Kossak-Główczewski Leon

(1)

1

(2)

SPIS ZAWAi.. OŚCI TECZKI —

/ ...

...$ C l f a . . k ^ % $ 0 . . s ? j L

o i i

I. M ateriały dokum entacyjne 1/1 - relacja właściwa ---

1/2 - dokumenty (sensu stricto) dot. osoby relatora --- - 1/3 - inne materia/y dokumentacyjne dot. osoby relatora ---

II. M ateriały uzupełnieniające relację k . (p 5. A ' AO

III. Inne m ateriały (zebrane przez „relatora”): --- 111/1- dot. rodziny r e l a t o r a ---

III/2 - dot. ogólnie okresu sprzed 1939 r. ——

III/3 - dot. ogólnie okresu okupacji (1939 -1945) — - III/4 - dot. ogólnie okresu po 1945 r. —

III/5 - inne...— —

IV. K orespondencja

. U U ... ... 5 .-.. / ! . ...

V. W ypisy ze źró d eł [tzw.: „nazwiskowe kaity informacyjne”]

k/l. Fotografie | ? t J / L

2

(3)

3

(4)

4

(5)

5

(6)

6

(7)

7

(8)

8

(9)

9

(10)

10

(11)

11

(12)

O - i *

P r z e p r a s z a m , ż e d o p i e r o d z i s i a j odpisteję, b o d o p i e r o t e r a z o t r z y - m a ł e m o d b i t k ę o s t a t n i e g o z d j ę c i a br a t a n k i A d e l a j d y G ł ó w c z e w s k i e j p r z e d jej a r e s z t o w a n i e m i ś m i e r c i ą .

B r a t a n k a A d e l a j d a F e l i c j a G ł ó w o z e w s k a u r o d z i ł a s i ę 2 9 . V. 1 9 2 1 r . w B i s k u p c u . - .odzice A l o j z y i K l a r a G ł ó w c z e w s c y . P o n i e w a ż B i s k u p i e c

z o s t a ł w c i e l o n y do i ie iec, b r a t za ie ił s w ó j s k l e p w B i s k u p c u n a t a k i

i

p o d o b n y w S t a r o g a r d z i e G d a ń s k i m , d o k ą d k r ó t k o p o u r o d z i j^ach. c ó r k i p r z e n i ó s ł s i ę w r a z z r o d z i n ą . A d a c o d z i ł a do l i c e u m w S t a r o g a r d z i e - b y ł a p r z e d m a t u r ą . D o j e ż d ż a ł a p r z e z 6 l a t do p . p r o f . W i ł k o m i r s k i e j w G d a ń s k u na l e k c j e f o r t e p i a n u .

.7 c z a s i e o k u p a c j i , b y u n i k n ą 0 w y w i e z i e n i a n a p r g c e do Nie: i e c , u k r y w a ł a s i ę w r a z ze s w o j ą s i o s t r ą U r s z u l ą u m n i e . - Gro^feiło i m arestfto - w a n i e j ^ i ę c c h o r a U r s z u l a w r ó c i ł a do m a t k i w S t a r o g a r d z i e , A d a zaś o b j ę ł a u r z ą d g o s p o d y n i p l e b a n i i u ranie.

\

B r a t i c h A l b i n - s t a r s z y o d n i c h - z o s t a ł z a m ę c z o n y p r z e z h t l e r o w - e ó w w C i e c a n o w i e .

tyra s a m y m c z a s i e o d w i e d z i ł a m e g o b r a t a R o m a n a s ę d ż e g o , a r e s z t o w a n e g o w S t u t h o f i e , g d z i e t e ż z o s t a ł z a m o r d o w a n y * - P o s t a n o w i ł a n i e p a t r z e ć b e z c z y n n i e n a m o r d o w a n i e p r z e z h i t l e r o w c ó w n a s z y c h n a j b l i ż s z y c h .

O c z y w i ś c i e z a m o r d o w a n o r ó w n i e ż m e g o b r a t a k s i ę d z a p r o b o s z c z a S t a n i s ł a w a G ł ó w c z e w s k i e g o z k a s z o z o r k a w e f o r t a c h t o r u ń s k i c h - s z w a g r a

B r o n i s ł a w a K n i t t e r a - n a u c z y c i e l a - w l a s a c h s z p ę g a w s k i c h k . S t a r o g a r d u , a r e s z t o w a n y w S k ó r c z u - B r a t k ś . S t a n i s ł a w b y ł d ł u g i e l a t a k a t e c h e t ą p r z y m ę s k i m g i m n a z j u m w T o r u n i u . - 0 i l e w i e m , do o r g a n i z a c j i w k t ó r e j p r a c o . a ł a A d a , n a l e ż a ł y p p . B e k t e r ó w n e / m a t k ę i c h r o z s t r z e l a n o w

P o k r z y d o w i e / z P o k r z y d o w a p . C y b u l s k a - c ó r k a w ł a ś c i c i e l a m ł y n a w B a ca ot k u - o r a z c ó r k a s e k r e t a r z a s ą d o w e g o w B r o d n i c y - p. G a c y / d o k ł a d n i e n i e p a m i ę t a m / .

