Źródła energii w Polsce

(1)

Źródła energii w Polsce

Materiał składa się z sekcji: "1. Energetyka i jej rodzaje", "2. Energetyka konwencjonalna w Polsce", "3.

Odnawialne źródła energii", "4. Energetyka niekonwencjonalna", "5. Kierunki rozwoju energetyki",

"Podsumowanie", "Słowniczek", "Zadania".

Materiał zawiera 19 ilustracji (fotograﬁi, obrazów, rysunków), 8 ćwiczeń, w tym 8 interaktywnych.

Słownik pojęć zawiera wyjaśnienia terminów: "eksport", "energetyka", "energetyka konwencjonalna",

"energetyka niekonwencjonalna (alternatywna)", "import", "kaloryczność", "nieodnawialne źródła energii",

"odnawialne źródła energii", "paliwa", "wody geotermalne"

(2)

Źródła energii w Polsce

We współczesnym świecie energia elektryczna odgrywa bardzo ważną rolę. Każda nowoczesna gospodarka potrzebuje jej dużych ilości, a z drugiej strony każdy zwykły człowiek codziennie z niej korzysta. Nie mniej ważna jest energia cieplna, z której również korzystamy codziennie (ciepła woda w kranach, ciepłe kaloryfery w zimie). Rozwój gospodarczy i technologiczny skutkuje rosnącym zapotrzebowaniem na energię, toteż stale musimy myśleć o nowych jej źródłach.

Turbiny wiatrowe na Pomorzu – niekonwencjonalna produkcja energii ze źródła odnawialnego

Już wiesz

czym są surowce energetyczne;

które surowce energetyczne występują w Polsce.

Nauczysz się

rozróżnić energetykę konwencjonalną i niekonwencjonalną;

wyjaśnić, czym są odnawialne źródła energii;

przedstawić strukturę wykorzystania źródeł energii w Polsce na podstawie odpowiednich danych;

wyjaśnić rozmieszczenie różnych rodzajów elektrowni w Polsce;

ocenić wpływ wykorzystania różnych źródeł energii na stan środowiska;

wymienić główne cele i kierunki rozwoju polskiej energetyki.

1. Energetyka i jej rodzaje

Energetyka to dział przemysłu zajmujący się produkcją oraz dystrybucją energii elektrycznej i cieplnej.

Dzieli się na:

energetykę konwencjonalną – wytwarzanie energii elektrycznej i cieplnej dzięki spalaniu paliw, którymi są na przykład węgiel kamienny, węgiel brunatny, ropa, gaz, biogazy, biomasa (roślinna i zwierzęca), torf, łupki bitumiczne;

energetykę niekonwencjonalną – pozyskiwanie energii elektrycznej i cieplnej ze źródeł

alternatywnych, np. wód płynących, wód geotermalnych, wiatru, Słońca, pływów morskich, reakcji jądrowych, ciepła otoczenia.

(3)

Z kolei źródła energii dzielą się na:

odnawialne – mające zdolność do samoregeneracji; źródła odnawialne wykorzystywane są przede wszystkim w energetyce niekonwencjonalnej (przykłady powyżej); w energetyce konwencjonalnej paliwa odnawialne (biopaliwa) wciąż jeszcze są rzadko używane;

nieodnawialne – surowce mineralne (np. węgiel kamienny, węgiel brunatny, ropa, gaz), których zasoby kiedyś się wyczerpią; stanowią podstawę energetyki konwencjonalnej.

Źródło: ContentPlus, licencja: CC BY 3.0.

Polecenie 1

Podaj przykłady różnych rodzajów energetyki funkcjonujące w okolicy, które wykorzystują różne źródła energii. Jeśli ich nie znasz, to znajdź w Internecie informacje na ten temat.

Konwencjonalna elektrownia Jaworzno na Górnym Śląsku wykorzystująca nieodnawialne źródło energii, jakim jest węgiel kamienny

 



 



(4)

Energetyka konwencjonalna w przyszłości może być niewystarczająca do spełnienia potrzeb człowieka ze względu na wyczerpywanie się zasobów paliw nieodnawialnych. Dlatego konieczne są poszukiwania alternatywnych, odnawialnych źródeł energii i rozwój energetyki niekonwencjonalnej. Jest to też istotne dla środowiska naturalnego, ponieważ wydobycie i spalanie paliw czyni duże szkody w przyrodzie – niszczy środowisko naturalne, zanieczyszcza powietrze, wody i gleby. Natomiast energetyka niekonwencjonalna jest na ogół przyjazna środowisku.

