130 L o u is M ercier: La k r isln a sk o d e la b o v o j.
La kristn asko d e la b o v o i.
P o re z ’a*) leg en d o , laŭ L o u is M ercier.
Dum la k ristn a sk a n o k to en la F o re z ’a lan d o , kiam Ia m astro j kaj se rv isto j foriris al la d iserv o , kiam la farm o su b la hurida g a rd o en d o rm iĝ as, silen ta kaj n ig ra en la m alhela o m bro, oni d ira s, ke tiam o k a z a s n o k to m eze en la b o v a s ta lo s tra n g a m irin d aĵo : m alrap id e sta riĝ in te sŭ r siaj nervaj kruroj su p e r la pajlo, s u r kiu d o rm a s ilia g ra n d a k orpo, la bovoj p er siaj okuloj, a n k o ra ŭ plenaj je dorm em o kaj nokto, v id a s ekaperi su p e r sia m an ĝ u jo tri glorplenajn estaĵojn, kies v izaĝ o j b rilas kiel aprila su n o rid an ta su r freŝa herbo. E s ta s Jesuo, M ario kaj Jozefo. La Dia infano b rile g a s ro zk o lo ra kaj nuda su r la b rak o j de s ia p atrin o , kiu s ta r a s b lan k a en lo n g a blua m antelo. Jozefo s u r s ia b a sto n o a p o g a s sian bonem an m an o n .
C a r en Betlehem li e stis iam rev arm ig ita de la helpem aj b o v o kaj azeno, Jesuo je ĉiu k ristn a sk o m alsu p ren v en as el Ia P a ra d iz o p o r viziti la bovojn, kiuj d o rm a s en la stab lo j. Tuj kiam ili rek o n is la noblan vizitanton, g ra n d a ĝojo in u n d a s iiian anim on, kaj fleksante m alrap id e sian frunton al la g ru n d o , ili a d o ra s la infanon p o rtitan de N ia S in jo rin o . P o ste ili p aro las. C a r Dio perm esis, ke dum ĉi tiu no k to ilia b a sa v o ĉ o alĝ u stiĝ u al hom aj vortoj, kaj la m allum a sp irito enferm ita en ilia k arn o
elv id iĝ as kaj e sp rim iĝ a s laŭ sim plaj frazoj.
Ili p a ro la s sim ple, ili ra k o n ta s sia n so rto n de sk lav o j sin - donaj al eterna peno, Ia laborplenajn tagojn, kiujn ili v iv a d a s su b la pikilo ofte tinkturita p er ilia s a n g o . Ili ra k o n ta s pri siaj laboroj, de kiuj la m ald an k em a h o m o ĝ u a s, pri la senfinaj sulkoj kavigitaj, p o r ke la tero donu la panon, kiun neniu el ili g u stu m o s, kaj pri la tro m aloftaj zorgoj, kiujn oni sa la jre d o n a s al il i !
La bovoj p a ro lis . . . Kaj Jesu o k a re s a s ilin. S u b Iia m an eto iliaj g ra n d e g a j korpoj trem etas. A m a larm o trem etas funde de iliaj okuloj, kiam silente la v o jaĝ an to j m alap eras. T iam , rek u ŝiĝ in te, la bovoj re d o rm a s kontente. Ilia vizio fin as en p a c a bela s o n ĝ o , kaj — kiel rem em oro al la m irindaĵo — m ilda lum o r e s ta s ĉirkaŭ ili.
. . . K am pulo, ne frapu ciajn b o v o jn ; ne jungu ilin al tro p e n ig a la b o ro t S e la g ru n d o e s ta s m alm ola aŭ la vojo k o teg a,
lasu ilin laŭ ilia p laĉo m alrapidi.
S e la su lk o e stis m alfacila p o r fari, atendu, ke ili sp ire g is an ta ŭ e k re la b o ri! P ro v u ilin protekti k o n traŭ la m uŝoj kaj tab an o j, sed precipe zo rg u , k e ĉe la m an ĝ u jo aŭ en la p aŝtejo ĉiam ili s a te m an ĝ u , ĉ a r Jesu o k ristn a sk e v en o s en cian stalon. C iaj bovoj al li p a ro lo s, kaj ne estu s vane, se ili m albenus cin kiel se n k o m p a ta n m astro n . La m alb o n trak to j pezantaj nejuste s u r ili v o k a s s u r niaj kam poj g rav ajn venĝojn. K am pulo, ne frapu ciajn bovojn, s e ci v o la s, ke Jesuo benu ciajn k a m p o jn ! O. O.
M. M ik a c : U nua elp arolo. 131
U n u a e lp a r o lo .
De M. M ika c.
Ili kutim e elirad is ek steru rb en en v erd an k a m p a ro n . A pud ili fluis riv ero , kiu k u n iĝ is kun flankaj b o rd o j tre silente m ur- m urante. S u r la alia flanko iom pli m alp ro k sim e b lan k u m is la dom etoj d e I’ v ilaĝ o so leca, kies fenestroj briletis en la sun- brilo . . . .
F oie ili ren k o n tis k n ab in o n rev en an tan de 1’ rivero. S i estis beltalia kaj viveca. Pri patruio bela kaj potenca, pri blua ĉielo su p e r la so rĉ a re g io n o ŝi k an iis.
Ilia k n ab eto Tudis en herbaĵo, sed aŭdinte. la k an to n fo rlasis la ludon ridetante.
„ P a —p a — tr u —j o . . penis la m izeruleto eibalbuti tiun v o rto n , kiu tiel betso n e v enis de la ruĝaj knabinaj Iipdj.
G ep atro j feliĉaj ek p lo ris . . . .
* * *
P a s is la jaroj . . . .
M aljunaj duopuloj rig a rd is la reg io n o n — m izeran, ruinig- itan, dezertan.
K am paro an ta ŭ e v erd a pro d e n se k re sk a h e rb a ĵo kaj flava pro m atu riĝ an ta tritiko estis detruita, g riza . . . La rivero tam en kiel an taŭ e kantetis, se d ĝi estis ru ĝ a pro s a n g o , kaj su r ĝia su p ra ĵo n a ĝ is hom aj k ad av ro j. De la estinta v ila ĝ o nur nigraj m uroj p o stre stis, de kiuj leviĝis fum o . . . .
Ili rem em o ris pri sia juneco. •
„H o feliĉo," plore kriis m aljunulo, „se lia unua elp aro lo e slu s estin ta h o m o !“
M aljunulino nur so p iris silente. —
* E1 kroata lin g v o Iradukis L. V. M a r ĉ i ĉ , S p lit.
