Jakie uwarunkowania rzutujĊ na ksztaâtowa- nie wysokoœci wynagrodzeľ czâonków rad nadzorczych spóâek z udziaâem Skarbu Paľstwa

ZróČnicowane standardy nadzoru korporacyjnego w spóÙkach z udziaÙem SP

Waldemar Walczak

Celem niniejszego opracowania jest zaprezentowanie oraz omówienie wybranych ele- mentów i procesów, które majĊ bezpoœredni wpâyw na stosowane w praktyce standardy nadzoru korporacyjnego w analizowanych spóâkach z udziaâem Skarbu Paľstwa. Przy- jęto hipotezę, ůe obowiĊzujĊce przepisy prawne, a takůe wydane przez MSP zarzĊdzenia – stwarzajĊce moůliwoœý odstępowania od rekomendowanych wytycznych – zasadniczo wpâywajĊ na uksztaâtowane w rzeczywistoœci odmienne postrzeganie zasad âadu korpo- racyjnego w zaleůnoœci od stopnia zaangaůowania kapitaâowego SP oraz od tego, jaki minister wykonuje funkcje nadzoru wâaœcicielskiego. Synergiczne oddziaâywanie tych czynników w powiĊzaniu z uwarunkowaniami natury politycznej zasadniczo utrudnia wypracowanie przejrzystej, spójnej i logicznej formuây kontroli procesów zarzĊdzania majĊtkiem paľstwowym, a takůe obniůa poziom zaufania obywateli do organów wâadzy publicznej.

W nawiĊzaniu do zarysowanego problemu sformuâowano czĊstkowe pytania badawcze, które odnoszĊ się do następujĊcych zagadnieľ (problemów):

• Na czym polega istota nadzoru korpora- cyjnego w teorii, a jak wyglĊda praktyka?

• W jaki sposób naleůy interpretowaý ograni- czenia dotyczĊce âĊczenia funkcji w radach nadzorczych spóâek z udziaâem Skarbu Paľstwa, okreœlone w tzw. ustawie komi- nowej?

• Jakie uwarunkowania rzutujĊ na ksztaâtowa- nie wysokoœci wynagrodzeľ czâonków rad nadzorczych spóâek z udziaâem Skarbu Paľstwa?

• W jakich przypadkach stosowane sĊ otwarte i jawne zasady doboru kandydatów do rad nadzorczych spóâek z udziaâem Skarbu Paľstwa?

• Jakie sĊ gâówne zaâoůenia nowego Pro- gramu Profesjonalizacji Nadzoru opraco- wanego przez MSP?

• Czy rzeczywiœcie zalecenia zawarte w wy- tycznych MSP, zgodnie z którymi do rad nadzorczych spóâek Skarbu Paľstwa po- winny byý powoâywani czâonkowie korpusu sâuůby cywilnej, zapewniajĊ profesjonalne, rzetelne i neutralne politycznie wykonywa- nie zadaľ zgodnie z interesem Skarbu Paľ- stwa¹³?

• Jakie umiejętnoœci i cechy czâonków rad nadzorczych sĊ istotne z punktu widzenia praktyki zarzĊdzania ?

Dla zrealizowania wytyczonego celu opra- cowania, na wstępie dokonano przeglĊdu lite- ratury przedmiotu, w dalszej częœci posâuůono się metodĊ badawczĊ polegajĊcĊ na kom- pleksowej analizie dokumentów ŭródâowych, jak równieů wykorzystano wâasne przemyœlenia i wnioski, sformuâowane na podstawie obser- wacji zjawisk i procesów majĊcych swoje po- twierdzenie w rzeczywistoœci.

13Zasady nadzoru wâaœcicielskiego nad spóâkami z udziaâem Skarbu Paľstwa, Ministerstwo Skarbu Paľstwa, Warszawa 28 stycznia 2013 r., s. 7.

Istotaâadu korporacyjnego

Termin corporate governance, najczęœciej tâu- maczony na język polski jako âad korporacyjny (nadzór korporacyjny), odnosi się przede wszystkim do zagadnieľ dotyczĊcych wzajem- nych powiĊzaľ i zaleůnoœci występujĊcych po- między organami spóâek oraz relacji z innymi grupami interesariuszy¹⁴. J. Jeůak, powoâujĊc się na definicję OECD stwierdza, ůeâad korpo- racyjny to sieý relacji między kadrĊ zarzĊdzajĊcĊ spóâ- ek a ich organami nadzorczymi, akcjonariuszami oraz innymi grupami interesów zainteresowanymi dzia- âaniem spóâki (wierzyciele, pracownicy, klienci, do- stawcy, spoâecznoœý lokalna, paľstwo). Autor dodaje, ůe âad korporacyjny obejmuje strukturę wâadzy w spóâce, za poœrednictwem której ustalane sĊ jej cele, œrodki ich realizacji oraz metody monitorowania osiĊ- ganych rezultatów¹⁵. Moůna zatem powiedzieý, ůe âad korporacyjny swoim zakresem znaczenio- wym okreœla uksztaâtowany system dziaâaľ, za pomocĊ którego spóâki sĊ zarzĊdzane i kon- trolowane¹⁶. D. Dobija i I. Koâadkiewicz sâusz- nie zauwaůajĊ, ůe jest to system, który równowaůy oczekiwania czâonków organizacji i ich samolubne zachowania.

Warto zwróciý uwagę na fakt, ůe harmoni- zowanie oraz równowaůenie często rozbieů- nych potrzeb i celów poszczególnych grup interesariuszy, jest procesem pozostajĊcym pod wpâywem synergicznego oddziaâywania wielu czynników. Kaůda zmiana oczekiwaľ, postaw i przyjmowanych zachowaľ okreœlonej grupy interesów moůe zaburzaý osiĊgnięty stan rów- nowagi. Dlatego teů utrzymanie sytemu âadu

14 Por. Cz. Mesjasz, áad (nadzór) korporacyjny. Geneza, definicje i podstawowe problemy [w:] D. Dobija, I. Koâadkie- wicz (red.), áad korporacyjny, Wolters Kluwer, Warszawa 2011, s. 16.

15 J. Jeůak,áad korporacyjny, Doœwiadczenia œwiatowe oraz kierunki rozwoju, C.H. Beck, Warszawa 2010, s. 10.

16 Cz. Mesjasz, áad (nadzór) korporacyjny..., op. cit., s. 16.

korporacyjnego w równowadze wymaga za- chowania wâaœciwych proporcji pomiędzy re- gulacjami prawnymi z jednoczesnym uwzględ- nieniem aktualnych uwarunkowaľ gospodarki i rynku, a takůe uksztaâtowania odpowiednich norm etyczno-moralnych, które powinny obowiĊzywaý w danym spoâeczeľstwie¹⁷.

K. Lis i H. Sterniczuk prezentujĊ podobny poglĊd stwierdzajĊc, ůe istotĊ nadzoru korporacyj- nego jest zapewnienie równowagi pomiędzy interesami wszystkich podmiotów, które sĊ bezpoœrednio lub po- œrednio zaangaůowane w dziaâalnoœý przedsiębior- stwa¹⁸. I. Hashi uwaůa, ůe nadzór korporacyjny to zestaw praw i mechanizmów rzĊdzĊcych zachowaniem firmy, który chroni akcjonariu- szy, inwestorów i wierzycieli przed niewâaœci- wym dziaâaniem menedůerów i wpâywowych interesariuszy. Dodatkowo autorka sâusznie podkreœla, ůe rada nadzorcza sprawuje kon- trolę i nadzór nad poczynaniami zarzĊdu, jed- nakůe w praktyce jest reprezentantem intere- sów przede wszystkim tych wâaœcicieli spóâki, którzy posiadajĊ największy pakiet akcji (udzia- âów)¹⁹.

Zgodnie z interpretacjĊ popularyzowanĊ przez Gieâdę Papierów Wartoœciowych, pod pojęciem âad korporacyjny naleůy rozumieý zbiór zasad postępowania, skierowanych za- równo do organów spóâek oraz czâonków tych organów, jak równieů do większoœciowych i mniejszoœciowych akcjonariuszy. Zasady âadu korporacyjnego odnoszĊ się do szeroko rozu- mianego zarzĊdzania spóâkĊ, a efektem ich stosowania jest większa transparentnoœý spóâek gieâdowych, poprawa jakoœci komunikacji

17 D. Dobija, I. Koâadkiewicz (red.), áad korporacyjny..., op. cit., s. 7–8.

18 K. Lis, H. Sterniczuk, Nadzór korporacyjny, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002, s. 2.

19 I. Hashi, Ramy prawne skutecznego nadzoru korporacyjnego.

Analiza porównawcza wybranych krajów transformujĊcych się, Studia i Analizy Nr 268, Centrum Analiz Spoâeczno Ekonomicznych, Warszawa 2003, s. 6–13.

spóâek z inwestorami, wzmocnienie ochrony praw akcjonariuszy, takůe w materiach nie re- gulowanych przez prawo²⁰.