Należałoby dodać, że większość alternatywnych oraz odnawialnych źródeł energii (choć nie wszystkie), a także wiele z nieodnawialnych źródeł energii to formy przejściowe energii Słońca. Energia wiatru, ciepło otoczenia, biomasa (stała, ciekła, gazowa) powstają dzięki energii docierajacej do Ziemii z naszej najbliższej gwiazdy. Nawet węgle i węglowodory kopalne, które nie są co prawda odnawialne w skali naszego życia, ale powstały też głównie dzięki energii słonecznej w odległej przeszłości.

2. Energetyka konwencjonalna w Polsce

Podstawowe surowce energetyczne wykorzystywane w Polsce to węgiel kamienny i węgiel brunatny oraz ropa naftowa i gaz ziemny.

Około 70% wydobywanego u nas węgla kamiennego przeznaczane jest na produkcję energii elektrycznej.

Węgiel z Górnego Śląska i Lubelszczyzny traﬁa do elektrowni cieplnych w całym kraju. Aczkolwiek największe z tych elektrowni znajdują się względnie niedaleko kopalń. Elektrownie zazwyczaj są też położone nad dużymi rzekami (Wisła, Odra) lub zbiornikami sztucznymi, których woda służy do chłodzenia bloków energetycznych. Inny czynnik wpływający na lokalizację elektrowni to

zapotrzebowanie na prąd – największe jest ono w dużych miastach, toteż przy każdym z nich znajduje się choćby jedna mała elektrownia.

Polecenie 2

Na mapach poniżej wskaż miejsca wydobycia węgla kamiennego i odczytaj nazwy największych

elektrowni wykorzystujących to paliwo. Spróbuj wyjaśnić przyczyny lokalizacji dużych elektrowni poza Górnym Śląskiem.

Polecenie 3

Wskaż miejsca wydobycia węgla brunatnego i odczytaj ich nazwy, a także nazwy największych elektrowni wykorzystujących to paliwo. Która polska elektrownia ma największą moc?

Turbiny wiatrowe na Pomorzu – niekonwencjonalna produkcja energii ze źródła odnawialnego

(5)

Źródło: Wydawnictwo Edukacyjne Wiking, licencja: CC BY 3.0.

Węgiel brunatny wydobywany jest w Polsce w trzech dużych zagłębiach – Bełchatowskim, Konińskim i Turoszowskim. Tuż przy kopalniach znajdują się duże elektrownie, które zużywają niemal cały wydobyty węgiel. Z powodu niskiej wartości opałowej w porównaniu z węglem kamiennym, ropą czy gazem jego transport na większe odległości jest nieuzasadniony ekonomicznie. Poza tym węgiel brunatny najlepszą kaloryczność ma zaraz po wydobyciu.

Wydobycie węgla kamiennego i brunatnego w ostatnich latach ustabilizowało się na poziomie

pokrywającym nasze zapotrzebowanie. W przypadku węgla kamiennego niewielkie ilości importujemy i eksportujemy, co jest zależne od zmieniających się corocznie cen węgla na rynku krajowym

i zagranicznym.

Polecenie 4

Na wykresie powyżej przeanalizuj wydobycie, zużycie, eksport (sprzedaż za granicę) i import (kupno z zagranicy) węgla kamiennego w Polsce w ostatnich latach i wskaż zależności między ich wartościami.

Polecenie 5

Wyjaśnij, dlaczego węgiel brunatny nie jest ani eksportowany, ani importowany.

Szacuje się, że zasoby węgla kamiennego wystarczą nam jeszcze na kilkaset lat, więc raczej nie musimy martwić się ich wyczerpaniem. Problem będzie stanowić jednak ich dostępność i coraz większy koszt ich wydobycia. Nieco inaczej wygląda sytuacja z węglem brunatnym, choć jego zasoby są tylko nieznacznie mniejsze. Powoli wyczerpują się bowiem obecnie eksploatowane odkrywki tego węgla. Potrzebne będzie uruchomienie nowych odkrywek głównie na zachodzie Polski – na Dolnym Śląsku, Wielkopolsce czy Ziemi Lubuskiej. Obecnie najbardziej zaawansowane są prace przy rozpoczęciu budowy odkrywki

(6)

w Złoczewie w południowo‑zachodniej części województwa łódzkiego, gdzie zalega około 600 mln ton tego surowca. Odkrywkowe kopalnie węgla brunatnego zajmują ogromne powierzchnie, co oznacza likwidację wielu wsi i to często wzbudza protesty miejscowej ludności.