E stis iam ro z o b d a .
D c M i l o r a d . J. M i t r o v i ĉ . *
Ĝ c patrino fllineto F lo r is kicl ta g o hcla,
Kaj junulon ŝ i ek a m is, — E s iis iam r o z o b cla.
S c d 1i c s ta s p ap ilio, Ĝin ig n o r is k orkruela, A1 alia am on d o n is, — E s tis iam ro zo b d a .
E n preĝej' e d z iĝ s o le n o , D is v a s tiĝ a s kant' m icla, S c d s in g u lta s s o n o r ilo , — E s tis iam ro zo b cla.
132 P ctk o T o d o r o v :
La Slosilisto d e p a ra d iz o .
E1 „Idilioj“ de P e t k o T o d o r o v .
S im ile al k an d elo estin g iĝ o n ta en so leco , ŝia vivo a p e n a ŭ lum etis en la dom o. Ĝ iuvespere, tuj kiam la knabinoj p e n d ig is akvoportilojn s u r siajn ŝultrojn, oni vidis ŝin sid a n ta su r la so jlo an taŭ la Iago, ŝajn e p o r aŭskulti en la d o rm ig an brueton de 1’ ondoj. M alrapide, k v azaŭ en so n ĝ o , dum tiuj vesperoj aŭtu n aj ĉio p a sin ta reviviĝis en ŝia m em oro. E n m izero kaj m alriĉeco ŝi ne ĝ u is junecon kaj ne povis ripozi eĉ dum la jaroj de 1’ m al- juneco. S ia edzo ŝin la sis kun a ro da infanoi, g ra d e unu m al- pli a ĝ a ol alia. N ek ŝi m an ĝ is sufiĉe, nek ŝi dorm is sufiĉe, dum ŝi ilin edukis . . . S ia plej a ĝ a filo, P etro, p len k resk is kaj tuj kiam li estis k a p a b la perlabori p an o n p o r si mem, a n k a ŭ li for- iris e k sfe rla n d e n ; do, ŝi ne p o v is ricevi helpon de li. Kaj kiam oni kom encis persekuti lin, ŝi ne h av is trankvilon pro la n eceso lin kaŝi kaj k o n stan te zo rg i p o r li. T io ne sufiĉis, kaj p aren co j kaj najbaroj, unu p o st alia, kunvenis en la drinkejo, p o r ŝin ri-
proĉi ĉiutage.
«M alprosperantan filon vi n a sk is" , d iris iuj.
„Li venis en la m ondon, p o r ribeli, renversi la re g ista ro n ,“ m allaŭdis aliaj.
P o r sin liberigi kaj p o r ke lia p atrino h avu trankvilon, li forkuris m alproksim en kaj ne rev en is plu. T am en unu p o st alia alvenis s c iig o j: laŭ unu oni p ersek u tis lin per ŝtonoj kaj p resk aŭ lin m o rtig is; laŭ alia k am p aran o j Iin ren k o n tis ie kiel v a g a n ta n m izerulon, — flne je 1’ noktom ezo m igranto, h a z a rd e veninta en la drinkejon, per terura sciig o rom pis ŝian koron. E n m a lp ro k - sim a Iando latina, reĝ an o j kaptis P etro n kaj kune„ kun ĉiuj liaj
k am arad o j krucum is lin viva. . . .
Kion ŝi kom prenis de I’ vivo, ne ĝuinte junecon, ne h avinte tra n k v ilo n ? — S i e k so p iris kaj direktis siajn rig ard o jn m alp ro k - sim en, ŝajn e aŭ sk u ltan te en la m urm ureton de I’ aŭtuno.
K nabinoj rev en is de. 1’ puto, m alproksim aj om broj ek a p e ris ĉirkaŭe, for el Jerusalem o tren iĝ is k a ra v a n o d a muloj, preta p o r lo n g a vojo, kaj ŝi enpensiĝinte su r la so jlo fo rg esis stariĝ i. Kaj pli ol unu el la karavanuloj haltis ĉe ŝi, su r la sojlo, p o r k o n so li ŝin m a lla ŭ te :
„Tiuj, kiuj dum lia v iv o lin p ersek u tis kaj m albenis, for- m ortis, eĉ rem em oro pri ili ne p o s tre s tis; kaj vian filon oni n o m is sanktulo, kaj Dio en la ĉielo donis al li la ŝlosilojn de T p a ra - dizo . . .“
La ŝ lo s ilis to d e paradizo. 135
o k u p as en la p arad izo tiel g rav an postenon, ankaŭ ŝi. ne re sto s fo rg esita . . . Iafoje ŝi eĉ deziris en pensoj, ke baldaŭ Dio prenu ŝian anim on, p o r ke ŝi pli frue kuniĝu kun sia filo . . .
S ed dum vintra nokto, sentante, ke p ro k sim iĝ as ŝia lasta h o ro , kaj rnalvarm eto de m orto ekram pis su r ŝia korpo, ŝi de- n ove ekam is la terajn turm entojn kaj, farinte k rucosignon, ek- p reĝ is — ke Dio plilongigu ŝiajn tagojn, alm enaŭ ĝ is pasko. L onge ŝi trem adis; longe ŝi b arak tis p o r konservi la vivon en siaj sekiĝintai m uskoloj, sed ĉiuj penoj estis vanaj. Ĉ e m alhela
k rep u sk iĝ o , ŝi sin trovis an taŭ la p o rd eg o de 1’ paradizo.
A nkoraŭ brilis la plenluno, su r la ĉielo klinis siajn kapojn dorm em aj steletoj, kun voĉo m allaŭtiĝanta la torento m urm uretis preter la paradizaj muroj.
Si aŭskultis.
— O ni profunde dorm as, sed li p ard o n u : rtii ne p o v a s atendi ĝ is tag iĝ o . . . Mi lin v ek o s! — Kaj ŝi ekfrapis su r la p o rdegon.
N erevekeble d o rm as la senpekuloj. N enio v ek as ilin el ilia tran k v ilo . — ŝ i ĉirkaŭturnetis sin tien kaj aliflan k en : neniu re- s p o n d a s. Kaj ŝi eĉ pli forte ekfrapis.
„He, kia trudem a g a s to v en ist Kial li fra p a s ? S a jn a s, ke li ne p o v a s plu iomete atendi . . .“ Leviĝis fine S a n k ta Pefro kaj frotis siajn dorm em ajn okulojn.