P r z y j e c h a l i a r e s z t o w a ć A d ę d w a j z trupirav g ł ó w k a m i S i c h e r h e i t s d i o n s t dnia 3 . 1 *1945r.\. ple: .ii .. -ojej o b e c n o ś c i w B r z o z i u L u b a w s k i m - n i e p o w i e d z i e l i , że p o m u i o p r z y j a d ą za 3 dni, n i e u c i e k a ł e m . C h c a ł e m d z i e l i ć l o s B r a t a n k i - n i e p r z y j e c h a l i . D o w i e d z i a ł e m s ię , ż e A d a p r z e b y w a

e w i ę z i e n i u w B r o d n i c y . 1 8 . 1 . 1 9 4 5 r . u b r a n y p o k a p ł a ń s k u / I d o z a w s z e t a k s i ę u b i e r a ł e m t a k ż e w o k u p a c j i / p o j e c h a ł e m do w ł a d z S i c h e r h e i t s d i listu w rodnicy. ^ d z i w i ł s i ę b a r d z o z a s t ę p c a s z e f a - u c i e s z y ł s i ę jak±jiłat, g d y z o b a c z y ł l a n a J e z u f a / i p o w i e d z i a ł ; A c h , i l e ż to s p r a w o k s i ę d z u P o l a k u s ł y s z a ł e m . C i e s z ę s i ę , ż e k s i ę d z a p o z n a ł e m . A l e m i k s i ą d z s z c z ę ś c i e , ż e n i e ma s efa. Prosiła ; ó w i d z e n i e s i ę z b r a t a n k ą - no, to k s i ą d z j e s z c z e z d ą ż y ł , b o w a g o n y j u ż g o t o w e do w y w i e z i e n i a a r e s z t o w a n y c h p o l i t y c z n y c h w i ę ź n i ó w . - P r z e d z w o n i ł do fcfię i z i e n i a ,by .nie b e z p r z e p u s t k i

jll c

w p u ś c i l i , b o to j a v n i e z a s z k o d z i .

I W C M a

---——

12

(13)

R o z m a w i a ł e m z b r a t a n k ą pojpolsku - p o k ł ó t n i ze s t r a ż n i c z k ą , k t ó r a ż ą d a ł a ,byś? iy n o s i l i p o n i e m i e c k u $ ś r ,i a d c z y ł e m że p a n i u m i e p o p o l s k u , ^ o r o p o d s ł u c h i w a ł a n a s . u d a ł o m i s i ę p r z e k a z a ć b r a t a n c e n a c z y n k o z K o o u n i ą sw. - I r a t a n k i p o z o s t a ł a p e ł n a u f n o ś c i w z w y c i ę s t w o . -

W t e d y :u s i e l i ś m y s i ę p o ż e g n a ć . / Ś w i a d k a .-.i b y l i t e ż c h y b a s t r a ż n i c y " p o l a c y " z B r o d n i c y /.

D o w i e d z i a ł e m s i ę ż e te o s a m e g o d n i a - 1 8 * I . 1 9 4 5 r . w y w i e z i o n < ^ - k a ż d y i n a c z e j m ó w i ł . M o ż e w B r o d n i c y o t y m w i o d z ą .

/ o s t a t n i c h d n i a c i o k u p a c j i - s k a z a n o m n i e n a ś m i e r ć - za to, że n i e p o z w o l i ł A m P o l c e z P o k r z y d o w a a ó w i e w ł a d z o m n i e ieckixa,iż u n i e j

u k r y w a l i s i ę "103031116. O ś w i a d c z y ł a to na d o r a ź n y m p r o c e s i e - r o z s t r z e l a n o w ó w c z a s 21 o s ó b w P o k r z y d o w i e .

