Andrzej Nowakowski
Rozwój uczniowskich klubów
sportowych w rejonie i powiecie
wadowickim w latach 1994-2001
Prace Naukowe. Kultura Fizyczna 5, 163-171
A n d rze j N ow akow ski
ROZWÓJ UCZNIOWSKICH KLUBÓW SPORTOW YCH W REJONIE I POW IECIE W ADOWICKIM W LATACH 1 9 9 4 -2 0 0 1
S łow a kluczow e: ucznio w skie kluby sporto w e, W a d o w ic e , pow iat, lata 1994-2 001
A B S T R A C T
D ev elo p m en t o f p u p il’s sp o rt clu b in the region and d istrict o f W a d o w ice in the y e a r s 1994 - 2001 K e y w o rd s : p u p i l ’s s p o r t c lu b s , W a d o w i c e , d is tri c t, y e a r s 1 9 9 4 - 2 0 0 1 O n th e b a s i s o f e m p i r i c a l r e s e a r c h e s c a r r i e d o u t in th e D i s t r i c t O f f i c e ( S t a r o s t w o P o w i a t o w e ) in W a d o w i c e ( w o j e w ó d z t w o m a ł o p o l s k i e — M a ł o p o l s k a P r o v i n c e ) it w a s e s t a b l i s h e d that in th e re g i o n an d d is tri c t ( p o w i a t ) o f W a d o w i c e in th e y e a r s 1 9 9 4 — - 2 0 0 1 o c c u r r e d si g n if i c a n t in c r e a s e o f th e n u m b e r o f p u p i l ' s s p o r t c lu b s . B y n o w in th e o ff ic ia l e v i d e n c e in W a d o w i c e d is tri c t th e r e are 19 s u c h c lu b s , th o u g h 2 o f th e m h ad to s u s p e n d their acti vit y. P u p i l ' s s p o r t c l u b s a c t in 8 f r o m a m o n g 10 c o m m u n e s ( g m i n a ) o f W a d o w i c e district. T h e y a re u s u a l ly lo c a t e d in p r i m a r y a nd g r a m m a r s c h o o l s (1 6 c lu b s ); in s e c o n d a r y s c h o o l s t h e r e are 3 c lu b s . In th e c l u b s m o s t c o m m o n l y a r e p r a c t ic e d te a m g a m e s , an d o f in d i v id u a l s p o r t s — tr a c k a n d field s p o r ts , a r c h e r y , c y c li n g a nd s t re n g th s p o r ts. A p a r t fr o m p u p i l ' s s p o r t c l u b s , c h i l d r e n and y o u t h o f W a d o w i c e d is tri c t ta k e p a rt in th e ac ti v it y o f o t h e r o r g a n i z a t i o n a l e n ti ti e s o f p h y s i c a l cu lt u re : v illag e an d c a th o l ic s p o r t o r g a n i z a t i o n s , as well as in s p o r t a s s o c i a tio n „ F a l c o n ” ( „ S o k ó ł ” ). 1. W p ro w a d zen ie
Obow iązująca ustawa z 18 stycznia 1996 r. o kulturze fiz y c z n e j1 w prze pisie art. 7 ust. 1 jed n ozna cznie stanowi, że uczniow skie kluby sportowe (U K S) są stowarzyszeniami kultury fizycznej sui g eneris. Do uzyskania o so bowości prawnej i możliwości legalnego działania nie w y m ag a ją one — j a k
164 A n d r z e j N o w a k o w s k i
pozostałe stowarzyszenia kultury fizycznej — wpisu do w łaściw ego sądu re je strowego, tj. sądu rejonow ego mającego siedzibę w m ieście w ojew ódzkim , w celu w prow adzenia ich do Krajowego Rejestru Sądowego. W przypadku UKS wystarczy jedynie, przy zachowaniu w arunków określonych zarów no ustaw ą z 1996 r., j a k również ogó ln ą ustaw ą z 7 kwietnia 1989 r. — P raw o o stow arzyszeniach2 — złożenie wniosku do starosty w łaściw ego ze względu na siedzibę klubu, o wpis do ew idencji. Jeśli wniosek spełnia w szystkie usta wowe warunki, wówczas starosta, w ramach tzw. zadań w łasnych powiatu, wydaje decyzję administracyjną, w rozumieniu przepisów K odeksu p o stę p o wania adm inistracyjnego, o wpisie danego UKS do ewidencji. To o d fo r m a li zowanie i m aksym alne uproszczenie procedury w stosunku do UKS zostało w sposób zamierzony wprow adzony przez ustaw odaw cę w celu ułatw ienia zakładania tych klubów, w ramach ogólnopolskiego programu „S port w s z y s t kich dzieci” oraz popularyzacji atrakcyjnych, choć mało dotąd upraw ianych w Polsce dyscyplin sportowych. Jak trafnie zauważył L. Jaczynow ski, form uła UKS wyłoniła się w gremiach sportowych i oświatowych w m om encie, kiedy zauważono, iż w wyniku zmian ustrojowych w Polsce po 1989 r. Szkolny Związek Sportowy stracił prawny i faktyczny monopol na o rganizow anie sportu u c z n io w s k ie g o '.