Warto podkreœliý, ůe przepisy prawa stano- wiĊ podstawę wyznaczajĊcĊ reguây ksztaâtowa- nia wzajemnych zaleůnoœci i relacji pomiędzy organami korporacji, a takůe okreœlajĊ zakres przyznanych kompetencji oraz ponoszonej odpowiedzialnoœci. Niemniej jednak równie waůne (a nawet większe) znaczenie majĊ nor- my etyczno-moralne i zasady postępowania będĊce odzwierciedleniem zachowaľ przed- stawicieli reprezentujĊcych poszczególne or- gany spóâki, a takůe wartoœci, stanowiĊce do- minantę oraz wyznacznik relacji ze wszystkimi grupami interesariuszy. W takim ujęciu âad korporacyjny nie będzie postrzegany wyâĊcznie jako instytucja ekonomiczno-prawna, kontro- lujĊca procesy zarzĊdzania spóâkĊ w kontekœcie dostosowywania się do przeobraůeľ i zmian zachodzĊcych w otoczeniu²¹, lecz będzie rów- nieů obejmowaâ problematykę kulturowych wzorców zachowaľ i przyjmowanych postaw – z uwzględnieniem humanistycznych wartoœci

20 Zestawienie podstawowych zasad âadu korporacyjne- go znajduje się w opracowanym dokumencie „Dobre Praktyki Spóâek Notowanych na GPW”, zawierajĊcym okreœlone rekomendacje i zalecenia sâuůĊce przede wszystkim umacnianiu transparentnoœci dziaâania spóâek gieâdowych, poprawy jakoœci komunikacji spóâek z inwestorami, co w efekcie prowadzi do większej wiary- godnoœci i budowania wzajemnego zaufania. Dobre praktyki, jako zbiór zasad âadu korporacyjnego oraz zasad okreœlajĊcych normy ksztaâtowania relacji spóâek gieâdowych z ich otoczeniem rynkowym z pewnoœciĊ sĊ waůnym instrumentem wzmacniajĊcym konkurencyj- noœý rynku. MogĊ byý teů noœnikiem innowacyjnego podejœcia do problemów rynku gieâdowego, a przez to budowaý jego atrakcyjnoœý w wymiarze międzynarodo- wym.

21 Por. L. Kozioâ, Instytucjonalne problemy âadu korporacyjne- go w spóâkach kapitaâowych sektora publicznego, Zeszyty Na- ukowe Maâopolskiej Wyůszej Szkoây Ekonomicznej w Tarnowie 1(10)/2007, s. 216–217.

zarzĊdzania²² oraz spoâecznej odpowiedzialno- œci w biznesie.

Wydaje się, ůe zaproponowane szerokie rozumienie problematyki wpisujĊcej się w nurt zagadnieľ âadu korporacyjnego jest istotnym wyzwaniem dla wspóâczesnej praktyki zarzĊ- dzania w dobie gospodarki opartej wiedzy²³. Argumentem wzmacniajĊcym sâusznoœý sfor- muâowanego postulatu moůe byý fakt, ůe w najnowszych teoriach promuje się podejœcie, zgodnie z którym prawidâowo okreœlone i przestrzegane w codziennej praktyce zasady âadu korporacyjnego sĊ uznawane jako sposób budowania zaufania akcjonariuszy do spóâki.

Naleůy zgodziý się z opiniĊ A. Kwiecieľ, ůe obecnie âad korporacyjny poprzez zapew- nienie peânej przejrzystoœci funkcjonowa- nia spóâki, moůe byý traktowany jako sku- teczne narzędzie ograniczajĊce ryzyko dziaâalnoœci spóâki – będĊc waůnym ele- mentem, stanowiĊcym podstawę do wykre- owania pâaszczyzny zaufania poszczególnych grup interesariuszy wobec spóâki i jej zacho- waľ rynkowych. Warto podkreœliý, ůe wiĊzka celów wspóâczesnych przedsiębiorstw²⁴ nie powinna byý postrzegana wyâĊcznie przez pry- zmat zapewnienia ŭródeâ generowania zysku wyâĊcznie dla wâaœcicieli (akcjonariuszy), po-

22 Zob szerzej: J. Penc, Humanistyczne wartoœci zarzĊdzania w poszukiwaniu sensu menedůerskich dziaâaľ, Difin, Warsza- wa 2010.

23 Zob. szerzej: M. Jerzemowska, K. Campbell, K. Naj- man, Reminiscencje na temat polskich regulacji nadzoru korpora- cyjnego, Prace i Materiaây Wydziaâu ZarzĊdzania Uniwer- sytetu Gdaľskiego nr 1/2009, Nadzór korporacyjny a przed- siębiorstwo, Gdaľsk 2009, s. 151-165; M. Jerzemowska, K.

Campbell, K. Najman, Przyczynek do oceny polskich regulacji nadzoru korporacyjnego, Master of Business Administration nr 6/2010, Akademia Leona Koŭmiľskiego, Warszawa 2010, s. 2–15.

24 Zob. szerzej: W. Walczak, Cele i funkcje zarzĊdzania w teoriach naukowych a praktyka – próba zdiagnozowania wystę- pujĊcych rozbieůnoœci, E-mentor, 2012 nr 2, Szkoâa Gâówna Handlowa w Warszawie, s. 19–28.

niewaů dziaâalnoœý firm musi speâniaý takůe oczekiwania odnoszĊce się do wspóâpracy tych podmiotów na rzecz ogólnego dobra spoâecz- nego²⁵.

W œwietle zaprezentowanych rozwaůaľ moůna powiedzieý, ůe rzeczywiste standardy âadu korporacyjnego majĊ swoje odzwiercie- dlenie nie tyle w tzw. kodeksach dobrych prak- tyk, lecz przede wszystkim uzewnętrzniajĊ się w konkretnych dziaâaniach i zachowaniach jednostek ludzkich, posiadajĊcych stosowne uprawnienia decyzyjne z racji peânionej funkcji (przysâugujĊcych kompetencji). Te rozwiĊzania odnoszĊ się m.in. do metodyki i kryteriów do- boru czâonków rad nadzorczych, zarzĊdów, przyjętych zasad oceniania i wynagradzania, a takůe kreowania podstawowych wartoœci i norm etyczno-moralnych wyznaczajĊcych pod- âoůe dla caâoksztaâtu stosunków międzyludz- kich występujĊcych w danej organizacji – mo- delu polityki personalnej i kultury organizacyj- nej.

Standardy âadu korporacyjnego charak- terystyczne dla danej kategorii organizacji pozostajĊ nie tylko pod wpâywem uwarun- kowaľ ekonomiczno-prawnych, lecz przede wszystkim tkwiĊ gâęboko w œwia- domoœci, przyjmowanych postawach oraz sposobie myœlenia jednostek ludzkich wchodzĊcych w skâad poszczególnych or- ganów. Synergiczne oddziaâywanie tych czyn- ników tworzy wielowymiarowĊ przestrzeľ, w której przenikajĊ się często odmienne cele, dĊůenia, oczekiwania poszczególnych grup interesariuszy, a takůe wzajemne powiĊzania i zaleůnoœci. To wszystko razem skâada się na caâoksztaât procesów zarzĊdzania i ma zasad- niczy wpâyw na podejmowanie decyzji o stra- tegicznym znaczeniu dla spóâki.

25 A. Kwiecieľ,áad korporacyjny reakcjĊ przedsiębiorstw na kryzys zaufania, ZarzĊdzanie i Finanse 4/2012, Wydziaâ ZarzĊdzania Uniwersytetu Gdaľskiego, s. 394–398.

áĊczenie funkcji w radach nadzorczych

W myœl art. 4. ust 1. ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujĊcych nie- którymi podmiotami prawnymi (tzw. ustawy kominowej): Jedna osoba moůe byý czâonkiem rady nadzorczej tylko w jednej spoœród spóâek, o których mowa w art. 1 pkt 4-7 ²⁶. Naleůy stwierdziý, ůe tak sformuâowane precyzyjne zdanie nie po- winno skâaniaý do poszukiwania innego rozu- mienia jego sensu. Oznacza to, ůe zakaz doty- czy wszystkich osób, niezaleůnie od tego czy jest to akurat np. radny wojewódzki, prezes innej JSSP, prezydent miasta, burmistrz, wójt, sekretarz gminy, dyrektor departamentu w urzędzie administracji publicznej, pracownik uczelni wyůszej, pracownik zatrudniony w prywatnej firmie, prywatny przedsiębiorca, emeryt, itp.

RozstrzygajĊce znaczenie ma tutaj okreœlona kategoria spóâek prawa handlowego (zbiór podmiotów wskazanych w art. 1 pkt 4-7), do których rad nadzorczych majĊ zastosowanie cytowane przepisy. Jak podkreœla W. Szydâo, osoby peâniĊcej funkcję czâonka rady nadzorczej takiej spóâki nie moůna skutecznie powoâaý do rady nadzor- czej innej spóâki tego rodzaju, bez względu na to, kto by dokonaâ takiego aktu powoâania czy wyznacze-

26 Art. 1. Ustawa ma zastosowanie do:

4) jednoosobowych spóâek prawa handlowego utworzo- nych przez Skarb Paľstwa lub jednostki samorzĊdu terytorialnego;

5) spóâek prawa handlowego, w których udziaâ Skarbu Paľstwa przekracza 50% kapitaâu zakâadowego lub 50%

liczby akcji;

6) spóâek prawa handlowego, w których udziaâ jedno- stek samorzĊdu terytorialnego przekracza 50% kapitaâu zakâadowego lub 50% liczby akcji;

7) spóâek prawa handlowego, w których udziaâ spóâek, o których mowa w pkt 4-6, przekracza 50% kapitaâu za- kâadowego lub 50% liczby akcji.

nia²⁷. Warto takůe zauwaůyý, ůe w sytuacji nie- zgodnego z prawem âĊczenia tych stanowisk mamy do czynienia z nienaleůnym pobieraniem wynagrodzenia za udziaâ w więcej niů jednej spóâce podlegajĊcej tej ustawie²⁸.

