Uchwały Prezydium Naczelnej Rady
Adwokackiej
Palestra 10/12(108), 135-139
1966
Nr 12 (108) U c h w a ły P r e z y d iu m N R A 135
rz y sta ją c y z k sią ż k i n ie m oże bow iem zapom nieć, że system p ra w a P R L je st je d en , in sty tu c je p ra w n e są ze sobą p o w iązan e w zajem n ie, a k w estie p r a w n e trz e b a b a d a ć i ro zw ażać k o m p le k sowo.
strac y jn e g o , ro zw aż an ia te o re ty cz n e A u to ra n ie są p o p a rte orzecznictw em . M iejm y je d n a k n ad zieję, że będzie ono u w zględnione w zam ierzonym trzecim tom ie, k tó ry będzie pośw ięcony in s ty tu cjo m p ra w a m a teria ln eg o .
N iestety, p odobnie ja k w in n y c h p r a
cach z dziedziny n a u k i p ra w a ad m in i- Ł u d w ik Bar
l%IA CZEŁ/I//4 H A D / % A O W O K A C K A
U chw ały Prezydium N aczelnej Rady Adwokackiej
1. U STA LA N IE W Y SO KO ŚCI K W O T W Y PŁAC A NY CH W Z ESPO ŁA C HA D W O K A C K IC H R EN C ISTO M ZA PRO W ADZONE P R Z E Z N IC H SPRA W Y Z URZĘDU.
(u chw ała P re z y d iu m N aczelnej R ad y A dw okackiej z d n ia 27 p a ź d z ie rn ik a 1966 r.) P re zy d iu m N aczelnej R ady A d w o k ack iej, po ro zw ażen iu p y ta n ia R ad y A dw o k ac k ie j w Bydgoszczy:
„Czy k ie ro w n ic y zespołów m a ją obow iązek u sta la ć w ysokość kw ot, k tó re n a le żałyby się z a tru d n io n y m w zespołach ad w o k a to m p o b ie ra jąc y m re n ty z u b ezpiecze n ia społecznego za sp ra w y p row adzone przez n ic h b ez p ła tn ie z urzędu, celem doliczenia ty c h k w o t do sum y w p ły w ó w gotów kow ych ze sp ra w p ro w ad zo n y ch przez ty c h a d w o k a tó w ?”
J a k w y n ik a z u ch w a ły p le n arn eg o p o siedzenia NRA z d n ia 30.VI.1964 r., ad w o - k ac i-re n ciści, tj. ad w o k a ci p o b ie ra jąc y r e n tę z ubezpieczenia społecznego, z a tr u d nieni n a d a l w zespołach, pozostają ich członkam i oraz za ch o w u ją w szy stk ie u p ra w n ien ia członków zespołu. Je d y n ie w y n ag ro d zen ie ich zo stało u n o rm o w an e w sposób odm ienny. O trz y m u ją oni m ian o w icie ty lk o „ ta k ą kw otę, ja k a w p ły n ę ła do zesp o łu z p row adzonych p rzez n ic h sp raw , po p o trą c e n iu o d p o w ied n iej części kosztów zespołu”.
S p ra w y z u rzę d u n ależy n ie w ą tp liw ie zaliczyć do s p ra w p ro w ad zo n y ch p rz e z a d w o k a ta, w obec czego do kw oty, ja k a w p ły n ę ła z pro w ad zo n y ch p rzez a d w o k a - tó w -re n c is tó w s p ra w odp łatn y ch , trz e b a doliczyć w y n ag ro d zen ie za sp ra w y z urzęd u , u sta lo n e zgodnie z § 43— 45 re g u la m in u d ziała n ia zespołów („ P a le stra ” , n r 7—8/1965 — w k ład k a ). Nie m a bow iem w ty m w y p a d k u żadnej p o d sta w y d o tra k to w a n ia ad w o k a tó w -re n c istó w za tru d n io n y c h w zespołach odm ien n ie n iż in nych członków zespołu oraz do p rzy jęcia, że n ie n ależy się im w ogóle w y n a g ro dzenie za sp ra w y z urzędu. Oczywiście, zgodnie z cytow aną n a w stę p ie u c h w a łą
p o s t a n o w i ł o : udzielić odpow iedzi tw ie rd z ąc ej.