W niniejszym opracowaniu zostaną przedstawione: 1) w łaściw ość o rg a n i zacyjna oraz tryb podejm ow ania rozstrzygnięć w sprawach UKS w S tarostw ie Powiatowym w Wadowicach (w ojew ództw o m ałopolskie), 2) rozwój U K S w powiecie w adow ickim w latach 1994 - 2001, 3) uprawianie sportu przez dzieci i młodzież szkolną powiatu w adowickiego w ramach innych struktur organizacyjnych (stowarzyszeń) niż UKS. O pracow anie zamyka stosow ne podsum owanie.
2. R o zstrzy g n ięcia w sp raw ach u czn iow sk ich k lu b ó w sp o r to w y c h w S ta ro stw ie P o w ia to w y m w W a d ow icach
Zgodnie z obow iązującą ustaw ą ustrojow ą z 5 czerw ca 1998 r. o s a m o rządzie pow iatow ym 4 — najważniejszym dokum entem w ew nętrznym re g u lu jący m tok podejm ow ania rozstrzygnięć w Starostwie Pow iatow ym w W a d o wicach je st Regulamin organizacyjny Starostwa P ow iatow ego w W a d o w i
2 T ekst jed n o lity : „ D zien n ik U sta w ” 2001 Nr 7 9 , p oz. 8 5 5 .
3 L. J a czy n o w sk i, Z. Jaw orski, J. Z y śk o , Organizacja kultury' fizycznej. Teoria i praktyka, t. II:
Struktury organizacyjna.Praca z b io ro w a pod red. L. J a c z y n o w sk ie g o , W arszaw a 2 0 0 1 , s. 9 2 . 4 „ D zien n ik U sta w ” 1998 Nr 9 1 , p oz. 5 7 6 z p ó źn . zm .
c a ch 5. Stw ierdza on, że w ramach ustalonego podziału czynności, sprawy kultury fizycznej koordynuje W icestarosta Wadowicki. Jemu to bezpośrednio podlega Wydział Kultury, Turystyki, Sportu i Promocji Starostwa P ow iato w e go. Liczy on — łącznie z kierownikiem Wydziału — 4 pracowników. P racow nik prowadzący sprawy kultury fizycznej, w tym UKS, łącznie ze sprawami kultury jest zatrudniony w wymiarze Vi etatu. Decyzje administracyjne w rozu mieniu Kodeksu postępowania administracyjnego dotyczące kultury fizycznej 0 charakterze strategicznym, kompetencyjnie przypisane staroście — w tym przede wszystkim dotyczące wpisu do ewidencji uczniowskich klubów spor towych — podejm uje osobiście Starosta bądź W icestarosta W adowicki. Przed podjęciem decyzji w przedm iocie w pisania UKS do ewidencji starosta zasięga opinii prawnej radcy prawnego, który — po stwierdzeniu iż przedłożony statut UKS nie j e s t sprzeczny z prawem — parafuje projekt decyzji. Pozostałe dec y zje oraz inne rozstrzygnięcia nie będące decyzjami (np. zaśw iadczenia o w p i sie UKS do ewidencji oraz upomnienia) podejm uje — z upow ażnienia Staro sty Wadowickiego — kierownik Wydziału, na mocy ogólnego ustawowego upoważnienia, skonkretyzowanego w przepisie § 15 R egulam inu organizacyj nego Starostw a Powiatowego w Wadowicach. W tej kategorii rozstrzygnięć m ieszczą się rów nież rozstrzygnięcia nadzorcze sam orządu pow iatow ego w stosunku do poszczególnych UKS, wykonyw ane w ramach tzw. bieżącego, bezpośredniego nadzoru nad ich działalnością.