Stosownie do art. 4 ust 2. wspomnianej ustawy: Osoba, która w dniu wejœcia w ůycie ustawy jest czâonkiem rad nadzorczych dwóch lub większej liczby spóâek, o których mowa w art. 1 pkt 4-7, w terminie 3 miesięcy od tego dnia zrzeka się czâonko- stwa w radach nadzorczych odpowiedniej liczby spóâek.

W razie bezskutecznego upâywu tego terminu pozostaje czâonkiem tylko tej rady nadzorczej, w której czâonko- stwo uzyskaâa najwczeœniej. BiorĊc pod uwagę pojawiajĊce się czasami polemiczne dyskusje, wskazujĊce na trudnoœci w zrozumieniu tych czytelnych i klarownych przepisów, moůna zadaý pytanie: jak pojawiajĊce się aktualnie problemy naleůy prawidâowo interpretowaý w praktyce?

Naleůy zgodziý się z rzeczowĊ i meryto- rycznĊ argumentacjĊ Najwyůszej Izby Kontroli, ůe w zwiĊzku z przytoczonymi wyůej przepi- sami analizowanej ustawy, czâonkostwo w ra- dach nadzorczych spóâek wymienionych w art.

1 pkt 4-7 wygasâo z mocy prawa w przypadku osób, które powoâane zostaây do tych rad w trakcie peânienia funkcji w radach nadzorczych innych spóâek objętych ustawĊ. Bardzo wy- mowne jest zdanie, ůe pomiędzy jasno zdefiniowa- nymi przepisami tzw. ustawy kominowej oraz ustawy antykorupcyjnej nie zachodzĊ sprzecznoœci mogĊce powodowaý większe trudnoœci interpretacyjne²⁹.

27 W. Szydâo, Powoâanie czâonka rady nadzorczej spóâki do rady innego podmiotu, Kontrola Paľstwowa nr 5/wrzesieľ- paŭdziernik, Najwyůsza Izba Kontroli, Warszawa 2011, s. 119.

28 Raport NIK, Informacja o wynikach kontroli funkcjonowa- nia wybranych spóâek z udziaâem samorzĊdu gminnego na terenie Dolnego ŒlĊska, Nr. ewid. 168/2009/PO9186/LWR, NIK Delgatura we Wrocâawiu, Wrocâaw 2010, s. 13.

29 Zob. Raport: Informacja o wynikach kontroli. Nadzór nad spóâkami Skarbu Paľstwa i przedsiębiorstwami paľstwowy-

DodatkowĊ przesâankĊ wzmacniajĊcĊ tezę, ůe obie ustawy sĊ ze sobĊ powiĊzane i nie moůna ich interpretowaý oddzielnie, œwiadczy m.in. treœý art. 6 ust 2 ustawy antykorupcyjnej:

Osoby, o których mowa w art. 2 pkt 1 i 2, mogĊ otrzymywaý odrębne wynagrodzenie z tytuâu sprawo- wania funkcji w spóâce prawa handlowego, do której zostaây wyznaczone jako reprezentanci Skarbu Paľ- stwa, na zasadach okreœlonych w ustawie z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujĊcych niektórymi podmiotami prawnymi (Dz. U. Nr 26, poz. 306, z póŭn. zm.).

Co więcej, obie regulacje prawne uzupeâ- niajĊ się w zakresie m.in. ograniczeľ dotyczĊ- cych moůliwoœci czâonkostwa pewnych kate- gorii osób peâniĊcych funkcje publiczne w ra- dach nadzorczych okreœlonych kategorii spóâ- ek prawa handlowego, przyjmujĊc za kryterium stopieľ zaangaůowania kapitaâowego literalnie wskazanych podmiotów. Nie powinno budziý najmniejszej wĊtpliwoœci, ůe ustanowione zakazy odnoszĊce się do kumulowania stanowisk w radach nadzorczych spóâek prawa handlowego z większoœciowym udziaâem Skarbu Paľstwa powstaây przede wszystkim z myœlĊ o przeciwdziaâaniu zjawisku zawâaszczania tych spóâek przez wĊskie grono osób (ze względu na uprawnie- nia decyzyjne przysâugujĊce radzie nadzorczej).

mi w zakresie zaangaůowania kapitaâowego w spóâki prawa handlowego, Nr. ewid. 194/2004/P040050/KGP, Naj- wyůsza Izba Kontroli, Warszawa 2005, s. 22.

Zdaniem NIK, bâędna i nieprawidâowa jest wykâadnia prawna,ůe pracownicy MSP zatrudnieni na stanowi- skach kierowniczych oraz pracownicy zajmujĊcy stano- wiska z nimi równorzędne pod względem pâacowym, mogĊ byý czâonkami dwóch rad nadzorczych jednoso- bowych spóâek Skarbu Paľstwa. Dodatkowo w ocenie NIK – co warto szczególnie podkreœliý – stosowanie przez organy administracji publicznej odmiennych inter- pretacji prawa nie sprzyja ujednoliceniu zasad nadzoru wâaœcicielskiego nad majĊtkiem paľstwowych podmio- tów gospodarczych. Jest to bardzo rozsĊdna, meryto- ryczna i wywaůona opinia.

Nietrudno wyobraziý sobie, ůe gdyby takie restrykcyjne przepisy nie obowiĊzywaây, wów- czas nieliczna grupa osób mogâaby praktycznie przejĊý caâkowitĊ wâadzę i niczym nieograni- czonĊ kontrolę nad wszystkimi strategicznymi spóâkami Skarbu Paľstwa i ich majĊtkiem³⁰. W praktyce i tak mamy do czynienia z przedsta- wionym zjawiskiem, niemniej w te procesy zaangaůowana jest trochę większa liczba tzw.

zaufanych czâonków rad nadzorczych i zarzĊ- dów.

Warto jednakůe w tym miejscu wspomnieý, ůe Minister Skarbu Paľstwa po ujawnieniu skali nieprawidâowoœci w zakresie nielegalnego âĊczenia stanowisk w radach nadzorczych przez pracowników MSP (40% skontrolowa- nych osób) – co zostaâo wnikliwie zaprezen- towane w raporcie NIK z 2005 r. – podjĊâ próby zanegowania przedstawionej wykâadni przepisów prawa, uznajĊc ůe ograniczenia za- warte w art. 4 ust 1 ustawy z dnia 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujĊcych niektó- rymi podmiotami prawnymi nie dotyczĊ osób objętych przepisami ustawy antykorupcyjnej, powoâujĊc się na zamówionĊ u podmiotu ze- wnętrznego opinię prawnĊ. Najwyůsza Izba Kontroli odnoszĊc się do sformuâowanych przez Ministra wyjaœnieľ, będĊcych ustosun- kowaniem do wyników przeprowadzonej kon- troli, w caâoœci podtrzymaâa swoje wczeœniej-

30 W częœci raportu NIK z 2005 r. zatytuâowanej Synteza wyników kontroli jest znamienne stwierdzenie, ůe sytu- acja powyůsza, w której majĊtek paľstwowy wymyka się spod kontroli paľstwa, sprzyja utrwalaniu korupcyjnego zjawiska kapitalizmu politycznego, wzmacnianego niejawnoœciĊ i nieprzej- rzystoœciom decyzji kadrowych w spóâkach zaleůnych, s. 7. Czy- tajĊc informacje zawarte w jednym z najnowszych opra- cowaľ NIK z 2012 r., dotyczĊcym wydatków w spóâ- kach Skarbu Paľstwa (zamawianie ekspertyz, usâug doradczych, sponsoring, itp.), moůna uznaý, ůe wyraůo- ne stwierdzenie nie straciâo na aktualnoœci, ŭródâo:

http://www.nik.gov.pl/aktualnosci/nik-o-kosztach- pozaprodukcyjnych-w-spolkach-skarbu-panstwa.html [06.07.2013r.].

sze stanowisko na temat wadliwej wykâadni przepisów prawa w tej sprawie (zezwalajĊcych pracownikom MSP na obsadę większej liczby rad nadzorczych), co znajduje swoje odzwier- ciedlenie w stosownej uchwale Kolegium NIK z 12 stycznia 2005 r.³¹.

W œwietle analizowanych dokumentów i zaprezentowanych merytorycznych rozwaůaľ trudno zgodziý się ze zdaniem wyraůonym przez I. Postuâę, ůe minister Skarbu Paľstwa moůe powoâaý do dwóch rad nadzorczych JSSP lub spóâek z większoœciowym udziaâem Skarbu Paľstwa urzędni- ków MSP zajmujĊcych stanowiska kierownicze lub stanowiska równorzędne pod względem pâacowym ze stanowiskami kierowniczymi³². Taka interpretacja stoi w sprzecznoœci z art. 4 ust 1 ustawy komi- nowej, co jest uznawane zarówno przez Naj- wyůszĊ Izbę Kontroli, jak i Prokuraturę³³. Po- nadto trzeba uznaý za niedostatecznie dopre- cyzowane stwierdzenie – mogĊce ponadto wprowadzaý w bâĊd niezorientowane osoby – odnoszĊce się do interpretacji obowiĊzujĊcych przepisów prawa, ůe dopuszcza się moůliwoœý czâonkostwa osób objętych ustawĊ korupcyjnĊ w dwóch spóâkach z udziaâem Skarbu Paľstwa³⁴. Sprzeczne z prawem jest bowiem m.in. zasiadanie przez jednĊ osobę w dwóch radach nadzorczych

31 Raport: Informacja o wynikach kontroli. Nadzór nad spóâkami Skarbu Paľstwa i przedsiębiorstwami paľstwowymi w zakresie zaangaůowania kapitaâowego w spóâki prawa handlowe- go, Nr. ewid. 194/2004/P040050/KGP, Najwyůsza Izba Kontroli, Warszawa 2005, s. 70.

