„ E sp era n to T rium fonta “
1 9 2 3 * N O V E M B B OM onata A ld o n o al
N U M E R O 1 2 ■ J ■ ■ ■ ■ —★
*
■ ■ I i i1 1 • . iS em antoj.
N i e /ir a s j e m a te n a h o ro , K ia m b r ii a s r o z e h o r iz o n to , P lu g i k a m p o n , p l u g i p o r e s to n to , K io e s t a s n ia p e n — la b o r o . N i e lir a s j e m a te n a h o r o /114 V . V o z d v ije n s k ij: T B ■■ ■< 11 ■ - ■■■ 1 ■ 1 ■■ ■ 1 1 ■ ■ ■■ <5
T lu Ci n u m e ro esta s d e d it it a e k s k lu z iv e
a l lit e r a t u r o d e slavajj a ŭ to r o j.
@@F ra g m e n to j.
P o s t k o le ra v in tr o ree a lflu g is p rin te m p o . . . sed ne ĝ o jo n ĝ i a lp o rtis ai la p ie jm u lta i lo ĝ a n to j de O . P li ko le re e k s e v e riĝ is M a l s a t o , k v a z a ŭ m o k a n te ia helan su n o n , k iu vane p e n is rid e tig i la k o n s u m ita jn v iz a ĝ o jn . M a l s a t o k u n iĝ is ku n M a l - s a n o, k a j h u n d o j ku n egala fe rv o ro d is ŝ ira d is s u r la s tra to j k a d a v ro jn de m a ls a tu lo j, tifu lo j k a j ĥ o le ru lo j. S tra n g a estas la h o m a k o r o : a l ĉ io ĝ i p o v a s a lk u tim iĝ i. K iu pensus, ke tiu sam a k o ro , k iu tio m fo je d is ŝ iriĝ is p ro e ip e n sita j s u fe ro j en lite ra - lu r a ĵo j, nun tute ne re s o n ig u s la v e ra jn , ne e lp e n s ita jn su fe ro jn de h o m o j. N e , tio estas ne tute v e r a : ĝ i ne p o v a s a lk u tim iĝ i al s u fe ro j de i n f a n o j.
C u v i v id a s tiu n ĉi h o m o n , ĉu v i v id a s , k ie l in d ife re n te li ku n a lia a m a so da h o m o j tra p a ŝa s la s tra to jn de la b ru a u rb o p re te r la m a lg ra n d a j in fa n o j, k iu j s im ile a l b e s tid o j ku ŝa s en s tra ta k o to ĉe v e s tib lo j de d o m o j trem a nte p ro m a lv a rm o ? S ed ĉu v i p o v a s e n rig a rd i lia n k o ro n ? C u v i ne v id u s tie k o n fu z e g o n p ro tio , ke li ka ŝite p o rta s p re te r tiu j m a lfe liĉ u lo j peceton da p a n o p o r s ia j p ro p ra j in fa n o j? C u li ne m e to o ro s p o r ĉ ia m la v o ĉ o n de m a lv a rm iĝ in ta m a lg ra n d a h o m a e sta ĵo , k iu de m ateno ĝ is m a lfru a n o k to s e n in te rro m p e p lo r k r ia s : „ M i v o la s m a n ĝ il" ?
* * * „ K io n v i a lp o rtis p o r m a n ĝ i, p a tr e to ? “ Ĉ ia m la sam a re n k o n ta d e m a n d o . „P a n o n , v id u k ie l fla v a ĝ i estas, v i p o v a s im a g i, ke ĝ i estas k e k s o * ),“ re s p o n d a s la p a tro . „ P li b o n e n i fo rm a n ĝ u ĝ in sen ia im a g o t“ ĉ u v i s o lv is ia m m a te m a tik a n p ro b le m o n d iv id i peceton d a d is -e riĝ a n ta d u o n m a iz a p a n o je tr i e g a la j p a rto j, k ia m du p a ro j da k o n tro la n ta j o k u le to j fik s e o b s e rv a s tiu n ĉi v ia n o p e ra c io n ? K a j la p a tro ĉiam e ra rtra n ĉ a s , lia peceto estas ĉ iu fo je p li m a lg ra n d a , o i la du a lia j, sed o n i devas p a rd o n i a l li tiu n Ĉi n ep re cize co n . ,
* L * *
P a k ^ jo el A m e r ik o ! V i ne s c ia s , k io m da ĝ o jo ĝ i p o v a s a lp o r ti al in fa n o j. T u ta k o rto dum lo n g a te m p o p a ro lo s poste p ri la fe liĉ u lo j, k iu j ĝ in ric e v is . U n u belan ta g o n a lve n a s s k p lto au s k o ltin o k a j e n m a n ig a s a v iz o n de A R A . O n i k u ra s p o r k o le k ti la d o k u m e n ta ro n , o n i ira s a l la A R A o fic e jo , o n i lo n g e s ta ra s en la v ic o , ka j fin fin e la p a k a ĵo estas en la io ĝ e jo .
*) DoIĈa kŭka bakaĵo.
Fragm entoj. 115
L a tuta fa m ilio tu j fa riĝ a s g e k u iris to j. Ĉ u v i p o v a s p re ze n ti al v i tia n fe liĉ a n , ĝ o ja n ta g o n , ĉu v i s p e rtis ia m tia n fe s to n ? S e d ■ne ĉ iu j h a v a s p a re n co jn e kste rla n d e , k a j ne ĉ iu j p a re n c o j estas p a ka ĵse n d e m a j. K o m pre ne ble, se la p a re n co j p o v u s v id i tra n s la m o n to jn k a j lim b a ro jn la re z u lto jn de sia se n d a ĵo , se il i estus k a p a b la j m a lg ra ŭ la d is ta n c o ku n se n ti eĉ p o r unu m in u to la n e e sp rim e b la n ĝ o io n kune ku n m a lg ra n d a j p a re n c o j, il i ne p re te r- la su s Ia b o n a n o k a z o n , p er m a lg ra n d a elspezo aĉeti la g ra n d a n fe liĉ o n p o r s i k a j sam tem pe k v itig i sia n parencan ŝ u ld o n . T a m e n ife liĉ a j estas eĉ tiu j, k iu j h a v a s nesendem ajn p a re n c o jn en A m e r ik o : il i h a v a s a lm en a ŭ esperon, k iu ne fo rla s o s ilin ĝ is la p ro m a ls a ta m o rto . S e d k io n fa ro s tiu j, k iu j en la v a s ta m o n d o fhavas neniun p are nco n, se kve neniun e s p e ro n ?
„ P a p a ! R ig a rd u , la p o ŝ tis to a lp o rtis a l m i E s p e ra n ta n p o ŝ tk a rto n el N e w y o r k ! “ e k k r iis ĝ o je la k n a b in o . „ĉ>ajnas al ani . . . se m i ĝ u ste ko m p re n a s . . . jen v id u v i m e m : K a ra rfra ŭ lin o t V i b a ld a ŭ ric e v o s p a k a ĵo n per A R A de p li fe liĉ a sa m ideanino* el p li fe liĉ a la n d o . — K ie l bele, k ie l d e lik a te ŝ i s k rib a s , p a p a t“ —
C d o n i e lpe n sis jam k o rr a d io fo n o n ? C u o n i ja m e ltro v is •e le k tro o n d o jn k u n lig a n ta jn la a n im o jn 7
■* *
*
G ra n d a 'v ic o a n ta ŭ A R A -o flc e jo . A te n d a n te o n i in te rp a ro la s . „D e 'k iu v i io m ric e v o s , re g n a n o ", s c iv o le d e m a n d a s iu <virino, „ĉ u de fhato aŭ de f r a t in o ? “
^D e E s p e r a n t i s t i n o j el la u rb o P ra h a .“ „ ĉ u tie lo ĝ a s v ia j p a re n c in o j? “ ,N e , tute n e ko n a ta j al m i a m ik in o i.“ „ K ia l d o il i s e n d is a l v i p a k a ĵo n ?.* „ C a r m i estaŝ E s p e ra n tis to .* „ S e k v e e k z is ta s a n k o ra ŭ tiu j re ve m a j h o m o j, k iu j k re d a s , k e p o p o lo j p o v o s k o m p re n i u n u la a lia n . p er a rte fa rita Ijn g v o ," d ir is iu stu d e n to . „ N ia p ro fe s o ro tute k la re p ru V is a l n i, ke E s p e ra n to — estas u to p io , ke estas neeble k o m p re n i u n u Ia a lia n ,per tiu Ĉi lin g v o .“
„ C u v ia p ro fe s o ro s tu d is E s p e ra n to n ? "
„ P o r k io li bezonus s tu d i? L i estas lin g v is to k a j antaŭe scia s, ke a rte fa rita lin g v o ne p o v a s e k z is ti, tie l d ira s lia s c ie n c o !"