Ponadto w spom niany wyżej Wydział zapew nia pomoc o charakterze or ganizacyjno-technicznym dla koordynatora do spraw sportu szkolnego w p o wiecie w adow ickim . Począwszy od 2000 r., ów koordynator je s t pow oływ any spośród m iejscow ych nauczycieli wf. w drodze uchwały Zarządu Powiatu Wadowickiego na okres je d n eg o roku szkolnego. Otrzym uje za sw ą działal ność zryczałtow ane w ynagrodzenie ze środków budżetow ych sam orządu p o wiatowego na podstawie cywilnoprawnej umowy zlecenia. Działalność koor dynatora zyskała na znaczeniu, ponieważ począwszy od 2000 r., z przyczyn natury kadrowej i finansowej, w powiecie wadowickim uległa zawieszeniu statutowa działalność Szkolnego Związku Sportowego. K oordynator m.in. ustala kalendarz rozgrywek w różnych dyscyplinach sportu we wszystkich typach szkół (podstaw ow ych, gimnazjach i ponadgim nazjalnych) na terenie powiatu w adow ickiego oraz zasady w spółzaw odnictw a sportowego dzieci 1 młodzieży. Ta działalność dotyczy nie tylko UKS, lecz rów nież pozostałych
5 R egu lam in ten je s t za tw ierd zo n y u ch w a łą R ady P ow iatu W a d o w ic k ie g o Nr X X X I 1/218/01 z 23 VIII 2001 r.
6 Z ob. także: A. N o w a k o w sk i, Uprawnienia samorządu terytorialnego w dziedzinie kultury fi zycznejw świetle ustaw samorządowych i ustawy kompetencyjnej z 1998 r.,„ W y c h o w a n ie F i zy c z n e i S p o rt”, t. X L III, 1 9 99, z. 3, s. 1 5 3 -1 5 6 .
A n d r z e j N o w a k o w s k i
podm iotów kultury fizycznej w powiecie wadowickim, prow adzących działal ność na rzecz środowiska szkolnego.
W bazie danych Starostwa P owiatowego w W adowicach brakuje ogól nych danych o infrastrukturze kultury fizycznej na terenie powiatu, za w yjąt kiem infrastruktury szkolnictwa średniego (ponadgim nazjalnego), dla którego samorząd pow iatow y je s t organem założycielskim (właścicielskim ). Lecz — j a k dotąd — UKS w ystępują głównie na obszarze szkół podstaw ow ych i gimnazjów, dla których organami założycielskimi są władze sam orządow e na szczeblu poszczególnych miast i gmin powiatu w adow ickiego (łącznie 10 gmin, z czego 3 gminy miejskie i 7 gmin w iejskich)7.
3. R ozw ój u czn io w sk ich k lu b ó w sp ortow y ch w rejonie i p o w iecie w a d ow ick im w latach 1994 - 2001
W okresie lat 1994 - 1998 obszar obecnego powiatu w adow ickiego nale żał do w ojew ództw a bielskiego z siedzibą w Bielsku-Białej. Pow iat w a d o w ic ki został odtw orzony z dniem 1 stycznia 1999 r., należąc do w ojew ództw a m ałopolskiego z siedzibą w Krakowie. Pod rządami poprzednio obowiązującej ustawy z 3 sierpnia 1984 r. o kulturze fizycznej , która nie w yodrębniała pod względem prawnym oddzielnej kategorii UKS, były one — na ogólnych za sa dach przewidzianych dla stowarzyszeń kultury fizycznej — rejestrowane przez W ojewodę Bielskiego (z j e g o upoważnienia przez D yrektora Wydziału Spraw Społecznych Urzędu W ojewódzkiego w Bielsku-Białej, w łaściw ego do spraw kultury fizycznej). Ta rejestracja nie pozbawiona w ów czas elem entów uznaniowych odbywała się na podstawie przepisu art. 61 ust. 2 pkt 1 ustawy z 1984 r. Również w pierw szym okresie po wejściu w życie aktualnie o b o wiązującej ustawy z 1996 r. o kulturze fizycznej, Wojewoda Bielski w pisyw ał do prowadzonej przez siebie ewidencji UKS z terenu obecnego powiatu (wów czas rejonu) wadowickiego. Ogółem do 31 grudnia 1998 r. (pod rządami ustaw o kulturze fizycznej z 1984 i 1996) Wojewoda Bielski w ydał 6 ro z strzygnięć w przedm iocie powstania UKS w ówczesnym rejonie w adow ickim (jego obszar pokrywa się z obecnym powiatem).
