleniu odpowiednim antygenem, występuje zwykle typowe zjawisko anafilaksji.
W doświadczeniach nad zwierzętami laboratoryjnymi odpowiednie anty- geny powodują tworzenie się precypityn, dając z homologicznymi prze-
ciwciałami odczyny strącania. Przy pomocy tych antygenów autor starał
się uodpornić zwierzęta domowe na różne choroby inwazyjne, co udawało
mu się w różnym stopniu. Tak więc uzyskał pełną odporność przeciw askarydozie u 800/o prosiąt, przeciw moniezjozie u 600/o jagniąt, aska- ridjozie u 28%0 kurcząt. Najsłabsze wyniki uzyskano przeciw fosciolo- zie u owiec, bo tylko u 10-250/o owiec.
Jerszow nie uważa jednak za możliwe stosowanie czynnego uod- porniania zwierząt domowych przeciw helmintozom dopóki nie uzy- skamy bliższych danych o biologicznych własnościach i chemicznej budowie antygenów, a także dopóki nie zostanie opracowana właściwa
metodyka przygotowania antygenów.
D. F. Stewart poświęcił swój referat zagadnieniu odporności ży
wiciela w stosunku do inwazji pasożytniczych nicieni, którą badano za
pomocą różnych metod stosowanych w immunologii, takich, jak wią
zanie dopełniacza, hemaglutynacji, mikroprecypitacji itd.
W pewnych przypadkach udało się stwierdzić, że istnieje możliwość
biernego uodpornienia wrażliwego żywiciela za pośrednictwem hyper- imunizowanej surowicy, tak jak to się dzieje przy inwazji szczurów
Nippostrongylus muris lub Trichinella spiralis, kurcząt zarażonych
Ascaridia galli lub cieląt zarażonych Dictyocaulus viviparus. Istnieją
natomiast poważne wątpliwości, czy odporność bierna może być uzy- skana przy inwazjach pasożytów, nie przechodzących w trakcie swego rozwoju fazy tkankowej, chociaż według Łysi en ki można osiągnąć
jednak pewien stopień biernej odporności przeciw Haemonochus con- tortus.
Rodzaj antygenu w rozwoju odporności odgrywa dużą rolę, podczas bowiem gdy tkanki glist używane jako antygen albo wcale nie uod-
porniają zwierząt przeciw glistnicy, albo uodporniają je tylko w nie-
232 Z ŻYCIA NAUKOWEGO - KRONIKA - - - - ----- - - --
wielkim stopniu, to podskórne iniekcje inwazyjnych jaj pobudzają od-
porność przeciw glistnicy . . Wiadomo przy tym, że reakcja odpornościo
wa może przybierać różną postać, począwszy od pełnej odporności,
poprzez zahamowanie rozwoju pasożyta, zahamowanie produkcji jaj,
aż do wydalainia pasożytów po przełknięciu nowej dawki lairw. Tę ostatnią postać odporności zowiemy „samowyleczeniem" (,,self-cure").
Cechą tego zjawiska jest jednak brak trwałej odporności po opuszcze- ni u pasożytów.
Zjawiskiem „samowyleczenia" zajmowali się głównie autorzy an- glosascy (St o 11, 1929; Stew art, 1950 i inni). Stwierdzono więc, że larwy Haemonchus contortus, przełknięte powtórnie przez owce za-
rażone żołądkowymi nicieniami Haemonchus contortus lub Trichostrongy- lus colubriformis, powodują wydalanie tych pasożytów, podczas gdy
przełknięte larwy Trichostrongylus colubriformis mogą powodować zja- wisko samowyleczenia tylko w stosunku do tego samego gatunku. Po- dobne zjawisko zaobserwowano w stosunku do Ascaridia galli u kur-
cząt (Sad u n, 1948), Trichostrongylus retortaeformis krrólików Mi- eh e 1, 1952) i Dictyocaulus viviparus u cieląt (Wet ze 1, 1948).
Mechanizm odpornościowy zjawiska „samowyleczenia" był przed- miotem badań Stew art a (1953 i 1955). Badacz ten stwierdził, że
reakcji tej towarzyszyło wyzwolenie histaminy krwi i krótkotrwa-
łe powiększenie się krążących przeciwciał, bez równoczesnego jednak zwolnienia heterologicznych przeciwciał. Nie stwierdzono zwiększenia
histaminy k<rwi, jeżeli podawano laTWy T. colubriformis owcom zairażo
nyrrn H. contortus, nie miało też wówczas miejsca zjawisko „samowy- lecze1ni,a ''.
