Revuo : monata aldono al Esperanto Triumfonta. 1923, no 9

M onata A ldono al „E sp eran to Trium fonta"

N U M E R O 9 1 9 2 3 A Ŭ G U S T O

C u herooj ?

O n i diras, ke herooj, heroegoj estas b a ta la n to j su r la ka m p o de l'm ilit o kaj v e n k in to j en ke lka j b a ta la d o j: ĉa r m o rti aŭ ve n ki en la m ilito fa m ig a s p li o l io ajn.

V id i la m o rto n antaŭ o k u lo j, sed tamen resti ku ra ĝ a , nepre estas k v a lito de b ra vu lo . P ri m ilitis ta j h ero oj o n i kantas Iaŭd- k a n to jn , skrib a s fam ajn h is to r io jn ; p o r ili o n i k o n s tru s m on u - m entojn kaj m e m o rsig n o jn , lo n g e ili v iv a d a s en la m em oro de l ’ p o p o lo j — kva n ka m ilia j la b o ro j kaj penoj d a firis ofte nur ke lka jn tagojn.

P ro ksim e de ĉi tiuj tro v iĝ a s a lia j b ra v u lo j, k iu j nejiiam estas ŝatataj herooj, kva n ka m ili dum sia tuta v iv o te m p o estis en la fa ŭ ko de 1’ m o rto , kva n ka m ili p o rta d is m ultegon da penoj ka j m ultegon da m izero, kva n ka m ankaŭ ili h a vis en sia b ru sto k o ro n ku ra ĝ an . . .

Jen tiu k u ra ĝ u lo : m a lriĉa la b o r is to , la p le j m a lko n a ta ka j tamen la plej alta in te r ĉiu j herooj. C ia m lin lurm entas m a lriĉ o ka j m a ls a to ; ĉiam lin ŝa rĝ a s z o rg o p ri in fa n o j, p ri edzino, p ri m ultaj a lia j: ĉiam per m alsanoj tim ig a s lin la m ano de 1’ m o rto .

L ia v iv o estas ĉiam a suferado, kaj neniam lu m ig o s ĝ in ra d io j de espero al p li bona, p li bela estonteco. Tam en li ne plendas, kaj ne m alesperas. C ium atene li e lira s p o r la b o ri, ka j la cig a s sin ĝ is m alfrua vespero. — — — Kun Ĉiama m ize ro kaj tento li bataladas p o r a lia j, eĉ m alsaton k a j m o rto n li ne tim as. L ia k o ro ĉiam estas sentim a kaj de la celo d ifin ita li neniam fla n kiĝ a s.

C u li ne estas ind a h a v i la tito lo n : h e ro o ? G ra n d a estas nia ku lp o , ĉar ni englutas eĉ la h d n o ro n de m a lriĉ u lo t Ĉ ia m o n i pre d ika s justecon — kaj ĉiutage o n i v iv a d a s en m aljusteco.

Alberf EragstrĈfon :

La fo rm ik e io .

E1 „BI3ck och saltvatten”. D e A l b e r t E n g s I r 8 m.

B lo v a s forta nordorienta vento, kaj Ia arb o ĵ ei> m ia ĝ a r- deno flirta s pro la vento, k lin iĝ a s m alsupren kaj supren kaj m i bedaŭras la fo lio jn , k iu j devas resti je kiu ajn prezo. E stas aceroj kai s irin g o j, k iu j batalas kontraŭ la ventego. Iafoje estas tia bruo, ke m i pensas, ke la arboj kantas sian m o rtka n to n — m i apenaŭ kuraĝas v id i eksteren tra la fenestro — sed en la plej p ro ksim a m om ento Ia ko n tu ro de la fo lia m aso j s in ievas kaj Ŝajnas aroganta, kvankam ĝ i trem as plej supre, kaj m i pensas:

Estu salufataj, m iaj m aljunaj a rb o jt v i estas fo rta jt M i sidas en m ia salono kaj vidas, kiel v i laboras. M i ankaŭ Iaboras: sed m i senfas m in ŝirm afa. T io estas m ia p ro fito .

M i vo lu s scii, k io n pensas la sirin g o , kiam la vento> snbite ' ka j fo rte influ a s ĝ ia n v iv o n . Eble la s irin g o sentas ta s p iro n de la s p irito de 1* vento kiel kareson. L a s irin g o skerm as kvazaŭ pro astm o, sed eble ĝuas. Tam en la ve n to s ig n ifa s g im n a stiko n p o r la arboj. La vento estas la „S is te m o de M ŭ lte r“ *)> p o r la arboj. Hi fa r iĝ a s ' p li fo rta j kaj p li freŝaj per fciu ĉiam a m ovado.

M i ankaŭ pensas p ri la m alafablaj k a j m alglataj p in o j, kiuji borderas m iajn m ontojn. lli m ontras sian pugnon al la m aro, kie la ventego furiozas. Ili vo lu s supreniĝi al la sietoj, sed la ventego ilin k lin a s kaj ili ram pas kie l serpentoĵ. Sed en tiu

ram pado estas granda protesto.

P ino d ira s: M i estas decidinta ira d i ĝ is la m a ro : s e d ve n a s ja ro j da ventegoj, kaj la p in o sin konvu lsie tordas. M i cedast ’ < ji cedas, sed ĝ ia p in a n im o estas plena je o po zicio . O ia k o n - strua ĵo fa riĝ a s m inacanta sistem o da p ugnoj, kaj sian m u ltiĝ - taskon ĝ i preskaŭ forgesas pro la defenda problem o. Iafoje m i dezirus rig a rd i pure psike la laboron de 1’ pino, sed tiam m i tim as ĉiam ĝian sim bolan fo rton . M i ja scias, ke ĉiu herbero, ĉiu likeno, ĉiu la rv o batalas por la sama v iv o , sed mi im agas, ke la v iv o de Ia p in o estas tre s im ila al la nia. M i scias, ke tiun o pin ion diktas mia preferata ideo, ko m p a ri la homecon ĉe la p in o kaj ĉe mi. M i scias, ke ĝ ia j m o vo j en la batalo ko n - traŭ Ia vento ne estas hom aj. Sed same m i scias, ke ni hom oj ĉiam estas devigataj tra d u k i la lin g v o jn de aliaj estaĵoj en nian

hom an. T io sig n ifa s lim igitecon.

M i ekpensis p ri fo rm ik o j ĵus nun, ĉar fo rm ik o ram pis sur la paperon. Iafoje m i im agas, ke la fo rm ik o j sociale staras pli alte o l ni, ke ili k o m p re n is k a j plenum is la temon de socio pli bone ol ni. T iu, kiu k lin iĝ in te al fo rm ike jo v id is kaj kom prenis ilia n sam laboran emon, nepre haltos kaj sin demandos, ĉu ili ne a tin g is p li altan ŝtupon ol ni, ni, kiuj a tin g is nur m alam ikecon

kaj

b elh im o m n iu m in te r om nes.