7 Z ob . ponadto: A. N o w a k o w s k i, Zarządzanie zasobami kultury fizycznej przez samorząd powia towy na przykładzie powiatu wadowickiego,w: Materiały pokonferencyjne z I Konferencji N a ukowej „ Tradycje i współczesność kultury fizycznej",praca zb io ro w a pod red. W . M y n a rsk ie g o i M. P on czk a, A W F K a to w ice 2 0 0 1 , s. 3 1 7 - 3 2 4 .
x T ekst pierw otny: „ D zien n ik U sta w ” N r 3 4 , p oz. 181, z liczn y m i p ó źn iejszy m i zm ian am i. 9 Z g o d n ie z p rzep isem art. 63 ust. I o b o w ią zu ją c ej w ó w c z a s u staw y z 1984 r. w o je w o d a m ó g ł
o d m ó w ić rejestracji U K S z e w z g lę d u na m o ż liw o ś ć sp o w o d o w a n ia z a g r o ż e n ia b e z p ie c z e ń stw a , sp ok oju lub porządku p u b lic zn eg o .
D opiero z dniem 1 stycznia 1999 r. na m o c y ^ r z e p i s u art. 111 pkt 4 tzw. dużej ustaw y kom petencyjnej z 24 lipca 1998 r. , Starosta Wadowicki uzy skał upraw nienie do prowadzenia ewidencji UKS oraz do w ydaw ania w tym zakresie, ja k o organ I instancji, decyzji w rozumieniu przepisów Kodeksu p ostępow ania administracyjnego. Poniew aż prowadzenie ewidencji UKS na leży do kategorii tzw. zadań własnych powiatu, toteż ew en tu aln ą II instancją (odw o ła w czą ) w sprawach UKS je s t Sam orządowe Kolegium O dw oław cze z siedzibą w K ra k o w ie 11. Równocześnie uzyskał ze szczebla w ojew ódzkiego w ykaz wszystkich dotychczas działających UKS na terenie powiatu w a d o w ic k i e g o 12. Korzystając z przysługujących mu uprawnień, Starosta Wadowicki wpisał do ew idencji 13 UKS. W szystkie rozstrzygnięcia dotyczące UKS w om aw ianym okresie były pozytywne.
P ierw sze UKS (4) powstały na terenie obecnego powiatu w adowickiego je s z c z e w okresie obow iązyw ania poprzedniej ustawy o kulturze fizycznej z 1984 r. — w 1994 r., tj. po zainicjow aniu przez ów czesny Urząd Kultury Fizycznej i Turystyki, wspólnie z M E N ogólnopolskiej akcji „Sport w szyst kich d ziec i” 13. Pierwszym w kolejności zarejestrow anym UKS był U K S „ K a j a k a r z ” S pytkow ice (z datą 7 sierpnia 1994 r.), a następnymi: UKS „K olarz”
D ąbrów ka (w gminie Stryszów), UKS „Strzelec” (przy Szkole Podstawowej i G im n azju m Nr 1 w W adowicach) oraz UKS „H erkules” (przy Szkole P o d stawowej N r 2 w Andrychowie). W kolejnych latach powstawało: w 1995 r. — 1 U K S, w 1996 i 1997 r. — po 3, a w latach 1998 - 2001 po 2 UKS.