/ cstat: iej c h w i l i o s t r z e g l i a n i e N i e m c y / a n t y h i t l e r o w e ^ / , iż p r z y j a d ą , b y m n i e p o w i e s i ć z p o l i c j a n t e m z W i e d n i a . N i e z d ą ż y l i . - P r z e p r a s z a m , ż e t a k z a g m a t w M e m s p r a w ę , a l e to na n o w o p r z e ż y w a m .

v

J u ż w s i e r p n i u 1 9 4 4 r . p o m o t m p o w r o c i e ze sz i t a l a w L u b a w i e , g d z i e m n i e b r a t a n k a o d w i e d z a ł a , e b i e l i a r e s z t o w a ć za w y b u d o w a n i e braray p o w i t a l n e j i z o r g a n i z o w a n i e w i e r s z y d z i e c i - bratanicę i m n i e . P o w i e d z i e l i ,że z r o b i l i ś m y g e n e r a l n ą p r ó b ę n a p o w i t a n i e w o j s k a p o l s k i e g o i r a d z i e k i e g o . - C u d o w n i e w ó w c z a s u n i k n ą ł e m a r e s z t o w a n i a .

Z K u r i i B i s k u p i e j w G d a ń s k u z w r ó c o n o m i u w a g ę , ż e z a m o j e s ł u c h a » n i e s p o w i e d z i w j ę z y k u p o l s k i m b ę d ę a r e s z t o w a n y . Do k u r i i p r z y c h o d z i ł y d o n o s y za p o l s k i e s p o w i e d z i .

K s i ę ż a d e k a n a t u b r o d n i c k i e g o i n o w o m i e j s k i e g o mówili', że d o p ó k i K o s s a k / to j a / n i e w i s i , m o ż e m y b y ć s p o k o j n i w N o w y m i ś c i e L ub.

)la p i e r w s z e j k o n f e r e n c j i cfekanalnej z g o t o w a l i m i k s i ę ż a o w a c j ę u z n a n i a i w d z i ę c z n o ś c i z a p o d t r z y m y w a n i e i c h n a d u c h u .

P r z e p r a s z a m , m i m o n a l e g a ń n i g d y t e g o n i e n a p i s a ł e m . M y ś l a ł e m , że k t ó ś i n n y - k s i ą d z z o k o l i c y - t o o p i s z e .

J u ż w s z y s c y ó w c z e ś n i k s i ę ż a w y m i e r a j ą * Ł ą c z ę w y r a z y g ł ę b o k i e g o

c z c i

k ś . L e o n K o s s a k G ł ó w c z e w s k i . Stwirdzm tgocL .- ■'■i odpisu z o rygin iłem

13

(14)

14

(15)

15

(16)

F U N D A C J A

^l

A R C H I W U M P O M O R S K I E A R M I I K R A J O W E J

BIURO FUNDACJI • 87-100 TORUŃ • UL. W IELKIE GARBARY 2 • TEL./FAX (0-56) 65-22-186 http://www.um .torun.pl/AK, e-mail: AK@ um .torun.pl

KON T O : WI E L K O P O L S K I B A N K KREDYTOWY SA W T OR U N I U , NR 1 0 9 0 1 5 0 6 - 4 6 7 5 - 1 2 8 - 0 0

Toruń S3.05.e002 r.

d z . 2 4 2 0 P0M 2 0 0 2

Parafia Kościoła Rzym.-Kat

, £tsQMAL 13-307 Brzozie Lubawskie

ti } a ą Ą . 0

Wielebny Księże Proboszczu !

Jestem dokumentalistką Fundacji Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w Toruniu., które gromadzi dokumenty mówiące o walce Polaków z okupantem w czasie II wojny światowej. Do 1978 r.

nasze Archiwum utrzymywało kontakt z ks .Leonem Kossak-Główczewskim, który był proboszczem w Brzoziu Lubawskim, a później przebywał w Swieciu. Minęło sporo lat, kontakt się urwał, a nam brak danycłi dotyczących Księdza Leona, które są nam potrzebne do opracowania biogramu Księdza i opublikowania w kolejnym tomie “ Słownika biograficznego konspiracji pomorskiej

1939-1945". W związku z tym zwracam się z prośbą o umożliwienie kontaktu z ks.Leonem, a jeżeli to z różnych względów niemożliwe, minęło przecież tyle lat, bardzo proszę o kontakt z Rodziną Księdza.

W załączeniu przesyłam materiały o pracy Fundacji.

Łączę wyrazy głębokiego szacunku.

Z poważaniem

dokumentalistka Elżbieta Skerska

16

(17)

17

(18)

18

(19)

19

(20)

I

Ks . JGŁOWCZEWSEI J G t O U CZ y IV $ I BRODNICA

Zamieszkały w czasie okupacji w Brzoziu Lubawskim.