„Kiu deziras eniri je tiu te m p o ? “ Li enigis la ŝlosilon en la p o rd eg an seru ro n :
„Ne koleru, P etro! E s ta s mi, mi ... . C u vi ne re k o n a s m in ? Via p atrin o ! . . .“ ekstere ŝi diris spireginte.
„C u vi, p a trin o ? " La san k tu lo kuntiris la brovojn kaj haltis su r sia loko senm ove. E kbrulis fajro el li, kvazaŭ ek b ro g an te lian volon. S e d li kolektis sian viran forton. Kio do, se tio e sta s lia patrino ? Dio lin ja faris g ard isto de I’ p aradizo, p o r ke li indulgu nek parencojn, nek proksim ulojnt
„M ankas loko ĉe D io !“ li resp o n d is m allaŭte.
„K io n ? C u m an k as loko por m i? “ ekm iris la patrino, ne
fidante al siaj oreloj. x
„Kion vi faras surtere, tion vi tro v o s an k aŭ en la ĉielo! T reeg e vi kolerigis Dion. Kiom da mizeruloj vi forpelis de la pordo, kiom da proksim uloj vi forsendis — nenio in stig is vian koron helpi al malriĉuloj . . .“
„C u an k aŭ ĉi tie vi kom encis pri Ia m alriĉu ld j!?“ S i inter- ro m p is lin, kaj m alĝojo sufokis ŝian gorĝon.
134 P ctk o T o d o r o v :
„Ĉ u tio c sta s miaj pezaj pekoj, p ro kiuj vi ne v o la s enlasi m in ? “ ŝi p a ŝ is antaŭen kaj m etis siajn m anojn su r la bru sto n , unu su r alian. „Mi opiniis, kc ĉ a r Dio vin lasis ĉc tia p o sten o , alm enaŭ vi p lisa ĝ iĝ is kaj tam en jen . . . C iam la sa m a ! . . . — Vi kom encis citi miajn pekojn . . . C u vi edukis unu infanon, ĉu vi restis dom e, p o r scii, kiel ed u k iĝ as kaj p len k resk as etaj in fa n o j? . . . C u vi venis eĉ nur unufoje, p o r alporti ligneron, aŭ iel an stataŭ ig i miajn m anojn . . . ? C u re stis al mi, ŝa rĝ ita per sinokupoj, tem po p o r ekpensi iom ete pri m ia a n im o t? Kiam vi, vagem ulo, estis forkurinta, kiu endom igis vin, kiu ree sin pendigis al m ia k o lo ? Vi fordonis ĉem izon de 1’ p ro p ra d o rso al aliaj, — ĉar mi ŝp in is ĝin kaj v estis vin. — S e d ĉu mi aŭ d is ap ro b an diron de vi su r la te ro ? Kaj nun en la ĉielo mi klopodu argum enti . . .? S e vi ne e n la sa s min, mi ne p e to s! Mi e s ta s h ard ita k ontraŭ suferoj." — S v in g a n te la m anon ŝi ekiris so la al la m allum a n o k to de Ia infero, kiu bolegis tie.
P etro re stis k onsternita su r sia Ioko. — C u an kaŭ ĉi tie Dio p re p a ra s terurajn tentojn p o r li? — Li ŝ a n ĝ is iom ete sian lokon kaj fleksis siajn krurojn, p o r sidiĝi en la larĝ an niĉon enigitan interne en la m uro apud la p o rd eg o . Li ap en aŭ me- m o ras sian patron, kiam per ŝip o li lin kon d u k is observi fiŝ- kaptilojn. La p atrin o lin nutris kaj edukis kaj ĉiam esp eris, ke Ii altkreskinte h elpos al la malpli aĝ aj gefratoj. Kaj kiam foje li rip aris la p atran ŝipon, kiam li diris, ke li d a ŭ rig o s lian m etion, ĉiuj pleniĝis de ĝojo. T am en tiam la Instruanto venis en la vilaĝon kaj kom encis fari m iraklojn. P o stiris lin junaj kaj m al- junaj hom oj. O feris sin an k aŭ l i : ĉ a r en Li estis la vero kaj Ia lumo.
„Mi an k aŭ mortos,** diris ŝia patrino. „C u vi opinias, ke tiv m ondo e ŝ ta s tiom k a ra al mi ? Ŝ e tem us nur pri Ia m ortado t S e d je n : al kiu lasi tiujn infanojn, kiu iom ete z o rg o s pri ili ? “
P etro m alatentis tion. Li ekiris prediki la p arolon de la In- stru an to kaj pro tio li suferis ĉie riproĉojn kaj m izeron. Kiomfoje li revenis nuda, m alsata, al sia p atrin o ! Kaj ŝi, vidinte Iin tie kom patinda, ekploris kai denove lin enhejm igis. Tiam lia k o ro m oliĝis, li ek b ed aŭ ris sian patrinon kaj multfoje li ekdeziris resti dom e. S ed la Instruanto ja ofte d iris: „Kiu a m a s siajn gepatrojn, ne s e k v u m in . . . "
F ru a m atena aŭ ro ro pu rig is la ĉielon. lln u p o st alia, blindaj kaj lam aj, senfortaj kaj palaj, ekiris sin lavi en la torento, k a re s- an ta la apudbordajn florojn de I’ p arad izo , kiu k aŝe fortrenis iliajn karesojn m alsupren. Jen a ŭ d iĝ is an k aŭ pia p reĝ o m atena, de tie ĉi kaj de tie ap eris la kredantoj, kaj ĉiuj m iris, ne p ovante kom preni, kio konfuzis la sanktulon, ĉ a r li klinis sian kapon kiel pekulo.
La ŝ lo s ilis to de paradizo. 135
S cd ekĝem is profunde P etro, levante la kapon — se Dio vin a llasis ĉi tien, se ĉiuj vin k o n as kaĵ s c ia s pri vi, kaj nur tiam vi sen tas, ke vi estas p e k a ?
Li m allevis Ia okulojn, ŝajne, p o r kaŝi ĉion en si, kaj p o r ne konfuzi ia spiriton de V benitoj. Ciuj ĉirkaŭe reciproke ek- rig a rd is unu ia alian, levis la ŝultrojn, kaj neniu ion kom prenis.