Dwa U K S zawiesiły prowadzenie statutowej działalności — je d e n j u ż w 1996 r, a drugi w 2001 r. N a przeszkodzie stanęły zarówno względy natury finansow ej, j a k również organizacyjnej (nie wyłoniono nowych w ładz po upływie kadencji, brak akceptacji rodziców i uczniów na dalszą działalność). W obu przypadkach UKS kw alifikują się do podjęcia przez Starostę W ado w ickiego decyzji o skreśleniu tych klubów z ewidencji.
A ktualnie — w edług stanu na dzień 31 października 2001 r. — w e w id e n cji Starosty Wadowickiego widnieje 19 UKS (16 działa w szkołach podsta
1(1 „ D z ie n n ik U sta w ” 1 9 98, Nr 106, p oz. 6 6 8 .
11 Z oh. p on ad to: A. N o w a k o w sk i, Status prawny uczniowskich klubów sportowych w Polsce,
„ Z e sz y ty N a u k o w e W S Z w C z ę s to c h o w ie ” 2 0 0 1 , nr 3 (1 5 ), s. 5 - 1 5 (z ob sze rn ą literaturą p rzed m io tu ) oraz: ten że, Działalność uczniowskich klubów sportowych w Polsce w świetle pra wa,„P race N a u k o w e W S P w C z ę s to c h o w ie ”, seria: K ultura fizy czn a , 2 0 0 1 , z. IV, s. 5 9 - 6 6 . 12 D ane d o n in ie jsz e g o o p r a co w a n ia p o c h o d z ą z e w id en cji U K S p row ad zon ej w W y d z ia le K u ltu
ry, T u ry sty k i, Sportu i P rom ocji S tarostw a P o w ia to w e g o w W a d o w ica ch .
13 W . S a w ic k i, Szkolne stowarzyszenia kultury fizycznej. Uwarunkowania formalno-prawne,W ar sz a w a 1 9 9 6 , s. 5 - 7 . Z ob . rów n ież: D. D u d ek , Zarys dziejów i organizacja stowarzyszeń kultury fizycznej,K rak ów 2 0 0 1 , s. 1 0 7 - 1 0 9 .
168 A n d r z e j N o w a k o w s k i
wowych i gimnazjach, 3 w szkołach średnich, na ogólną ilość 10 szkół tego typu w powiecie wadowickim, z czego jeden w Wadowicach, dwa w A n d ry chowie). Jednocześnie należy zwrócić uwagę na d u żą ilość wystąpień nad z o r czych, podpisanych przez kierownika Wydziału z upoważnienia starosty, w sprawach dotyczących działalności UKS (w 2000 r. odnotow ano 10 takich wystąpień). N ajczęstszą przyczyną je s t brak aktualizacji danych dotyczących składów osobowych władz statutowych oraz samych statutów UKS.
N a ogół UKS w powiecie wadowickim zajm u ją się grami zespołow ymi, w tym przede wszystkim piłką nożną, a ponadto lekką atletyką. Sporadycznie zajm u ją się, bądź zajm owały się, innymi dyscyplinami: kajakarstwem, łucz- nictwem, sportami siłowymi, strzelectwem oraz tenisem stołowym (po je d n y m klubie). Na terenie gminy Stryszów w południowo-wschodniej części powiatu wadowickiego, ze względu na urozm aiconą konfigurację terenu, d o b rą d ro ż ność oraz kadrę z kwalifikacjami instruktorskimi, dw a UKS: „K olarz” D ą brówka oraz „C yklista” Stronie za jm ują się wyłącznie sportem kolarskim we wszystkich j e g o postaciach, a głównie kolarstwem przełajowym i górskim. W ychow ankow ie tych UKS zasilają następnie profesjonalne kluby kolarskie. T abela. U czniow skie kluby sp ortow e w p ow iecie w adow ickim w układzie te r y to
rialnym S ie d z i b a gm in y Szk o ły p o d s t a w o w e i g im n a z ja ( z e s p o ły szkół) S zkoły średnie R az e m A n d r y c h ó w (M .) 1 2 3 K a lw a ria Z e b r z y d o w s k a (M .) 2 — 2 L a n c k o r o n a (G .) 1 — 1 M u c h a r z (G.) 1 — 1 S p y tk o w ic e (G.) 1 — 1 S tr y s z ó w (G .) 3 — 3 T o m i c e (G .) 3 — 3 W a d o w i c e (M .) 4 1 5 R a z e m 16 3 19 O b ja ś n ie n ie : M. — g m i n a m ie js k a (m ia sto ), G. — g m i n a w iejs k a Ź r ó d ł o : d a n e W y d z ia łu K u ltu r y , T u r y s ty k i, S p o r t u i P r o m o c j i S t a r o s t w a P o w i a t o w e g o w W a d o w i c a c h .