La form ikeio. 67

K ia l fo rm ik o j kaj abeloj ne povus esti a tin g in ta j p li altan ŝtupon o l ni ? M i ne povas v id i iun kontraŭan kaŭzon. 'Ili estas p li fo rta j o l ni. Ili antaŭentrenas sur m alfa cila v o jo terure g ra n da jn trunketojn kaj b lo k o jn kaj ilin metas precize tien kie tiu j estas bezonataj. M i ne vo la s peti la leganton d ife kti fo r- m ikejon, ĉar o tji ne devas m alhelpi la laboron de a lia j hom oj. Sed ĵetu tien fo lio n aŭ serpenton aŭ arbobranĉon — kaj v id u kiel ili tuj ku n la b o ra st Kaj kiam m i staras kaj tra m ia p lig ra n d - ig a v itro rig a rd a s la m ovem an societon, m i o p in ia s kom prehi io m de la granda dia ieĝo kaj kom preni, ke m i ira s laŭ iu d ire k to — d io scias kien.

M i sta ris antaŭ ke lka j tagoj kaj rig a rd is la laboron de fo rm ik o . M i supozas ke la g vid a n to j o rd o n is fa ri la la b o ro n aŭ eble, ke pro eterna leĝo ĝ i sentis sin ema tiri la pecon al la fo rm ike jo . O i estis putra lignopeco — alm enaŭ ĝ i al m i ŝa jn is esti io sim ila. M i tuŝis la fo rm iko n . Eble tio ne estis konvena sed m i sentis m in kiel grandegulo antaŭ la m algranda, p o lu rita , kvazaŭ per k ira s o vestita estaĵo. M i intencis nenion m albonan kaj m i tuŝis lin — aŭ ŝin — per la plej ebie diskreta m aniero. La fo rm ik o tuj fo rla s is sian lignopecon kaj kom encis

iri supren sur m ia m ontra fin g ro . M i tiu j pentis, ke m i m al- helpis ĝian entrepenon ka j m i remetis ĝ in inter ĝiajn laborantajn kam aradojn. T iu j ĝ i k u ris al la d irekto, kie ĝ ia iign o pe co kuŝis, superam pante a lia jn lab o ra n to jn, puŝis ilin kaj, k io m m i p o vis v id i per m iaj hom aj o ku lo j, ke lkfoje haltis, p a ro lis kun ko n a to j kaj flne a tin g is sian Iignopecon. Sed paro de ĝ ia j kam aradoj jam estis kom encinta m o vi la Iignopecon kaj atakis la ĝustan posedanton per siaj a kra j dentoj. M i ja ne partoprenis je ilia interp aro lo , sed ili sin tuŝis kaj sovaĝe gestis per siaj p a lp ilo j. La tuta afero fln iĝ is tiel, ke „m ia “ fo rm ik o prenis la pecon kaj d a ŭ rig is la m arŝon supren al la fo rm ike jo . En la ĉirka ŭ a ĵo estis furioza v iv o . Ili devis re b o n ig i la duonan konstruaĵon, ĉar dum la pasinta n okto vu lp o estis d isg ra tin ta la belan palacon de I’ fo rm ik o j. M ia fo rm ik o iris celkoncie en truon kun sia lignopeco. D um - tempe sin okup is a lia j fo rm ik o j je filia j aferoj, fo lio j, semoj k. c. Kaj estis tre interese v id i k ie l ĉiu fa ris sian propran laboron. M ia speciala fo rm ik o iris en truon, m etis la pecon je la fln o de I’ truo kaj tie reŝtis. Ĝajnis, ke la fo rm ik o tie sin m e m batis

p o r p h va rm iĝ i. S ubite du fo rm ik o j venis, kaj trenis la pecon malsuperen en kaŝatan tru vo jo n . M ia fo rm ik o tamen sid is tra n k v ile kaj ŝajnis esti plenum inta sian devon. A lia paro da fo rm ik o j venis antaŭen al ĝ i kaj ŝajnis p aro li kolere kaj indigne. M ia fo rm ik o le v iĝ is kaj gestis per la antaŭkorpo. F a riĝ is seri- oza juĝado. M i restadis p ro s c iv o lo k io eble okazos. Kaj subite ia du ju ĝ is to j atakis la fo rm ik o n kaj fa ris ka d a vro n el ĝ i. Ŝ a jn is esti ekzekuto, ĉar eble la fo rm ik o fa ris krim on. K io n m i scia s?

68 B o . B e n e :

estas p li ol duone detruita. K aj la so m e rg a sto j k e lk a fo je puŝas s ia jn baston o jn en la brunan altaĵeton.

T ia o ka ze m i m alam as la som ergastojn. M i pensas, ke la hejm o de fo rm ik o estas s a m e v a lo r a , kie l la h ĉjm o de som er- g a sto . Im agu, ke o n i agus ko n tra ŭ Ia hejm o de so m e rg a sto same, k ie l al Ia hejm o de 1’ fo rm ik o t M i supozas, ke la so m e r- g a sto k riu s al la Ĉielo. ĉ u ne?

S ed la som ergastoj povus ko m p re n i ke, se ili per s ia j b a sto n o j d ife kta s fo rm ike jo n , tio p ro ksim u m e im presas ia fo rm - ik o jn , kie i la a n g lo jn , se iu d io tuŝus L o n d o n o n per v o s to de k o m e to : tia oka ze ili eble estus pli ĝ e n tila j kaj p li afaolaj, k io estas tre g ra va t

Trad. el s v e d a lin g v o A xel A n d ersso n .

M a h a tm a .

L a „L a g o n de 1’ am o kaj m o rto “ en H im a la ja superstaras la m o n ta ra fro n to n o „ S in a “ kun m irin d a aspekto, k o v rita alterne de a rb o j ka j neĝo. T ie restadas M ahatm a, h o m o -d io , posedanta la ka p a b lo n aperi ka j m alaperi, v iv a n ta ce ntja rojn kaj m ilja ro jn , ko nstan te juna. S u r la su pro de S in a o n i v id a s dum n o k to lum on — tiun laŭ d ire tie e kb ru lig a s M ahatm a, kaj k iu e k v id o s ĉi tiu n lum on, tiu fa riĝ o s feliĉa, ĉa r tio estas a n ta ŭ sig n o de m ira k lo .

M i s u riris la supron kun inĝeniero, k iu tie a ra n ĝ is a k v o - reze rvu jo jn p o r m a lp ro ksim a j u rb o j, v ila ĝ o j kaj v ila o j en la v a lo j. S u r la d e k liv o j kre ska s a n ko ra ŭ k v e rk o j kaj piceoj, flo ra s ad- m irin d a j ro d o d e n d ro j, sed ĉi tie regas fo rta m alva rm o. N i jam estas super p la n te jo j de teo kaj kafo, super e ŭ ka lip to j k a j c iu - ĥ o n o j. En la re g io n o de neĝo ni fo rse n d is niajn se rvisto jn kun la ĉe va lo j m alsupren, ka j nur m i kun la in ĝ e n ie ro su p re n iris.