32 I. Postuâa, Problemy polityki personalnej w radach nadzor- czych spóâek Skarbu Paľstwa, Problemy zarzĊdzania nr 4/2011, Wydziaâ ZarzĊdzania Uniwersytetu Warszaw- skiego, Warszawa 2011, s. 236.

33 Por. Raport NIK z 2010 r., uzasadnienie prokuratury – zarzuty postawione byâemu prezydentowi Waâbrzycha.

http://walbrzych.naszemiasto.pl/artykul/1739503,prok urator-postawil-zarzuty-bylemu-prezydentowi-

walbrzycha,id,t.html [08.07.2013r.].

34 Zob. I. Postuâa, Problemy polityki personalnej w radach nadzorczych... op. cit., s. 236.

spóâek z większoœciowym udziaâem Skarbu Paľstwa.

PrzedstawiajĊc merytorycznĊ argumentację przemawiajĊcĊ na rzecz sâusznoœci wyraůonego poglĊdu, w pierwszej kolejnoœci naleůy wnikli- wie przeanalizowaý brzmienie konkretnych przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r o ograniczeniu prowadzenia dziaâalnoœci gospo- darczej przez osoby peâniĊce funkcje pu- bliczne. Wymaga zauwaůenia, ůe ograniczenie wynikajĊce z art. 6 ustawy antykorupcyj- nej³⁵, nie odnosi się do konkretnego organu spóâki – wobec powyůszego trzeba uznaý, iů dotyczy zarówno rady nadzorczej, za- rzĊdu, jak i komisji rewizyjnej.

MajĊc na względzie jednoznacznie brzmiĊcy przepis art. 4 ust 1 ustawy o wynagradzaniu osób kierujĊcych niektórymi podmiotami prawnymi, zakazujĊcy zasiadania w dwóch ra- dach nadzorczych okreœlonych kategorii spóâ- ek, moůna wskazaý najczęœciej spotykane w praktyce moůliwoœci âĊczenia stanowisk w or- ganach spóâek przez jednĊ osobę:

• moůna jednoczeœnie byý czâonkiem zarzĊdu JSSP i czâonkiem jednej rady nadzorczej in- nej spóâki prawa handlowego z większo- œciowym udziaâem Skarbu Paľstwa, JST, bĊdŭ innych paľstwowych osób prawnych;

35 Art. 6. ust 1.: Zakaz zajmowania stanowisk w organach spóâek, o którym mowa w art. 4 pkt 1, nie dotyczy osób wymie- nionych w art. 2 pkt 1, 2 i 6–10, o ile zostaây zgâoszone do objęcia takich stanowisk w spóâce prawa handlowego przez:

Skarb Paľstwa, inne paľstwowe osoby prawne, spóâki, w których udziaâ Skarbu Paľstwa przekracza 50 % kapitaâu zakâadowe- go lub 50 % liczby akcji, jednostki samorzĊdu terytorialnego, ich zwiĊzki lub inne osoby prawne jednostek samorzĊdu terytorialne- go; osoby te nie mogĊ zostaý zgâoszone do więcej niů dwóch spóâek prawa handlowego z udziaâem podmiotów zgâaszajĊcych te osoby.

Ŭródâo: Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ogranicza- niu prowadzenia dziaâalnoœci gospodarczej przez osoby peâniĊce funkcje publiczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 216, poz. 1584, z póŭn. zm.).

• moůna jednoczeœnie byý czâonkiem zarzĊdu JSSP i czâonkiem jednej rady nadzorczej spóâki zaleůnej, utworzonej przez tĊ samĊ JSSP, która posiada większoœciowy udziaâ w kapitale zakâadowym utworzonej „spóâki córki”;

• moůna âĊczyý stanowiska w dwóch radach nadzorczych spóâek prawa handlowego z udziaâem Skarbu Paľstwa, JST lub innych paľstwowych osób prawnych, pod warun- kiem,ůe tylko w jednej spóâce udziaâ kapita- âowy ww. podmiotów będzie >50% akcji (udziaâów),

• moůna âĊczyý funkcję (np. czâonka zarzĊdu spóâki z udziaâem SP lub wysokiego rangĊ ministerialnego urzędnika korpusu sâuůby cywilnej) oraz stanowiska w dwóch radach nadzorczych innych spóâek Skarbu Paľstwa tylko w przypadku, gdy jedna z nich jest spóâkĊ z mniejszoœciowym udziaâem Skarbu Paľstwa lub spóâki utworzonej przez JSSP.

Dodatkowo warto wyjaœniý jeszcze jednĊ istotnĊ zaleůnoœý: w stosunku do wskazanych grup osób, do których majĊ zastosowanie przepisy ustawy antykorupcyjnej, wyâĊcznie dozwolone jest, aby mogây one zostaý wyzna- czone przez Skarb Paľstwa lub inne paľ- stwowe osoby prawne do dwóch rad nadzor- czych spóâek z udziaâem podmiotów zgâasza- jĊcych te osoby – pod warunkiem, ůe tylko jedna z tych spóâek zalicza się to kategorii podmiotów ujętych w art. 4 ust. 1. ustawy ko- minowej. Naleůy podkreœliý, ůe te osoby zgodnie z prawem mogĊ peâniý funkcje tylko w organach spóâek prawa handlo- wego z udziaâem kapitaâowym okreœlonych typów paľstwowych osób prawnych jako ich reprezentanci, natomiast caâkowicie zabrania się im dodatkowego uczestnictwa w organach innych spóâek prywatnych.

PowracajĊc zaœ do tematu pojawiania się róůnych, czasami sprzecznych, opinii praw- nych (sporzĊdzanych za wysokim wynagrodze- niem na specjalne zamówienie), dotyczĊcych omawianych problemów, trzeba udzieliý od- powiedzi na dwa zasadnicze pytania majĊce œcisây zwiĊzek z procesami zarzĊdzania i po- dejmowania decyzji:

Po pierwsze, czy autorzy sporzĊdzajĊcy opi- nie zawierajĊce niewâaœciwe interpretacje prze- pisów ponoszĊ konsekwencje za czynnoœci prawne (konkretne decyzje), które sĊ podej- mowane na ich podstawie?

Po drugie, czy osoba podejmujĊca okre- œlonĊ decyzję na skutek bâędnej opinii prawnej jest zwolniona od odpowiedzialnoœci?

Osoba przygotowujĊca opinię prawnĊ, eks- pertyzę lub analizę uwarunkowaľ prawno-or- ganizacyjnych w odniesieniu do konkretnej sytuacji, formuâuje swojĊ ocenę problemu (za- gadnienia), a wyraůajĊc zdanie daje rekomen- dację co do zachowaľ (sposobu postępowa- nia), niemniej zawsze ostateczne rozstrzygnie- cie i ponoszenie peânej odpowiedzialnoœci spo- czywa na tym, kto w ramach przysâugujĊcych uprawnieľ podejmuje stosowne decyzje i czynnoœci prawne rodzĊce okreœlone skutki.

Dlatego teů, opinia prawna ma stanowiý pomoc oraz wiarygodnĊ podpowiedŭ, któ- rej najwaůniejszym przesâaniem winno byý dĊůenie do zachowania naleůytej staranno- œci i ostroůnoœci – w celu minimalizowania potencjalnego ryzyka, które będzie ponosiý osoba (organ, podmiot prawny) podejmu- jĊca ostatecznĊ decyzję z peânĊ œwiadomo- œciĊ zgâaszanych zastrzeůeľ (wĊtpliwoœci).

Niestety występujĊ teů takie przypadki, kie- dy podejmowane sĊ próby wybiórczego, selek- tywnego oraz instrumentalnego wykorzy- stywania przepisów dla usprawiedliwienia bĊdŭ wyjaœnienia zachowaľ budzĊcych uzasadnione podejrzenia o stronniczoœý lub interesownoœý.

Jest zatem wiele racji w stwierdzeniu NIK, ůe stosowanie przez organy administracji odmiennych interpretacji prawa nie sprzyja ujednoliceniu zasad nadzoru wâaœcicielskiego nad majĊtkiem paľstwowych podmiotów gospodarczych³⁶, a dodatkowo takie dziaâania znaczĊco podwaůajĊ zaufanie do paľ- stwa.

W kontekœcie zaprezentowanych poglĊdów zastanawiajĊce jest, gdy na stronie internetowej JSSP publikowane sĊ informacje o âadzie kor- poracyjnym, mówiĊce ůe: ustawa kominowa precy- zuje sytuację, w której zapis o niemoůnoœci peânienia funkcji szefa rad nadzorczych w więcej niů jednej spóâce Skarbu Paľstwa nie ma zastosowania. W uzasad- nieniu tej opinii powoâano się na art. 3 ust. 2 ustawy³⁷, co skâoniâo do wyciagnięcia wnio- sków,ůe: nie ma ona zastosowania m.in. w stosunku do osób, które zawarây ze spóâkĊ umowę o œwiadcze- niu usâug w zakresie zarzĊdzania (tzw. kontrakt menedůerski) oraz na wâasny koszt ubezpieczyây się od odpowiedzialnoœci cywilnej w zwiĊzku z zarzĊdza- niem. W ocenie R. Kwaœnickiego, w stosunku do

36 Raport NIK z 2005 r... op. cit., s. 22.

37 Warto dokâadnie przeanalizowaý brzmienie art. 3. ust 1.: Ustawa ma równieů zastosowanie do osoby fizycznej i spóâki cywilnej prowadzĊcej dziaâalnoœý gospodarczĊ na podstawie wpisu do ewidencji dziaâalnoœci gospodarczej oraz osoby prawnej, z którĊ podmiot prawny, o którym mowa w art. 1 pkt 1 i 4-10, zawarâ umowę o œwiadczeniu usâug w zakresie zarzĊdzania, zwanej dalej

"podmiotem zarzĊdzajĊcym".