„Mi fo rsen d is m ian patrinon tiun nokton de la p arad iza p o rd o . . .“ Li ne p o v is venki sin mem kaj aldonis m editinte: „Dum sia tuta vivo por mi ŝi k lo p o d is kaj filtris siajn okulojn, p o r ke mi estu tie ĉi, kaj ŝi . . .“
S e d dum li finis sian parolon, antaŭ li ap eris nuda cigan- ino. kaj form etis sian m a n te lo n :
„Mi vin instruos, S a n k ta P etro. A tendut Vian patrinon mi iam p eteg is donaci al mi tiun ĉi m antelon: Jen ĝi e s ta s ,“ ŝi diris, „mi h a v a s filon m igrantan frem dlande, — p ro lia sa n o — prenu ĝin. Nun vi prenu ĝin kaj iru por eltreni ŝin el la infero. S e ĝi ne estis al ŝi kara, kiam ŝi ĝin al mi donis, ĝi ne d isŝiriĝ o s . . .“
Kaj Ia sanktulo prenis la m antelon kaj ekiris al la infero. Tie jam de m alproksim e reso n ad is laŭtaj paroladoj de sorĉistoj kaj maljunuloj, m alkvietaj disputoj bolis inter instruistoj kaj s a ĝ - uloj kaj sufokiĝintaj krioj aŭ d iĝ is inter la so n o ro de hakiloj kaj glavoj . . . £1 buig-ara lin g v o tradukis S i lv e s tr i e v ,
■ ek sleŭ ten an t-k olon elo, S u m en.
T ranse.
S u r o n d o m ola b alan ce dancanta Mi k u ŝo s ĉion fo rg e si jam preta, Kaj ia d o lĉa sen esp era kanto,
De I’ ondaj piaŭdoj kaprice ritmata, Per litaniaj p reĝ a s m odulaĵoj.
L ulas lulilaj m ildvoĉai ek ĝem oj, S o n a j ektrem oj, ritmaj hezitadoj, De 1’ litanio preĝata sur m aro.
Ie en m on d o restis mia sorto. Tre m alproksim en de ĝ i mi foriris. Kaj ne b edaŭ ras mi, ke tiel e sta s, Ke mi fariĝis sen so rta , senhejm a, Kiel la o n d o de la o cea n o ,
Kiel la o n d o b alan ce dancanta,
Kiu p o se d a s nek hejm on, nek am on, Kiu se n c e le v a g a s tra sen lim o
De 1’ o c e a n o lazura. —
Kaj en anim o, kiel en ondaro, S o n a j ektremoj, ritmai hezitadoj, L ulas Iulilaj m ildvoĉaj ekgem oj, Per litaniaj p reĝ a s m odulaĵoj
De 1’ ondaj plaŭdoj kaprica ritmado, Kaj ia d o lĉa se n e sp er a kanto.
S u r o c e a n o de m ia anim o
Mi k u ŝa s, ĉion fo r g e si jam preta,
136 Ritka D e-K a p rev eliĉ: La lastaŭtun a krep u sk o.
La lastaŭtuna k re p u s k o .
(P oem eto en prozo.)
O raj fajreroj ekbrilis en la aŭtunaj vespernuboj, ekbrilis kaj m alrap id e e slin g iĝ is . . . Kaj la p ala ta g o aliform iĝis je m al- k lara k rep u sk o . . . lastaŭtuna k rep u sk o . . . K vazaŭ g ra n d a m orte-vundita birdo senforte m allevis teren siajn cindrokolorajn flugilojn . . . k v azaŭ so p ira n ta b ird o per larĝaj m allum aj flugiloj ektuŝis m ian k o ro n . . .
S en m o v e s ta ra s la nigraj arboj, senbrue e ten d iĝ as la nudaj branĉoj, falas kun arĝ e n ta so n o la m alfruiĝintaj folioj . . . S e n s o n e ĝem ante falas ies m ortantaj revoj . . . Ĉ u vi a ŭ d a s, kiel m o rta s ili dum silento de la k rep u sk o . . . la lastaŭ tu n a k re p u s k o ? . . . C u vi a ŭ d a s ? ! . . .
D ensa nebulo, k v azaŭ blueta m ortotuko, en v o lv as potence Ia m alv arm iĝ an tan naturon . . . en v o lv as m ian sen to n . . . M o rg aŭ m alpezaj neĝeroj te k sa s blankan tap iŝo n . . . S e n - k o m p ata g lacia tav o lo k o v ro s la tom bon de 1* aŭtuno . . . la tom bon de m ia s o n ĝ o . . .
Pli kaj pli m allum e fa riĝ a s su p er la tero . . . K vazaŭ g ra n d a m orte-vundita birdo, ad iaŭ an te la vivon, senforte m al- lev as siajn larĝajn, cindrokolorajn flugilojn . . . A d iaŭ an te la so rĉ a n fabelon, pli kaj pli m alrapide b a tiĝ a s m ia k o ro dum la lastaŭ tu n a k rep u sk o . . . O rig in a le v e rk is P if k a D e - K a p r e ie v iĉ , T iflis.
i
A1 mi ŝa jn a s .
A1 e b r iu lin o d e r e v o j. A1 mi ŝa jn a s, ke hieraŭ N o k to m ezo ĵu s e k s o n is , Kiam ni du su b en iris A1 la m aro murmuranta, Kiun b o n e ni du k o n is. Luno bela nin o b s e r v is D e 1' ĉ ie lo kaj ĝ i rid is; S teltrem eto al b o a toKaj al m ara m urm urado A llo g a n te nin du g v id is.
Vi per m ano delikata V iolonajn kordojn tu ŝis D olĉan kanton e k lu d a n te ; Mi boaton la m alpezan En sp e g u lo n m aran p u ŝis. P o s te laca kapo via
Per m oletai velurharoj M ian kapon ek tu ŝetis:
Ĉ e s is v ia m uzikado, B tilis niaj okulparoj. Vi sile n tis lo n g e , m ute,
Kaj mi la s is fine rem on. R igardante u n iv erso n Ni er> koro se n tis klare N ek on atan d olĉan prem on.
F. S o lo g u b : F abeletoj. 137
F a b e le to i.
De F. S o 1 o g u b.
G u to k a l p o lv e r e to .
9
G uto falis en pluvon, polvero kuŝis su r Ia tero.
La gu to volis kuniĝi kun estaĵo m alm ola, la n a ĝ a d o en libero tedis ĝin.
<ji kuniĝis kun Ia polvero, — kaj sin k u ŝig is su r la teron fariĝ an te p e c e t o d a k o t o .
L a m p o k a j a lu m e to . S u r tablo sta ris lam po.
