Nowe przepisy o opłacie skarbowej : (krótka informacja)

Romuald Galster

Nowe przepisy o opłacie skarbowej :

(krótka informacja)

Palestra 2/3-4(7), 56-61

N o w e przepisy o opłacie skarbow ej

( k r ó t k a i n f o r m a c j a )

Z d n ie m 19 stycznia 1958 r. w eszły w życie now e przepisy o opłacie skarbow ej. Z aw iera je: 1) ustaw a z dnia 13 gru d n ia 1957r. o opłacie sk a r­ bowej (Dz.U. z 1958 r. N r 1, poz. 1), 2) rozporządzenie R ady M in istrów z d n ia 28 g ru d n ia 1957 r. w spraw ie szczegółowego określenia przedm io­ tów o p łaty skarbo w ej, staw ek o p łaty oraz zw olnień od tej o p łaty (Dz.U. z 1958 r. N r 1, poz. 3) i 3) zarządzenie M inistra Finansów z d nia 11 sty ­ cznia 1958 r. w sp raw ie pobieran ia i uiszczania o p łaty skarbow ej oraz prow adzenia re je stró w o p łaty skarbow ej (Mon. Pol. N r 3, poz. 12). Po­ n a d to w zak resie o p łaty skarbow ej obow iązują n ad al przepisy z a w a rte w innych ak tach p raw nych, a w szczególności przepisy: 1) art. 186 de­ k re tu z d nia 16 m aja 1946 r. o postępow aniu podatkow ym (Dz.U. z 1957 r. N r 7, poz. 25), 2) § 61, 62, 64 i 65 rozporządzenia M inistra F in ansó w z dnia 7 w rześn ia 1951 r. w spraw ie w ykonania d e k re tu o zobow iąza­ niach podatko w y ch (Dz.U. N r 50, poz. 362 z późniejszym i zm ianam i), 3) przep isy zarządzenia M in istra Finansów z d nia 27 m aja 1952 r. w sp raw ie ustalan ia zobow iązań podatkow ych od n iek tó ry ch d an in publicznych w try b ie w y m ia ru doraźnego (Mon. Pol. N r A-51, poz. 695) o raz 4) zarzą­ dzenie M in istra F inansów z dnia 19 lutego 1953 r. w spraw ie u stalenia w zorów znaków podatkow ych (Mon. Pol. N r 22, poz. 277).

U kład now ych przepisów o opłacie skarbow ej, dzięki p rzy ję te j w nich system atyce, je s t bardziej p rze jrz y sty niż układ przepisów dotychczaso­ wych. W szczególności ustaw a z d n ia 13 gru d nia 1957 r. zaw iera ogólne przepisy z dziedziny o p łaty skarbow ej oraz podstaw ow e zw olnienia od opłaty, rozporządzenie zaś R ady M inistrów określa szczegółowo przed ­ m io ty o p ła ty skarbow ej, u stalając zarazem w ysokość staw ek o p ła ty od poszczególnych przedm iotów o p łaty oraz n iek tó re dalsze zw olnienia od opłaty, a zarządzenie M in istra Finansów n o rm u je głów nie stro n ę tech ­

N r 3 N O W E P R Z E P IS Y O O P Ł A C IE S K A R B O W E J ₅₇

niczną poboru o p łaty . S tro n ą techniczną poboru o p łaty z a jm u ją się także w spom niane w yżej przepisy rozporządzenia M in istra F in a n só w z dnia 7 w rześnia 1951 r., w ydanego na podstaw ie d e k re tu o zobow iązaniach po­ datkow ych, oraz przepisy zarządzenia M inistra F in ansów z dnia 27 m aja 1952 r., w ydanego na podstaw ie d e k re tu o postępow aniu podatkow ym . Ta okoliczność, że n c rm y dotyczące poboru o p łaty z a w a rte są nie w je d ­ nym , lecz w k ilku ak tach praw nych, stw arza nieraz pew n e niedogodnoś­ ci w p rak ty czn ym ich stosow aniu. Z n ajd u je to je d n a k u zasadn ienie w ogólnych k ry te ria c h p rzy jęty ch p rzy podziale całok ształtu naszego u sta ­ w odaw stw a o d an in a c h publicznych n a określone człony, a m ianow icie: na dziedzinę zobowiązań podatkow ych w spólną dla w szystkich podatków i opłat, na o d rębne a k ty p raw n e zaw ierające no rm y p ra w a m aterialn eg o dla każdej d a n in y z w y jątk iem ty ch norm , k tó re zostały już o b ję te dzie­ dziną zobowiązań podatkow ych, oraz na w spólne dla w szystkich d an in (podatków i opłat) dziedziny p raw a fo rm alnego (postępow ania p o d atk o­ wego), praw a egzekucyjnego i p raw a k arn eg o skarbow ego.