W dwóch gminach powiatu wadowickiego: Brzeźnicy i Wieprzu (na 10 gmin tworzących powiat wadowicki), ja k dotychczas, nie powołano żadnego UKS.
W trakcie tw orzenia są dwa nowe UKS (na etapie przed wpisaniem ich do ew idencji). Jeden w Kalwarii Zebrzydowskiej (w szkole średniej), ze specjali zacją w zakresie gimnastyki artystycznej dziewcząt, a drugi w gimnazjum w gm inie Stryszów.
Brak dokładnych danych o kadrze nauczycielskiej i trenersko- instruktorskiej pracującej w UKS w powiecie wadowickim. Dane te posiadają poszczególne m iasta i gminy prowadzące poszczególne szkoły podstawowe i gimnazja. Samorząd powiatowy posiada je d y n ie dane o kadrze nauczycieli wf. zatrudnionych w szkołach ponadgim nazjalnych (średnich) prowadzonych przez powiat. Na ogólną liczbę 44 nauczycieli tego przedmiotu zatrudnionych w szkołach średnich, 41 posiada wyższe wykształcenie magisterskie. W 3 szkołach średnich, w których działają UKS, kadra nauczycieli wf. liczy około 15 o s ó b 14.
4. S p o rt szk oln y w p ow iecie w ad ow ick im poza u czn io w sk im i k lu b am i sp o rto w y m i
Z ogólnym norm zawartych w obowiązującej Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. oraz w ustawie z 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej wynika zasa da pluralizm u organizacyjnego na obszarze kultury fizycznej. Ta zasada, sank cjonująca istnienie wielości równoupraw nionych podmiotów, głównie sto w a rzyszeń kultury fizycznej, ma pełne zastosow anie w odniesieniu do sportu szkolnego w powiecie wadowickim. O prócz U K S i SKS (będących kontynu ac ją dotychczasowych struktur organizacyjnych), w szkolnej kulturze fizycz nej działają stowarzyszenia kultury fizycznej o charakterze ogólnym. Niektóre z nich s tanow ią kontynuację organizacji istniejących jeszc ze przed 1989 r. Są to: 1) ZHP (Powiatowa Komenda Hufca w Wadowicach), 2) LZS (LKS), pion sportu ludowego, występuje głównie w szkołach wiejskich, 3) TKKF „Lesko- w iec” przy Klubie O siedlow ym „G arsoniera” Wadowickiej Spółdzielni M ieszkaniow ej, działający od lat 1966-1967, organizator wielu imprez m aso wych, w tym w rześniowego „Biegu P ow sinogi” z udziałem szkół, i imprez zręcznościow ych dla d ziec i15.
O sobną grupę stowarzyszeń kultury fizycznej w powiecie w adow ickim prow a dząc ą działalność na rzecz dzieci i m łodzieży szkolnej stan o w ią sto w a
14 D a n e te p o c h o d z ą z akt W yd ziału Edukacji S tarostw a P o w ia to w e g o w W a d o w ica ch .
15 Z o b . ponadto: H. K ulbacka, A. N o w a k o w sk i, T r z y d z ie s to le c ie O g n isk a T K K F „ L e sk o w ie c " w W a d o w ic a c h 1 9 6 6 - 1 9 9 6 , W a d o w ic e 1 997, p a ss im .