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeůeli podmiot zarzĊdzajĊcy ustanowi zabezpieczenie osobowe lub rzeczowe ewentualnych roszczeľ powstaâych z tytuâu niewykonania lub nienaleůytego wykonania umowy albo na wâasny koszt ubezpieczy się lub ubezpieczy osobę wskazanĊ do peânienia funkcji czâonka zarzĊdu od odpowiedzialnoœci cywilnej powstaâej w zwiĊzku z zarzĊdza- niem. Trzeba jednoznacznie stwierdziý, iů w ust 2 wyraŭ- nie jest mowa o odniesieniu do przepisu zawartego w ust. 1, a nie do caâoœci ustawy, co oznacza, ůe dzięki tzw.

kontraktom menedůerskim omija się ograniczenia pâa- cowe, natomiast nieprawidâowe jest wnioskowanie, ůe ustawa nie ma zastosowania do czâonków rad nadzor- czych okreœlonych spóâek Skarbu Paľstwa, jeœli funkcje te akurat w danym czasie peâniĊ osoby wymienione w art. 3 ust 1.

ww. osób ustawa kominowa nie znajduje w ogóle zasto- sowania (tj. nie stosuje się jej przepisów w caâoœci), tym bardziej nie obowiĊzujĊ w ich przypadku ograniczenia wynikajĊce z art. 4 ustawy kominowej³⁸.

To niesâychanie zręcznie uâoůone zestawie- nie informacji (wybiórcze zacytowanie jednego artykuâu wyrwane z kontekstu) oczywiœcie wymaga stosownego komentarza, gdyů w pierwszej kolejnoœci trzeba dodaý, ůe takie rozwiĊzanie jest dopuszczalne pod warunkiem, ůe jedna z tych spóâek nie zalicza się do kate- gorii podmiotów wymienionych w art. 1 pkt. 4- 7.

Dla precyzyjnego i jednoznacznego roz- strzygnięcia, w jakich sytuacjach i do kogo ta ustawa ma zastosowanie, naleůy zauwaůyý, ůe rozpatrywany problem dotyczy âĊczenia funkcji w radach nadzorczych, a więc decydujĊce zna- czenie ma w tym przypadku tylko i wyâĊcznie art. 2 pkt 7), zgodnie z którym ustawa ma zasto- sowanie do czâonków organów nadzorczych jednostek organizacyjnych wymienionych w art. 1 pkt 2-8, a w szczególnoœci rad nadzorczych i komisji rewizyjnych.

Nie moůna podwaůaý i negowaý oczywi- stego faktu, ůe przepisy tej ustawy majĊ bezpoœrednie zastosowanie m.in. do osób peâniĊcych funkcje w radach nadzorczych (art. 2 pkt. 7) okreœlonych kategorii spóâek z większoœciowym udziaâem Skarbu Paľ- stwa³⁹.

38Ŭródâo:http://www.pkp.pl/node/6870 [08.07.2013r.].

39 Jest to bez znaczenia dla oceny danego zagadnienia prawnego jakĊ dodatkowĊ funkcje poza radĊ nadzorczĊ peâni dana osoba – nie ma ůadnej róůnicy czy będzie to jednoczeœnie prezes zarzĊdu JSSP zatrudniony na kon- trakcie menedůerskim, czy będzie to osoba peâniĊca funkcję radnego bĊdŭ osoba, która z racji swojego miej- sca zatrudnienia nie jest wskazana w kategorii osób zarzĊdzajĊcych okreœlonymi paľstwowymi osobami prawnymi. RozstrzygajĊce znaczenie ma tylko i wyâĊcz- nie to, czy rada nadzorcza dotyczy okreœlonych kategorii spóâek, nic więcej. Ponadto zakres stosowania ustawy kominowej jest równieů precyzyjnie wyjaœniony w rapor-

Istotnym elementem potwierdzajĊcym za- sadnoœý dotychczasowych rozwaůaľ jest pro- blematyka konsekwencji, jakie wiĊůĊ się z âa- maniem przepisów ustawy kominowej, co zo- staâo zawarte w art. 14 ust 1: Za nieprzestrzeganie przepisów ustawy organy nadzorcze jednostek organi- zacyjnych wymienionych w art. 1 pkt 2-7 ulegajĊ roz- wiĊzaniu z mocy prawa. Nie trzeba przekonywaý, jakie dalsze negatywne implikacje dla funkcjo- nowania spóâki mogĊ wynikaý z tych bardzo powaůnych sankcji⁴⁰. StĊd teů powinno się do-

cie MSP z 2010 r.: Zob. I. Postuâa, Model regulacyjny powo- âywania i wynagradzania czâonków organów spóâek Skarbu Paľstwa jako element corporate governance, [w:] Raport o prze- ksztaâceniach wâasnoœciowych w 2008 roku, Ministerstwo Skarbu Paľstwa, Warszawa 2010, s. 152, s. 157–158.

40 T. Kaľski zwraca uwagę, ůe konstrukcja polegajĊca na automatycznym rozwiĊzaniu z mocy prawa rady nadzor- czej w przypadku nieprzestrzegania przez danĊ spóâkę ograniczeľ zawartych w ustawie kominowej jest drakoľ- ska i bardzo niebezpieczna dla pewnoœci obrotu gospo- darczego. Autor sâusznie zauwaůa, ůe istnieje zatem powaůne ryzyko, ůe od momentu zaistnienia naruszenia ustawy dana spóâka nie będzie mieý rady nadzorczej, gdyů ta ulegâa rozwiĊzaniu z mocy prawa, o czym jej czâonkowie, a takůe prawdopodobnie wspólnicy nie będĊ mieý najmniejszego pojęcia. Czâonkowie takiej rady mogĊ nawet nie mieý œwiadomoœci, ůe wszelkie podej- mowane przez nich uchwaây sĊ wadliwe, gdyů sĊ podej- mowane przez rozwiĊzany organ. Moůna jednak polemi- zowaý ze poglĊdem T. Kaľskiego, ůe jeœli skutki nie- przemyœlanych decyzji ustawodawcy wynikajĊce z art. 14 ustawy kominowej mogĊ byý iœcie zatrwaůajĊce, to trze- ba uchyliý ten przepis, poniewaů to wâaœnie konkretne osoby, które nieodpowiedzialnymi decyzjami doprowa- dziây do takiej sytuacji powinny ponosiý konsekwencje swoich czynów (za dziaâanie na szkodę interesu spóâki), gdyů przepisy ustawy zostaây sformuâowane w jasny i zrozumiaây sposób – aby ich przestrzegaý, a nie lekce- waůyý. W przeciwnym razie nie byâoby sensu wprowa- dzania tych ograniczeľ. Moůna zatem stwierdziý, ůe w interesie wszystkich organów spóâki powinno byý do- kâadanie naleůytej starannoœci, aby nie doprowadzaý do takich sytuacji. Ŭródâo: T. Kaľski, Jakie skutki moůe mieý nieprzestrzeganie ustawy kominowej,

http://biznes.gazetaprawna.pl/artykuly/345348,jakie_sk utki_moze_miec_nieprzestrzeganie_tzw_ustawy_komin owej.html [08.07.2013r.].

kâadaý wszelkiej starannoœci, aby nie do- prowadzaý to takich sytuacji, a w razie ich wy- stĊpienia niezwâocznie podejmowaý dziaâania naprawcze.

Ustawodawca w dalszej częœci art. 14 ust 2.

okreœliâ, ůe: Wâaœciwy organ nie moůe powoâaý osób, które peâniây funkcje w organach rozwiĊzanych w trybie ust. 1, na następnĊ kadencję jako przedstawicieli Skarbu Paľstwa lub jednostki samorzĊdu terytorial- nego do organów, o których mowa w art. 2 pkt 7. W praktyce jednak okazuje się, ůe bardzo po- waůne zarzuty z tytuâu niedopeânienia obo- wiĊzków i przekroczenia uprawnieľ mogĊ byý przedstawione wâaœnie tym osobom, które jako wâaœciwy organ podejmowaây decyzje o wy- znaczaniu czâonków rad nadzorczych z naru- szeniem prawa⁴¹.

Z punktu widzenia sprawnoœci procesów zarzĊdzania, naleůy zgodziý się z przemyœlanĊ opiniĊ W. Szydâo, ůe âĊczenie funkcji w radach nadzorczych (kumulacja stanowisk), a dodat- kowo zajmowanie stanowiska w zarzĊdzie ko- lejnej spóâki, z caâĊ pewnoœciĊ moůe powodo- waý trudnoœci w naleůytym wywiĊzywaniu się z powierzonych zadaľ i obowiĊzków, a niekiedy takůe doprowadzaý do praktyk monopoli- stycznych⁴². Jednym z podstawowych czynni- ków majĊcych wpâyw na skutecznoœý dziaâania rady jest bowiem stopieľ zaangaůowania na rzecz danej organizacji, co bezpoœrednio wiĊůe się z poœwięceniem odpowiedniej liczby godzin – nie tylko zwiĊzanych z uczestnictwem w po- siedzeniach rady, ale przede wszystkim czasu poœwięconego na dogâębne poznanie i zrozu- mienie specyfiki funkcjonowania danej spóâki, jej rzeczywistych problemów, a takůe uwarun-

41 W. Walczak, Dysfunkcje nadzoru korporacyjnego w spóâkach z udziaâem samorzĊdów – studium przypadku, PrzeglĊd Cor- porate Governance, nr 1(33)2013, Polski Instytut Dyrek- torów, Warszawa 2013, s. 90.