o trz y m a n ie p rze z a d w o k a ta -re n c is tę globalnego w y n ag ro d ze n ia (udziału w docho dach) p rze k ra cza ją ce g o 750 zł m iesięcznie sp ow oduje zaw ieszenie re n ty z u b ez p ie cz en ia społecznego i zasiłk u w yrów naw czego z F u n d u sz u Sam opom ocy K o le
żeń sk iej p rz y NR A.
2. R O ZLIC ZA N IE ZA SPRA W Y PRO W A D ZON E Z URZĘDU (u c h w a ła P re zy d iu m N aczelnej R ad y A dw okackiej z d n ia 10^ listo p a d a 1966 r.)
P re zy d iu m N aczelnej R ad y A dw ok ack iej, po d y sk u sji n ad sp ra w ą rozliczania s p ra w pro w ad zo n y ch z urzędu,
u c h w a l i ł o co n a s tę p u je :
N a m ocy § 34 p k t 3 u st. 2 ro zp o rząd zen ia o zespołach ad w okackich, za p o d staw ę u s ta le n ia w k ła d u p rac y ad w o k a tó w p rz y jm u je się rów n ież kw oty, k tó re należałyby się za sp ra w y pro w ad zo n e b e z p ła tn ie z u rz ę d u w w ysokości u sta lo n e j p rzez k ie r o w n ik a zespołu.
Do z a k resu d ziała n ia k ie ro w n ik a zespołu n ależy w łaśn ie m iędzy in n y m i u sta le n ie w y n ag ro d z e n ia dla członków zespołu za sp ra w y p row adzone z u rzę d u (§ 14 p k t 3 re g u la m in u d ziała n ia zespołów ).
W m yśl p ow ołanych w yżej przepisów , ro zliczanie „u rz ęd ó w ek ” je s t obow iązkow e i n ależy do z a k resu d z ia ła n ia k ie ro w n ik a zespołu. P ow szechnie sto so w a n a je s t je d n a k p r a k ty k a — co s tw ie rd z a ją w izy tato rzy ■— n iero zliczan ia „u rzęd ó w ek ”, a ja k o jej m o ty w a cję p o d a je się b rzm ien ie § 43 p k t 1 re g u la m in u d ziała n ia ze społów , p rze p is te n bow iem stan o w i, że za rach o w a n ie n ależności za „u rz ęd ó w k i” n a s tę p u je n a w n io sek a d w o k a ta prow adzącego d a n ą sp ra w ę z urzędu.
B łęd n e je s t je d n a k ta k ie ro zu m ien ie tego p rzepisu, k tó re rozliczenie „u rz ęd ó w k i” uzależn ia od w oli prow adzącego ją ad w o k a ta. S fo rm u ło w an ia „ n a w n io se k ” nie m o ż n a analizow ać w o d e rw a n iu od p ow ołanych w yżej p rzepisów oraz od pozo s ta łe j części § 43 re g u la m in u d zia ła n ia zespołów. S koro w ięc sam o rozliczanie u rz ę d ó w e k je s t obow iązkow e i n ależy do z a k resu d ziała n ia k ie ro w n ik a , to nie b y ło b y logiczne o g ran iczan ie k ie ro w n ik a w ty m za k resie przez w olę ad w o k a ta p ro w ad ząceg o d a n ą sp ra w ę z urzęd u . Z arac h o w an ie n ależności za ta k ą sp raw ę n a s tę p u je co p ra w d a n a w niosek ad w o k a ta, ale w n io sek te n je st n iezb ęd n y ty lk o w ty m se n sie, że sta n o w i in fo rm a c ję d la k ie ro w n ik a zespołu o p raw om ocnym zakończeniu s p ra w y cyw ilnej lu b o zakończeniu sp raw y k a rn e j w in sta n c ji. W ty c h w łaśn ie m o m e n ta c h m ożliw e je s t ro zliczanie bąd ź sp raw y cyw ilnej, b ąd ź sp ra w y k a rn e j (d ru g a część p u n k tu 2 § 43 re g u la m in u d ziała n ia zespołów), w k tó re j w y n a g ro dzenie za obronę z u rz ę d u n ie zostało u reg u lo w an e.