D um la v o jo ni rim a rk is brunajn a g lo jn kaj flavetajn g ra n d - o k u lo jn kaj vu lte ro jn super ni flugpendantaj. N i a tin g is la s u p ro n . Plej ra v a p e rsp e ktivo de 1’ m ondo t

M ahatm a. 69

■sur tig ra felo. L i estas bruna, kun n ig ra j, m u lta j h a ro j. O k u lo jn li havas g ra n d a jn k ie l h in d a j d io j. S u r lia j d ik a j lip o j b rila s rideto. A n ta ŭ li estas te rflk s ita trid e n to de S iv a kun punca g ir - la n d o el ro d o d e n d ro j. P ro k s im e estas e s tin g iĝ in ta flam o. E n la m a n o li havas fru k to jn , juna fa o n o estas a p u d e ; li m in m a n sig n is, M i s id iĝ is ĉe li. M i dem andas, k iu li estas. L i rid a s ka j bala n c- ante la bruston li d ira s :

„ V i deziras k o n a liĝ i kun m i? H o d ia ŭ vespere m i e k b ru lig is m ian fla m o n ĉe N a ŝ in a -C a lo “ . „ V i ko n a s m in ? “ m i dem andas su rp rizite . „ M i ko n a s ĉ io n ! V i deziras e kscii, k iu m i estas? M i estas E lfo . M i v iv a s de nem em oreblaj tem poj. M i estis p li frue, o l n a s k iĝ is v ia K ris to . M i k o n is R am on ka j K riŝm o n . M i ne posedas ve sta ĵo n . M i tra ira d a s la su p ro jn de 1’ m ontoj fk a j li m o n tris ĉ irk a ŭ la eternajn n eĝojn, ku n fa n d iĝ a n ta jn kun la flrm a - mento). P o r m i e kzistas nek m a lva rm e ĝ o nek tim o nek d o lo ro nek m alsano. M i estis m alsana, foje, antaŭ ja rce n to j kia m m i in te n cis denove m a ls u p re n iri in te r h om o jn , ĉ a r m i ilin am is. N un m i ne sentas plu am on. M i estas lib e ra , m i estas d io .“ Kaj li ka re sis la fa onon, k iu al li le vis sian trem antan buŝegon. M i ne

m iris p ri lia rim a rk ig o p ri K ris to , ĉar la „p u n d ito j“ (K a lk u ta n o j) o fte pendigas en siaj lo ĝ e jo j b ild o n de 1’ S a v in to .— „K a j p ro k io v i ne z o rg a s p ri v ia p a tru jo , k iu suferas ka j pereas ? “ S u r lia j d ik a j lip o j ekaperis rid e to plena je m alŝato.

„B ru o e lira s el m alb on o , m alb on o el bono. C iu la b o ro estas vana. A m o estis skla ve co . T io d a ŭ ris longe, ĝ is m i pereigis en m i la am on al p a tro ka j p a trin o . E n H in d io g e p a tro j v a lo ra s k ie l d io j. M i tamen m in lib e rig is de ĉi tiu sento. M i a d o ris m ian p a tru jo n , m i v id is ĝ in g randega, poste ĝ i e lĉ e rp iĝ is kiel arbo, k iu p ro d u k tis tro m ulte da flo ro j kaj fru k to j. Kom ence m i per tio ' suferis — sed k io n fa r i? C io n regas Ieĝo nerom pebla. N e n io estas eterna, k ro m la S ubstanco m em , nekom prenebla E sta ĵo , en k iu m i estas trem pita. Fenom eno kaj u n ive rso estas fa n to m o j, N un regas ,.nin O kcid e n to , kies fln o ne estas m a lp ro k s im a kai neglora. O iŭ lum o m a llu m iĝ o s, la m ia e klu m - iĝ o s “ . — L i p renis feran tria n g u lo n , fo s is per ĝ i en la c in d ro — en ĝ i estis eĉ ne unu brulŝfum peto. „ V i deziras, ke m i ĉi tiun lig n o n b r u lig u ? " L i ra s to k o le k tis " per sia tria n g u lo am aseton da k a rb o j. „ B l o v u l “ M i b lo v is , sed la ka rb o j e stin g iĝ is. D o Ii k lin - iĝ is al la ka rb o j, d iris ke lke da v o rto j en s a n s k rito kaj la ka rb o j ko m e n cis b r u li. . .

ek-70 Alfred N eupert:

rig a rd is la ro k o n — sed Ii ne estis p lu tie. M i ĉ irk a ŭ rig a rd a s — nenie io , sole p ro fu n d a ĵo j; ro k o j, dezerto. M ahatm a m alaperis — ĉu li fa riĝ is nevidebla ? — aŭ ĉu m i eble s o n ĝ is ? S ed ne — k a rb o j estis tie su r la ro k o , nun e s tin g iĝ in ta j, same estis tie la tria n g u lo kun g irla n d o ro d o d e n d ra ka j fa vo n o . T iu etendis siajn p ie d o jn su r la tig ra fe lo ka j fe rm is la o k u lo jn , kva za ŭ li ekdorm us.

B o. B e n e Iaŭ „ V isio n s de 1* Inde“.

La n e k o n a ta e ltro v in to .

De A l f r e d N e u p e r t .

E n la m ilita m in is te rio de iu la n d o , kies nom o n m i jam ne scias, iutage a pe ris nekonata v iro . „ G v id u m in en Ia a e rm ilita n fa k o n ", li d iris , „m i estas fa ro n ta g ra ve g a n s c iig o n t “

T uj o n i a n o n cis la fre m d u lo n al la generalo. N e prezent- inte sin , li ko m e n cis jene: „ M i estas posedanto de e ltro v a ĵo , k iu re n ve rso s la tutan m ilitte k n ik o n . M i v o la s ve n d i ĝ in . M i k o n s tru is aerŝipon, k iu p o va s v e tu ri seninterrom pe dum unu sem ajno ka j p o rti tutan b a ta lio n o n da m ilitis to j. M a lfa v o ra vetero la ŝ ip o n apenaŭ influas, ventego ne g ra ve m alhelpas ĝ in . ĉ u v i intencas, aĉeti ĉi tiun aerŝipon ? „S a m te m pe li e lp o ŝ ig is g ra n d a n p a k - aĵon ka j e lp ren is m ulte da k o n s tru p la n o j.

La generalo atente a ŭ sku ltis la k la rig o jn ka j e kzercis z o rg - eme. Poste li d ir is : „ V ia e ltro v o ŝajnas taŭga. K io m da m o n o v i p o stu la s p o r ĝ i?

„ M iIio n o n “ .

„B o n e , tiu sum o ne estas tro g ra n d a . M i konsentas. S e iam poste v i h a v o s a n ko ra ŭ foje io n interesan, b o n v o lu in fo rm i

__ • « >

m in .