42 W. Szydâo, Powoâanie czâonka rady nadzorczej... op. cit., s.

125.

kowaľ zwiĊzanych z jej dziaâalnoœciĊ. Zdoby- cie takiej wiedzy wymaga bardzo duůo samo- zaparcia, wysiâku, chęci i wolnego czasu.

Zasady wynagradzania czâonków rad nadzorczych

Kwestie wysokoœci wynagrodzeľ czâonków rad nadzorczych spóâek prawa handlowego z większoœciowym udziaâem Skarbu Paľstwa reguluje ustawa z dnia 3 marca 2000 r. o wyna- gradzaniu osób kierujĊcych niektórymi pod- miotami prawnymi. W myœl art. 8. pkt 8): mak- symalna wysokoœý wynagrodzenia miesięcznego nie moůe przekroczyý wysokoœci „jednego” przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypâat nagród z zysku, w czwartym kwartale roku poprzedniego ogâoszonego przez Prezesa Gâów- nego Urzędu Statystycznego. Jest to przepis, który ma zastosowanie do rad nadzorczych:

• jednoosobowych spóâek prawa handlowego utworzonych przez Skarb Paľstwa;

• spóâek prawa handlowego, w których udziaâ Skarbu Paľstwa przekracza 50% kapitaâu zakâadowego lub 50% liczby akcji;

• spóâek prawa handlowego, w których udziaâ ww. kategorii spóâek przekracza 50% kapi- taâu zakâadowego lub 50% liczby akcji (art.

1).

Od tej generalnej zasady ustawodawca prze- widuje jeden wyjĊtek (zawarty w art.9)⁴³, kiedy kwota wynagrodzenia miesięcznego moůe byý podniesiona o 50% – jest to dopuszczalne tyl-

43 Art. 9. Prezes Rady Ministrów, w drodze rozporzĊ- dzenia, ustali wykaz podmiotów, o których mowa w art.

1, o szczególnym znaczeniu dla paľstwa, w których maksymalna kwota wynagrodzenia miesięcznego moůe byý podniesiona o 50%, uwzględniajĊc w szczególnoœci:

1) rodzajœwiadczonych usâug lub przedmiot pro- dukcji;

2) zasięg dziaâania podmiotu;

3) obroty podmiotu;

4) liczbę pracowników zatrudnionych w podmiocie.

ko w odniesieniu do podmiotów wskazanych przez Prezesa Rady Ministrów w stosownym rozporzĊdzeniu⁴⁴.

Trzeba w tym miejscu podkreœliý, ůe w wy- ůej wymienionych kategoriach spóâek ustawo- dawca przewiduje jawnoœý apanaůy pobiera- nych przez czâonków rad nadzorczych, co ma swoje potwierdzenie w art. 15: Informacje o wyna- grodzeniu osób podlegajĊcych przepisom ustawy oraz o nagrodach rocznych, œwiadczeniach dodatkowych i odprawach sĊ jawne i nie podlegajĊ ochronie danych osobowych ani tajemnicy handlowej. W zwiĊzku z tym nie moůna utajniaý tych informacji przed zainteresowanymi (opiniĊ publicznĊ), jak rów- nieů zasâaniaý się koniecznoœciĊ ochrony da- nych osobowych.

Naleůy jednak zauwaůyý, ůe analizowane ograniczenia maksymalnej wysokoœci otrzymywanych œwiadczeľ, a takůe ich jawnoœý, niestety nie obowiĊzujĊ w pozo- staâych kategoriach spóâek, tzn. tych z mniejszoœciowym udziaâem Skarbu Paľ- stwa. Oznacza to, ůe w takich podmiotach moůna dowolnie ustalaý wysokoœý zarobków

44 W RozporzĊdzeniu Rady Ministrów z dnia 22 paŭ- dziernika 2010 roku w sprawie okreœlenia przedsię- biorstw paľstwowych oraz jednoosobowych spóâek Skarbu Paľstwa o szczególnym znaczeniu dla gospodar- ki (Dz. U. Nr 212, poz. 1387), zostaây m.in. wskazane 22 podmioty, wœród których sĊ spóâki:

• Przedsiębiorstwo Eksploatacji RurociĊgów Naf- towych „Przyjaŭľ” SA w Pâocku, Agencja Roz- woju Przemysâu SA w Warszawie, Polska Agen- cja Informacji i Inwestycji Zagranicznych SA w Warszawie, Polskie Sieci Elektroenergetyczne Operator SA w Konstancinie-Jeziornie, Polski Rejestr Statków SA w Gdaľsku (pozostajĊce w nadzorze wâaœcicielskim sprawowanym przez mi- nistra wâaœciwego ds. gospodarki);

• spóâki przemysâu obronnego tzw. Wojskowe Przedsiębiorstwa Remontowo Produkcyjne (po- zostajĊce w nadzorze wâaœcicielskim MON);

• Polska Wytwórnia Papierów Wartoœciowych SA (nadzór wâaœcicielski sprawuje minister wâaœciwy ds. instytucji finansowych oraz minister ds. admi- nistracji publicznej).

dla czâonków rad nadzorczych, jak równieů czâonków zarzĊdu (ponadto sĊ one niejawne), poniewaů w stosunku do tych podmiotów nie majĊ zastosowania przepisy ustawy kominowej.

W praktyce moůe to oznaczaý, ůe JSSP (podmiot dominujĊcy w grupie kapitaâowej) moůe utworzyý kontrolowane spóâki zaleůne (spóâki-córki), a te z kolei będĊ zaâoůycielem kolejnych podmiotów (spóâki-wnuczki), gdzie ich prezesi oraz czâonkowie rady nadzorczej będĊ pobieraý bardzo wysokie wynagrodzenia, i te dane pozostajĊ tajne. Jest to rozwiĊzanie dyskusyjne, poniewaů wprowadza odmienne standardy âadu korporacyjnego w podmiotach z reguây funkcjonujĊcych w ramach grupy ka- pitaâowej, powstaâej dzięki zaangaůowaniu jed- noosobowej spóâki Skarbu Paľstwa. Specjalnie tworzy ona rozbudowanĊ sieý zaleůnoœci i po- wiĊzaľ kapitaâowych z podlegâymi spóâkami, wydzielajĊc częœý obszarów funkcjonalnych (procesów biznesowych) poza swojĊ macierzy- stĊ strukturę organizacyjnĊ – w ramach outso- urcingu. Spóâki zaleůne najczęœciej wykonujĊ wâaœnie konkretne zadania na rzecz dominujĊ- cego podmiotu w grupie kapitaâowej, otrzy- mujĊc lukratywne staâe zamówienia bĊdŭ zle- cenia.

Organem odpowiedzialnym za ustalanie wynagrodzeľ czâonków rad nadzorczych jed- noosobowych spóâek Skarbu Paľstwa, sto- sownie do postanowieľ art. 6 ustawy komino- wej⁴⁵, jest organ zaâoůycielski lub organ wâa-

45 Art. 6 ustawy z dnia 3 marca 2000 roku o wynagra- dzaniu osób kierujĊcych niektórymi podmiotami praw- nymi (Dz. U. z 2013 r., poz. 254)

1). Organem wâaœciwym do ustalania wynagrodzenia miesięcznego osób, o których mowa w art. 2 pkt 1, 5 i 7, w podmiotach wymienionych w art. 1 pkt 1-4, pkt 8-10 i 12, oraz osób, o których mowa w art. 2 pkt 10, jest organ zaâoůycielski lub organ wâaœciwy do reprezento- wania Skarbu Paľstwa lub jednostki samorzĊdu teryto- rialnego w podmiocie albo organ, który utworzyâ lub nadzoruje dany podmiot, albo któremu podlega pod-

œciwy do reprezentowania Skarbu Paľstwa; a dla spóâek z większoœciowym udziaâem SP – zgromadzenie wspólników albo walne zgro- madzenie akcjonariuszy. Te kwestie sĊ ponadto szczegóâowo okreœlone w statutach spóâek.

Warto równieů wspomnieý, ůe w praktyce naj- częœciej sĊ stosowane zasady, ůe czâonkowi rady nadzorczej przysâuguje staâe wynagrodze- nie miesięczne, bez względu na częstotliwoœý formalnie zwoâanych posiedzeľ w danym okresie. Oznacza to, ůe nawet jeœli w danym miesiĊcu nie odbywaâo się posiedzenie rady, to i tak jej czâonkom wypâacane sĊ pieniĊdze.

ZdarzajĊ się równieů takie rozwiĊzania, ůe czâonkowi rady nie przysâuguje wynagrodzenie za ten miesiĊc, w którym nie byâ obecny na ůadnym z formalnie zwoâanych posiedzeľ, z powodów nieusprawiedliwionych.

RozpatrujĊc kwestie zwiĊzane z wysokoœciĊ wynagradzania czâonków rad nadzorczych, a takůe czâonków zarzĊdów spóâek, naleůy za- cytowaý fragment wyroku Trybunaây Konsty- tucyjnego z 7 maja 2001 r.: „przeciwdziaâanie kominom pâacowym w sektorze publicznym”, ůe z art. 65 ust. 4 Konstytucji RP wynika – stanowiĊca konkretyzację ogólnej zasady spra- wiedliwoœci spoâecznej (art. 2) – zasada, w myœl której praca, niezaleůnie od wartoœci rynkowej, ma byý wynagradzana godziwie w takim rozu- mieniu, iů pâaca wystarcza na zaspokojenie pewnych uzasadnionych potrzeb ůyciowych jednostki (minimalnego standardu godnego ůycia)⁴⁶.