„ D ir u al m i, re g n a n o , k ie l v ia j ,a m ik o j‘ e k s c iis . ke v i estas ..E s p e ra n tis to t, estas ja m a lp e rm e site s k rib i io n s u r la p o ŝ tk a rto j <de A R A ? “
„ M i a ls k rib is n u r unu v o r t o n : s a m id e a n o ."
„S a jn a s , ke tio estas vere m ira k la v o r t o ; ĉu ĉiu ra jta s u z i ĝ in ? “
116 V. V o z d v iĵe n sk ij: Fragm entoj.
„ K ie l v i fa r iĝ is tia , ĉu v i d e v is tra p a s i ian e k z a m e n o n , e lp ro v o n ? “
„Jes, tre Io n g a n e lp ro v o n de in d ife re n to ka j m O k e g o !"
* *
*
Jen s tra n ĝ u io , — al k iu li s k rib a s d a n k a n le te ro n ? „E1 m ia tuta k o ro m i d a n k a s v in , k a ra M a js tro , D -ro Z a m e n h o f, k iu v i tr o v is la s o la n k a j la plej e fik a n ŝ lo s ilo n al la k o r o de m a ls a m la n d u lo k a j la fu n d a m e n to n de tu tm o n d a fra te c o . .
„ K io n v i s k r ib a s ? L i ja m o rtiŝ ja m d elo n ge . “
„ L i m o r tis ? P o r m i li e sto s ĉia m v iv a n ta , dum v iv o s E s p e ra n to . . . S e d m i ■ cedos, m i s k r ib o s ' K a ra M a js tro , ĉu v i a ŭd a s m in , ĉu m i ne d a n ku v in p ro tiu g ra n d a ĝ o jo , k iu devenas el la k o n s c io , ke ŝ a n c e liĝ a s ja m la o b s tin a j b a ro j v e n k ita j p e r v ia g ra n d a a m o a l ia h o m a ro ? “
„ K a j tiu j, k iu j se n d is a l v i . . . Jes, ili nepre a n k a ŭ d a n k o s lin , k ia m p e r k o rr a d io fo n o ili e kse n to s ia re z u lto n de s ia a g o : estas ja g ra n d a ĝ o jo rid e tig i la v iz a ĝ e to n de in fa n o . K a j tre v o lo n te m i d e z iru s e sti s u r ilia lo k o , d is s e n d i k ie l ili la ĝ o jo n m a ip ro k s im e n , k a lk u li la ta g o jn k a j p e n s i: H o d ia ŭ ili ric e v is ĝ in . “ * * * „ K io n v i fa ra s , m ia k n a b e to ? " „ M i s k rib a s p o ŝ tk a rto n al N e w y o r k a) f- in o N . H ie ra ŭ m i v id is en k in e m a to g ra fe jo s k re n a ĵo n .M is te ro j de N e w y o rk ‘, tre in fe re sa n . . : K a j jen m i petas la fra ŭ lin o n , ŝ i ja ne rifu z o s , d ir i a l H elen k a j K la re l, la g e h e ro o j de tiu ĉi b ild o , k e ili s k rib u a l m i p ri s ia j im p re s o j tie . . . s u r la tu ro , k a j ĉu ve re e s tis tie l d a n ĝ e re tie . . .“
E ie re rid e tis la p a tr o : lia e tu lo certe ne d ub a s p ri la p o te n c o de E s p e ra n to .
* *
* „ V i io n v e rk a s , m ia b ird e to ? “
„Jes, m i v e rk a s m u z ik a ĵo n , k iu certe p la ĉ o s a l v i, ĉ a r ĝ i e s p rim a s la p o te n c o n de I* id e o , k iu u n u fo je n a s k iĝ in ta in te r
m a lh a rm o n io k a j m a lp a c o v e n k o s Ĉiuin m a lh e lp o jn k a j fin fin e h a rm o n iig o s la m a lp a ce m a jn s o n o jn . . . M i pensas, ke la m a l- p ro k s im a a m ik in o , a l k iu m i d e d iĉa s ĝ in , a n k a ŭ e sto s k o n te n ta . . . S e d m i m a lĝ o ja s , p a tre to : S a jn a s al m i, ke estas h o n tin d e , ke ni, la b o rk a p a b la j, n en ia m ĝ is nun de iu a k c e p tin ta j . . . nun k v a z a ŭ a lm o z u lo j . . .“
„ D ir u a l m i n u r, filin e to , se ia m en v ia e sto n ta , m i espe ras, p li b o n a v iv o , v i k a p a b la s tiel sam e h e lp i a l s a m id e a n o j, ĉ u . v i tia m fo rg e s o s la h o d ia ŭ a n m o m e n to n ? “
„K ie I v i pov.as eĉ pensi, p a tre to , ke m i fo rg c s o s la a m ik a n m a n o n el tra n s la o c e a n o ? N e n ia m !“
„ V i' tr a n k v ilig is a n ka ŭ m ia jn d u b o jn : h o d ia ŭ m i estas tute fie ra , ke m i estas E s p e ra n tis to ."
D iru a l li, s a m id e a n o j, ĉu ii estas p ra v a aŭ ne ?
A. L av ro v : La rescn tob 117
L a resen to j.
D e d iĉ ita a l m ia a m ik o K e n n s t D u d a s L a n d , w o
P . R o d e r en P la u e n . die Z itro n e n blUhn ? . . .
AI la vidita fo jc nuda la n d ’ floranta, En kiu p la ŭ d a s ĉiam ĉ c la roka bord’ La blua m ar’ jcn brile paca, jcn bruanta, R e v o k a s min m istera, n ev en k eb la fo r f.
En tiu Iando sc n m alvarm ’ kaj se n g la c io La c ip r e sa r o v c r d a s cn la s u n a bril’ ;
Kaj en printem p-arom ’ de 1’ blank a a k a c io S o n e t a s d o lĉ c plcj la najtingala ir if.
La n o k f p a c ig is on d ojn de la m ar’ profunda, E k b ru la s jci¥ lam pir’ en herb* kaj foliar’;
Kaj kicl su r v e lu r ’ su r la ĉ ie l’ scn fu n d a A1 d iam an t’ kai o r’ s im ila s la ste la r ’.
Tra la aer’ de 1* n o k t’ d isflu is flo rin cen so j, D e 1’ festa so n d r a d o trem is m e lo d i’ ;
AI la ĉ ie l’ kai se n fin e c o flu g is niai p e n so i Dum tiu sa n k ta n ok t’ d c 1’ r c v iv iĝ ’ d e D i’. E n unu a n g u let’, k a ŝita plcj intim e,
En g riza ŝto n ru in ’ de 1’ praantikva m ur’ L’ unua v irg a am* k u n ig is nin p ro k sim c Kaj s o n is la k o n fc s ’ kaj Ia n a iv a ĵur’.
La bcla n o k t’ por ni ne h a v is tute horojn, P o r ni n c e s t is la p a sin t’ nck la c sto n t’, La r a v ’ d e 1’ am ’ unua r e g is niajn korojn,
Kaj b en is nin la m ar’, la tcr’, la tuta m o n d ’. S e d jcn de la m atcn’ la m ola b lo v ’ zefira
T u ŝ e tis Ia su rfa co n d c 1’ dorm anta m ar’,
Kaj en fla v ro za lu m ’ de 1’ m atenruĝ’ adm ira E k lu d is brile tuj, flustrante, la ondar*.