O ni dem etis de ĝi la Iam povitron; la lam po ekvidis alum eton kaj d iris:
„M aIproksim iĝu, vi etaĵo, mi e sta s d an ĝ era, mi b ald aŭ ek- brulos. Mi e sta s . bruligata ĉiuvespere, — sen mi oni ne p o v a s labori vespere."
„C iuvespere 1“ diris la alum eto, „ĉiuvespere ekbruli, — tio e s ta s te ru ra !“
„Kial d o ? “ dem andis la Iampo.
„N ur unufoje oni p o v a s am it* diris la alum eto, ek b ru lis, — kaj m ortis.
La e s to n to j.
N eniu sc ia s, kio esto s. t
S e d ek zistas loko, kie la esto n teco iĝ a s videbla fra la d iafan a tek saĵo de I’ ’ deziro. T io e sta s la lo k o , kie rip o zas la n e jam naskitoj.
Tie e sta s agrable, trankvile, senbrue. N e e sta s m alĝojo, kaj a n sta ta ŭ la a e ro e s ta s d isv erŝita atm o sfero de p u ra ĝojo, en kiu facile sp ira s la nenaskitoj.
Kaj neniu fo riras el tiu ĉi lando, ĝ is kiam li volos.
Tie estis k v a r anim oj, kiuj volis n ask iĝ i je Ia sa n ia m om ento s u r nia tero.
Kaj en m alpeza nebulo de deziroj m o n triĝ is al ili niaj k v ar elem entoj.
Kaj diris unu el la e s to n to j:
„Mi a m a s la teron, la m olan, varm an, so lid a n .“ Kai la d u a :
„Mi a m a s la akvon, ĉiam faiantan, m alvarm an, klaran.** Kaj la tria:
„Mi a m a s Ia fajron, la g ajan , lum an, p u rig a n .“ Kaj Ia k v a r a :
„Mi a m a s la aeron, ĉie d isv a stig a n ta n la facilan aero n de F v iv o .“
Iliaj deziroj plenum iĝis.
138 G. G uatteri:
La dua v crŝis larm ojn kiel akvon kaj fine d ro n ig is sin . La tria m ortbrulis en brulanta dom o.
Kaj la kvaran oni pendum is.
Senkulpaj, puraj elementoj . . . M alsaĝ eco de la dezirantoj. Ho, dolĉa loko de neesto, kial Ia Volo forkondukis ilin de tie t E1 rusa lin g v o tradukis L. H a rla m b , Ismail.
La azen o kiu kap ab lis m a lla b o ri.
(O rienta fabelo, laŭ G. G u a tte r i en „Scena Illustrata**.)
R h am as-S alah estis b rav a kam pulo de A in-Sefra (Alĝerio). Li ne estis tre riĉa, sed p o sed is belan kam pon ĉirkaŭitan p e r arbetoj, nur unu kabanon el seka argilo kaj plugilon, boveton, azenon, kiuj per sia laboro helpadis al Ii. Li k o ntentiĝis pri sia sta to eĉ opiniante, ke li e sta s feliĉa, kaj pro tio li ĉiutage ben- a d is la san k tan nom on de Allah, kies protekton li alvokis p o r sia familio kai sia m algranda bienaro.
S ed jen iutage — iun m albenan tagon, ho ve! — Si-O m ar» lia azeneto, kiu estis tiel rapidega kaj inteligenta, m arŝin te
longtem pe sub la sunradioj, trinkadis avide g ran d an kvanton da akvo, kaj ĝ ia blanka ventro rondeta ŝvelis, ŝvelis superm ezure. Kaj jam ne povante subteni sin per siaj piedoj, la azeno k u ŝiĝ is teren, rig ard is m alĝoje R h am as-S alah ’on kaj la trankvilan boveton kun pensem aj okuloj kaj redonis sian m alg ran d an spiriton al Allah, kiu tuj ekspedis ĝin al la m ahom eta P arad izo , pro tio ke
S i-O m ar estis vere bona azeneto.
N ecese do R h am as-S alah , longe priplorinte la kunulon de sia laboro, iris al la bestvendejo p o r aĉeti al ĝi posteulon. S e d li v a n e serĉad is en la p opolam aso de araboj kaj kabiloj, alkur- intaj por vendi siajn diversajn k o m ercajo jn : ii ne trovis sian negocon. Tiam li pensis, konfidi sian ĉagrenon al sia barbiro, tiu „em inentulo“, kiu skrupule razad is al li la harojn, nur lasante hartufon, per kiu M ahom eto ekkaptos lin p o r lin transporti en
la juĝodecida tag o al sia P aradizo.
B arbiro esta s en la orientlandoj sciencem a h o m o : li ra z a s la barbon, to n d as la harojn, „san g eltiras ka i la k sig a s“ la klient- ojn, inform as ilin pri Ĉinj babilajoj, kiuj ro n d iras tra la v ila ĝ o ; ra k o n ta s inter razad o kaj tondado faktetojn kaj faktaĉojn de siaj proksim uloj; li tute sc ia s la prezojn de 1’ tritiko, lano, kafo, kam eloj, ŝafoviroj. Li estas, konklude, inform a puto, sam e kiel liaj kolegoj okcidentaj.
La barbiro ne k aŝis al R h am as-S alah , kiu faris la apologion de sia m ortinto, la m alfacilecon trovi alian vivantan azenon, kiu plene kontentigus lin.
La a zen o kiu kap ab lis m allabori. X 139 T ie e sfa s multaj, kiuj rev en is el la milito, kie ili jam p o rtis su r la d o rso m uniciojn kaj arm ilojn de la soldatoj kaj tiun sp eco n de pafilo tripieda, kiu se m a s kugletojn kiel hajlerojn. La milito certe facilm ovigis ilin. Iru do al la k a z e rn o : vi tro v o s Iaŭplaĉan n eg o co n 1“
R h a m a s-S a la h tion ne dirigis al si dufoje, kaj, alv o k in te la benon de Allah kaj de I' profeto su r la indan b arb iro n kaj ties fam ilion, li kuris al la kazerno de la m itrajlistoj, kie p er m al- multe da m ono li aĉetis belan azeneton, kiun li k o n d u k is hejm en.
O urida, la filino de 1* kam pulo, estis ra v a ta ekvidante la ak iraĵo n de sia patro. S i d iris ke oni d e v a s nom i ĝin S i-S lim a n kiel la Kadi*on, kiun la azen o sim ilas ferm ante la okulojn. Kaj ŝi tuj alk o n d u k is ĝin apud la boveton.