Odkrywka w kopalni węgla brunatnego w Bełchatowie ma ponad 12 km długości, około 3 km szerokości i ponad 300 m głębokości

Dwa inne użytkowane w Polsce surowce energetyczne – ropę naftową i gaz ziemny – musimy w dużych ilościach sprowadzać z zagranicy. Importujemy je głównie z Rosji i nasza gospodarka jest w znacznym stopniu uzależniona od tych dostaw. Krajowe wydobycie ropy naftowej nie zaspakaja nawet 3% naszych potrzeb. W przypadku gazu ziemnego jest nieco lepiej, bo w niektórych latach jego wydobycie stanowiło około 30% zapotrzebowania. Jednak jest to zdecydowanie za mało i wciąż poszukujemy sposobów uniezależnienia się od Rosji. Jednym z nich jest powstanie gazoportu w Świnoujściu do odbioru skroplonego gazu ziemnego z różnych stron świata, przede wszystkim z rejonu Zatoki Perskiej. Innym sposobem może być gaz łupkowy, którego duże pokłady prawdopodobnie zalegają w Polsce Wschodniej i Północnej. Tyle że znajduje się on w głębokich łupkach paleozoicznych i jego pozyskanie będzie zapewne mocno utrudnione. Ponadto wciąż dokładnie nie wiadomo ile tego gazu jest i czy w związku z tym

uruchomienie wydobycia będzie opłacalne.

Wykresy powyżej pokazują, że zużycie ropy naftowej i gazu stale u nas rośnie, a wydobycie nie zmienia się. Oznacza to konieczność sprowadzania coraz większych ilości tych surowców. Dlatego niezmiernie ważne jest znalezienie nowych dostawców.

Ropa naftowa prawie w całości traﬁa do naszych raﬁnerii – w tym największych w Płocku i Gdańsku –

(7)

gdzie jest przerabiana głównie na paliwo samochodowe (benzynę i olej napędowy) i oleje opałowe. Gaz ziemny ma zastosowanie w energetyce oraz w innych branżach przemysłu przetwórczego (np.

chemicznej, metalowej, papierniczej), a także w gospodarstwach domowych.

Polecenie 6

Na mapach powyżej wskaż ważniejsze obszary występowania, miejsca wydobycia, obiekty przetwórstwa oraz przesyłu ropy naftowej i gazu.

3. Odnawialne źródła energii

O dominacji węgla w polskiej energetyce konwencjonalnej przekonują poniższe diagramy. Nie ma wątpliwości, że węgiel kamienny i brunatny jeszcze przez długie lata pozostaną podstawą naszej gospodarki. Warto jednak zwrócić uwagę na rosnący udział biopaliw pochodzenia roślinnego i zwierzęcego (tzw. biomasa stała lub ciekła oraz biogazy), jednego z odnawialnych źródeł energii.

Znalazły się one już na trzecim miejscu, co może być znakiem, że coraz bardziej dbamy o środowisko naturalne – spalanie biopaliw jest uciążliwe w mniejszym stopniu dla środowiska niż spalanie paliw kopalnych, a ponadto wykorzystywane są odpady.

Polecenie 7

Z diagramów powyżej odczytaj, jak zmienia się struktura paliwowa w polskich elektrowniach cieplnych.

Najprostszym i najpopularniejszym przykładem biopaliwa stałego jest drewno. Spala się także węgiel drzewny oraz odpady z obróbki drewna (wióry i trociny). Inne biopaliwa stałe to uprawy energetyczne, np. drzewa szybkorosnące (wierzba wiciowa zwana energetyczną), również odpady z produkcji rolnej – roślinne (słoma) i zwierzęce (odchody).

Biopaliwa ciekłe powstają z surowców pochodzenia organicznego (głównie roślinnego) i są dodawane do paliw samochodowych jako tzw. biokomponenty. Najbardziej znane z nich to bioetanol dodawany do benzyn i biodiesel dodawany do oleju napędowego.