. X u nc por ni r a d ia s nun la lum ’ ĉicla Kaj cn Ia v a l’ e k flo r is punce la p a p av’? “ P a r o lis ŝi, k iel m aten o juna bela
Kaj min rig a rd is am c, plena de la rav’, — „R igardu, kicl su r )a m ar’ la vig la j m evoj S e n la c e s e k v a s p o st la b lan k a vel*, — Al vi, al v ia a m ’ nur flu g a s m iaj r e v o j ; Vi e s ta s m ia v iv ’, la s u n ’, la sa n k ta cel*l“
Kaj k red is n i plei firmc, m an ’ cn m an ’ irantc, Ke ne v c lk a d o s rozoi jam su r nia v o j’,
Kc lu m o s nia s u n ’, ncn iam su b irante,
Kaj cn la k oroj v iv o s se n e s fin g ’ la ĝ o j ’ I La jaroj p a s is for. La n o r d ĉ ie lo pluva M alĝaje griza p e n d a s su p er ŝ ia tom b ’ . . . E n m ia la ca k o r * ,s e n ĝ o ja kaj ertVa
D o lo r e s o n a s d c 1’ p a sin t la fata trom p’ ! Kaj lo n g e v a g is mi, sc rĉ a n tc rce pacon
P o r Ia an im ’ kaj p c n s ’, rip ozon por la k o r’, S c d ĉ ic la s o p ir ’ min s c k v is tran s la s p a c o n ;
En la m a ln o v a v u n d ’ nc ĉ e s i s 'plu d o lo r ’, Kaj r e le v iĝ a s cn la p e n s ’ la bildo kara D e Ia florainta la n d ’ kaj d e la roka b ord ’, Kaj ticn, al ta s u d ’, al la v a s te c o m ara, N u r tien l o g a s min la n cv cn k eb la fo rf.
118 Jan Kasprovvicz: B alad o pri la Vitra M onto.
B alad o pri la Vitra M onto
aŭ F in o de Ia libro pri a m o .
De ) a n K a s p r o w i c z . S u r pint’ de 1’ Vitra M onto
K astelo ensorĉita
K un o ra s ta ra s s o ilo ,
Kun pordo orum ita.
Kaj harpo d o lĉ ’-kantem a T r o v iĝ a s en k astelo, — S orĉita reĝid in o
En ora lu d a s ĉ e lo :
„Mi kvankam e ŝ ta s bela, P o s e d a s la trezorojn, — S o p ir ’ neesprim ebla
Plenig-as miajn horojn. A1 harpo d o lĉ ’-kantem a M alkovras mi 1’ anim on, La k or’ deziras m ondon — C irkaŭe tro v a s lim o n .u
A riĝas kavaliroj
Apud la m ont-deklivo,
B r u ’ ir a s de I’ flu g ilo j,
Bru’ arĝenfplum a, viva. * „A1 mi, al reĝidino,
M instreloj kan tas hore; S ed mi jam ĉ e s is ĝoji, G a jeco e s ta s fore. O kulojn, b la n k -v iza ĝ o n A d o ra s k avaliroi. S e d mi ripetas dum e: Ho veoj I Ho s o p ir o i! Incitu per la spronoj V ig leco n de Ĉevaloj, A1 mi, al reĝidino,
Papidu el la valoj I S u r vitra grim pu v o jo , Laŭ harpa v o ĉ ’ s o n o r a : P om arb o ora k resk a s Apud p o rd eg o ora. P om arb o k r e sk a s ora, C in g a rd a s falk’ en v ia , S e vi fo rŝiro s frukton, Vi tiam e s to s m ia. Mi h a v a s en k a stelo M ultegon da trezoro, Kaj la rĝ e mi m alferm os M isterojn de la koro.
Incitu per la spronoj V iglecon de ĉev a lo j, A1 mi, al reĝidino, Rapidu el la v a lo jT
E1 pola lin g v o tra
A r iĝ a s k a v a lir o i.
A1 V itr a Monto iras,
K a j b r ila s Ia k ir a s o j, C e v a lo j k r a ĉ o s p ira s .
C e 1’ brak’ flugiloj zu m a s, F air-glavon ĉiu tenas,
Kaj m orto p o st taĉm ento Kiel nebul’ sin trenas.
S u r tornboj m u ĝ a s vento,. Kantema herb’ trem etas, La kanton reĝidino
Per ora harp’ ripctas. F o r p a sa s jaro, dua, jam sep a k o m e n c ig is:
„Ho venu, agloj m ia j! P or ĉiam vi d is iĝ is ! “
En tom boi ĉiuj d o r m a s Kovrataj de nebulo, ' De I’ reĝid in o kanton A ŭ sk u lta s nur sim p lu lo. A ŭ sk u lta s nur sim p lu lo, Lin nobla lo g a s faro, D ecid a s li kaj linkon M ortigas en arbaro. Al flngroj siaj k ro ĉis U n gegojn de la linko,
A1 pint’ de I’ Vitra M onto Li ram pas en k on vin k o. N e brilas la k iraso,
C e v a l’ ne k v a ĉ o sp ira s,
A1 pint* de 1’ Vitra M onto Li s o la rampe iras.
N ek s e n ta s li v a rm eg o n , N ek tu ŝa s lin so ifo ,
Nur reĝid in o — c elo , Nur reĝid in ’ — sig n ifo .
Vi, nubo, pluve-sata Lin ne kontraŭbatalos:
Li Ĉu a tin g o s pinton, x
Aŭ en mallumon falos?
S u r pini* de I* Vitra M onto K astelo en sorĉita
Kun ora sta r a s so jlo ,
Kun pordo orumita.
Kaj harpo dolĉ’-kantema
T r o v iĝ a s en K astelo, — S o rĉita reĝid in o
En ora lu d a s Ĉelo.
is
A. $aiilewicz.S v . S . P etro v iĉ: Tri tradukoj el la serb a p o ezio . 119
Tri tradukoj
cl la serba popola pdezio.
De S v . S . P e t r o v i ĉ , Oĥrid.
OJ A B S IN T O , A B S IN T E T O . . .
K nabino al fraŭlo la ringon r e d o n is : „Jen la rin go, kn ab o, la miaj ne cin
[a m a s: N ek patro, nek patrino, nek frato, nek
[fra tin eto ; S e d , kn ab o, ne m ortigu la m ian fam on, C a r mi e s ta s kom patinda m alfeliĉa
[k n a b in o : Mi b o s ilk o n 1) s e m a s , al mi ab sin to
[k r e sk a s. Oj a b sin to , a b sin ieto , mia m a ld o lĉa
[ flo r o ! P er ci miaj ed z in iĝ g a sto j o r n a m iĝ o s, Kiam ili min m algajan p o r to s ĝ is la
[tom bo.* D b o silk o = se r b e : b o silja k ; ru se: b azilik ; fr.: b a s ilic ; itale: b a silic a ; lat : ocim um b a silik u m ; germ .: B a s i- lienkraut. Tiu floro e s ta s h on orata de la o rto d o k su lo j.
I
M A L F ID E L E C O .
D io m ortigu Ĉiun kunulinon,
Kiu k red a s al la vortoj de fraŭlo. Vira k a p o — b ran ĉo fo lih a v a :
Frapu branĉon je la verd a herbo — F olioj d efa la s, kaj r esta s la b ran ĉo . . . Kaj kia e s ta s la seren a ĉielo ,
Jen se re n a kaj jen m a lseren a ,
T ia e s ta s la fid eleco d e la fra ŭ lo : Dum li cin k i s a s : „Mi cin p ren o s,
[anim o*, Kaj p o st la k iso j: „Atendu ĝ i s aŭ tu n ol* A ŭtuno fo r p a sa s, vintro k o m e n c iĝ d s, Kaj li kun alia tiam p a r o la s . . .