170 A n d r z e j N o w a k o w s k i
rzyszenia naw iązujące do tradycyjnego systemu wartości, które zostały re ak tyw ow ane w wyniku zasadniczych zmian ustrojowych po 1989 r. N a le ż ą do nich: 1) gniazdo Towarzystwa Gimnastycznego „S okół” w W adowicach, z a ło żone w 1887 r., które wznowiło działalność w 1990 r., organizator około 10 imprez sportowo-rekreacyjnych dla młodzieży szkolnej powiatu w ciągu ro k u 16, 2) Parafialny Klub Sportowy „św. J ó z e f ’ w Kalwarii Zebrzydow skiej, założony w 1997 r., zarejestrow any w 1998 r., specjalizujący się w grach z e społowych i tenisie stołowym oraz obozownictwie, naw iązujący do dorobku katolickiego nurtu w kulturze fizycznej, występującego w tym m ieście od początku lat trzydziestych17.
Ponadto w powiecie wadowickim, zwłaszcza w miastach, d ziała ją s p e c ja listyczne stowarzyszenia kultury fizycznej (kluby) o charakterze je d n o sek c y j- nym, propagujące wśród starszej młodzieży szkolnej popularne obecnie d a le kow schodnie sporty walki.
5. P o d su m o w a n ie
Na terenie obecnego powiatu wadowickiego pierwsze uczniow skie kluby sportow e uzyskały osobow ość praw ną i rozpoczęły statutow ą działalność jeszc ze w 1994 r. R eaktyw ow anie w 1999 r. powiatu w adow ickiego oraz ustaw ow e przekazanie Staroście Wadowickiemu kompetencji do p row adzenia ewidencji tych klubów było istotnym czynnikiem stym ulującym rozwój UKS. W latach 1999 - 2000 nastąpił dalszy rozwój ilościowy tych klubów, zw ła sz cza w środowisku wiejskim. Jednak rozwój ten je st — j a k dotąd — n ie ró w nomierny. Daje się zauważyć niedostatek UKS w szkołach ponadgim nazjal- nych (średnich), dla których organem założycielskim j e s t samorząd p o w ia to wy. W dwóch gm inach powiatu wadowickiego nie założono ani j e d n e g o klu bu, mimo iż te gminy, a zwłaszcza miejscowości będące siedzibami gmin, dy sponują niezłą m aterialną i fachow ą kadrą nauczycieli wf.
Wydaje się, ze j e d n ą z przyczyn limitujących dalszy wzrost U K S w p o wiecie wadowickim je s t przeciążenie nauczycieli, w tym przede w szystkim nauczycieli wf., różnymi funkcjami zarówno o charakterze zaw odow ym , ja k
16 A. N o w a k o w sk i, W a d o w ic k i „ S o k ó ł ” w c z o r a j i dziś. N a s tu d z ie s ię c io le c ie w a d o w ic k ie j so k o ln i
( 1 8 8 9 - 1 9 9 9 ) , C z ę s to c h o w a 1998, p a s s im . Z ob. ponadto: A. Zagórska, Im p r e zy s p o r to w e T o w a r z y s tw a G im n a sty c z n e g o „ S o k ó ł" w W a d o w ic a c h w la ta c h 1 9 9 0 - 2 0 0 0 . N a d z ie s ię c io le c ie o d r o d z o n e g o g n ia z d a s o k o le g o w W a d o w ic a c h , W a d o w ice 2 0 0 1 , s. 1 2 -1 8 .
17 A. O rm anty, Z a in te r e s o w a n ia k u ltu rą f iz y c z n ą w K a lw a r ii Z e b rz y d o w s k ie j, w: Z d z ie jó w k u ltu ry
j i z y c z n e j w P o ls c e p o łu d n io w e j. In h o n o re m K a z im ie rz T o p o ro w ic z w 7 0 -le c ie u ro d z in . Praca
rów nież społecznym. Ponadto środow isko szkolnej kultury fizycznej nie je s t w pełni poinform ow ane o uproszczonym trybie zakładania UKS oraz o zale tach tych klubów (w niektórych m iejscowościach powiatu zaniechano prenu meraty poczytnego ogólnopolskiego miesięcznika „L ider” , tłumacząc to posu nięcie względam i budżetowymi). W przypadku możliwości ustaw ow ego za w ieszenia — ze w zględów oszczędnościow ych czwartej godziny wf. w szkol nictwie, działalność UKS mogłaby stanowić przynajmniej cz ę śc io w ą rekom pensatę tych posunięć, z korzyścią dla zdrow ia i ogólnej sprawności fizycznej m łodzieży w powiecie.