L a . m o rg aŭ an m atenon R h a m a s-S a la h jungis la boveton al Ia plugilo kaj lab o rig is al ĝi k am p o p arto n . Kaj tiel estis dum kelkaj tagoj. S e d iun ta g o n , en kiu pli- ol kutim e esfis forta kaj lacig a v a im o , la boveto reeniris m elankolie en la stalo n kaj kon- fideltcis al S i-S lim an , ke ĝi se n tiĝ a s m ortem e laca.
„Kial ci ne r ip o z a s ? “ d iris al ĝi la azeneto.
„Mi bone ripozus. S e d ĉu ci opinias, ke nia b o n a m a stro (kiun AUah k o n serv u !) la su s min en la stalo s e n la b o re ? "
„C u nur tio n ? Ja oni vidas, ke ci neniam estis ĉe la so l- datoj kiel m i ; p ro tio ci ne lern is m allab o ri.“
„M aIlab o ri? S e ci su k c e so s iernigi al mi, kiel oni m al- lab o ras, mi volonte p e n o s tion fari.“
„T re sim p le,“ diris la azeno, kiu sciis sia n aferon. „M orgaŭ m atene, kiam v en o s la m a stro p o r jungi cin, ŝajn ig u , ke ci e ŝta s m a lsa n a kaj ke ci ne p o v a s stariĝ i. S e li d ev ig o s cin stariĝ i, lam u !“ —
L a b o v o d a n k is, sian k am arad o n kaj la alian ta g o n faris, kiel estis al ĝi konsilite. ' <ji ludis sian rolon tiel bone, ke la v ila ĝ a n o ne k u ra ĝ is laborigi ĝin kaj lasis ĝin p ace en la sta lo .
S e d jen ium atene R h a m a s-S a la h , eniram e la stalo n kune kun sia filino, d iris al ŝ i : „O urida, ĉu ne ŝ a jn a s al vi, ke mi fa ra s m aib o n e ne uzante la azeneton po r p lu g i? “
Kaj tiel dirante, li elirigis la azen o n kaj aljungis ĝin. L ab o r- inte Ia tutan tag o n , la azen eto rev en is v esp ere ne su b ten an te sin pro laceco. Ka) dum kelkaj tag o j e stis tiel. S e d iu v esp ere Ia azen o , kiu kom encis enui pri tia Iaboro m alp ro p o rcia je siaj fortoj, d iris al la b o v o : „M ia am iko, mi tim as, ke ci fin iĝ o s m albone. Mi a ŭ d is la m astro n d iran ta al sia filin o : Jen tiu b ovo tute lam iĝis, kaj ĝi jam ne ta ŭ g a s p o r lab o ri. K om pense ĝi g r a s iĝ is ; tial mi k o n d u k o s ĝin al la b u ĉisto .“/
Tiuj vortoj estis tre m alag rab laj al la b o v e to ; tam en ĝi diris nenion. S e d kiam 'la se k v a n ta n ta g o n la m astro eniris, ĝi rap id e s ta riĝ is kaj iris renkonte al li po r vidigi, ke ĝi ne la m a s plu.
140 G. F. H .:
dc nun m alm obilizita, streĉad is la piedegojn pro ĝojo, p ensante pri Ia ruzo, kiun ĝi estis ludinta al sia kunuio.
S e d sam tem pe jen aŭ d iĝ is la tre dolĉa v o ĉo de O urida, kiu diris al sia p a tro : „P atro mia, kial vi ne ju n g a s apud la b o v o an k aŭ la a z e n o n ? Dum la ĵus pasintaj tagoj S i-S lim an pruvis, ke ĝi bone k ap ab las labori, kaj mi k red as, ke kunigante la du bestojn al Ia plugilo, la sulkon ni fa ro s pli profunde kaj la la-
b o ro n pli rap id e.“
Tiufoje la vortoj estis m alagrablaj al la azeno. Sim ile o k a z a s h o d iaŭ al tiuj, kiuj hieraŭ konsilis malice.
El iiala lin g v o tradukis Z7. C ea a rin i.
N aciai m e ro i k a i k u tim o i
d e Stockholm ai la b o ris to i.
M oro, kiu dum la lastaj jaroj d isv astiĝ is pli kaj pli en nia lando, ne malplej en S tockholm , e sta s tiu: fari n o v j a r a n m a l d o r m o n . La Iiber-religiuloj ĝenerale se k v a s Ia kutim on atendi en siaj diservdom oj kaj kunvenejoj je piaĵoj, k an tad o kaj p reĝ o la noktom ezon, kiu form as la limon inter la p asin ta jaro kaj la venonta. N ur unufoje la p a stra ro de nia ŝtateklezio a liĝ is al tiu m oro, kaj tio o k azis ĉe la fino de la lasta jarcen to ; tiam la paroĥanoj estis vokitaj en siajn preĝejojn p o r fari n o vjaran m aldorm on. A nkaŭ diversaj profanaj societoj h a v a s la kutim on a ra n ĝ i pli-m alpli festajn kunvenojn po r soleni la jarfinon.
Llnua kiel la alia tam en o k a z a s interne de la k v ar dom o- muroj, sub altaj tem plaj arkaĵoj, en v astaj kunvenaj haloj aŭ en sufokaj festĉam broj. C e neniu el tiuj okazoj 1a novjara m al- ■dormo p o v as pretendi iun ap arte svedan aŭ alilandan karakteron.
En unu loko de nia lando la novjara m aldorm o tam en al- p o rta s hum oron, kiu rajte p o v a s esti nom ata nacia. A nkaŭ la ĉirkaŭaĵo, kie la m aldorm o o k azas, p o rtas tute svedan karakteron, sim ile kiel la celo de la tuta fondaĵo en la loko priparolata e sta s doni por m ontro kaj inform o de nunaj kaj estontaj generacioj la atestojn pri m oroj, kutimoj kaj v iv ad o de la sv ed a popolo en 'festaj kaj laboraj tagoj. Tiu loko e sta s en D j u r g a r d e n ( = B esto ĝ ard en o ) apud la ĉefurbo de S v ĉd u jo kaj e sta s konata en la tuta regno kaj ankaŭ m alproksim e en fremdaj landoj sub la nom o S k a n s e n ( = Rem paro), la g ran d io za p atrio ta kreaĵo de la m ortinta d o k to ro A r t u r H a s e l i u s .