K A R U L O K A J N E K A R U L O .
P o r su k riĉa herbo ro sk o v rita La Ĉ evalo-b lank ulo sin p a ŝta s,
O i sin p a ŝta s dum unu m om ento, Kaj dum du a ŭ sk u lta s kun atento, Kiel k n ab in o p e ta s patrinon:
„A1 nekarulo ne min donu, panjo, C a r mi p liam as kun la k aru lo
Tra la verd a arbaro iradi,
Min nutradi per la kratagberoj, A k v o n trinki d e su r la folioj,
ŝ t o n o n m alvarm an su b k ap on m etadi, O1 kun nekarul* en p a la c’ prom eni S u k e ro n m a n ĝ a d i, en s ilk o dorm ad
120 Elin Pelin
B a k ita k u k u rb o .
R a k o n to de E l i n P e l i n .
D u ŝ k o D o b ro d u ŝ k o v , a rk iv is to ĉe la d is trik ta a d m in is tre jo , fo je a lp o rtis en la h e jm o n de V p re fe k to d o k u m e n to jn s u b s k rib - o ta jn . L a p re fe k to kun s ia e d z in o k a j s ia j in fa n o j ĵu s e s tis m a n ĝ a n ta k u k u rb o n b a k ita n en Ia b a k e jo . S u b s k rib in te la d o k u - m e n to jn la p re fe k to d e tra n ĉ is peceton de 1’ k u k u rb o k a j a fa b le ĝ in p re z e n tis a l s ia a rk iv is to .
„ B o n v o lu p re n i, s -o D u ŝ k o , v id u , k ia b o n e g a k u k u rb o t Ĝ i estas io m e te tro b a k ita , sed tio ne estas g ra v a , pardonu!**
„ M i d a n k a s , m i ve re d a n k a s al v i, s -o p re fe k to t“ re s p o n d is e m b a ra sa te la a rk iv is to , „ m i tio n . . . m i ne ŝa ta s ilin . “ . . .
„ K ie i? V i ja estas v ila ĝ a n o , m i pensas, k a j v i ilin ne ŝa ta s 1 ? “
A I D u ŝ k o e stis ĉ ia m m a ta g ra b le , k ia m o n i re m e m o rig is al li, v o le aŭ n e vo le . ke l i estas v ila ĝ a n o . L i ru ĝ iĝ is p ro h o n to .
„Jes, sed . . . m ia s to m a k o , s c iu , s -o p re fe k to , m a lk u tim iĝ is de tia j a ĵo j,“ re s p o n d is li b a la n c a p te nee s ia n k a p o n . L ia j o k u lo j n e v o le s in d ire k tis a l ĉ i tiu ŝ u k e rŭ m ita p e co da k u k u rb o ku n r u ĝ iĝ in ta k a j tenta, tro b a k ita ŝe lo , k a j en lia b u ŝ o k o le k tiĝ is s a liv o , k iu n Ii ne k u ra ĝ is g lu ti p ro tim o , ke o n i k o m p re n o s lia n m a lfo rte c o n .
„ B o n v o lu p re n i, ne ĝ en u v in 1“ in v itis lin a fa b le la p re fe k to . „D e tio m da ja ro j m i ne m a n ĝ is b a k ita n k u k u rb o n ka j tam en m ia s to m a k o a k c e p ta s ĝ in .“
, M i ne p o v a s , s -o p re fe k to — m a la g ra b le e stas a l m ia s to m a k o , m i Cĉ ne p o v a s ĝ in g u s tu m i 1“ re d iris D u ŝ k o k a j ek- p e n s is : v id u , k ia m a lĝ e n tilu lo m i estas, m i d e v is p re n i!
K a j, p o r ke li ne estu p lu ten tata, li riv e re n c is h u m ile , d ir is a d ia ŭ k a j e liris . — M a lĝ e n tilu lo m i estas, m a lĝ e n tilu lo f K ia m o n i p e la s v in — fo rk u ru , k ia m o n i d o n a s a l v i — p re n u, sed je n la k a p o t
K a j D u ŝ k o m a la p ro b e fra p is p e r la fin g r o s ia n k a p o n . L a b o n g u s ta p e ce to k u k u rb a e k a p e ris a n ta ŭ lia j o k u lo j, bela, v a rm a , d o lĉ a k a j s u p e r ĝ i- f lu g is s u b tila , tenta v a p o ro .
„ V e rd ire ,
se
e k z is ta s io , k io n m i p le ĵ ŝa ta s en Ia m o n d o , ĝ i e sta s b a k ita k u k u rb o ,“ li k o m e n c is p ensi, m a rŝ a n te tra la s tra to k u n k lin ita k a p o . „ M i m a n ĝ a s ilin k ie l p o rk o . H o , se i l i ne h a v u s tie l s u s p e k tig a n n o m o n ! K u k u r b o l Ĝ i v e k a s .im a g o n p r i s im p lu lo , la d ia b lo ĝ in p re n u t E s ta s io en la n o m o , k io m e m o rig a s p ri m a ls a ĝ u lo , s tu jta .v ila ĝ a n o . O n i d ir a s : tiu ĉ i aŭ tiu m a n ĝ a s k u k u rb o jn — fo rig u - It o! — h o m o sen k u ltu ro , s im p j-u lo , u n u v o rte : p o r k o t F o je m i iro s en ia v ila ĝ o n n u r p o r m a n ĝ i k u k u rb o jn t M a lp ro k s im e de la h o m o i. . . “
Bakita kukurbo. 121
De tiu Ĉi ta g o D u ŝ k o D o b ro d u ŝ k o v fa r iĝ is io m e fe m a ltra n - k v ila k a j n e rv e k s ĉ itita . L a fa n to m o de la b a k ita k u k u rb o k o - m e n c is p e rs e k u ti Iin.
Jen li s id a s en la k a n c e la rio la b o ra n te ; lia p e n so m a ltra n - k v ilig a s lin . Jen Ii io n s k rib a s , li s k rib a s ĝ is la c iĝ o . S e d al li ŝ a jn is , ke la p lu m o , k iu g rin c a s s u r la p a p e ro , flu s tra s a l I i : k u k u rb o , k u k u rb o , k u k u rb o . . .
S e li k o le ru s al iu el s ia j k o le g o j de la k a n c e la rio , li n om u s lin aŭ „ b a k ita k u k u r b o “ aŭ „ k ia l v i ru ĝ iĝ is k ie l b a k ita k u k u rb o “ aŭ „je n k ia e b riu lo v i estas — v ia k a p o v a p o riĝ a s k ie l b a k ita k u k u r b o !" . '
N o k te , tuj k ia m li e k d o rm is , 1a tu rm e n ta fa n to m o de la k u k u rb o a n k a ŭ venas. L i s o n ĝ a s p r i k a m p o , sed k ia k a m p o I L o n g a , Ia rĝ a , ĝ ia n fin o n o n i ne v id a s . S u r ĝ i estas ru la m a s ig - ita j n u r b a k ifa j k u k u rb o j k a j su p e r ĉ iu j flu g a s d o lĉ a v a p o r o ! K a j D u ŝ k o m a rŝa s tra tiu ĉ i k a m p o , rig a rd a s la k u k u rb o jn , li d e z ira s d e ŝ iri unu, sed tuj k ia m li k lin iĝ is , la k u k u rb o m a la p e ra s. L i d e n o ve m a rŝa s tra Ia kampo.- K a m p o , fam en ne k a m p o , sed k v a z a ŭ ia k a n c e la rio , la rĝ a k a n c e la rio . T ie ĉ i e ka p e ra s g ra n d a k u k u rb o k a j ko m e n c a s r u liĝ i al li, k a j ĝ i p lig ra n d iĝ a s , p lig ra n d - iĝ a s ; ĝ i fa riĝ a s g ra n d a k ie l d o m o , k ie l p re ĝ e jo ,. k ie l m o n to , p li g ra n d a , p li g ra n d a k a j k o m e n c a s p li ra p id e k a j. p li fo rte r u liĝ i a l Ii. D u ŝ k o tre m a s p ro tim o k a j fo rk u ra s , fo rk u ra s , k a j lia j p ie d o j m a llo n g iĝ a s , m a lto n g iĝ a s .... la m o n s tra k u k u rb o a tin g a s lin k a j s in je ta s s u r lin . . . ' L a a r k iv is to e k tre m a s k a j v e k iĝ a s ŝ v ito k o v r ita .