ZgadzajĊc się w caâej rozciĊgâoœci z tym stanowiskiem Trybunaâu Konstytucyjnego, jak

miot wymieniony w art. 1 pkt 1-4, 8-10 i 12, lub osoba, o której mowa w art. 2 pkt 10.

2). Organem wâaœciwym do ustalania wynagrodzenia miesięcznego osób, o których mowa w art. 2 pkt 1, 5 i 7, w podmiotach wymienionych w art. 1 pkt 5-7, jest zgromadzenie wspólników albo walne zgromadzenie akcjonariuszy.

46 Zob. Wyrok TK z 7 maja 2001 r., K 19/00.

równieů majĊc na względzie fakt, ůe wiele osób w Polsce posiada naprawdę wysokie kwalifika- cje, jednak pracujĊc na etacie w peânym wymia- rze godzin nie zarabia nawet œredniej krajowej – to wynagrodzenia czâonków rad nadzorczych moůna uznaý za optymalne, natomiast wyna- grodzenia czâonków zarzĊdu trzeba uznaý za wygórowane (6-krotnoœý przeciętnego wynagrodzenia, a zwâaszcza jeœli mamy do czynienia z omijaniem ustawy kominowej za pomocĊ tzw. kontraktów menedůerskich). Dla- tego naleůy okreœliý je mianem niegodziwie wysokich apanaůy, co w obiektywnej ocenie znaczĊco podwaůa zasady sprawiedliwoœci spo- âecznej.

Nabór do rad nadzorczych

PodejmujĊc próbę przeanalizowania tego za- gadnienia trzeba zwróciý uwagę na kilka zasad- niczych elementów, takich jak: jawnoœý proce- dur, wymagania kwalifikacyjne, stosowane w praktyce metody rekrutacji. SĊ one bowiem zróůnicowane w zaleůnoœci od tego, kto spra- wuje funkcje nadzoru wâaœcicielskiego w danej kategorii spóâek, a takůe sĊ zaleůne od innych czynników. W pierwszej kolejnoœci trzeba za- uwaůyý, ůe Ministerstwo Skarbu Paľstwa pro- paguje na swojej stronie internetowej tzw.

„Program Profesjonalizacji Nadzoru”, który w ocenie kierownictwa spójnie i precyzyjnie okre- œla oczekiwania Ministra Skarbu Paľstwa oraz standardy, jakimi powinni kierowaý się czâon- kowie rad nadzorczych reprezentujĊcy Skarb Paľstwa. W ramach tego projektu zostaây opracowane trzy kluczowe dokumenty:

• Standardy postępowania czâonków rad nad- zorczych;

• Dobre praktyki w zakresie zapewnienia zrównowaůonego udziaâu kobiet i męů- czyzn w organach spóâek;

• Dobre praktyki w zakresie wynagradzania czâonków zarzĊdu⁴⁷.

Moůna sĊdziý, ůe te nowe rekomendacje stanowiĊ swoiste rozwinięcie i kontynuację wytycznych zawartych we wczeœniejszym opra- cowaniu tj. „Dobre praktyki w zakresie doboru kandydatów na czâonków organów spóâek o kluczowym znaczeniu dla Skarbu Paľstwa”⁴⁸. Istotnym zaâoůeniem tych rekomendacji, za- wartych w ZarzĊdzeniu Ministra Skarbu Paľ- stwa z dnia 20 stycznia 2012 roku, a takůe w najnowszym ZarzĊdzeniu Ministra Skarbu Paľstwa nr 23 z dnia 18 czerwca 2013 roku⁴⁹,

47Ŭródâo:

http://nadzor.msp.gov.pl/portal/nad/354/Program_Pr ofesjonalizacji_Nadzoru.html [08.07.2013r.].

48 Spóâkami o kluczowym znaczeniu dla Skarbu Paľ- stwa, w których zaleca się stosowanie Dobrych praktyk, sĊ: Agencja Rozwoju Przemysâu SA, Bumar sp. z o.o. – aktualna zmieniona nazwa Polski Holding Obronny, ENEA SA, ENERGA SA, Grupa Lotos SA, Gieâda Papierów Wartoœciowych w Warszawie SA, KGHM Polska Miedŭ SA, Operator GazociĊgów Przesyâowych Gaz-System SA, PGE Polska Grupa Energetyczna SA, Polski Koncern Naftowy ORLEN SA, Polskie Górnic- two Naftowe i Gazownictwo SA, Powszechna Kasa Oszczędnoœci Bank Polski SA, Powszechny Zakâad Ubezpieczeľ SA, Przedsiębiorstwo Eksploatacji Ruro- ciĊgów Naftowych „Przyjaŭľ” SA, TAURON Polska Energia SA, Totalizator Sportowy sp. z o.o., ZarzĊd Morskiego Portu Gdaľsk SA, ZarzĊd Morskiego Portu Gdynia SA, ZarzĊd Morskich Portów Szczecin i Œwino- ujœcie SA.

Wedâug zaleceľ, dobór kandydatów na czâonków orga- nów Spóâek powinien byý prowadzony z uwzględnie- niem, w szczególnoœci, zasad: otwartoœci, jawnoœci, przejrzystoœci, konkurencyjnoœci, bezstronnoœci i neu- tralnoœci politycznej. Zob. szerzej: ZarzĊdzenie Ministra Skarbu Paľstwa z dnia 20 stycznia 2012 roku w sprawie trybu doboru kandydatów na czâonków organów niektó- rych spóâek o kluczowym znaczeniu dla Skarbu Paľ- stwa.Ŭródâo:

http://nadzor.msp.gov.pl/portal/nad/354/25354/Dob re_praktyki_w_zakresie_doboru_kandydatow_na_czlon kow_organow__spolek_o_kluczo.html [12.07.2013r.].

49Ŭródâo:

http://bip.msp.gov.pl/portal/bip/101/8440/Zarzadzen

jest pomoc i wspóâudziaâ zewnętrznej firmy doradczej w procesach rekrutacji i naboru.

Jest zatem waůne, aby dla rzetelnoœci pro- wadzonych rozwaůaľ, a takůe w imię wartoœci âadu korporacyjnego – jawnoœci i przej- rzystoœci⁵⁰ – doprecyzowaý, ůe w wyniku po- stępowania przetargowego i sformuâowanych oczekiwaľ w SIWZ⁵¹, wpâynęây z caâej Polski aů... dwie oferty, z czego tylko jedna z nich speâniaâa warunki formalne. Do przetargu przystĊpiâa firma MMA i Partnerzy spóâka z.o.o.⁵², która poprzednio uzyskaâa zamówienie od MSP⁵³ oraz firma Diversa Talentor spóâka z.o.o.⁵⁴, która jako jedyna speâniâa kryteria za- warte w SIWZ. W wyniku rozstrzygniętego przetargu, ta ostatnia firma staâa się benefi-

ie_Nr_23_Ministra_Skarbu_Panstwa_z_dnia_18_czerwc a_2013r.html [12.07.2013r.].

50 Por. A. Nartowski, Corporate governance to przejrzystoœý prowadzenia dziaâalnoœci gospodarczej. Rynki potrzebujĊ zaufa- nia, a przejrzystoœý jest jego warunkiem. Ŭródâo:KRS jak latarnia [12.07.2013r.].

51 Zob. Ogâoszenie o zamówieniu publicznym BDG- SZ-382-10/12, którego przedmiotem jest œwiadczenie usâug w zakresie doboru kandydatów na czâonków organów spóâek zgodnie z ZarzĊdzeniem Nr 5 Ministra Skarbu Paľstwa z dnia 20 stycznia 2012 r. Ŭródâo:

http://bip.msp.gov.pl/portal/bip/16/Zamowienia_pub liczne.html?y=2012&m=4 [08.07.2013r.].

52 Z informacji podanych na stronie internetowej moůna sĊdziý, ůe firma ta dziaâa w Polsce pod markĊ AMROP http://www.amrop.pl/pl/kontakt [08.07.2013r.].

53 Zob. szerzej: W Walczak, Analiza i ocena nowych zasad naboru do organów wybranych spóâek SP, PrzeglĊd Corporate Governance, nr 1(29)2012, Polski Instytut Dyrektorów, Warszawa 2012, s. 17–26.

54 Na oficjalnej stronie internetowej spóâki Talentor oprócz deklarowanych „wartoœci”, nie sĊ podane nawet podstawowe informacje o firmie, takie jak: data powsta- nia, kiedy zostaâa zarejestrowana, jaki jest kapitaâ zaâo- ůycielski, struktura wâasnoœciowa, organy, osoby upo- waůnione do reprezentowania firmy na zewnĊtrz, statut, co moůe byý zastanawiajĊce w kontekœcie przejrzystoœci, na której majĊ się opieraý zasady âadu korporacyjnego wedâug MSP. Ŭródâo:http://talentor.pl/o-nas/nasze- wartosci [08.07.2013r.].

cjentem zamówienia o wartoœci 1.383.750 zâ za œwiadczenie usâug doradczych, majĊcych na celu pomoc w wyâonieniu wâaœciwych kandy- datów.