Podanie leków przeciwhistaminowych zapobiegało spadkowi ilości
jaj wydalanych z kałem, lecz nie wpływało na podniesienie ilości krą
żących przeciwciał. Nie zauważono przy tym szkodliwego wpływu hi- staminy na dorosłe pasożyty.
W dalszych badaniach Stewart stwierdził, że przeniknięcie larw Haemonchus contortus powoduje samowydalanie innjch nicieni, paso-
żytujących w trawieńcu, a więc Ostertagia circumcincta i Trichostron- gylus axei, i odwrotnie przełknięcie larw tych dwóch nicieni powoduje samorzutne wydalanie dorosłych H. contortus i T. colubriformis. Wy- daje się, że antygen, którego źródłem są larwy, może przechodzić z tra-
wieńca do jelita cienkiego, nie może jednak przedostawać się z jelita cienkiego do trawieńca.
Ponieważ iniekcje tkanek pasożytów nie dają wcale lub niewielki
stopień odporności, zwrócono więc uwagę na ich metabolity, jako źródło
antygenicznego bodźca powodującego odporność. Sar 1 es i Th a-
PARAZYTOLOGIA NA KONGRESIE WETERYNARII W MADRYCIE 233
1 i afer ro (1936) pierwsi zauważyli tworzenie się strątów wokół otwo- rów naturalnych larw przełożonych do odpornościowej surowicy. Podob- nymi zjawiskami posługiwali się następnie inni autorzy jako metodą roz-
poznawczą.
Odczyny komórkowe odgrywają również ważną rolę w wytwarzaniu
odporności. Dowodem jest fakt, że. podanie kortyzonu zwierzętom opor- nym lub uodpornionym powoduje ich uczulenie na inwazję pasożytniczą.
Dalsze rozważania, a szczególnie doświadczenia S o u 1 s b y' e g o, o których będzie mowa później, doprowadziły autora do hipotezy, że sa- morzutne opuszczenie żywiciela ,przez pasożyty następuje pod wpływem bodźca związanego, z wyzwalanymi substancjami przez larwy podczas trzeci~go linienia. W tym stanie rzeczy staje się zrozumiałe doświadcze
nie Thor son a (1956) W samej rzeczy badacz ten powodował uodpor- nienie psów przeciw A·.,cylostoma caninum przy pomocy iniekcji psom
wyciągu z gardzieli tego pasożyta, a według pewnych danych w okolicy gardzieli znajduje się ośrodek odpowiadający za proces trzeciego linienia.
Trzecią z kolei ciekawą pracą z dziedziny immunologii była praca W. F. H. Jarret a i współpracowników pt. ,,Praktyczne uodpornianie przeciw helmintologicznym chorobom".
Jako materiał doświadczalny służyły nicienie płucne bydła Dictyoca- ulus viviparus. Odporność nabywają cielęta w warunkach naturalnych na pastwisku, a ponadto można przekazać tę nabytą odporność biernie przy pomocy hyperimmunizowanej surowicy. Próby uodporniania za
pomocą antygenu otrzymywanego z dorosłych robaków udały się tylko
częściowo i dlatego podjęto nowe próby z ich larwami. W tym celu „in- aktywowano" larwy przez naświetlanie ich promieniami Roentgena.
Dawki rentgenów wahały się od 20 OOO do 60 OOO. PoŁowa cieląt w każdej
grupie doświadczeń była zabita po 30 dniach celem stwierdzenia liczby larw dochodzących do dojrzałości płciowej. Okazało się, że tylko bardzo nieliczne larwy (średnio 2 wobec 1000 kontrolnych) wędrują poza węzły
limfatyczne krezki przy dawkach 20 OOO i 40 OOO, żadna larwa nie prze- kraCZJa natomiast węzłów krezkowych naświetlanych 60 OOO rentgenami.