T ia j s o n ĝ o j tu rm e n ta d is lin ĉ iu n o k te .
P o je vespere la s k r ib is to j de la d is trik ta a d m in is tre jo a ra n ĝ is fe ste n o n .
I li b a k ig is m a n ĝ a jo n ĉe re s to ra c iis to k a j k u n v e n is p o r g a jiĝ i. L a m a n ĝ a ĵo n o n i s p ic is p e r p ip ro , p o r ke o n i p o v u t r in k i p li m u lte d a v in o .
K o m p re n e b le , e s tis in v itita a n k a ŭ n ia a rk iv is to .
V in o n ! P a ro la d o jn ! K a n to jn ! A m ajnr k a n to jn la ŭ d e z ire k a j a lte rn e p a trio ta jn . Ili fo rg e s is e ĉ 'n e u n u kantO n el la k a n t- a ro .j F in e ĉ iu j tr in k is to s to n . U n u j tr in k is fĴor la S ano de la p re fe k to , je la k o n d iĉ o k o m p re n e b le : „d o n u p li a lta n s a la jro n “ ; -aliaj p o r la bela se k s o en la u rb o ; tria j p o r B u lg a ru jo n p o r la
p rin c o ; p o r la b u lg a ra p o p o lo ; p o r la p u lo j en la k a o c e la fio k tp . F in e Ie v iĝ is s -o D u ŝ k o , s u riris se ĝ o n , e k tu s e tis , k a j plepa je in s p iro le v is Ia g la s o n .
„S in jo ro J , e stim a ta k u n v e n in ta ro , k o le g o j, b o n a j m ia j k a m a - r a d o j! “
122 Elin P e lin : B akila kukurbo.
A1 D u ŝ k o e s tis m a lfa c ile k o m e n ci. L i fa ris fo rta n g e sto n p e r la m ano, k a j k ia m li le v is ĝ in a l la p la fo n o , li so len e te n is ĝ in ke lke da m in u to j kun o k u lo j entuziasm e fik s ita j s u r lia jn k a tn a -
ra d o jn . •
„Je e ga la p ied o , tie l d ir i . . . p a rte . . . supre — m a lsu p re . . .“ S e d la k u k u rb o a n ka ŭ tra ru liĝ is en la riv e ro de lia j pensoj. D u ŝ k o e kse n fis s in tute se nforta . L i m a lle v iŝ s ia n m a n o n , tu rn - iĝ is a l s ia j k a m a ra d o j k a j e k p a ro lis p e r m o la , se n to p le n a k a j d o lĉa vo ĉe to , m a lp ro k s im e de o ra to ra p a to s o :
„ ĉ u v i s c ia s . . . s in jo r o j: ĉu v i d e z ira s b a k i fo je k u k u rb o n 7" Jen, k a m a ra d o ! Ĝ i ne ko sta s, D i o ‘ scia s, tro m u lte l K a j a n k a ŭ
n i ĝ o ju !
E k e s tis m a llo n g a s ile n to . P o ste ĉ iu j e k k riis „ h u r a “ , k a j la re s to ra c io e k to n d ris de a p la ŭ d o .
„ A k c e p tita ! A k c e p tita l“
„A n k o ra ŭ tiu n ĉi ve sp e ro n
t“
e k k riis iu v o ĉ o . „A k c e p tita -a -a -a -a 1“K a j dum k v in m in u to j il i k o le k tis m o n o n , a ĉe tis k u k u rb o n k a j se n d is ĝ in en la b a ke jo n .
D u ŝ k o e k p rd fu n d iĝ is en fe liĉ a j pensoj.
K a j k ia m p o s t unu h o ro la k u k u rb o e stis b a k ita , li ekdeziris- m em a lp o rti ĝ in k a j l i e liris . S e d . . .
Ĝ uste k ia m li e stis reve n an ta k u n la u jo , el k iu la b a k ita k u k u rb o ĉ irk a ŭ s e n d is a ro m o n , lin re n k o n tis la p re fe kto .
„ A ! A ! S -o D u ŝ k o !“ li d ir is al li. „ V i b a k is k u k ŭ rb o n
t
M i ĝ o ja s , ve re m i ĝ o ja s ! K redeble v ia s to m a k o ja m p lib o n iĝ is .“D u ŝ k o „ g lu tis s ia n la n g o n “ k a j n e n io n p o v is d ir i.
K ia m li a lp o rtis la k u k u rb o n a l s ia j k a m a ra d o j, ili ĉ iu j r i - m a rk is , ke li p a liĝ is k ie l m o rtin to .
„ K io o k a z is al v i ? “ d e m a n d is lin ĉiu j k u n m iro .
„Ie l m a lb o n e estas a l m i,“ re s p o n d is D u ŝ k o , k a j s e n fo rte fa lis s u r s e ĝ o n en a n g u lo k a j re s tis tie. m a lg a ja k a j m ŭta .
E n p ro fu n d iĝ in te en ĉagrena) m e d iio j, li eĉ ne e k rig a rd is s ia jn k a m a ra d o jn , k iu j k u n p le zu ro k a j ĝ o jo m a n ĝ is Ia d o iĉ a n
k u k u rb o n . z
'iD u Ŝ k o , prenu, f r a ĉ jo ! “ il i in v itis lin . <
„ M I ne h a v a s a p e tito n !“ li r e d ilis m a lg a je k a j p lo rv o ĉ e . „M a lb o n e estas a l m i, tro m a lb o n e , k n a b o jl M f m o r to s l *
H. S ie n k ie w ic z : A v e n tu ro de A ris to k le s . 123
A v e n tu ro d e A ris to k le s .
D c H . S i e n k i e w i c z.
A k riz io n c , c d z in o dc K tc z ip , b a rb iro ci E g in o , c s tis o rd c m a m a s trin o sed io m e te m a lp u re m a v ir in o , k iu tam en b on e re g is s ia jn s k la v o jn ka j edzon. V id in te lin fo jc re v c n i ŝ a n c e liĝ a n ta kun n e ko n a ta h o m o , ŝ i tuj e lk u ris el la d o m o ka j, a p o g in tc la m a n o jn s u r la k o k s o jn , k o m e n c is d e m a n d i:
„K ia n a lte g u lo n v i k o n d u k a s ku n v i? M i v e to s jc du d ra ĥ m o j, k c v i re e ,a ĉ e fis s k ia v o n ."
„ T r a n k v iIiĝ u , *mi p e ta s ,“ re s p o n d is la h u m ila K tc z ip . „ V i scia s, ke p o r la g a s ts e rv a d o m i b ezonas tr i h o m o jn , k a j K a lja s trc m a lju n iĝ is . H ie ra ŭ Ii p ik is A riĥ ta s -o n p c r to n d ilo cn la m a ld e k s tra n o re lo n , k a j p ro tio A riĥ ta s ne v o lis p a g i p o r la to n d a d o . T io ja nc p o v a s d a ŭ ri . . . m i devas a ĉcti iu n p o r la h e lp a d o , m i d o aĉetis k a j . . . m i m a lk a rc a ĉctis . . .“
„ K a j p o r fin i la m a rĉ a n d o n v i e b riiĝ is ku n tiu , k iu vin tr o m p is ? . . .“
„N e n iu m in tro m p is . L in v e n d is al m i ia trc dcca s p a rta n o . . . P o IIis . . . je s l P o llis nc csta s s im p la h o m o , ĉ a r li d iris al m i, ke li re v e n is el S ira k u z o , k ic Ii c s tis s e n d ito a l tira n o D io n iz iu s , k iu ĵu s d o n a c is a l li ĉ i tiu n h o m o n .“ u
„ L i e stis d o s tu lta , ĉ a r li p re n is la s k la v o n senpage, sed v i c s tis cĉ p li s tu lta , ĉ a r v i p a g is p o r li. S u fiĉ o s n u ra c k - r g a r d o , p o r k o n s ta ti, k c li estas m a lle rtu lo ."