W niosek a d w o k a ta p o trze b n y je st n ie po to, żeby m óc rozliczyć sp raw ę, ale po to, żeby w iedzieć, kiedy ją rozliczać i w ja k ie j w ysokości. W niosek n ie je s t w ięc w a ru n k ie m sine qua non ro zliczen ia sp ra w y p row adzonej z urzęd u , je st zaś w a ru n k ie m fo rm aln y m , p o trze b n y m k ie ro w n ik o w i ja k o zgłoszenie in fo rm ac ji do ro z liczenia sp raw y . K iero w n ik zespołu p ow inien w iedzieć, k to i ile p ro w a d zi sp ra w z urzęd u . M ając a k tu a ln ą d la sw ojego zespołu o rie n ta c ję w p ro b lem ie „ u rz ę d ó w e k ”, k ie ro w n ik p ow inien in te rw e n io w ać u ty c h adw o k ató w , k tó rzy kończą sp ra w y i n ie zgłaszają tego k ie ro w n ik o w i w fo rm ie w n io sk u o za rach o w a n ie n a leżności.
Nr 12 (108) U c h w a ły P r e z y d iu m N R A 137
3. ZA C H O W A N IE T A JE M N IC Y ZAW ODOW EJ (u c h w a ła P re zy d iu m N aczelnej R ady A d w o k ack iej z d n ia 10 listo p a d a 1966 r.> P re zy d iu m N aczelnej R ady A dw ok ack iej, po d y sk u sji n a d sp ra w ą za ch o w a n ia ta jem n icy zaw odow ej, n a p o d sta w ie a rt. 55 u st. 1 p k t 4 u sta w y o u s tr o ju ad w o k a tu ry , m a ją c n a uw ad ze p o w sta ją c e w ątp liw o ści co do w łaściw ej w y k ła d n i a r t. 7 u. o u.a.,
u c h w a l i ł o co n a s tę p u je :
1. Z godnie z a rt. 7 u. o u.a. ad w o k a t obow iązany je s t zachow ać w ta je m n ic y w szystko, o czym dow iedział się w zw iązku z udzieleniem p o ra d y p ra w n e j lu b p ro w a d ze n iem sp raw y . P ow yższą zasadę n ależy stosow ać w w y p ad k a ch u n o rm o w an y c h p rze p isam i szczególnym i ty lk o w ta k im zakresie, w ja k im n ie stoi ona w sprzeczności z p rze p isam i szczególnym i.
W sto s u n k u do a rt. 7 u. o u.a. p rze p isy k.p.k. i k.p.c. dotyczące ta je m n ic y z a w odow ej a d w o k a tó w są p rze p isam i szczególnym i.
2. W p o stę p o w an iu k a rn y m p rze p isy a rt. 91 lit. b) i a rt. 92 k.p.k. n o rm u ją z a g ad n ien ie ta je m n ic y zaw odow ej, m. in. ró w n ież adw okatów .
. A rt. 91 lit. b) k.p.k. w p ełn i re s p e k tu je obow iązek zach o w an ia ta je m n ic y z a w odow ej obrońcy oskarżonego i Steinowi sk ie ro w a n y do w łaściw y ch w ład z zakaz p rz e słu c h a n ia go n a w sk az an e w ty m p rze p isie fa k ty . A d w o k a t w ięc obow iązany je s t w te j sy tu a c ji odm ów ić złożenia zeznań.
3. W e w szy stk ich in n y c h w y p a d k a c h dotyczących zeznań św iad k a, k.p.k. d o p u sz cza w a rt. 92 p rze słu c h a n ie św ia d k a o d m aw iająceg o zeznań z pow o d u ta je m n ic y zaw odow ej, jeżeli sąd lu b p ro k u ra to r n ie uzna za m ożliw e zw olnić go od ty c h zeznań.