Jeśli chodzi o stro n ę m ery to ry czn ą now ych przepisów o opłacie, w szczególności przepisów ustaw y, to zaw ierają one ogólne ram ow e zasady określające p rzedm iot o p łaty oraz górne granice staw ek o p łaty w posz­ czególnych g ru p ach przedm iotów o p łaty skarbow ej. Szczegółowe dyspo­ zycje w ty m zakresie określa, w edług ustaw y, R ada M in istró w w drodze rozporządzenia. R ady narodow e pow iatu (miasta) upow ażnione są do ob­ niżania lub podw yższania staw ek o p łaty o 10%, podw yższenie jed n a k o p ła ty nie może przekraczać górnych ustaw ow ych sta w ek o płaty. P o n a d ­ to ustaw a n o rm uje sp raw y dotyczące: ’

1) obow iązku podatkow ego. W szczególności u staw a o k reśla osoby, n a k tó ry ch ciąży obow iązek uiszczenia opłaty; m.i. jedn ostki uspołecznione m ają tak że obowiązek uiszczania o p ła ty od n ie­ k tó ry ch zezw oleń oraz za in fo rm acje adresow e u zyskiw ane od organów MO (5 zł), ja k też za in fo rm acje u dzielane przez B iuro Adresow e K om endy G łównej MO (10 zł);

2) pow stania obow iązku uiszczenia opłaty;

3) zasadniczych zw olnień od opłaty; zw olnienia te dotyczą m.i. podań, zaśw iadczeń, zezw oleń i pełnom ocnictw ;

4) obowiązku poboru o płaty; w szczególności u staw a o k re śla oso­ by, na k tó ry ch ciąży obow iązek obliczenia i p o b ran ia opłaty; 5) obow iązku spraw dzenia praw idłow ości poboru o p łaty . O bow ią­ zek ten spoczywa m.i. na praco w nik ach jed n o ste k uspołecznio­ nych w stosunku do podlegających opłacie pism stw ie rd z ają

-cych czynności cyw ilnopraw ne, a p rzedstaw ianych ty m p ra ­ cow nikom w zw iązku z załatw ian y m i przez nich spraw am i; p rzy ją ć p rzy ty m należy, że za niew ykonanie tego obow iązku i załatw ien ie spraw y m im o b rak u ją ce j op łaty pracow nicy od­ p o w iad ają tak , ja k za niew ykonanie lub zaniedbanie swych obow iązków służbow ych zw iązanych z ich stanow iskiem pracy; 6) zw ro tu pob ran ej opłaty;

7) n iep o b ieran ia o p łaty sk arbow ej od podań i zaśw iadczeń, jeżeli p o d leg a ją one opłatom specjalnym .

Je śli chodzi o rozporządzenie R ady M inistrów , to rozporządzenie to — w zorem u staw y — w ym ienia 5 g ru p przedm iotów podlegających opłacie, a m ianow icie:

1) podania i załączniki do podań wnoszone do organów w ładzy i ad­ m in istra c ji p ań stw ow ej,

2) czynności urzędow e, 3) św iadectw a,

4) zezw olenia podejm ow ane bądź w ydaw ane na w niosek osób z a in te ­ resow anych przez o rg an y w ładzy i ad m in istracji państw o w ej, 5) pism a stw ierd zające określone czynności cyw ilnopraw ne, a w szcze­

gólności rachu nk i, w eksle, przekazy, pełnom ocnictw a, poręczenia, ustanow ienie hipotek, d o k u m en ty przew ozow e oraz um ow y m a ją t­ kow e m ałżeńskie.