„Jam nun m i posedas aĵon, k iu intere sos v in .“ „ K a j tiu estos . . . ? “

„A ŭ s k u Itu t M i k o n s tru is ka n o n o n , k iu p o va s d etrui la aer- ŝip o n en k e lk a j m in u to j. L a ŝ ip o k o n tra ŭ tiu a rm ilo estas tute s e n fo rta .“

L a g eneralo s u lk ig is la fru n to n . „ T io estas m a la g ra b la ĵo t U nue v i e ltro v a s m irin d a n aerŝipon, ka j poste v i v o la s d etru i ĝ in per tiu k a n o n o t“

„ T io ne estas e k s te ro rd in a ra “ , re sp o n d is tra n k v ile la v iz it- a n to ; „ v i scia s sam e k ie l m i, ke la m ilita te k n ik o ta g o p o st ta g o p lip e rfe k tiĝ a s . M ia a e rŝip o certe estas terurega a rm ilo . P ro tio estas necese e ltro v i d e fe n d ilo jn .“

La nekonata eltrovinto. 71

„ A I d ia b lo t e lvo kis Ia nekonato „ tio ne a liig a s la aferon. Ĉ u v i volas, ke m i ŝanĝu m ian vestaĵon. Se v i deziras, m i tre vo lo n te faros tio n .“

„D o restas nur tiu ebleco aĉeti v ia n kanonon, se m i ne volas, ke alia lando uzu la okazon. K io m ? “

„M iIio n o n .“

„ M i konsentast V i estas tre Ierta kaj kapabla . . . “

„Jes, certe, tiu kanono estas lerurega a rm ilo , tamen . . . “ La frem dulo flkse rig a rd is la generalon kaj d a ŭ rig is : „K io n v i d iro s, se m i m a lk o v ro s al v i m algrandan sekreton ? A te n tu : M i e ltro vis kira so n ko n tra ŭ tiu kanono, ŝild o n , k iu estas tiel fo rtik a ,

ke eĉ ne tranĉetas ĝ in la plej granda grenadero."

„C u v i volas, ke m i fre n e z iĝ u ? “ e k k iris la generalo, v i agas senhoneste t *

C e ĉi tiuj v o rto j la frem dulo s u lk ig is la frunton. „K io n , m i estus senhonesta? C u v i povas k r itik i m albone m ian aer- ŝ ip o n ? ĉ i estas vere perfekta. A ŭ m ian k a n o n o n ? A n ka ŭ ĝ i estas senm akula. Per k io m i trom pis v in ? “

„ V i p a ro lis antaŭe p ri la k ir a s o . . . “

„Perm esu m om enton“ , in te rro m p is la e ltro v in to pripensem e, „la m ilita arto evoluas iom post iom , metode, senhalte. La grandaj e ltro va ĵo j sur tiu ĉi kam po estas farataj unu post la alia. La fo rtik a kira so ne estis antaŭ la kanono, ĉi tiu ne antaŭ m ia aer- sipo.

A m baŭ sile n tis longtem pe. Fine la generalo d e m a n d is:

„ K io m ? “ j

„M ilio n o n .“

„K onsentante.“

La nekonato ekstaris, etendis Ia m anon al la generalo kaj estis fo riro n ta .

„M o m e n to n a n k o ra ŭ : Ĉ u v i estas tute certa, ke la k ira s o estas b o n a ? “

„S e ndube“ , respondis la nekonato, kondiĉe ke o n i ne e ltro v o s grenadon, kiu trapuŝos m ian ŝ ild o n .“

„ ĉ u v i opinias, ke tio estas e b la ? “ „ M i ne dubas p ri tio .“

„K ia m okazos tio ? “

„Jam hodiaŭ ĝ i estas e ltro v ita .“ „D e kiu ? “

„D e m i.“

„H o , m i nun scias. Se m i aĉetos Ia novan g re n a d o n , v i d iro s, ke v i posedas ankoraŭ iun p li fo rtik a n ŝ ild o n .“

„C e rte m i tio n fa ro s .“

„ A I d ia b lo !" e k k riis furioze la g e n e ra lo ; v i intencas e lra b i m ian landon kaj detrui ĝin. E stu m albenita kun v ia j e ltro v a ĵo j t “

72 _{H e in e : La p ilgrim ad o al Kevlar.}

fin c nc p c rc u ; m i o p in ia s , k c tutc cg a la cstas la rczu lta to , ĉu cn dek m in u to j v i vc n d a s v ia n la n d o n al m i kaj p ro tio m ize rig a s ka j detruas ĝ in , aŭ ĉu v ia la n d o estas detruata dc v ia j m a l- a m ik o j cb lc dum m ulte da ja ro j. S cd rig a rd u m in k ic l g e n io n de I’ h o m a ro , k iu atentigras v in , k c la p lim u lto dc 1’ h o m a ro s o p ira s pacon, kc m u lte g o da h o m o j p re tig a s la m ilito n ko n tra ŭ la m ilito , kc v i nc b czo n o s v ia jn a rm ilo jn k o n tra ŭ la g c n io dc I’

h o m a ro .“

P o s t tiu j v o rto j la fre m d u lo fo rla s is la m ilita n m in is te rio n .

L a p ilg rim ad o al K evlar

H e i n r i c h I.

ĉ e 1’ fen estro sta r is panjo. K u ŝis fll’ en a p a ti’. —

„Nu, lev iĝ u , m ia kara, V e n a s jen Ia p r o c e si’." BP ro m a lsa n o , p atrin eto, E n er g io e s ta s fo r;

P ro m ortinta m ia G re n jo T ro su fe r a s m ia k o r ’?

„A1 K evlaro ni p ilgrim u Kun preĝlibro, ro za ri’ ; V ian k oron ia s a n i g o s

Dia V irg u lin ’ Mari’.« — Jen ekflirtas la stan dardoj, P ie k a n ta s la ĥ o ra r’, — E1 K olonjo, urb* rejn lan d a M a rŝa s la pilgrimantar*. La patrino ĝ in s e k v a d a s , Kai la fllon g v id a s ŝ i ; A m baŭ ili k a n ta s ĥ o re : A1 vi g lo r o n , h o M ari’ ! — II. S a n k ta D ipatrino b rila s P len o rn a m e en K evlar’, C ar h od ia ŭ m a lsa n u lo i A m a s iĝ a s Ĉe I* altar’.

Jen v id iĝ a s artaj m e m b r o j: V a k sp ied o j, v a k s a m a n ’ ; ĉ i u p o rta s o ferd o n o n Laŭ la s p e c o d e 1’ m a lsa n * .. Kiu v a k sa n m an on d o n a s, Tuj s a n iĝ a s je la m a n ’ ; Kiu d o n a s v a k sp ie d o n , ŭ o j a s pri pieda san*. A1 Kevlar* k elk iu iris Lam e, kiu d a n c a s n u n ;

Multaj m o v a s nun la fingrojn’. Sim ilin tajn al harpun*.