„ C a r ii s u fe ris je m a rm a ls a n o t S ed e k rig a rd u n u r lia jn v iz a ĝ o n k a j ŝ u ltro jn . Junulo, k ie l k v c r k o ! L i n u r io m e te s in n u tru . . .“
„Jcs, n u tru t N u n csta s k v a r, d a n k ’ a l v ia sa ĝ e co , p a r a z ito j,. k iu j d u m s e m a jn o p li m u lte m a n ĝ a s k a j trin k a s , o l ilf g a jn a s
dum m o n a to .“ '
P o s t tiu j Ĉi v o rto j, rig a rd in te la s k la v o n k o le rb k u le , ŝ i s u b itc d e m a n d is :
„ K ia l v i m in rig a rd a s k ie l k a p ro la a k v o n ? “ L a s k la v o k lin iĝ is k a j re s p o n d is :
„ M i m in elaĉetos, s in jo rin o . . . m i d eve na s el b o n a fa m ilio , k a j m i h a v a s riĉ a jn a m ik o jn .“
„Jc A te n o E r g a r a “ , e k k r iis A k riz io n e , „ m i ja m k o n a s tiu jrt ĉi ,bo na jn * fa m ilio jn ka j ,riĉ a jn ‘ a m ik o jn . ĉ i u n o v a ĉ e tita s k la v o - d ira s la ŝ a m o h , p o r k e o n i lln p le n ŝ to p u p e r m a n ĝ a ĵo k a j ne p elu lin a l la b o ro . K iŭ v i e s ta s ? “
„ M i csta s a tcn a n o , s in jo rin o , f ilo de A r is to n el K o lit. M ia n o m o estas A r i s t o k
l
e s k a j kro m n o m O , k iu eble a tin g fŝ v ia jn o re lo jn . . . P l a t o n . “„ P la to n ? M i ĝ in a ŭ d a s la unu an f o jo n l K a j Ĉu v i s c i a s to n d i k a j r a z i? “ — „N e , s in jo r ih o ! “
Jen A k riz io n e re tu rn is s in
ai la
e d z o :„Mi jam antaŭe sciis, ke li por nenio taŭgos . . .“
124 Joŝo
El „ B a b ila d o j d e b o n h u m o r a Z a m e n h o fa n o “ ,
n o v a s e r io .
Jes, m i pen ta s.
K io n m i p o v a s f a r i? C iu h o m o e ra ra s k a j p e ka s. N u r la p a p o en R o m o e sta s se np eka . K a j m i ja e sta s s im p la m o rto n to . M i a n k a ŭ e ra ris , sed nun p e n ta s k a j v o ia s p u b lik e k o n fe s i m ia n
p e ko n .
D o , m i e s tis . . . id is to ! V e rd ire , n u r k e lk a jn s e m a jn o jn , sed tam en m i e s tis id is to . T e ru re , ĉu n e ? S e d fe liĉ e unu o k a z in ta ĵo en n ia id is ta s o c ie to re tu rn ig is m in s u r la ĝ u sta n v o jo n k a j m i d e n o v e e sta s v e rd s te la n o . K a j p r i tiu o k a z in ta ĵo m i nun ra k o n to s a l v i, m ia j ĉ a rm ig a n ta j s a m id e a n in o j ka j ĉ a rm ig a ta j s a m id e a n o j.
T io e s tis a n ta ŭ n e lo n g e . N ia id o -s o c ie to , k ie s fe rv o ra a n o m i e stis, a ra n ĝ is p ro p a g a n d a n v e s p e ro n p o r v ig lig i la m o v a d o n . O n i a n o n c is p ri ĝ i en la lo k a j g a z e to j k a j tu te n e a te n d ite v e n is m u lte da p e rs o n o j, n e -id is to j, p le jp a rte g e stu d e n ta ju n u la ro . T io n in tre ĝ o jig is , ĉ a r o n i ja s c ia s , ke la ju n u la ro estas p le j fa c ile k o n v e rte b la . M i v e n is a k u ra te je la fik s ita h o ro k a j, e k v id a n te la m u ltn o m b ra n p u b lik o n , m i k o rtu ŝ e e k ĝ o jis k a j d a n k is a l la b o n a D io , tie l fa v o ra n ta n ia n m o v a d o n . S a lu tin te la k o n a to jn , m i tu j e n k u ris la e s tra re jo n , k ie d e v is e sti ĉ iu j p a rto p re n o n to j en la p ro g ra m o de 1’ ve sp e ro . K ia m m i e n k u ris la ĉ a m b ro n , m i e k v id is , ke ĉ iu j e s tra ra n o j k a j p a rto p re n o n to j en la p ro g ra m o estas e k s c itita j, ilia j v iz a ĝ o j ŝ a n ĝ iĝ is la ŭ ĉ iu j k o lo r o j de la ĉ ie la r k o ; jen i l i ru ĝ iĝ is , jen b iu iĝ is , jen v e rd iĝ is , jen p a liĝ is .
„S a m id e a n o j, k io e s ta s ? “ m i e k b le k is .
„H o’ v e ,“ e k k riis la fe rv o ru lo j, „ la du ĉefaj p a ro lo n to j de 1’ h o d ia ŭ a v e s p e ro ne v e n is , ka j nun n i ne s c ia s , k io n fa r i, k iu a n s ta ta ŭ o s ilin . K a ru lo , eble v i a n s ta ta ŭ o s ilin , v i ja b a b ila d is
a n ta ŭ e ĉe la E s p e ra n tis to j, eble v i nun a n k a ŭ fa ro s b a b ila d o n ; la p u b lik o ja tute e g a le ne k o m p re n a s n ia n lin g v o n , k a j tia l v i ce rte h a v o s s u k c e s o n .“
„S e d , a m in d u lo j,“ m i re s p o n d is , „h o d ia ŭ ja estas p r o p a - g a n d a ve sp e ro , k a j tio ja ne e stu s p ro p a g a n d o , se m i b a b ilu s . N e ,
ne,
m i ne p o v a s .“„ N i v in e ie k to s e s tra ra n o , se v i n u r k o n s e n to s .“
„N e , ne, m i ne p o v a s , o n i m in p ririd o s , k a j m i h o d ia ŭ ja ne e sta s ra z ita , ne, ne, m i ne p o v a s .“
„ D o , k io n fa r i, k io n f a r i ? “ e k k r iis la e s tra ra n o j, k a j ilia j v iz a ĝ o j e k n ig riĝ is .
„ S in jo r o j, “ e k k rŭ s unu el la e s tra ra n o j, e n k u rin te la ĉ a m b ro n , „ la p u b lik o m a lp a c ie n c iĝ a s , o n i d e v a s k o m e n c i, m i s o n o r ig a s ! “
„P rop agarid a“ v e sp e r o . 125
a n ta ŭ e n , v i ja d e v a s m o n tri a l n i v ia n ta le n to n p e r la m a lfe rm a p a ro la d o ."