N a cia i m oroi kaj kutim oj de S to ck h o lm a j laboristoj. 141
verdaĵoj kaj la deklivoj de la v a sta teritorio k u ŝ a s dum la nov- jara an taŭ v esp ero blanka k o v ro el neĝo, en kiu la som eraj vojoj nun e sta s m alferm ataj per neĝoplugilo kaj p er ŝoveliloj p o r la pli kaj pli densiĝantaj am asoj da v iz ita n to j: m aljunuloj kaj maljunulinoj, viroj, virinoj kaj infanoj.
De su r la alta m ontplato, precipe de la parto, kiu e s ta s nom ata S o 11 i d e n (^= Sundeklivo), la ĉefurbo ŝ a jn a s etendiĝi sub niaj piedoj, kaj kontraŭ la malhele blua fundaĵo de Ia su r- sem ita je steloj ĉielo de la vintram eza nokto d e se g n a s sin la konturoj de la reĝ a palaco, de la preĝejturoj, turpintoj kaj tegm entaj konturoj de la altaj dom oj, dum longaj vicoj da g a s - lanternoj sig n u m as la stratajn trairojn inter la dom vicoj, de kiuj b rilas tie ĉi kaj tie lum igitaj fenestroj.
S e d pri la vivado kaj d isp u tad o , pri la m alkvieto kaj klopodo, — kiuj tie m alsupre b ru a d a s antaŭen kiel en k o n stan te fluanta rivero, h altig ata je sia k u rad o de n ed aŭ ra refluo nur dum ia unuaj horoj de Ia ta g o — oni tie ĉi su p re apenaŭ h a v a s pli ol supozeton. S e d an k aŭ ĝin oni v o la s forpeli, ĉ a r tie ĉi supre — jes, ĉu iu svedo, kiam ajn li v en as tien ĉi supren, p o v a s ne senti sin k u n ap arten a kaj re sp o n d a al tiu sv e d a popolo, kiu kun virto kaj bonaj m oroj, kun kontentem a anim o lo ĝ is en dom etoj, sim plaj kiel la tie ĉi k o n serv ataj, kun pinoi, abioj kaj betuloj kiel g ard o , kaj kiu v iv is m odestan se d lab o rem an vivon ĉe
riveroj, su r m ontoj, en v a lo j? j
Tie ĉi su p re — en ĉirkaŭaĵo de vera antikve sv e d a k arak - tero kaj en la e n so rĉ a Iumo de brulkrakantaj gudrobareloj, de fum iĝantaj torĉoj kaj de brulantaj gardfajroj — oni ne p o v as ne esti k ap tata de m irinda sento. O ni ne p o v a s ne senti sia n koron v arm iĝ an ta je fleraj patriotaj m em oraĵoj, kiuj tie ĉi e s ta s elvokataj al nia interna v id o ; oni ne p o v a s ne pensi g ra n d a jn svedajn pensojn. O ni se n ta s sian anim on pleniĝanta je flero pri tio, kion povis nia p o p o lo kaj kio estis nia lando, sam tem pe oni e sta s k ap tata de profunda m elankolio pri tio, kio ĝi
p o v u s esti sed ne e s ta s kaj pri tio, kio ĝi devus esti, kaj de antaŭtim o pri tio, kion la esto n to p o rta s en si al la Iando kaj al la popolo de S vedujo.
B in g t B o n g t
La sonoriloj de la H asjo - (H oŝe-) sonorileio k o m en cas forsonigi la m alnovan jaron. La am aso j k o lek tiĝ as ĉirkaŭ la m aljuna so n o rilejo kaj ĉirkaŭ R e n b e r g e t ( = la N o rd cerv a m onteto), silentaj kaj solenaj. Je la noktom ezo oni ek k a n ta s ia him non: „V ar G ud a r o rs en v ald ig b o rg “ ( = H o Dio, nia flrma fo rf), kaj ĉiuj, m aljunaj kaj junaj, k u n k an tas, dum p resk aŭ ĉiuj viroj m alk o v raŝ siajn kapojn. La m om ento e sta s plena de piegeco, kaj ĉies anim oj su p ren lev iĝ as je noblaj sentoj kaj je altaj pensoj.
142 G. P. H.: N aciaj m oroj kaj kutim oj de S to ck h o lm a j la b o risto j.
( = V astrig ard o ) la nom bro de I’ jaro b rilas je brilanta fajra sk rib aĵo . La so n o rilo j de la H e 11 e s t a d -so n o rilejo nun je sia vico k o m en ca s e n so n o rig i la no v an jaron.
B ing! B o n g !
„V ar h alsad , sk d n a m o rg o n s tu n d !“ ( = S a lu to n , bela vi m aten ’ !). O ni ja ne k a n tis tiun ĉi belan k ristn a sk a n p saim o n , s e d ĝi — p o r iiel diri — „k u ŝis en la a e r o “.
H ura-krioj s o n a s , kaj gaiaj voĉoj laŭfe e lp a ro la s al konatoj kaj nekonatoj la d e z iro n : „B onan n o v ja ro n !“ k
A nkoraŭ iom da tem po g ran d aj p o p o lam aso j re s ta d a s en la p ro k sim o de Ia g ra n d a g ard fajro , kiu b ru la s su r R enberget, dum aliaj e s ta s enirantaj en Ia vilaĝdom ojn p o r varm igi sin ĉe la fajro de trabligno, kiu h ejm ag rab le flam as en la m alferm ita kam eno.
S e d an taŭ ol la unua h o ro de la n o v a jaro finiĝis, ĉiuj m iloj da hom oi e s ta s for, ĉ ar !a pordegoj de S k a n s e n e s ta s ferm ataj je la unua en la nokto. Dum la hejm eniro iu eble d iras al siaj kunirantoj fieran v o rto n pri ekvekitaj m em orajoj de „la a n tik v e g ran d aj tem poj“ de S v edujo, kaj oni e ld ira s an k aŭ iun b ra v a n esp ero n pri la esto n ta rolo de la sv e d a popolo kiel la g v id a n ta forto p o r kaj e n unuanim a kaj sen d ep en d a S k a n d i-
navujo. . G. F. H.
E l la s v e d a lin g v o trad u k is S v e n V a le riu s.
E stis tri gajaj junuloj . . .
Laŭ R. P r c s b e r . E s tis tri gajaj junuloi,
flamintaj al unu knabin*. U nua s e n tis d an ĝeron
kaj frue e v itis ĝin.
K unp akis sia jn valizojn ,
fork u ris trans m ont’ kaj m ar’, kaj v iv a s. riĉa jun-fraŭlo,
feliĉe en S a n sib a r .