D o, k a n d elo n p ren is panjo Kaj tra n sfo rm is ĝ in je k o r’ : „D onu ĝin al D ipatrino, — M a la p ero s la d o lo r ’.“ H e i n e. P r e n is li Ja v a k sa n koron, Iris ĝ e m e al altar’ ; Larm ’ elflu a s el o k u lo Kaj el k o ro la dekfar’ : „S an k ta V irgulin’ ĉiela, Kiu tro n a s su p er ter’,

Ho, aŭ sk u ltu kun fa v o ro M ian plendon pri sufer*.

„Mi kun mia panjo Io ĝ is E n K olonj’ ĉ e rejna o n d ’, K ie e s ta s la pleim ulto

Da preĝejoj en la m ond’. Kaj ap u d e lo ĝ is G renjo, Kiun m orto prenis for, — Mian k o ro n vi sa n ig u ,

« L iberigu de 1’ d o lo r ’.

M ian k oron resa n ig u , — En v e sp e r o , en m aten’

P r e ĝ o s mi kaj varm e p eto s Pri sa n ig a via ben*.“

III.

P a n jo kaj m a lsa n a fllo

E n ĉam b ret’ rip o zis jam, — Jen ĉ i e l a V irgu lin o

D o lĉ e v e n is, se n orn am ’. S i rig a rd a s la m a n sa n a n , Kaj m etinte al la k o r’

D e la fllo sia n m anon, Kun rideto p a s a s for. P a n jo ĉio n v id is s o n ĝ e ,

S e d p recize ĝ i s la fund’ — V e k iĝ in te ŝ i a ŭ sk u lta s:

Jen e k b o jis laŭte hund’. Kai la filo k u ŝ is pala, Lia v iv o e s tis for,

S u r la v a n g o j lu d a s m ilde La radioj d e 1’ aŭror’.

P a n jo in terplek tas m anojn S u b influo de I* v iz i’,

S ta n is la w Braun : AI la frafojt 73

A1 la fratoj.

H o karaj fratoj m iaj, K onataj, nekonataj

P ro k sim a j, m alp rok sim aj,

S e d — kiel — fratoj — fr a ta j: H o karaj fratoj miaj

E n tuta v a s ta m on d o, C u vin la sa n g in u n d a N e s u p e r v e r ŝis o n d o ? . . Dum tiuj pezaj jaroi,

Mi m alkvietan h a v is D em a n d o n su r la l ip o i : — C u o n d ’ vin ne fo r la v is ? C u — kiam p o lv a n nubon M o rg a ŭ a vent* d is b lo v o s — S o p ir a m ia k o ro A n k o ra ŭ vin r e t r o v o s ? . . Kaj kiam ĉ e s o s so r to La s a n g o n jam tributi. C u mi an k o ra ŭ p o v o s P len n o m b re vin sa lu ti ? . . H o karaj fratoj miaj,

M alĝojai e s tis jaroj: H om aro s a n g e p a g is P o r trom poj, por eraroj. H o karai fratoj miaj,

T eru ra e s tis tem p o ;

D o nun — p o st lo n g a vintro — R even u jam printem po!

H om aro kare p a g is En tiu s a n g a d r a ŝ o ; D o nun anraŭeniru

P r o g r e s ’ je unu p a ŝ o ! P o r k e en tiu m o n d o , Tentita nun kruele, F a d ĝ u jam pli b on e, Pli juste kaj pli hele.

P o r k e m alhelan om bron N e ĵetu efek tiv o

S u r nian puran ten d on En tiu n o v a v iv o .

H o karaj fratoi miaj, K onatai, n ek on ataj,

P ro k sim a j, m alp rok sim aj, S e d — kiel fratoj — fra ta j! H o karaj fratoi miaj

Sem itaj tra la tero,

N in ree v iv o v o k a s — La v iv o por T afero.

Nin ree v o k a s p en o ) P e r sista kaj se n la c a

P o r tiu ĉi E s to n to F eliĉa , h ela, p aca . . . P or tiu ĉi de k o ro i A1 koroj la a ta k o , Kun m an o en la m an o, Kun b a k o ĉ e la b rak o_t S ta n is ia w B ra u n . L6d£

E ervojo.

ŝ t a i a j k o r d o j s tre ĉ ita j tr a v as ta lando. T r a m ia k o ro .

o t a ia j k o r d o j atendas. V asta Jando aŭ sk u lta s. K o ro trem as.

74 O tto W o lfg a n g : N eligitaj p e n so j.

N e lig ita j p e n s o i.

De O t t o W o lfg a n g f.

L a m o n d o estas ro n d a k a j estu rig a rd a ta de ĉiuj fla n k o j ne n u r de unu fik s a v id p u n k to .

C iu o p in io estas — nepre — la m a lo de p ro g re so .

S ta to : g ru p o da nerespondigeblaj regantoj, k iu j rajta s a p lik i al am aso da re g a to j a g o jn , p ro k iu j la unuopa ŝtatano estus punara per severa m a llib e rig o .

P ose d aĵo estas nek ŝte la ĵo nek sankta.

E k z is ta s su fiĉo da ĉio p o r ĉiu. S ed s o c io , k iu p ro te k ta s m a rĉa n d u lo jn k a j estigas en m ize ro h on e stu lo jn , m eritas esti p ri- rabata laŭ e g a lig a justeco.

U nu fo jo n m i v o lu s a rig i ĉiujn m ilitk rip lu lo jn kaj prezenti ilin antaŭ kunveno de „ p a tr io to j“ , unu p o st la a lja , kie l ili ŝa n - celas en la k o v u ls io de sia j n e rv o fra g m e n to j Ia d ife k tita jn k ra - n io jn , k ie l ili batas al la ka va b ru sto per trem eganta p u g n o aŭ m a lfe rm a s s k a to lo n m ontrante en ĝ l sian elprenitan o k u lo n t

K aj ilia j m a lfo rtik a j la m b a sto n o j estu elpendigataj kva za ŭ „M e n e te k e I-a ĵo j“ , k ie l ra zista ŝ ild o a n ta ŭ la b o rs o !

T ia m m i dezirus v id i, ĉu a n ko ra ŭ e kzistus unu „h ie n o “ (fi- h o m o ), k iu k riu s : „ H u r a “ — — Esperantigis S t . M . , W ien

S u n rad ieto .

H ie ra ŭ ,

K ia m ĵu s /a suno estis su b irm ta, L a fa g a b a r' s in b an is E n v e rd o ra j o n d o j de vesperkrepusko, L a s tla s ta n S e n s p ira n S u n ra d ie to n m i k a p tis . S en p rip en se estis ĝ i ir in ta

E n r a rb a ro vojon n eko natan, N e re tro v is p iu a l s u n -p a trin o , S enheipe staris , P io ra n te p le n d is fe liĉ o n p e rd ita n . K a r a sunradieto, Ĉ ie /a lu m an im eto , H o venu en m ia n k o ro n , G i estas a l v i f a v o r a t

— Jen s u n rad ieto ek /o ĝ is en m ia k o ro . N u n m i k u n p o rta s ĝ ia jn z o rg o jn k a j d o lo ro jn . P eko m p e n ce ĝ i p ru n ta s a / m ia k o r ' sian lu m o n . K u n e nun v iv a s n i am b aŭ E e liĉ a j en m alfeliĉ o . S u n ra d ie to ja m volas n eniam fo r /a s i m in ; Ĉ a r n i am b aŭ

K o m p letig as unu la a lia n

Arto. 75

A rto .