Jego siotra [bratanica], zamieszkała w czasie okupacji również w Brzoziu, była łączniczką pomiędzy Lubawą a Brodnicą. /b ^ t t ^ o t U O t h a , {ij/y n dLncu, CO S^j-f/rujeuSkC Obecnie (1978r.) mieszka i urzęduje w Swieciu n.Wisłą.

Kossak-Główczewski Leon

1

SPIS ZAWAi.. OŚCI TECZKI —

/ ...

I. M ateriały dokum entacyjne 1/1 - relacja właściwa ---

1/2 - dokumenty (sensu stricto) dot. osoby relatora --- - 1/3 - inne materia/y dokumentacyjne dot. osoby relatora ---

II. M ateriały uzupełnieniające relację k . (p 5. A ' AO

III. Inne m ateriały (zebrane przez „relatora”): --- 111/1- dot. rodziny r e l a t o r a ---

III/2 - dot. ogólnie okresu sprzed 1939 r. ——

III/3 - dot. ogólnie okresu okupacji (1939 -1945) — - III/4 - dot. ogólnie okresu po 1945 r. —

III/5 - inne...— —

IV. K orespondencja

. U U ... ... 5 .-.. / ! . ...

V. W ypisy ze źró d eł [tzw.: „nazwiskowe kaity informacyjne”]

k/l. Fotografie | ? t J / L

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

O - i *

P r z e p r a s z a m , ż e d o p i e r o d z i s i a j odpisteję, b o d o p i e r o t e r a z o t r z y - m a ł e m o d b i t k ę o s t a t n i e g o z d j ę c i a br a t a n k i A d e l a j d y G ł ó w c z e w s k i e j p r z e d jej a r e s z t o w a n i e m i ś m i e r c i ą .

B r a t a n k a A d e l a j d a F e l i c j a G ł ó w o z e w s k a u r o d z i ł a s i ę 2 9 . V. 1 9 2 1 r . w B i s k u p c u . - .odzice A l o j z y i K l a r a G ł ó w c z e w s c y . P o n i e w a ż B i s k u p i e c

z o s t a ł w c i e l o n y do i ie iec, b r a t za ie ił s w ó j s k l e p w B i s k u p c u n a t a k i

B r a t i c h A l b i n - s t a r s z y o d n i c h - z o s t a ł z a m ę c z o n y p r z e z h t l e r o w - e ó w w C i e c a n o w i e .

O c z y w i ś c i e z a m o r d o w a n o r ó w n i e ż m e g o b r a t a k s i ę d z a p r o b o s z c z a S t a n i ­ s ł a w a G ł ó w c z e w s k i e g o z k a s z o z o r k a w e f o r t a c h t o r u ń s k i c h - s z w a g r a

P o k r z y d o w i e / z P o k r z y d o w a p . C y b u l s k a - c ó r k a w ł a ś c i c i e l a m ł y n a w B a ­ ca ot k u - o r a z c ó r k a s e k r e t a r z a s ą d o w e g o w B r o d n i c y - p. G a c y / d o k ł a d n i e n i e p a m i ę t a m / .

jll c

w p u ś c i l i , b o to j a v n i e z a s z k o d z i .

I W C M a

---——

12

W t e d y :u s i e l i ś m y s i ę p o ż e g n a ć . / Ś w i a d k a .-.i b y l i t e ż c h y b a s t r a ż n i c y " p o l a c y " z B r o d n i c y /.

D o w i e d z i a ł e m s i ę ż e te o s a m e g o d n i a - 1 8 * I . 1 9 4 5 r . w y w i e z i o n < ^ - k a ż d y i n a c z e j m ó w i ł . M o ż e w B r o d n i c y o t y m w i o d z ą .

/ o s t a t n i c h d n i a c i o k u p a c j i - s k a z a n o m n i e n a ś m i e r ć - za to, że n i e p o z w o l i ł A m P o l c e z P o k r z y d o w a a ó w i e w ł a d z o m n i e ieckixa,iż u n i e j

u k r y w a l i s i ę "103031116. O ś w i a d c z y ł a to na d o r a ź n y m p r o c e s i e - r o z s t r z e l a n o w ó w c z a s 21 o s ó b w P o k r z y d o w i e .

Z K u r i i B i s k u p i e j w G d a ń s k u z w r ó c o n o m i u w a g ę , ż e z a m o j e s ł u c h a » n i e s p o w i e d z i w j ę z y k u p o l s k i m b ę d ę a r e s z t o w a n y . Do k u r i i p r z y c h o ­ d z i ł y d o n o s y za p o l s k i e s p o w i e d z i .