-S a m id e a n o K rie g u lo v , e s to n ta a d v o k a to , sed nun a n k o ra ŭ s tu d e n to de ju ro , e k p a liĝ is k a j e liris en la k u n v e n e jo n . E k - re g in te s in , li k u ra ĝ e s u rp a ŝ is la e s tra d o n . K o m e n c e la la n g o ne tute v o lis o b e i al Ii, k v a z a ŭ ĝ i lig n iĝ is , k a j a n k a ŭ la p e n s o j, k ie l li p o s te r a k o n tis al m i, ie l s e n o rd e k u ra d is en Iia k a p o , s e d ta m e ii io m p o s t io m la la n g o k o m e n c is p li re g u le fu n k c ii, n u r ia fo je a n k o ra ŭ m a lo b e a n te a l li, k a j k io k o n c e rn a s la s e n o rd e en la k a p o d is k u ra n ta jn p e n s o jn , l i s u k c e s is tam e n e k k a p li la p le j g ra n d a n p a rto n da i l i a n k o ra ŭ ĝ u s ta te m p e k a j tu j e k v o r t ig i ilin .. K v a n k a m k e lk a j g ra v a j p e n s o j tute p e rd iĝ is k a j k e lk a j fr a z o j ne e liĝ is ĝ u s ta lo k e , tio n n e n iu a te n tis . E n tu te la p a ro la d o h a v is b o n a n s u k c e s o n , k a j o n i s in c e re a p la ŭ d is s -o n K rie g u lo v , k iu ra d ia n te ir is de la e s tra d o .
In te rte m p e u n u e s tra ra n o , p re m a ta de z o rg o p ro la a n s ta ta ŭ - ig o de la n ^ v e n in ta j p a ro la n to j, s u k c e s is tr o v i en la s a lo n o in te r ia p u b lik o k o n a tin o n , k iu a n ta ŭ n e lo n g e fin is n ia n k u rs o n , k a j li k o n fid is a l ŝ i s ia jn n ig ra jn p e n s o jn .
L a s in jo r in o e k k r iis p ro r a v o k a j e k flu s tr is : „ K a r a s a m - id e a n o , tio ja esta ŝ b e le g a ! M i d e k ia m o s b e la n o k lin ia n v e rs - a ĵo n , p o r ke la p u b lik o e k k o n u la b e le co n de n ia lin g v o . “
- b ' „B o n e g e , b b n e g e !“ e k ĝ o jis la e s tra ra n o k a j tu j e k ir is k u n la s in jo r in o en la e s tra re jo n . T ie ŝ i tre ra p id e p r o v d ir is la o k iin io jn k a j fa ris n ŭ r du g ra m a tik a jn e ra ro jn .
„ B o n e g e t“ d ir is la e s tra ra n o j.
„ M i s o n o r ig a s !“ e k k riis la s o n o rig e m a e s tra ra n o k a j s ig r ia lis . „ B o n v o fu e k p a ŝ i a n ta ŭ e n , s in jo r in o ! “
L a s in jo r in o r u ĝ iĝ is k a j p o s te p a liĝ is . „ M i, m i . . . p o s te .“ „N e , b o n v o lu k o m e n c i, o n i ja s o n o r ig is t “
S i d e n o v e r u ĝ iĝ is k a j d e n o v e p a liĝ is k a j fin e e k iris . Jam s ta ra n te s u r la e s tra d o ŝi k re d e b le e k tim is , ĉ a r s u b ite ŝi k o m e n c is fo rte tre m i k a j, ra p id e g e d irin te u n u to n e la o k lin io jn k a j fa rin te n u r u n u g ra m a tik a n e ra ro n , ŝ i ir is de la e s tra d o . M in tre in te - re s is , k iu p o v is ŝ in tie l e k tim ig i k a j m i ĉ ir k a ŭ r ig a r d is la p u b li- k o n , sed n e n iu el il i h a v is tim ig a n a s p e k to n ; k o n tra ŭ e m i eĉ a ŭ d is , ke iu s tu d e n to el la p u b lik o d ir is a l a lia : „A ŭ s k u Itu , k o - ie g o , eble n i ja m fo riru . M i tim a s . Ĉ u v i s c ia s , k io n Ĉi tiu s in jo r - in o tie l te ru rig e d e k la m is ? D ip s c ia s , k io n p lie i l i fa ro s k u n n i ! “
S e d en la s a m a m o m e n to o tri d e n o v e s o n o r ig is , k a j s u r la e s tra d o n flu g iŝ ia b ele ta e s ta ĵo k a j k o m e n c is k a n ti. L a s tu d e n to , k iu a n ta ŭ e in te n c is fo r k u r i, nun re s tis k a j fik s e ŝ in rig a rd is . E s tis e v id e n te , ke lin r a v is ŝ ia e k s te ra jo .
126 J o ŝ o :
v e s ta ĵo n , ke ŝa jn e ŝ i estas . . . m a lv e s tita , — ŝi ve re estas . . . k a b a re d is tin o ! M i scia s, ke tiu ju n u la ĉ o tie l pensas. K a j poste n ia s o c ie to m a lb o n fa m iĝ o s p ro t i o !
K a j e k s c itite m i e n k u ris d e n o ve la e s tra re jo n p o r in te rk o n - s ili ku n la e s tra ra n o j, k io estas fa ro ta .
S e d in te rte m p e la. fra ŭ lin o fin is s ia n n u m e ro n , ka j e n k u rin te 1a e stra re jo n m i e k v id is , ke o n i ja m z o rg a s p ri la s e k v o n ta n u m e ro , t. e. p a ro la d o , k a j ke neniu e s tra ra n o v o la s a n s ta ta ŭ i Ia fo re s ta n ta n m a lsa n a n p a ro lo n to n . S e d jen iu s a m id e a n o d ir is :
„ M i h a v a s id e o n ! Ĉ i tie estas h o d ia ŭ g a s to -s a m id e a n o , ĵu s v e n in ta el R u sujo. L i p a ro lu p ri la d is v a s tiĝ o de nia id e o en 7 R u s u jo k a j p r i s ia j m ilita j tra v iv e ĵo j !**
„B o n e g e , la id e o estas b r ila ! V i estas g e n iu lo ! “
O n i tuj s e rĉ is la g a s to n en la s a lo n o , v e n ig is lin k a j p ro - p o n is al l i p a ro li. L i rifu z is k a j d iris , ke neniam a n k o ra ŭ li p a - r o lis p u b lik e k a j ke li p o v a s n e n io n ra k o n ti p ri la id is ta m o v a d o en R u su jo k a j s ia j m ilita j tra v iv a ĵo j. T a m e n ia e s tra ra n o j nepre in s is tis , ke li p a ro lu . L i p e tis, ke o n i iin in d u lg u , ĉ a r se li m a l- su kce so s, li h o n to s . L a e s tra ra n o j tam en ne e k tim is k a j c e rtig is lin , ke li su k c e s e g o s k a j la s o c ie to n e n ia m fo rg e s o s tiu n s e rv o n . K ia m ii tam en ne v o lis ko n se n ti, o n i k o m e n c is ku ne ku n li ir i en la s a lo n o n k a j fin e o n l lin duonŝerce, d u o n s e rio z e e lp u ŝ is el la k o r id o r o en la s a lo n o n . T iu s tra te g ia m a n o v ro de n ia j e s tra r- a n o j h a v is b o n a n su k c e s o n , ĉ a r li nun v o le -n e v o le e k p a ŝ is s u r la e s tra d o n . N i ĉ iu j e k s ile n tis , k a j m i ja m a n ta ŭ ĝ u is ia belan in te re sp le n a n p a ro la d o n . K a j jen li k o m e n c is :
.E s tim a ta j g e s in jo r o j! . . . G e s in jo ro j 1 z . . Jes, g e s in jo r o j! O k a z e tro v iĝ a n te ĉi tie k ie l g a s to , m i v o lu s ra k o n ti a l v i m ia jn \
m iiita jn im p re s o in . . . t. e. ne . . . m i v o lu s ra k o n ti p ri n ia m o v a d o en R u su jo . . .“
L i h a ltis , e k s p iris k a j d a ŭ rig is : „Jes, d o en R u su jo m i v id is k e lk a jn s a m id e a n o jn , k iu j . . . k iu j n e n io n fa ris . . . ne . . . m e . . ., k iu j v o la s la b o ri p o s t la m ilito . . .**
L i d e n o ve h a ltis k a j ĉ irk a ŭ rig a rd is Ia p u b lik o n . P a s is k v in s e k u n d o j, dek. E s tis v id e b le , ke li s tre ĉ is ĉ iu in s ia jn fo rto jn p o r
k o n c e n trig i s ia jn p e n s o jn ka j d a ŭ rig i la p a ro la d o n . K a j jen li ja m e stis e k p a ro la n ta , k ia m su b ite el la p u b lik o iu e k rid is , a lia j s e k v is . •
M i e k rig a rd is k a j e k tim is ; r id is n u r n ia j s a m id e a n o j, la ,g a s to j s id is k v a z a ŭ a in a jlita j k a j ne s c iis k io n fa ri, sed ne rid is .