La a r to d e I* b o s k a n o j.*)

La m odo ckzo tika , kiu depost ja ro j regas en la eŭropa ku ltu rm o n d o , prefere sin o k u p is p ri a rtp ro d u k to j de p o p o lo , k iu j (k ie l ekz. Ia insu la no j de S uda M a ro kaj la in d iĝ e n o j de 1’ o r i- g in a A m e rik o ) p ro sia in k lin o al geom etriaj fig u ro j kaj ku b ista j fo rm o j, m on tra s parencecon al la plej n o va j s tilo j de eŭropa deveno. Sed ekzistas inter Ia p rim itiv u lo j ankaŭ p o p o lo j, k iu j fa vo ra s puran n a t u r a l i s m o n kaj tia l konc. sian k u ltu rra n g o n estas kom pareblaj nur al la anoj de 1’ unua „ŝ to n e p o k o “ .

Jen ke lka j k la rig o j p ri la a rto de I' su d a frika j boskanoj la ŭ plej nova j esplo ro j.

K iel la hom o de 1’ unua ŝtonepoko, tiel ankaŭ la su d a frika b oska n o estas ĉ a s is to ; li vagas nom ade tra a rb a ro j kaj stepoj, L i a tin g a s altecon de ne p li o l 1,40 m etroj, havas fo rte k a v iĝ in ta n ve n tro n , s p ira lfo rm a jn harojn kaj m alaltajn la rĝ a jn o re lojn sen lobetoj. La boska n o j nuntempe preskaŭ fo rm o rtis ; la m oderna c iv iliz o p o s tu lis ilin k ie l v ik tim o n . O a r ili ne v o lis sin su b ig i al la b la n k u lo j kaj ankaŭ

ne v o lis k u ltu ri la teron, ili estis ekŝterm ataj kaj restis de ili preskaŭ nenio o l ilia a ltagrade p e rfe k tig ita arto. M an ĝ ad o , dorm a d o kaj trin k a d o estas la so la j bezonoj de tiu pigm ea p o p o lo , kiu, m alalta kaj fa c ilm o v a , p o v is sin kaŝi sur arboj aŭ sub fo lio j, — kiu ne k o n is laborum on je m etalo kaj ŝtatan ku n lig o n . '

La konstanta observado al ĉaseblaj bestoj k o n d u k is ilin al preciza, ekzakta rep ro d u kta d o de 1’ n a tu rfo rm o j. Ilia j s u rro k a j p e n tra ĵo j v id ig a s geniecon, fo rto n kaj klarecon konc. perceptadon ka j fo rm a d o n , k iu j ĉiam denove nin fo rte im presas. Ili h ava s m irin d a jn , lum ajn k o lo ro ĵn , ofte akre k o n tra s tig ita jn ; sed k e lk a fo je ilia j k o lo ro j ankaŭ tran sflu a s unu en la a lia n per nuancoj plej d e lika ta j. La b oskano pentras laŭrigarde. E s p lo ris to ra k o n ta s p ri sia v iz ito al ka ve rn o evidente fo rla s ita de la b o ska n o j p ro tim a konsterno. S u r la tero kuŝis ŝelo testuda de aparta speco, tre diferenca de la ceteraj. Je la m uro de 1’ ka ve rn o estis ĵu s pentrita re p ro d u kta jo de Ia sama besto, kun la sama s ig n o j kaj preskaŭ en la sam a sinteno, — do precize pentrita laŭ la v iv - anta m odelo. L a fa rb o j, d is fro tita j per g ra s o kaj s u rig ita j s u r la ro k o n per la m ano aŭ per osta bastoneto, devenis el la ĉ ir- kaŭaĵo. Ilia ko n se rviĝ e m o estas tre fo rta. O n i tro v is ekzem ple p e n tra ĵo jn en re g io n o j, kie la b o ska n o j e lm o rtis jam antaŭ 200 ja ro j.

A n k a ŭ scenojn p ri ĉasado re p ro d u k tis la b oska n o j, p lie k a fro jn , k iu j paŝtas b ru ta ro n , b la n ku lo jn , k iu j ko n d u ka s ĉe valojn, h o m o jn kun ĉ a s m o rtig ita j bestoj, Ieonojn, k iu j atakas h o m o jn , b oska n o jn , k iu j rabas b ru to jn de b u ro , scenojn p ri dancado k a j

a lia jn . — P er tia j re p ro d u kta ĵo j de g r u p o j la b o ska n o j a ltiĝ is

-76 Scienco.

super la ku ltu rŝtu p o n de 1’ unua ŝ to n e p o k o ; Ĉar la ekapero de I* h o m o sur pentraĵoj apartenas al e p o ko p li e vo lu in ta .

E sta s rim a rk in d e , ke ili observas bestojn p le j precize ka j ekzakle, sed a lip a rte ne v id ig a s kom prenon p o r la p li nobla fo rm a d o de I* kapo, p o r la esprim o de la in te le kto aŭ p o r la diferencoj in te r h o m o j. N u r r a s o j n ili d ife re n cig a s e vidente: la pigm ea p o p o lo de b oska n o j videble d is tin g iĝ a s de la a ltsta tu ra j k a fro j kun lo n g a j m em broj, aŭ de la b la n ku lo j. P re ĉizig o de 1’ v iz a ĝ o preskaŭ m alestas. Sed la sekseco tie, kiel ĉe ĉiuj p rim itiv u lo j, relief- ĝ a s krude kaj m alkaŝe. Sendube ĉiuj tiu j pentraĵoj e stiĝ is sen re lig ia fundam ento, — sole el s tilig e m o , k o m u n ik o ka j im ita d o . P la stika ĵo jn o n i preskaŭ ne tro v is Ĉe la b o ska n o j. Sed la pentraĵoj ĉiutem pe d is k u tig o s la g ra va n problem on, kiel p o p o lo apenaŭ e liĝ in ta el besta stato, kapablas p ro d u k ti tian a rto n , ke la a rto per tuta

fo rto ka j beleco sin m on tras e ĉ a n t a ŭ la k u l t u r o l

Ĉ u eble la a rto estas Ia kom enco de I' k u ltu ro kaj de I’ h o m a ro entute ? M u d je k e e w is .

Scienco.

S ig n o j d e M o rs e .

D c V. J a r o ŝ , M istek, C sl.