Po tych wstępnych próbach, drugiej połowie cieląt podano do przełk
nięcia około 1000 larw D. viviparus. Okazało się, że cielęta, które zmu- szano do przelk!!1ięcia larw naś,wietlanych najwyższą dawką promieni, nie wykazywały żadnej odporności i należy przypuszczać, że przyczyną
tego zjawiska był fakt, że larwy te, nie będące w stanie przeniknąć do
węzłów chłonnych krezki, nie były zdolne do spowodowania produkcji
przeciwciał. Natomiast larwy naświetlane mniejszymi dawkami pro- mieni dały w wyniku duże zmniejszenie inwazji robaków, dochodzące
w poszczególnych przypadkach do 990/o.
234 Z ŻYCIA NAUKOWEGO - KRONIKA
Przeprowadzone doświadczenia na 8000 cieląt w 250 fermach po-
twierdziły pożyteczność tej metody.
Badania nad innymi robakami, Haemonchus contortus i Uncinaria ste- nocephala, dały podobne wyniki.
Uzyskiwanie odporności w opisany sposób nie nadaje się w obecnych warunkach do praktycznego użytku, sam •pomysł jest jednak bardzo ciekawy i zasługuje na dalsze opracowanie.
Do bardzo ciekawych należał również referat kierownika patologii
zwierzęcej z Cambridge E. F. L. Sou 1 s by.
Od czasu kiedy Sar 1 es zauważył w r. 1937, że w surowicy odpor-
nościowej tworzą się około otworów naturalnych larw Nippostrongylus muris wyraźne strąty, szereg autorów stwierdziło, że w tworzeniu się przeciwciał dużą rolę mogą odgrywać metabolity pasożytów.
Niedawno (1937, 1957) Sou 1 s by podkreślił znaczenie procesu li- nienia larw nicieni jako okresu, kiedy antygen różny ilościowo lub jako-
ściowo, wyzwolony spod wylinki, pobudza tworzenie się przeciwciał.
Soulsby pracując z larwami Ascaris lumbricoides wykazał, że odpor-
ność u świnek morskich skierowana jest głównie przeciw procesom za-
chodzącym w okresie linienia na granicy 2 i 3 stadium. U zwierząt wspo- mnianych larwy nie dochodzą do tego stadium. W ten s,posób do linie- nia dochodzą tylko nieliczne larwy.
Podobnie przy podawaniu owcom larw Haemonchus contortus, naj-
wyraźniejsze reakcje serologiczne zachodzą w okresie linienia larw.
Należy więc przypuszczać, że rolę antygenu odgrywa płyn zgromadzony pod wylinką.
O stosunkach pomiędzy infekcją i inwazją mówił Stef a ń ski.
Autor starał się zobrazować zagadnienia wypływające z kontaktu w prze- wodzie pokarmowym pasożytów i bakterii względnie w ogóle zarazków.
Istnieje więc, według autora, pewna współzależność i wzajemne oddzia-
ływanie pomiędzy pasożytem i florą bakteryjną znajdującą się w przewo- dzie pokarmowym.
Drugie zagadnienie wypływające ze współistnienia tej biocenozy to zagadnienie przenoszenia zarazków przez pasożytnicze larwy. Nie wy-
jaśniony został dotychczas mechanizm, niedopuszczający w większości
przypadków do zawlekania zarazków przez wędrujące larwy robaków
pasożytniczych oraz do przenikania w głąb organizmu zarazków przez miejsca śluzówki uszkodzone przez pasożyty. Wreszcie czwarte zagadnie- nie to sprawa synergetycznego działania pasożyta i zarazka.
Terapii poświęcono 7 doniesień, z których na uwagę zasługuje praca T o ur at ie r i współprac. o małej skuteczności hydrazydu kw. cjano- wooctowego na -robaczycę płucną bydła, Ro ze nb erg er a o terapeu- tycznym działaniu organicznych preparatów fosforowych na larwy Hypo-
PARAZYTOLOGIA LEKARSKA W ZSRR 235
- - - -·· -···-- - - -
derma sp. oraz Ko w ac s' a o skutecznej metodzie zwalczania motylicy
wątrobowej bydła za pomocą domięśniowych zastrzyków czterochlorku
węgla. Metoda powyższa, stosowana na szeroką skalę na Węgrzech, jest znana czytelnikom Wiadomości ze streszczeń omawiających I Parazyto- logiczny Zjazd w Budapeszcie.
Echinokokozie, stanowiącej poważny problemat dla wielu krajów
śródziemnomorskich, poświęcono 3 doniesienia, a toksoplazmozie i włoś
nicy po jednym.