R ozporządzenie poświęca każdej z tych pięciu g ru p przedm iotów opła­ ty o d ręb n y k o le jn y rozdział (od i do V), określając szczegółowo d a n y przedm iot o p łaty , staw kę o p łaty o raz zw olnienia w danym przedm iocie opłaty . Z p rzy ję te g o układu w ynika, że np. w spraw ach dotyczących zakresu działania urzędów stan u cyw ilnego ak tu aln e są cztery pierw sze rozdziały w zależności od tego, czy chodzi o podania wnoszone do tych urzędów , czy też o ich czynności urzędow e, bądź też o zaśw iadczenia lub zezw olenia w y d aw ane przez te urzędy.

P odk reślić p rzy ty m należy, że w zakresie pcdań, zaśw iadczeń i ze­ zw oleń u trz y m an o dotychczasow ą zasadę, i przedm iotem o p łaty sk a rb o ­ w ej jest z re g u ły k ażde podanie wnoszone do organów w ładzy lub a d m i­ n istra c ji państw ow ej oraz k ażde zaśw iadczenie łub zezw olenie w ydane przez te o rgan y . D latego rów nież i now e p rzep isy (sam a ustaw a i rozpo­ rządzenie), podobnie jak dotychczasow e, p rzew id u ją ze w zględów sp o ­ łecznych i gospodarczych cały szereg zw olnień od opłaty, a zwłaszcza podań dotyczących określonego rodzaju spraw , a także niektó rych za­ św iadczeń i zezwoleń.

Nr 3 N O W E P R Z E P IS Y O O P Ł A C IE S K A R B O W E J 59

W m yśl przepisów u staw y op łatę skarbow ą pobiera się tak że od podań wnoszonych do p rzed sięb io rstw i in sty tu c ji państw ow ych o raz o rgani­ zacji społecznych i zaw odow ych, ja k też od w y d aw any ch przez nie za­ świadczeń oraz zezw oleń, jeżeli te przedsiębiorstw a, in sty tu c je i o rgani­ zacje w ykonują czynności organów ad m in istracji państw ow ej (np. od zezwoleń w y d aw anych przez N arodow y B ank Polski w zak resie przepisów dewizowych lub przez Polski Monopol L o te ry jn y w zak resie urządzania loterii fantow ych).

S taw ki o p łaty skarbow ej cd podań, za św iadectw a i zezw olenia są zróżnicow ane w zależności od rodzaju spraw y, jakiego dotyczy podanie, św iadectw o czy zezw olenie. Rozporządzenie w ym ienia wysokość o p łaty dla poszczególnego ro d zaju spraw , o k reślając zarazem tzw. staw kę pod­ staw ow ą. S taw k a „podstaw ow a” od podania (§ 1 ust. 1 p k t 9) w ynosi

10 zł, za św iadectw o (§ 14) — 10 zł i za zezwolenie (§ 33) — 20 zł. Tę podstaw ow ą staw kę o p ła ty stosuje się wówczas, gdy d la danego podania, św iadectw a czy zezw olenia, k tó re dotyczą określonego ro d za ju spraw y, nie je st przew idziana w rozporządzeniu staw ka szczególna.

Jeżeli więc trzeb a ustalić obow iązującą staw kę o p łaty od w noszonego podania lub za św iadectw o czy zezwolenie, o którego w yd anie zaintereso­ w any ubiega się — to, prak ty cznie biorąc, trzeb a n a jp ie rw spraw dzić, czy podanie, św iadectw o lub zezwolenie (ze w zględu na rodzaj spraw y) nie korzysta ze zw olnienia cd c p ła ty , a n astępnie, czy rozporządzenie nie przew iduje staw ki szczególnej dla tego rodzaju spraw y. Je ż e li spraw dze­ nie w ypadnie negatyw n ie, stosuje się staw kę podstaw ow ą w wysokości wyżej podanej.