Moůna się zatem zastanawiaý dlaczego w najnowszym raporcie „Rady nadzorcze 2013”, opracowanym przez firmy Amrop i PwC⁵⁵, ta waůna informacja zostaâa pominięta, a za to znalazâo się stwierdzenie, ůe istotnym utrud- nieniem w procesach rekrutacyjnych jest ograni- czona liczba potencjalnych i doœwiadczonych profesjo- nalistów mogĊcych zasiadaý w radach nadzorczych. Ta ograniczonoœý zasobów kadrowych jest szczególnie dotkliwa w przypadku spóâek mniejszych i mniej zna- nych niů strategiczne spóâki Skarbu Paľstwa.

W dalszej częœci raportu znajduje się bardzo sâuszne stwierdzenie, ůe Skarb Paľstwa w po- szukiwaniu kandydatów do rad nadzorczych wykorzystuje dwa ŭródâa: wewnętrzne i ze- wnętrzne. Pierwsze z nich stanowiĊ pracow- nicy MSP, a drugim jest tzw. „rynek talentów menedůerskich”, z którego odpowiednich kan- dydatów pomagajĊ wyszukiwaý profesjonalne firmy doradztwa personalnego.

Zasadne wydaje się, aby w tym miejscu wy- jaœniý niezmiernie waůne zagadnienie doty- czĊce rozumienia kompetencji, wyróůniajĊcych

„profesjonalistów”, którzy wedâug oceny auto- rów omawianego raportu, zasiadaý będĊ w radach. Otóů w odniesieniu do wybranej grupy absolwentów studiów wyůszych stosuje się takĊ metodykę postępowania (utorowania œcieůki kariery): w trakcie kadencji danej ekipy benefi- cjent zostaje zatrudniony na wysokim stanowi- sku w administracji rzĊdowej (lub innym wyso- kim kierowniczym stanowisku urzędniczym), bĊdŭ zostaje powoâany na stanowisko czâonka zarzĊdu i jednoczeœnie jest wyznaczany do rady

55 I. Koâadkiewicz, K. Szuâdrzyľski, T. Magda, Raport:

Rady nadzorcze 2013. Skutecznoœý rad nadzorczych w spóâkach publicznych notowanych na GPW. Badanie 2011-2012, Prze- glĊd Corporate Governance, nr 2(34)2013, s. 51-86

nadzorczej spóâki SP. Wówczas juů moůna powiedzieý, ůe to jest profesjonalny kandydat, bo posiada bogate i rozlegâe doœwiadczenie.

W stosunku do innej (zdecydowanie licz- niejszej grupy zdolnych absolwentów wyůszych uczelni), którzy nie majĊ takich ukâadów i po- wiĊzaľ (tj. protektora, któremu zawdzięczajĊ akcelerację œcieůki kariery), stosuje się celowe blokady i œwiadome ograniczenia, aby moůna byâo stwierdziý, ůe skoro nigdy wczeœniej ktoœ nie byâ prezesem zarzĊdu JSSP lub czâonkiem rady, to zapewne dlatego, ůe nie ma stosow- nych kwalifikacji i brak mu doœwiadczenia. I dlatego taka osoba nigdy nie moůe wygraý ze

„sprawdzonym, profesjonalnym kandydatem”, wywodzĊcym się z odpowiednich kręgów.

Dzięki temu moůna jednych sâusznych (zaufanych) kandydatów aprecjonowaý, a pozostaâych skutecznie eliminowaý – na- wet z moůliwoœci przystĊpienia do proce- dur naboru, gdyů brakuje im „profe- sjonalizmu i doœwiadczenia”. Mamy tu więc do czynienia z rozumowaniem wedâug zasady, ůe warunek formalny upowaůniajĊcy do ubie- gania się o przyjęcie na studia jest taki, ůe stu- dentem moůe byý tylko i wyâĊcznie osoba, która juů posiada co najmniej trzyletnie do- œwiadczenie w studiowaniu⁵⁶.

Na podstawie analizy dokonywanych na przestrzeni ostatniego 1,5 roku zmian w radach nadzorczych i zarzĊdach spóâek o kluczowym znaczeniu dla SP, daje się w szczególnoœci wy- odrębniý wiĊzkę wyróůniajĊcych cech nomi- nowanych osób, które prawdopodobnie rzu- tujĊ na przynaleůnoœý do „hermetycznego krę- gu talentów menedůerskich”. Podobieľstwa

56 W ogâoszeniach MSP, od kandydatów na czâonków rad nadzorczych oczekuje się m.in. speânienia nast.

warunku: co najmniej trzyletnie doœwiadczenie zawodo- we na stanowiskach pracy zwiĊzanych z dziaâalnoœciĊ gospodarczĊ, finansowĊ, obsâugĊ prawnĊ, zarzĊdzaniem lub nadzorem wâaœcicielskim.

dotyczĊ m.in. tego, ůe osoby te obecnie sĊ juů prezesami innych spóâek z udziaâem SP, zaj- mujĊ (lub wczeœniej zajmowaây) wysokie sta- nowiska w administracji rzĊdowej, nierzadko wywodzĊ się z kierownictwa MSP bĊdŭ innych resortów lub w przeszâoœci peânili waůne funk- cje w strukturach wâadzy paľstwowej, a takůe uprzednio zajmowali stanowiska w organach spóâek z większoœciowym udziaâem SP. To sĊ rzeczywiste przesâanki, które decydujĊ o nomi- nacjach tych osób.

Podobnego zdania jest I. Postuâa, którego spostrzeůenia i wnioski z prowadzonych badaľ moůna podsumowaý jednym zdaniem: obsada organów spóâek Skarbu Paľstwa pozostaje pod dominujĊcym wpâywem czynników politycznych⁵⁷. Oczywiœcie trzeba potwier- dziý, ůe sĊ organizowane otwarte i konkuren- cyjne nabory⁵⁸ (podawane do publicznej wiado- moœci) i kaůdy kto akurat będzie się wpisywaâ w nurt oczekiwaľ zdefiniowanych w kryteriach formalnych wymogów stawianych kandyda- tom, ma prawo przesâaý swoje zgâoszenie. Nie zmienia to jednak faktu, ůe kandydaci dzielĊ się na dwie zasadnicze grupy: tych co z góry wie- dzĊ, ůe zostanĊ wybrani⁵⁹ oraz tych, którzy

57 Zob. I. Postuâa, Nadzór korporacyjny w spóâkach Skarbu Paľstwa, Wolters Kluwer, Warszawa 2013.

58 W. Walczak, Analiza i ocena nowych zasad naboru... op. cit., s. 21–22. W zarzĊdzeniu MSP Nr 5 z dnia 20 stycznia 2012 r. przewidziano jednak szereg odstępstw, kiedy rekomendowany otwarty i jawny tryb naboru nie obo- wiĊzuje, m.in. w przypadku pracowników MSP, urzędni- ków zatrudnionych na wyůszych kierowniczych stanowi- skach w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, aktualnych czâonków rady nadzorczej, Ŭródâo:

http://bip.msp.gov.pl/portal/bip/101/7040/Zarzadzen ie_Nr_5_Ministra_Skarbu_Panstwa_z_dnia_20_stycznia _2012_r.html [08.07.2013r.].

59 W przeciwnym razie trudno jest logicznie wyjaœniý, ůe gdyby ktoœ nie miaâ takiej 100% pewnoœci, to np. nie rezygnowaâby œwiadomie z mandatu posâa bĊdŭ nie porzucaâby kierowniczego stanowiska w strukturach administracji rzĊdowej.

majĊ stanowiý dla nich tzw. tâo, aby moůna potem byâo powiedzieý, ůe komisja w konku- rencyjnym postępowaniu przy zastosowaniu odpowiednich metod i technik rekrutacji, do- konujĊc oceny jedynie merytorycznych kom- petencji i doœwiadczenia zawodowego, po burzliwej dyskusji wybraâa najlepszego profe- sjonalistę spoœród wielu zgâoszonych ofert.

W ogâoszeniach publikowanych na stronach MSP⁶⁰, od kandydata na czâonka rady nadzor- czej wymaga się, aby przystępujĊc do konkursu podpisaâ i zâoůyâ stosowne oœwiadczenie, ůe oprócz speâniania ustawowych wymagaľ kwali- fikacyjnych m.in.:

• nie zostaâam/em skazana/y prawomocnym wyrokiem za przestępstwa okreœlone w przepisach rozdziaâów XXXIII-XXXVII ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z póŭn. zm.) oraz art. 585, art. 587, art. 590 i w art. 591 ustawy z dnia 15 wrzeœnia 2000 r. Kodeks spóâek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz.

1037, z póŭn. zm.),

• nie toczĊ się przeciwko mnie ůadne postę- powania karne na podstawie przepisów, o których mowa w pkt 2⁶¹,

• nie jestem zatrudniona/y przez partię poli- tycznĊ na podstawie umowy o pracę⁶²,

60 Podawane do publicznej wiadomoœci dotyczĊce orga- nizowanych naborów dotyczĊ jednak tylko okreœlonej grupy spóâek z większoœciowym udziaâem Skarbu Paľ- stwa, a nie majĊ one zastosowania m.in. w przypadku naborów do organów spóâek zaleůnych utworzonych przez JSSP.

61 Ten przepis jest o tyle zastanawiajĊcy, ůe powinien równieů mieý zastosowanie nie tylko w stosunku do kandydatów na czâonków rad nadzorczych, ale przede wszystkim powinno się takie same kryteria stosowaý do osób, które juů zostaây wybrane i zasiadajĊ w organach spóâek, a w szczególnoœci do czâonków zarzĊdu.

62 Nie ulega wĊtpliwoœci, ůe gdyby rzeczywiœcie chciano wyeliminowaý wszelkie uzasadnione podejrzenia o no- minacje z klucza politycznego, powinno się takie same standardy stosowaý dla czâonków zarzĊdu, a takůe sfor-