K s i ę ż a d e k a n a t u b r o d n i c k i e g o i n o w o m i e j s k i e g o mówili', że d o p ó k i K o s s a k / to j a / n i e w i s i , m o ż e m y b y ć s p o k o j n i w N o w y m i ś c i e L ub.

)la p i e r w s z e j k o n f e r e n c j i cfekanalnej z g o t o w a l i m i k s i ę ż a o w a c j ę u z n a n i a i w d z i ę c z n o ś c i z a p o d t r z y m y w a n i e i c h n a d u c h u .

P r z e p r a s z a m , m i m o n a l e g a ń n i g d y t e g o n i e n a p i s a ł e m . M y ś l a ł e m , że k t ó ś i n n y - k s i ą d z z o k o l i c y - t o o p i s z e .

J u ż w s z y s c y ó w c z e ś n i k s i ę ż a w y m i e r a j ą * Ł ą c z ę w y r a z y g ł ę b o k i e g o

c z c i

k ś . L e o n K o s s a k G ł ó w c z e w s k i . Stwi*rdz*m tgocL .- ■'■i odpisu z o rygin iłem

13

14

15

F U N D A C J A

A R C H I W U M P O M O R S K I E A R M I I K R A J O W E J

BIURO FUNDACJI • 87-100 TORUŃ • UL. W IELKIE GARBARY 2 • TEL./FAX (0-56) 65-22-186 http://www.um .torun.pl/AK, e-mail: AK@ um .torun.pl

KON T O : WI E L K O P O L S K I B A N K KREDYTOWY SA W T OR U N I U , NR 1 0 9 0 1 5 0 6 - 4 6 7 5 - 1 2 8 - 0 0

Toruń S3.05.e002 r.

d z . 2 4 2 0 P0M 2 0 0 2

Parafia Kościoła Rzym.-Kat

, £tsQMAL 13-307 Brzozie Lubawskie

ti } a ą Ą . 0

Wielebny Księże Proboszczu !

Jestem dokumentalistką Fundacji Archiwum Pomorskie Armii Krajowej w Toruniu., które gromadzi dokumenty mówiące o walce Polaków z okupantem w czasie II wojny światowej. Do 1978 r.

1939-1945". W związku z tym zwracam się z prośbą o umożliwienie kontaktu z ks.Leonem, a jeżeli to z różnych względów niemożliwe, minęło przecież tyle lat, bardzo proszę o kontakt z Rodziną Księdza.

W załączeniu przesyłam materiały o pracy Fundacji.

Łączę wyrazy głębokiego szacunku.

Z poważaniem

dokumentalistka Elżbieta Skerska

16

17

18

19

I

Ks . JGŁOWCZEWSEI J G t O U CZ y IV $ I BRODNICA

Zamieszkały w czasie okupacji w Brzoziu Lubawskim.

Jego siotra [bratanica], zamieszkała w czasie okupacji również w Brzoziu, była łączniczką pomiędzy Lubawą a Brodnicą. /b ^ t t ^ o t U O t h a , {ij/y n dLncu, CO S^j-f/rujeuSkC Obecnie (1978r.) mieszka i urzęduje w Swieciu n.Wisłą.

T. Piotrowski Bernard, Insp. Brodnica, M-7, 1/2/3.

HGr‘ 99

20

21

22

O c z y w i ś c i e z a m o r d o w a n o r ó w n i e ż m e g o b r a t a k s i ę d z a p r o b o s z c z a S t a n i s ł a w a G ł ó w c z e w s k i e g o z k a s z o z o r k a w e f o r t a c h t o r u ń s k i c h - s z w a g r a

P o k r z y d o w i e / z P o k r z y d o w a p . C y b u l s k a - c ó r k a w ł a ś c i c i e l a m ł y n a w B a ca ot k u - o r a z c ó r k a s e k r e t a r z a s ą d o w e g o w B r o d n i c y - p. G a c y / d o k ł a d n i e n i e p a m i ę t a m / .

Z K u r i i B i s k u p i e j w G d a ń s k u z w r ó c o n o m i u w a g ę , ż e z a m o j e s ł u c h a » n i e s p o w i e d z i w j ę z y k u p o l s k i m b ę d ę a r e s z t o w a n y . Do k u r i i p r z y c h o d z i ł y d o n o s y za p o l s k i e s p o w i e d z i .

k ś . L e o n K o s s a k G ł ó w c z e w s k i . Stwirdzm tgocL .- ■'■i odpisu z o rygin iłem