Podaniam i, k tó re podlegają opłacie, są również środki odwoławcze i inne środki p raw n e przew idziane w p rzep isacłvo postępow aniu adm ini­ stracy jn y m (Dz. U. z 1928 r. N r 36, poz. 34) lub podatkow ym . Środkam i odw oław czym i są cd w ołania i zażalenia, a do innych śro d ków praw nych należałoby zaliczyć w nioski o w znow ienie postępow ania. N ato m iast w olne są od opłaty pcdania, k tó ry ch przedm iotem są zażalenia i sk a rg i na czyn­ ności organów w ładzy i ad m in istracji państw ow ej, jak rów nież zaw iado­ m ienia o n aru szen iu praw orządności.

T ryb postępow ania z podaniam i, od k tó ry ch nie uiszczono należnej opłaty, norm ują przepisy § 11 zarządzenia M inistra F inansów z d nia 11 stycznia 1958 r. A nalogiczny w zasadzie try b postępow ania przew idują także przepisy art. 186 d e k re tu o postępow aniu podatkow ym .

Dodać należy, że u trzy m an y został dotychczasow y p rzepis stanow iący, iż „nie podlegają opłacie skarbow ej podania i załączniki do podań w no­ szone do organów w ładzy i ad m in istra c ji państw ow ej o raz w y d aw an e

przez nie św iadectw a, o ile z m ocy odrębnych przepisów p raw n y ch pod­ legają opłato m na rzecz P ań stw a (opłaty specjalne) lub są na m ocy tych przepisów o d tych op łat zw olnione”. Typow ym p rzy kład em są tu o p łaty sądow e p o b ieran e z m ocy przepisów o kosztach sądowych. O płaty sądowe są więc w rozum ieniu przepisów o opłacie skarbow ej o p łatam i sp ecjal­ nym i. D latego też nie podlegają opłacie skarbow ej podania i w nioski składan e do sądów (będących o rg an am i w ładzy państw ow ej) oraz w y d a­ w an e przez n ie zaśw iadczenia (wypisy, odpisy, w yciągi i inne d o k u m en ty w ydaw an e n a w niosek na podstaw ie akt), gdyż są one przedm iotem o płat sądow ych z m ocy przepisów szczególnych, tj. przepisów o kosztach są ­ dowych. Poniew aż jed n a k nie są przedm iotem opłat sądow ych np. po­ tw ierdzenia odbioru podań, to potw ierdzenia takie, w y daw ane w postępo­ w an iu sądow ym , tra k to w a n e są w ram ach przepisów o opłacie skarbow ej jako zaśw iadczenia, k tó re podlegają opłacie skarbow ej, i to w wysokości 2 zł (§ 13 rozp.; per. także art. 112 przep. o koszt. sąd.).

Inaczej niż w postępow aniu sądow ym przedstaw ia się spraw a o p łaty skarbow ej od zaśw iadczeń (dokum entów) w ydaw anych przez państw ow e biu ra n o tarialn e (notariuszy). B iura te nie są o rg an am i w ładzy lub ad­ m in istracji państw ow ej i d lateg o podlegają opłacie skarbow ej w yd aw an e przez n o tariu szy zaśw iadczenia, a w szczególności pośw iadczenia zgod­ ności z ory g in ałem odpisów lub wyciągów. Opłacie skarbow ej podlegają także w ypisy ak tó w n o tarialn y ch . D okum enty te podlegają z m ocy od­ rębnych przepisów także opłatom notarialn y m . Oznacza to, że do ku m enty te podlegają zarów no opłacie skarbow ej, jak i opłatom n otarialn ym .

W edług now ych przepisów pobiera się c p ła tę skarbow ą także za sporządzone przez tłum acza przysięgłego zaśw iadczenia o zgodności odpisu tłum aczenia albo odpisu pism a sporządzonego w języku obcym. N ależy przypom nieć, że zaśw iadczenia tłum aczy przysięgłych nie podlegały opła­ cie skarbo w ej w edług przepisów dotychczasow ych.