Biogaz wytwarzany jest w wyniku fermentacji różnorodnych odpadów – roślinnych, zwierzęcych, spożywczych, a także komunalnych (ścieków, śmieci). Powstały gaz spalany jest w biogazowniach, których obecnie działa kilkanaście w różnych miejscach Polski (w przyszłości ma być kilkadziesiąt).

Paliwa można pozyskiwać również z posegregowanych odpadów komunalnych – gumy, tworzyw sztucznych, zużytych olejów, smarów i innych substancji. Są to odpady z niektórych branż przemysłu i usług (np. z motoryzacyjnej), a także ze szpitali oraz gospodarstw domowych i rolnych. Tak uzyskane

(8)

paliwa spala się w specjalnie przystosowanych do tego instalacjach.

Biopaliwa, wykorzystywane w energetyce konwencjonalnej, mają największych udział wśród wszystkich odnawialnych źródeł energii.

Źródło: Szymek XXXX (h p://commons.wikimedia.org), public domain.

Struktura wykorzystania odnawialnych źródeł energii w Polsce w latach 2007–2013

Odnawialne źródła energii 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r.

%

Biopaliwa stałe 91,03 87,48 85,77 85,29 85,00 82,16 80,03

Energia słoneczna 0,01 0,02 0,11 0,12 0,14 0,15 0,18

Energia wody 4,17 3,42 3,37 3,65 2,68 2,06 2,46

Energia wiatru 0,92 1,33 1,53 2,08 3,69 4,80 6,05

Biogaz 1,33 1,78 1,62 1,67 1,83 1,98 2,12

Biopaliwa ciekłe 2,27 5,47 7,04 6,64 5,76 7,97 8,20

Energia geotermalna 0,22 0,23 0,24 0,20 0,17 0,19 0,22

Odpady komunalne 0,02 0,00 0,01 0,04 0,43 0,38 0,42

Pompy ciepła 0,03 0,27 0,30 0,31 0,30 0,31 0,33

Polecenie 8

Przeanalizuj dane z tabeli i ustal, które odnawialne nośniki energii wykorzystywane są w Polsce w coraz większym stopniu, a które w coraz mniejszym. Zastanów się, dlaczego tak jest i spróbuj to wyjaśnić.

4. Energetyka niekonwencjonalna

Energetyka niekonwencjonalna rozwija się na świecie od kilkudziesięciu lat. Rozwój ten przybrał na sile w ostatnim czasie z następujących powodów:

uświadomienie nieuchronności wyczerpywania się zasobów paliw;

dążenie do lepszej ochrony środowiska naturalnego;

konieczność poprawy bezpieczeństwa energetycznego;

(9)

rozwój nowoczesnych technologii wykorzystywanych w energetyce niekonwencjonalnej;

coraz większa dostępność i popularność odnawialnych źródeł energii;

mniejsza awaryjność energetyki niekonwencjonalnej.

W polskiej energetyce niekonwencjonalnej najlepiej rozwija się wykorzystanie energii wiatrowej.

W niektórych miejscach można nawet odnieść wrażenie, że nowe wiatraki wyrastają jak „grzyby po deszczu”. Najwięcej ich jest na Pomorzu, gdyż nad morzem – z uwagi na jego płaską powierzchnię i brak przeszkód terenowych – wieją najsilniejsze wiatry. Wiatraków w Polsce mogło by być jeszcze więcej, ale istnieje pewien opór ludności względem tego typu inwestycji. Niektórzy uważają, że psują one piękno krajobrazu naturalnego, ale dla innych jest to ciekawy element krajobrazu. Są też głosy o szkodliwym wpływie na organizmy wielkiej kręcącej się turbiny – jest to prawda, ale ten szkodliwy wpływ występuje tylko w bliskim sąsiedztwie wiatraka. Protesty ludności często mają też podłoże ﬁnansowe, bo za każdą turbinę właściciel pola, na którym ona stoi, otrzymuje pieniądze, a sąsiedzi już tych pieniędzy nie otrzymują. Rozwój energetyki wiatrowej jest znacząco dotowany przez Unię Europejską i gdyby nie te dotacje, to stawianie wiatraków byłoby w Polsce nieopłacalne.