W sy tu a c ja c h w ięc o b jęty ch a rt. 92 k.p.k. ad w o k a t obow iązany je s t — ze w zg lęd u n a a rt. 7 u. o u.a. — odm ów ić ze zn ań n a okoliczności o bjęte ta je m n ic ą zaw odow ą. Je że li je d n a k sąd lu b p ro k u ra to r odm ów i zw o ln ien ia a d w o k a ta od ze zn a w an ia n a te okoliczności, obow iązany on je s t złożyć zeznanie. O dm ow ę zw olnienia m oże p o d ją ć ty lk o sąd lu b p ro k u ra to r, decy zja w ięc w ty m z a k resie n ie p rz y słu g u je żad n em u in n e m u organow i.
R e d a k c ja p rz e p isu a rt. 92 k.p.k. w sk a z u je n a to, że odm ow a zw olnienia, ja k o w k ra c z a ją c a w obow iązek zach o w an ia ta je m n ic y zaw odow ej, m oże n astąp ić ze stro n y są d u lu b p r o k u ra to ra ty lk o w raz ie bezw zględnej konieczności. 4. W w y p ad k a ch , gdy w zw iązku z udzielen iem k lie n to w i pom ocy p ra w n e j a d w o
k a t je s t p o d e jrz a n y lu b o skarżony w p o stęp o w an iu k a rn y m b ąd ź obw iniony w p o stę p o w an iu d y sc y p lin a rn y m , m oże on u ja w n ić k o nieczne d la jego obrony o b ję te ta je m n ic ą zaw odow ą okoliczności, o k tó ry c h d o w iedział się od tego k lie n ta . U jaw n ie n ie okoliczności o b ję ty ch ta je m n ic ą zaw odow ą m oże n astąp ić ty lk o w z a k resie koniecznym d la obrony; p rzek ro c zen ie te g o - z a k re su u z a sa d n i odpow iedzialność d y sc y p lin a rn ą .
5. W p o stę p o w an iu cy w iln y m ad w o k a t w y stę p u ją c y w c h a ra k te rz e św ia d k a obo w iąz an y je s t odm ów ić odpow iedzi n a p y ta n ia w k ra c z a ją c e w za k res ta je m n ic y zaw odow ej (art. 261 k.p.c.) To sam o do ty czy a d w o k a ta p rzesłu ch iw an eg o w c h a ra k te rz e stro n y (art. 304 k.p.c.). A d w o k at u p raw n io n y je d n a k będzi4 do u ja w
n ie n ia — w koniecznych g ran ic ac h — w iadom ości o b ję ty c h ta je m n ic ą zaw odow ą a u zy sk an y ch od osoby, k tó ra dochodzi od niego roszczeń odszkodow aw czych z ty tu łu udzielonej te j osobie pom ocy p ra w n e j.
6. U chyla się w y ja ś n ie n ia W ydziału W ykonaw czego N aczelnej R ad y A dw okackiej z d n ia 22X1960 r. d o tyczące dopuszczalności ze zn a w an ia a d w o k a ta p rze d sąd em .
U z a s a d n i e n i e
P ro b le m y zw iązane z obow iązkiem zachow ania ta je m n ic y zaw odow ej przez ad w o k a ta w y stę p u ją c e g o w p ro cesie w c h a ra k te rz e św ia d k a, stro n y czy o sk a rż o nego lu b obw inionego w p o stę p o w an iu d y sc y p lin a rn y m n a s trę c z a ły w p ra k ty c e w iele tru d n o ści. T ru d n o śc i te w y n ik a ją m . in. stą d , że za g ad n ien ie ta jem n icy zaw odow ej n o rm u ją poza a r t. 7 u sta w y o u str. adw . rów n ież in n e a k ty p raw n e. P o n ad to p rz e strz e g a n ie p rzez a d w o k a ta p rz e p isu a r t. 7 u. o u.a. nie m oże k o li dow ać z k o n sty tu c y jn y m p ra w e m a d w o k a ta do jego obrony. D latego te ż niezb ęd n e j e s t w y jaśn ien ie, w ja k ic h sy tu a c ja c h p rocesow ych a d w o k a t m oże uchylić się od obow iązk u zach o w an ia ta je m n ic y zaw odow ej.