K e lka fo je okazas, ke iu e kvid a s a m iko n en granda m a l- p ro k s im o . V o lo n te li ekparolus al la a m iko , sed m alhelpas, ekzem ple, riv e ro aŭ in te rm o n ta ro ka j m ankas rim e d o p o r in te r- k o m p re n iĝ i je tiel granda distanco. P o r tiu celo li p o vu s uzi la s ig n o jn , kiujn jam delonge uzas te leg rafistoj, so ld a to j, s k o lto j k. a .: la s ig n o jn de M orse. P ri tiu j s ig n o j m i v o la s p a ro li en m ia a rtik o lo , kaj en la venonta num ero mi donos ŝ lo s ilo n p o r s ig n a li la m orsean s ig n a ro n per f l a g o aŭ m a n o aŭ p o r tiu j, k iu j ne p o va s v id i unu la alian, ekzem ple en a rbaro, in te r m o n to j per f a j f i l o .

S c ie n c o . 77

bastono.; sed nia celo estas, ke n i sciu uzi m orsean s ig n a ro n , k iu a p lik a s n u r p u n k f o j n ka j s t r e k o j n per la tuta a lfa b e to , p o r c ife ro j, in te rp u n k c io j k a j sp ecialaj ĉ ifro j.

L a s ig n o jn o n i fa ru ne tro rap ide , sed plej precize k a j kom preneble. O n i ĝuste paŭzu in te r du lite ro j. P u n kto daŭru ĝenerale unu sekundon, stre ko tri sekundojn. paŭzo tr i aŭ k v a r se kun d o jn . A k c e p ta n to respondu ĉiam , ĉu Ii ko m p re n is aŭ n e .

U zante f l a g o n , o n i s v in g u ĝ in tiel, ke ĝ i estu bone vid e b la . N o k te o n i uzu lu m o n anstataŭ fla g o . U zante f a j f i l o n , o n i atentu, ke ĝ i estu bone aŭdebla.

K iam la ta g lu m o m a lb o n iĝ a s , o n i p lira p id ig u Ia sin se kvo n de p u n kto j, ka j s tre k o j, kiam la lum o p lib o n iĝ a s , o n i m a lra p id ig u la sin s e k v o n .

P o r s ig n a li per f l a g o suflĉas preni b lankan p o ŝfu ko n ka j a llig i ĝ in al bastoneto (a lia k o lo ro , ekz. fla v a , verda blua ne estas bone vid e b la ).

V o la n te kom enci p erfla ga n in te rp a ro la d o n , o n i tenu la fla g o n super la k a p o ; tio s ig n ifa s , ke o n i v o la s s ig n a li.

V id a n te , ke iu same sta ra s kun super ka p o tenata fla g o , o n i s ig n a lu „ n k “ — ./.— . (Ia e kvo ko n ). La a kcep ta n to resp o nd u ,,n “ aŭ „ n n “ — ./— . L a fla g o n o n i s v in g u tiel, ke ĝ in bone v id u la a k c e p ta n to ; ia s in a la n to atentu je ve n to tiu ka ŭ ze ka j serĉu p o z ic io n fa vo ra n je vento.

P u n k t o n o n i s ig n a la s : per u n u fla g o , m ovante la 'fla g o n de super la kapo al la dekstra fla n k o ; per d u fla g o j (du per- s o n o j) : unu m o vu la fla g o n de super la k a p o dekstren, la a lia de super la ka p o m aldekstren, am baŭ m o vu la fla g o jn sam tem pe.

S t r e k o n o n i sig n a la s, m o va n te la fla g o n de m aldestra fla n k o super la kapon al d ekstra f la n k o ; se du p ersonoj s ig - nalas, o n i m o vu la fla g o jn de ekstera al in te rn a fla n k o , kie l ĉe Ia punkto.

S ig n a la n te nur per m a n o , o n i tenas ĝ in v e r t i k a l e super la ka po p o r s ig n a li p u n k t o n , ka j o n i etendas ĝ in h o r i z o n - t a l e fla n ke n p o r s ig n a li s t r e k o n . S ig n a la n fe per du manoj,. unu m ano etendita fla nke n s ig n ifa s p u n kto n , du m anoj eten* dita) am baŭflanken s ig n ifa s stre ko n .

S ig n a la n te per f a j f i l o o n i ekfajfu m a llo n g e p o r p u n kto kaj lo n g e p o r streko.

K om preneble, p o r in te rk o m p re n iĝ o o n i p o va s uzi iun a jn ŝ I o s i 1 o n. S ed p o r . la ĝeneraia uzado estas iiecese in te rk o n - senti p ri unu d ifin ita ŝ lo s ilo (sam e kie l ĉe lin g v o intern acia ). A n k a ŭ estas kom preneble kaj necese ke, k iu deziras io n signali,. tiu devas nepre ankaŭ s c ii kaj ko m p re n i la s ig n a r o n ; a lie estus tie l, k ie l ĉe m ultaj p ro fe s o ro j kaj p lib o n e sciu lo j koncerne E s p e r- a n to n : Ĉ iu pretendas p li bone s c ii p ri E s p e ra n lo o l la E sp e r- a n tis to j mem, eĉ ne lern in te nian lin g v o n , ja — eĉ ne teninte E sp. g ra m a tik o n en ia m ano. N e v a lo ra s v o rto j de p e rs o n o j,

78 _{S c ie n c o .}

E k p ro v u le rn i la m orsean sig n a ro n , k a j dum e ksku rso j v i ĝ u o s p le z u ro jn ! La lernado devas esti fa c ila k ie l lu d a ĵo ; ĝ i ne tro stre ĉu la cerbon, a lie v i perdos la paciencon antaŭ la fin le rn - ado. D ediĉante ĉiutage ke lka n tem pon, v i venos baldaŭ al la

celo. E k z e rc o fa ra s m ajstron.

P r i R a d iu m o .

K va n ka m la ra d iu m o estas tro v a ta en m ultaj lo k o j de la te ro (ekzem ple en B ohem ujo, P o rtu g a lu jo , A ŭ s tra lio ka j A n g lu jo , tam en L ls o n o estas la Ĉ efproduktanto de tiu ĉi stra n g a elem ento. L a ŭ fid in d a ta kso ĝ is nun en A m e rik o e n tra fik iĝ is p ro ksim u m e 150 g ra m o j da ra d iu m o , v a lo ra n ta i 20 m ilio n o jn da d o la io j. T iu am erika ra d iu m o enhavas 2 0 % da u ra n o k s id o kaj tro v iĝ a s sp o ra d e meze de ro k o j, el k iu j oni ĝ in e lig a s pere de d ia m a n t- b o r ilo j; ĝ i estas m ane disspecigata kaj tra n sp o rta ta per m uloj de la tro v e jo ĝ is fe rv o ja s ta c io tre m a lp ro ksim a . C a r la tro v e jo j ne kuŝas unu apud la a lia ka j p o r la la b o ru m a d o de unu k ilo da m in a ĵo bezoniĝas unu k ilo da a cid a ĵo , estus m ale kon o m ie la b o ru m i la m in a ĵo n tuj ĉe Ia tro ve jo . A I la m a lfa c ila ĵo j de 1* k o le k ta d o kaj tra n s p o rta d o de la m in a ĵo j a liĝ a s p lie a m p leksa j ĥem iaj p ro c e d o j; p ri tio o n i ekhavas im a g o n eksciante, ke 200 ĝ is 400 tunoj da m in a ĵo j estas la b o ru m o ta j, p o r g a jn i u n u g r a m o n da ra d iu m o .