Energia słoneczna wykorzystywana jest w Polsce na niewielką skalę. To głównie dlatego, że nasze warunki naturalne nie są sprzyjające – względnie mało jest dni słonecznych, a samo Słońce, z racji szerokości geograﬁcznej Polski, nie znajduje się na niebie zbyt wysoko. Wystarczy jednak pojechać na południe Czech, by zobaczyć całe pola pokryte kolektorami słonecznymi. U nas montowane są one głównie na dachach i najczęściej służą do podgrzewania wody w kranach, rzadziej do ogrzewania pomieszczeń. Natomiast ogniwa fotowoltaiczne przetwarzają ciepło słoneczne w energię elektryczną.

Energia wód wykorzystywana jest w tzw. hydroelektrowniach, czyli elektrowniach wodnych. Jednak do źródeł odnawialnych zaliczają się tylko elektrownie wodne przepływowe, w których woda spiętrzona poprzeczną tamą, samoczynnie spływa, napędzając turbinę elektryczną. Największa taka polska elektrownia znajduje się na Wiśle we Włocławku i ma moc 160 MW. W Żarnowcu na Pomorzu oraz w Międzybrodziu Bialskim („Porąbka‑Żar”) mamy elektrownie wodne o większej mocy, ale są to elektrownie szczytowo‑pompowe. Woda w nich jest pompowana na wyższy poziom, z którego potem spływa, napędzając turbiny. Jednak owo pompowanie wody przez człowieka dyskwaliﬁkuje te

elektrownie jako odnawialne źródło energii, ponieważ nie działają one na zasadzie samoregeneracji.

Zaletą takich elektrowni jest korzystanie z prawie darmowej energii elektrycznej do przepompowania wody i wytwarzanie dużych ilości prądu w okresach szczytowego zapotrzebowania.

”Biały węgiel”, bo tak niekiedy nazywa się wodę wykorzystywaną przez hydroenergetykę, był kiedyś trzecim źródłem energii w Polsce – po węglu kamiennym i brunatnym. Jednak ten rodzaj pozyskania energii niestety nie rozwija się u nas dynamicznie. Budowanie nowych elektrowni wodnych jest bardzo kosztowne, a nasze warunki naturalne – niezbyt wysokie góry bez dużych rzek – nie zachęcają do takich przedsięwzięć. Toteż istniejące od lat elektrownie wodne wytwarzają mniej więcej stałą ilość energii, co przy rosnącej produkcji ogólnej powoduje zmniejszanie się udziału hydroenergetyki.

Polecenie 9

Na mapie wskaż największe polskie elektrownie wodne. Dowiedz się, które z nich są elektrowniami przepływowymi, a które szczytowo‑pompowymi.

Energia geotermalna to energia pochodząca z wód podziemnych. Polskie wody geotermalne charakteryzują się temperaturą w granicach od 30 do 120°C, co czyni je bardziej przydatnymi do

pozyskiwania energii cieplnej niż elektrycznej. Zasoby energii geotermalnej występują na obszarze całego kraju poza częścią północno‑wschodnią. Szacuje się je na około 30 tys. km wód. W Polsce funkcjonują 4 geotermie: Podhalańska, Pyrzycka, Mazowiecka i Uniejowska. Wody geotermalne ogrzewają tam budynki mieszkalne, szklarnie, baseny, szpitale.

Pompy ciepła wyłapują ciepło otoczenia, które gromadzi się w różnych miejscach – w powietrzu atmosferycznym, w wodach powierzchniowych (rzekach, jeziorach, stawach) i w płytkich wodach gruntowych, a także w samym gruncie. Do działania pompy ciepła potrzebują energii elektrycznej, ale jest jej czterokrotnie mniej niż wyprodukowanej przez pompy energii cieplnej – z 1 kWh energii elektrycznej otrzymujemy ok. 4 kWh energii cieplnej.

3

(10)

Do energetyki niekonwencjonalnej zaliczają się również elektrownie atomowe (jądrowe). Wykorzystują one olbrzymią energię, jaka wyzwala się w reakcji rozszczepienia jądra atomu pierwiastka

promieniotwórczego, np. plutonu, toru, uranu. W Polsce nie ma jeszcze takich elektrowni, ale planuje się, że pierwsza z nich może ewentualnie powstać w latach 2020–2030. W Świerku pod Warszawą od

kilkudziesięciu lat działają dwa małe reaktory jądrowe, które służą do celów naukowych.