P rz e p isy k.p.k., ja k o p rze p isy szczególne w sto su n k u do a rt. 7 u. o u.a., p rz e w id u ją m ożliw ość p rz e słu c h a n ia a d w o k a ta w c h a ra k te rz e św ia d k a p rz y zachow aniu w a ru n k ó w określo n y ch w a rt. 92 k.p.k. A d w o k at p o w o łan y w c h a ra k te rz e św ia d k a w p ro ce sie k a rn y m o bow iązany je s t odm ów ić złożenia zeznań, je że li m ogłyby one n aru sz y ć p rze p is a rt. 7 u. o u.a. G dyby je d n a k zeznania a d w o k a ta nie dotyczyły „ta je m n ic y o b ro ń czej” w y m ien io n ej w a rt. 91 lit. b) k.p.k., a sąd lu b p r o k u ra to r odm ów ią zw o ln ien ia a d w o k a ta od złożenia zeznań w w y p a d k a c h bezw zględnej konieczności — to ad w o k a t obow iązany je s t złożyć zeznania.
W ątpliw ości co do z a k re su podm iotów , k tó ry c h dotyczy a r t. 92 k.p.k., a w szcze gólności, czy dotyczy on ró w n ież adw o k ató w , zostały u su n ię te orzeczeniem S ąd u N ajw yższego z dn. 12.XI.1964 r. (II K 1018/61)*. Z godnie z tre ś c ią tego orzeczenia, jeżeli św ia d e k -a d w o k a t p o w o łu je się n a ta je m n ic ę zaw odow ą, sąd m oże b ąd ź z a n ie c h a ć p rz e słu c h a n ia go, gdy u zn a za m ożliw e zw olnienie św ia d k a od zeznań, bąd ź te ż p rze słu ch a ć św ia d k a p rzy d rzw ia ch za m k n ięty ch . Co się tyczy obow iązku za ch o w an ia ta je m n ic y zaw odow ej p rzez a d w o k a ta, w y stę p u jąc eg o w c h a ra k te rz e p o d ejrzan eg o lu b oskarżonego, to zgodnie z u ch w a łą S ą d u N ajw yższego z d n ia 29.XI.1962 r. (VI KO 61/62) ** obow iązek zach o w an ia ta je m n ic y zaw odow ej up ad a, je ż e li a d w o k a t w zw iązku z udzielen iem pom ocy p ra w n e j sw em u k lie n to w i z n a la zł się w pozycji obw inionego w p o stę p o w an iu d y sc y p lin a rn y m lu b oskarżonego w p o stę p o w an iu k a rn y m . S ąd N ajw yższy w y ra z ił pogląd, że obow iązek za chow ania ta je m n ic y u p a d a , gdy k lie n t a d w o k a ta sam u ja w n ił tre ść rozm ów lu b ich f r a g m en ty , d a ją c przez to do zrozum ienia, że n a za chow anie ta je m n ic y w części u ja w nionej m u n ie zależy, a n a d to gdy z in ic ja ty w y tak ieg o k lie n ta toczy się p o stę p o w a n ie d y sc y p lin a rn e lu b k a r n e sk ie ro w a n e p rzeciw ko sa m em u ad w o k ato w i w zw iązk u z tre śc ią ty c h rozm ów .
P re z y d iu m N RA uw aż a je d n a k , że u ja w n ie n ie ta je m n ic y zaw odow ej w w y p a d k u w yżej w y m ien io n y m m oże n a s tą p ić ty lk o w za k re sie k oniecznym d la obrony, przek ro czen ie zatem tego z a k re su sp o w o d u je pociągnięcie a d w o k a ta do odpow ie d zialn o ści d y sc y p lin a rn e j.
J e ś li chodzi o a d w o k a ta, k tó ry m a być p rz e słu c h a n y w c h a ra k te rz e św ia d k a lu b w c h a ra k te rz e stro n y (art. 304 k.p.c.) w p o stę p o w an iu cyw ilnym , to zgodnie z a rt.