Jen k o n ciza p ris k rib o de la g a jn a d o de 1’ ra d iu m o el ĝ ia j m in a ĵo j:

H um oro. 79

M a lg ra ŭ tio la ra d iu m o estas ĉefe uzata en la s a n ig a rto ; unuavice o n i kuracas per ĝ i kancerajn ulcerojn, sed ankaŭ o n i a p lik a s ĝ in , p o r fo rig i ve ru k o jn kaj denaskajn h aŭ tm a ku lo jn . D uavice o n i uzas ra d iu m a k tiv a jn m ateriojn p o r fa b rik i specialajn lu m ig ilo jn necesajn ekzem ple p o r lum antaj cife rp la to j, k o m u tilo j ktp.

Lastatem pe a m e rika j firm o j fa b rik a s ankaŭ tie ln o m a ta jn s p in ta ris k o p o jn , k iu j k o n s is ta s el' m alg ra n d a c ilin d ro kaj servas k ie l sciencaj a m u zilo j. S u r Ia fu n d o de T c ilin d ro tro v iĝ a s iom ete da ra d iu m o (va lo ra n ta eble V20- da cendo) in te rm ik s ita per z in k - s u lfid a j k ris ta lo j. R ig a rd a n te dum m a llu m o en la tubeton tra lenso fik s ita je la supra p a rto de 1’ c ilin d ro , o n i rim a rk a s m ultegon da etaj fa jre ro j. Se la z in k s u lfid o ne d etruiĝus io m p o st iom per la konstanta „ „b o m b a rd a d o “ fla nke de la ra d iu m ra d io j, la fu lm a d o ka j fa jre ra d o daŭrus 2500 ja ro jn , t. e., ĝ is la plena k o n - s u m iĝ o de 1* radium o.

R u t h e r f o r d e lk a lk u lis , ke unu g ra m o da ra d iu m o ĉ iu - sekunde elĵetas 140000 b ilio n o jn da parteloj. T io p ru va s, kio m a n , kva n te g o n da energio entenas la ra d iu m a to m o ! K iu z a .

H u m o ro .

I

Trafa resp on d o.

Juna, ne ko n a ta v e rk is to s c iig is la tre konatan ro m a n v e rk - isto n de teatraĵoj, la p li junan Dum as, ke li havas tre bonan ideon p ri teatraĵo, kaj ĉu D um as eble v o la s p a rto p re n i je la el- la b o ra d o de la te a tra ĵo kun li.

D um as re s k rib is k o le riĝ in te p ri tio , kio n li o p in iis a ro g a n te co : „ S in jo ro , k ie l v i p ova s perm esi al v i k u n ju g i ĉevalon kun azeno ? “

L a se kvin ta n ta gon D um as ric e v is jenan re s p o n d o n : „ S in - o ro , kie l v i p o va s perm esi al v i, m in n om i ĉ e v a lo ? "

Super.

A : „ M ia ĉefo devas aĉeti ĉiujare k v in b arelojn da in k o n u r p o r la p un kto j, ko m o j kaj s im ila j s ig n o j en la ko re sp o n d a d o de nia firrn o ."

B : „ T io s ig n ifa s nenion. M ia ĉefo ŝparas ĉiujare o k barelojn da in k o n ur p ro la fo rla s a d o de tiuj s ig n o j en la korespondado.**

P ro k io ?

„ C u v i ne v o la s a se ku rig i v in ko n tra ŭ ŝ te !o ? “

K ia l ? M i ŝufdas al m ia m a strin o jam p o r ses m onatoj la lupagon. S i jam atentas, ke neniu fo rp o rto s io n el m ia pose d a ĵo ."

R evido.

80 Enigrmoj.

K am parana ed ziĝfesto.

F re m d u lo : „D iru al m i, k ia l o n i tiom pafadas dum c d z iĝ a festo ? “

K a m p a ra n o : „K redeble kie l sig n o , ke jam kom enciĝis la

m a la m ik a ĵo j." f

.

.

La mallerta sorĉisto.

P a tro veturadas kun sia file to en v a g o n a ro ; Ia file to rigardas- tra Ia m alferm ita fenestro.

P a tro : „G a rd u v in , Ia vento fo rb lo v o s vian Ĉ apelonl“ La file to ne priatentas la adm onon.

P atro p ost kelka tem po: „G a rd u vin p ro la vento, alie via- Ĉapelo fo rflu g o s de v ia kapo.’*

La file to obstine plue elrigardas.

P a tro denove: „ C u m i ne d iris al v i? ĵen — la nova ĉapelo estas fo r.” (La p a tro mem estis per rapida ekkapto fo rp re n in ta ĝ in kaj tenas ĝin m alantaŭ sia dorso.)

La fileto ekploras.

P a tro : „N u , ne ploru, atentu: M i fa jfo s — ssst — jen la ĉapelo. reestas su r via kapo.“

La file to m irig ite : „H o , k ie l v i fa ris tio n , p a tro ? “

P a tro : .,Cu ne, m i povas sorĉi. Sed nun lasu m in, m i legos m ian g a ze to n ."

La file to p ost dek m in u to j: „P a tro . . . , patro, fa jfu , mi elĵetis m ia n ĉapelon, fajfu, p o r ke ĝ i revenu, la afero tro plaĉis al m il“

C u Ia patro ree fa jfis ?

La distrita profesoro.

S e rv is tin o anoncas: „ ĵu s sanega ideto n a skiĝ is al v i.“ P ro fe s o ro : „ P r o k io v i ne d ira s tio n al m ia e d z in o ? “

E n ig m o j.

M i ne estas flo ro , sed el flo ro j, m i ne estas fo lio , sed el fo lio j.

•ouoj>j

Kiam blovas v e n to , m i ne m ovas m in , sed kiam ĝ i ne blovas, m i m oviĝas. -onuiniuaA

K iu naskigas kun b a rb o ? OJdp>J K iu svin g a s flu g ilo jn . sed fo r- flu g i ne p o va s? oppnunuaA

E l la rusa lin g v o trad. B a z ilo A v e r in .

Solvoĵ.

S o lv o de la

S ila b -e n ig m o el la ju lia R evuo. DuKato E zO k o KiNo KuGlo f VoRtaro ireno N eS to ro A p O sirofo T aN isto UnU TuRo MiNuto O m B relo NiEnkam p D oR m oĉam bro A nG ora