L a p a ro ia n to eĉ p li k o n fu z iĝ is k a j e k b a lb u tis :
„In te rn a c ia lin g v o . . .* K io estas in te rn a c ia lin g v o , kre d e b ie v i ĉ iu j s c ia s k a j m i ne p a ro lo s p li detale p r i tio . . .**
D e n o ve rid e g o de la sa m id e a n o j. K a j to m b a s ile n to de la g a s to j.
„ P ro p a g a n d a M v esp ero . 127
E n k u rin te la e s tra re jo n , m i tr o v is la p o rd o n fe rm ita , d o m i fo rte p re m a s la m a n te n ilo n , la p o rd o m a lfe rm iĝ a s k a j . . . h o, te ru ro . . . jen e s tis s -o K rie g u lo v , la s e k re ta rio , k a j fra ŭ lin o A m e g u iin o v k a j . . . N e, ne, tio estas lr o te ru ra , m i ne ra k o n to s , k io n m i tie e k v id is . M i n u r e k k r iis : „ M a lfe liĉ u lo j, k io n v i jen
fa ra s . . . k a j k io e sto s k u n i d o ? “
K a j b ru fe rm in te la p o rd o n m i re k u ris , k v a z a ŭ fren eza , e k - s c itita k a j in d ig n e g ita en la s a lo n o n . T ie la g a s to -m a lfe liĉ u lo -dume s u k c e s is d ir i u n u p lia n fra z o n .
„ P r i la h is to r io de n ia lin g v o . . . la h is to r io de n ia lin g v o e s ta s tre m a llo n g a . .
r
K a j li d e n o v e h a ltis , k o n fu z e g ite , d u m la s a m id e a n o j rid e ĝ e g is . E s tis evide n te , ke p ro tia k o n d u to de la s a m id e a n o j
la n e p re p a rita p o r la p a ro la d o g a s to ne p o v o s ja m o r d ig i s ia jn p e n s o jn ; k a j k iu scia s, k ie l ĉ i tio f in iĝ o s ?
S e d jen fe liĉe p o s t k e lk s e k u n d a s ile n to , Ii d ir is : — „Jes, i i o estas ĉ io , k io n m i v o lis d i r i “ — , k a j h o n ta n te li ir is de la
-estrado.
L a s a m id e a n o j ĝ o je g e a p la ŭ d is , la g a s to j m ir ig ite s ile n tis . M i m in d e n o v e d ire k tis en la e s tra re jo n , p o r fin e m a lp e z ig i m ia n in d ig n ita n a n im o n . S e d tie ja m e s tis Ĉiuj e s tra ra n o j, k a j f l i re c ip ro k e s in in s u ltis , k r iis k a j fu lm o to n d ris .
P re c ip e b u ŝ la b o ris s -o K rie g u lo v , k ria n te : — „ V i ne e sta s s a m id e a n o j! N u r m i e sta s s a m id e a n o l N u n n e n iu p lu p a ro lu -antaŭ la p u b lik o , nun m i fe rm o s la v e s p e ro n p e r v o ĉ le g a d p de 1a v e rs a ĵo ! “
K a j a n ta ŭ o l n i p o v is re k o n s c iiĝ i, li e lk u ris en la s a lo n o n , k a j p o s t u n u s e k u n d o n i jam a ŭ d is en la e s tra re jo , k e li to n d ra -
v o ĉ e d e k la ra s a l la p u b lik o , ke Ii fe rm o s la v e s p e ro n p e r v e rs a ĵo . T io ŝa jn e e flk is , ĉ a r la g a s to j te ru rig ita j p e r la a n ta ŭ a -deklam ado, ĉ a rm ita j p e r la k o s fu m o de la k a n tis tin o k a j m ir ig - ita j p e r la ĵu s a ŭ d ita p a ro la d o , nun, e k v id a n te la fu rio z a n v iz a ĝ e s p rim o n de s -o K rie g ŭ lo v , k re d e b le plene k o n v in k iĝ is p r i |a u zebleco de n ia lin g v o p o r ĉ iu j c irk o n s ta n c o j k a j v iv o k a z o j k a j k o m e n c is f o r ir i el ia s a lo n o .
K a j nun k o m e n c iĝ is la „ p r o g r a m o “ en la e s tra re jo . ĉ i u j p a ro lis , k r iis , k o m e n ta riis , a rg u m e n tis , re z o n is k a j k u lp ig is u n u la a lia n . T a m e n e stis k e lk a j, k iu jn eĉ k o n te n tig is la v e s p e ro , e kz. fra ŭ lin o A m e g u lin o v , k iu c e rtig is ĉiu n a p a rte , ke la fe rm a
p a ro la d o de s -o K rie g u lo v e s tis b o n e g a . . .
M i ne in te n c a s p lu r a k o n ti a l v i, k io p lie o k a z is en la e s tra re jo . P o r v i, 'tio estus tro teda, k a j p o r m i tro d o lo rig a . M i n u r d iru , ke la s e k v in ta n ta g o n m i s e n d is al la s o c ie to m ia n e k s iĝ o n , k a j nun m i re v e n is al E s p e ra n to . C e n i, E s p e r- a n tis to j, io s im ila ja ne p o v a s o k a z i, en E s p e ra n to -s o c ie to tia
128 E n igm oj.
. . . . K io n , v i, s ip jo ro , d ira s . . .? V i e s tis en E s p e ra n ta s o c ie to , k ie o k a z is p re cize la sa m o , p ri k io m i ra k o n tis ? N e, ne, v i e ra ra s, s in jo ro . T io estas neebla. N e atentu ĉi tiu n s in jo r o n , g e s a m id e a n o j, -— estas m a lv e ro , k io n li d ira s , m a lic a m a lv e ro , m i ĵu ra s a l v i . j e m ia b a r b o i* ) j o ŝ o .
*) En la lasfa m om ento, kiam la tuta artik olo jarn e s tis prespreta, ni s c iiĝ is , k e s -a n o Joŝo tute ne h a v a s barbon. N in d o tre m irig a s lia barb- ĵuro, kaj ni ne kom prenas, k io n li in ten cis per ĝ i. — Rim. de la red ak cio.
E n ig m o j.
I
1. K ia m li e liris , g ra n d a a rb o d e fru iĝ is k a j je ia u jo tra n s
-fo rm iĝ is . ' -o5,bs ‘ojfneg
2. D o n u a l, m i v o s to n , p o r ke m i p o v u fo r flu g i k a j iib e r iĝ i el in te r v ia j .d e n to j; re ko m p e n ce , m i v iz ita d o s v ia jn p rin te m p o jn k a j k a n ta d o s en v ia j a rb a ro j. -o(o>inji ‘ojpoi
3. C a s is to p a fm o rtig is b e sto n , k o r v o j fo rp o rtis ĝ ia n ventrorv, p e r la re s ta ĵo la ĉ a s is to ĉ ir k a ŭ v o lv is sia n k o lo n k a j fo r ir is .<
'O (B S ‘O (B J (B Q
4. B e s to v iv is ve g e ta ĵa n v iv o n : v e n to la v o s to n d e ŝ iris —
b e sto lib e re fo rk u ris .
-odni ‘oiodnq
5. N e p re fe ru k a ra n b enon, ĉ a r ĝ i s e rv a s p o r m o rtig o . 'OuaqejB>i 6. M a lju n a re lig ia ĉefo estas flo ro . -oAedBd 7. K un p n a c ia n o estas a rb o .