La dua foriris kun larm oj, sk u ata de ploro kaj ĝ e m ’, kaj el la tuta ĝ em a d o
n a s k iĝ is fine — p oem ’. P er multaj lirikaj versa jo j li k a n tis pri s ia su fer’, fa riĝ is g lo ra poeto. konata su r tuta ter’.
La tria nur e s tis m a lsa ĝ a , tuj tion v id o s v i :
li a m is ŝin tiel forte, k e li — e d z iĝ is kun Ŝi.
N un fa ra s li stultan m ienon, sid a n te en la a n g u l’,
dum ŝ i pri om baŭ aliaj
ra k o n ta s kun larm ’ en okul* . . •
H um oro. 143
H u m o ro .
U n u p li s a ĝ a o l a lia . Dc J. P u m p u rm ik e lis.
F oje k am p aran o , kiu ne p o v is toleri, ke lia dungito P etro fa ris ĉiun lab o ro n tre m alrapide, volis doni al li instruon. Kaj tio o k a z is jen e:
Iam frum atene ili am baŭ iris al herbejo falĉi fojnon. La k a m p a ra n o iris m alantaŭ P etro. — „Tiel m alrapide irante, ni a tin g o s la herbejon nur p osttagm eze, P e tro t K om encu Ĉ a si: mi e s to s lep o ro , vi hundo. Mi v o la s vidi, ĉu vi k a p to s min ĝ is la h erb ejo .“ — P e tro estis preta. La k a m p a ra n o ekkuris, P etro dem etis sian falĉilon, p o stk u ris la estron, kaj am b aŭ sp ire g a n te atin g is la herbejon. La k a m p a ra n o ridis pri sia sa ĝ e c o . „Vidu, P e tro , vi ja ne k ap tis m in ; se d kie e s ta s via fa lĉ ilo ? " P etro r e s p o n d is : „Mi a n k o ra ŭ neniam vidis hundon, kiu kun falĉilo k u ra s p o r kapti leporon. Tial a n k a ŭ mi dem etis m ian falĉilo n .“ L a m astro nun vidis, ke nenio helpas. S e d P etro reiris, p a ŝa n te m alrapidete, p o r preni sian falĉilon.
E1 latva lin g v o trad ukis A . U r s tin . D iv e rs a j h u m o r a ĵo j, senditaj de B . A .
R im ed o p o r esti sa n a .
Elektu al vi san ajn kaj riĉajn gepatrojn t N ask iĝ u de ili kaj devigu ilin bone nutri kaj eduki vin t
N e tian.
' C ig a n o p erd is per m orto m alg ran d an filon. Je Ia funebraj cerem onioj la p atro estis se n k o n so la kaj ploregis.
La p a stro diris al l i : — N e ploru, S te p a n iĉ ! Vi e s ta s juna hom o, al vi Dio d o n o s a n k o ra ŭ pli ol unu fileton.
— Ne, p a s tr o ; tio ne e sfo s p lu : Dio ne d o n o s t i a n file to n ; li e stis nur tre m alg ran d a — dujara — kaj jam ŝtelis ĉe n ajb aro tri kulerojn ; unu li ŝtelis, estan te eĉ nur d u o n iara t
E n Iak toven d ejo.
La v en d isto d isv e rŝa s la lakton en botelojn kaj duonbotel- ojn. Lia fileto rig a rd a s kaj d e m a n d a s:
— P aĉjo , p a ĉ jo ? — Kio e s ta s al v i?
— Kiom d a duonboteloj e s ta s en b o te lo ? — Tio d ep e n d a s de Ia aĉetan to .*
K uracilo p o r ĉiuj m a lsa n o j.
144 Leo F ied ler: Sercd em and oj
Inter k u racistoj.
— Aŭskultu, ĉu vi forvcturos eksterlan d en en nuna ja r o ? — A1 kiu do mi tran sd o n u miajn p a c ie n to jn ?
— Al D-ro X! Li ŝa jn a s esti tre kapabla kuracisto.
— Ĝ uste tio ja e sta s m ia malfeliĉo. P a sin ta n jaron mi tra n s- donis al li miajn pacientojn; sed kiam mi revenis, li e stis re- san ig in ta la plej bonajn el ili, — la m a lsa ĝ u lo t
M alĝojigaj ok azin taĵoj.
T re eta literaturisto fanfaronis en societo, ke li n a sk iĝ is en la sa m a tago, en kiu m ortis P uŝkin. — „A m baŭ ĉi tiuj o k azin t- aĵoj e sta s tre m alĝojigaj p o r la ru sa Iiteraturo!" resp o n d is al li unu el la ĉeestantoj.
K on so lo .
E d z o (reveninta el e k ste rla n d o ): Kies ideto e sta s tio ?
E d z i n o (kun infano): Ha, mia an im o t Dum vi forestis, mi multe ploris kaj tiel enuis, ke — por konsoii min — Dio sen d is al mi ĉi tiun anĝeleton.
En m a g a ze n o , kie oni v e n d a s teon kun „prem ioj“. — Kiom k o s ta s funto da te o ?
— Du frankojn. — Kaj p re m io ?
— Prem io e s ta s sen p ag a.
— Hm. B onvolu doni al mj prem ion sole t
S ercdem andoj.
De L e o F ledler, B reslau.
Kio e sta s tio ? O ni ira s en butikon, d e v a s longtem pe atendi an taŭ ol esti serv ata, rig a rd a s la objektojn, sed a ĉ e ta s nenion aŭ nur malofte, eĉ oni an k o raŭ la s a s tie ion, kion oni p o sed is, kaj p a g a s m algraŭ Ĉio. -ox!inqjiqjBq e e jsa oij,
<ji p o rtas sian sinjoron kaj e sta s p o rtata de li. Kio e s ta s tio ? *o|i(P!q — *opue,d e q — *o,ep u ee e q Kiu p o se d a s tian forton, ke 11 p o v a s haltigi v ag o n a ro n p er
u n u m ano ? •oisjajioiuoho, eq
Kiu diferenco e sta s inter an g lo kaj v ian d b ro g aĵo ?
•„ou o,,n q “ p e)|u e uoopeepueiA (p j, „oa,,n g u q o ,“ pejfue eeu io u iuo u o ,3 u v
Kio e sta s pli nuda ol nuda, tiel nuda, ke ĝi k r a k a s ?
•o ,3 p ],e e q Kio e sta s pli rap id a ol p e n s o ?
*ee§n), u ie, *eo,ej 3J, ‘e e su e d ,u o u ie,), *o9e,eA 3poj]|ey e q Kiam Ĉambro h a v a s > ^glS n^^petornam aĵon ?