* O S N K W n r 3/65, p o z. 27 o r a z „ P a l e s t r a ” n r 7—8 z 1965 r., s tr . 118 i n. ♦* O SN K W n r 7—8/63, poz. 157 (str. 92).
Nr 12 (108) Orzecznictwo SN w sprawach adwokackich 139
261 k.p.c. obow iązany on je s t odm ów ić odpow iedzi n a p y ta n ia , k tó re by m ogły n aru sz y ć obow iązek zach o w an ia ta je m n ic y zaw odow ej.
P re zy d iu m N RA w y ra ż a je d n a k pogląd, że a d w o k a t u p raw n io n y będzie do u ja w n ie n ia w koniecznych g ran ic ac h w iadom ości o b ję ty ch ta je m n ic ą zaw odow ą u z y s k a nych od osoby dochodzącej od niego roszczeń odszkodow aw czych z ty tu łu u d zielo n ej te j osobie pom ocy p ra w n e j. S y tu a c ja a d w o k a ta w ty m w y p a d k u p o d o b n a je s t do sy tu a c ji oskarżonego w p rocesie k arn y m .
P on iew aż w św ie tle w ym ien io n y ch w yżej orzeczeń S ąd u N ajw yższego w zak resie obow iązku p rz e strz e g a n ia p rze p isu a rt. 7 u. o u.a. w zw iązku z a rt. 91 i 92 § 1 k.p.k. n a s tą p iły isto tn e zm iany, w y ja ś n ie n ie W ydziału W ykonaw czego N RA z dn. 22.1.1960 r. stra c iło ak tu aln o ść i d latego n ależało je uchylić.
Ж О П Х В С Ж Ы С Т Ш У А S Ą D U M i W r Ż S M C O •Г * 1 * Я Л W A C H A D W O K A C K I C H
Uchw ały Sqdu Najwyższego w składzie s i e d m i u s ę d z i ó w
w sprawach dołyczqcych adwokatów
i
UCHWAŁA SĄD U NAJWYŻSZEGO z dnia 25.Vn.1966 r.
(RAD 20/66)
Sąd N ajw yższy w W arszaw ie, po ro zp o z n an iu w d n iu 25.VII.1966 r. w n io sk u P ierw szego P re ze sa S ąd u N ajw yższego o p o d ję cie u ch w a ły z a w ie ra ją c e j odpow iedź n a n a s tę p u ją ce p y ta n ie p raw n e.
„Czy w sto s u n k u do podlegającego odpow iedzialności d y sc y p lin a rn e j, p rze w id zia n ej w p rze p isac h o u s tro ju a d w o k a tu ry , sp ra w c y p rz e w in ie n ia d y sc y p lin a rn e g o po p ełn io n ego p rze d d niem 1.1.1964 r., tj. p rz e d d niem w e jśc ia w życie u sta w y o u s tro ju a d w o k a tu ry z d n ia 19.XII, 1963 r. (Dz. U. N r 57, poz. 309) m o ż n a stosow ać i w ja k im za k re sie k a ry d y sc y p lin a rn e p rze w id zia n e w p o w o łan e j w yżej u sta w ie, a w szcze gólności k a ry d y sc y p lin a rn e n ie p r z e
w id zian e w poprzednio o b o w ią z u ją cej u sta w ie o u s tro ju ad w o k a tu ry z d n ia 27.VI.1950 r. (Dz. U. z 1959 r. N r 9, poz. 41)?”
u c h w a l i ł :
„W stosunku do podlegającego od powiedzialności dyscyplinarnej, prze w idzianej w przepisach o ustroju ad wokatury, spraw cy przew inienia d yscy plinarnego popełnionego przed dniem 1.I.1S64 r., tj. przed dniem w ejścia w życie ustaw y o ustroju adwokatury z dnia 19.XH.1963 r. (Dz. U. Nr 57, poz. 309), stosuje się ustaw ę nową, chyba że ustaw a dawna jest dla obwinionego w zględniejsza”.