Co się ty czy o p łaty cd pełnom ocnictw a, to opłata ta została u trz y m a ­ na, jedn akże zakres jej został w porów naniu z dotychczasow ym i p rzep i­ sam i ograniczony. D otychczas przedm iotem o p łaty było każde pełn o­ m ocnictw o, co pociągało za sobą konieczność ustanow ienia od tej zasady

całego szeregu w yjątków . Obecnie przedm iotem opłaty są tylk o dw ie g ru p y pełnom ocnictw , a m ianowicie:

1) pełnom ocnictw a ogólne, pełnom ocnictw a sporządzone w form ie no­

ta ria ln e j lub n o tarialn ie u w ierzytelnione (opłata 1 0 0 zł) oraz 2) pełnom ocnictw a szczególne udzielane osobie trud n iącej się zastęp­

Nr 3 N O W E P R Z E P I S Y O O P Ł A C IE S K A R B O W E J _M

Odpis pełnom ocnictw a zaśw iadczony bądź urzędowo, bądź przez mo­ codawcę lu b pełnom ocnika podlega opłacie ja k oryginał.

Na rów ni z pełnom ocnictw em tra k tu je się protokół z a stę p u ją c y pełno­ m ocnictwo.

Pełnom ocnictw o szczególne nie sporządzone w form ie n o ta ria ln e j lu b notarialn ie nie uw ierzy telnio n e jest p rzedm iotem op łaty skarbo w ej ty lk o wówczas, gdy zostało udzielone osobie tru d n iącej się zastęp stw em (np. adw okatow i). Je że li zatem pełnom ocnictw o tak ie zostało udzielone in nej osobie, nie podlega ono w ogóle opłacie. Z tego w zględu nie podlega opłacie np. pełnom ocnictw o udzielone przez pracodaw cę sw em u p racow ­ nikow i, gdyż p racow nika związanego z pracodaw cą um ow ą o p rac ę i dzia­ łającego w ram ach tej um ow y nie tra k tu je się jak o osoby tru d n ią c e j się zawodowo zastępstw em .

Od o płaty skarbow ej zwolnione są pełnom ocnictw a udzielane dalszem u pełnom ocnikow i (substytucje) oraz pełnom ocnictw a w p ostępow aniu są­ dowym , w k tó ry m m ocodaw cy p rzy słu g u je zw olnienie od kosztów sądo­ w ych, ja k rów nież pełnom ocnictw a udzielane przez uspołecznione zakłady p rac y lub o rg anizacje społeczne radcom p raw n y m pozostającym w sto­ su nk u do nich n a podstaw ie um ow y zlecenia (pełnom ocnictw a udzielane

radcom praw n y m , któ ry ch wiąże um ow a o pracę, w ogóle n ie są p rzed ­ m iotem opłaty). W olne są tak że od op łaty , ta k jak dotychczas, pełno­ m ocnictw a w spraw ach k a rn y c h i d y scyplinarnych, alim e n ta cy jn y c h , opieki i przysposobienia oraz w sp raw ach ubezpieczenia społecznego, zaopatrzenia rentow ego i n iek tó rych innych (art. 4 ustaw y).

Je śli chodzi o sposób uiszczania o p łaty skarbow ej, to stosow nie do zarządzenia M in istra Finansów z d n ia 11 stycznia 1958 r. o raz zgodnie z przepisam i w yd an ym i n a podstaw ie d e k re tu o zobow iązaniach p o d atk o­ w ych opłatę skarbow ą do wysokości 300 zł uiszcza się znaczkam i skarbo­ w ym i. U iszczający o p łatę znaczkam i n a k le ja ją znaczki n a podaniu, nie m ogą jed n a k sam i tych znaczków kasow ać na podaniu. N ato m iast uisz­ c zający opłatę od pełnom ocnictw a n a k le ja ją znaczki o p łaty na pełno­ m ocnictw ie i sam i je kasują. Skasow anie znaczków n a s tę p u je przez o p atrzen ie ich d a tą skasow ania oraz nazw iskiem lub firm ą pracodaw cy bądź pełnom ocnika.

Info rm acja n in iejsza ogranicza się do zw rócenia uw agi na ukazanie się now ych przepisów o opłacie skarbow ej z podaniem n iek tó ry ch danych ogólnych, a tak że pew nych szczegółów z zakresu podań, zaśw iadczeń i pełnom ocnictw . Z adaniem tej inform acji nie jest dokładne om ów ienie oraz analiza now ych przepisów o opłacie skarbow ej. O m ów ienie tak ie