Kolektory słoneczne na dachu budynku

Mała przepływowa elektrownia wodna we Wrocławiu

Elektrownia szczytowo-pompowa w Żarnowcu na Pobrzeżu Gdańskim

(11)

Polecenie 10

Wskaż rodzaje energii niekonwencjonalnej, które wg ciebie powinny rozwijać się w Polsce najbardziej.

Odpowiedź uzasadnij.

Farma wiatrowa w Mołtowie na Pomorzu Zachodnim

Geotermalny park wodny w Uniejowie

Pompa ciepła wyłapująca energię cieplną z otoczenia

 



 



(12)

5. Kierunki rozwoju energetyki

Szacuje się, że alternatywne źródła energii mogłyby zaspokoić 90% obecnych potrzeb energetycznych.

Jest to oczywiście tylko teoria. W praktyce prowadzone są różnorodne działania mające na celu

stopniowe zwiększanie wykorzystania źródeł alternatywnych. Na przykład Unia Europejska początkowo zakładała, że do roku 2020 w każdym kraju członkowskim udział źródeł odnawialnych w zużyciu energii wynosić będzie co najmniej 20%. Jednak dla wielu państw, w tym dla Polski był to cel trudny do

osiągnięcia i ostateczne określono indywidualne wartości dla każdego kraju, uwzględniając warunki lokalne.

Polecenie 11

Z wykresu powyżej odczytaj, ile ma wynosić udział energii ze źródeł odnawialnych w Polsce w 2020 r.

Wskaż kraje zakładające sobie podobne wartości.

Polecenie 12

W których krajach udział źródeł odnawialnych jest i będzie największy? Spróbuj wyjaśnić, dlaczego są to właśnie te kraje – jeśli nie wiesz, dowiedz się z Internetu, jakie elektrownie wytwarzają tam energię.

W Polsce udział źródeł alternatywnych w produkcji energii stopniowo rośnie, co potwierdza wykres poniżej. Udział ten jest wprawdzie dwa razy mniejszy od średniej unijnej, ale musimy pamiętać, że nasza gospodarka opiera się na węglu i nie jesteśmy w stanie szybko i radykalnie zmniejszyć wykorzystania tego paliwa. Powinniśmy raczej dążyć do zwiększania udziału źródeł alternatywnych, przy zachowaniu

obecnego zużycia węgla.

Wysoka średnia unijna to wynik m.in. wyższego poziomu rozwoju państw zachodnioeuropejskich, dzięki czemu mają one większe możliwości inwestowania w nowoczesne technologie energetyki

niekonwencjonalnej. Dużą rolę odgrywają też warunki naturalne, które na przykład pozwalają na działanie większych elektrowni wodnych w Alpach i na Płw. Skandynawskim.

(13)

Polecenie 13

Wskaż kierunki rozwoju energetyki w Polsce. Uwzględnij nasze zasoby surowcowe oraz powiązania z Unią Europejską i Rosją, a także inne czynniki (naturalne, ekonomiczne, społeczne) wpływające na wykorzystanie określonych źródeł energii.

Podsumowanie

W energetyce konwencjonalnej wytwarzanie energii następuje poprzez spalanie paliw, np. węgla, gazu, ropy, biomasy. Jest to szkodliwe dla środowiska naturalnego.

W energetyce niekonwencjonalnej energię wytwarza się ze źródeł alternatywnych, np. wiatru, wody, Słońca. Są to odnawialne źródła energii, których wykorzystanie nie jest zbyt uciążliwe dla

środowiska. Do energetyki niekonwencjonalnej zaliczamy także energetykę jądrową, której źródła energii są wyczerpywalne i bywają szkodliwe dla środowiska.

Nieodnawialne źródła energii to paliwa kopalne – węgiel kamienny i brunatny, ropa naftowa i gaz ziemny, uran i pluton.

Energetyka w Polsce opiera się na wydobywanym w kraju węglu.

Węgiel kamienny można transportować na większe odległości, toteż elektrownie korzystające z tego paliwa znajdują się w różnych miejscach kraju, np. przy większych miastach.

Węgiel brunatny nie nadaje się do transportu i dlatego jest spalany w elektrowniach działających przy kopalniach.

Ropę naftową i gaz ziemny musimy sprowadzać z zagranicy (głównie z Rosji), bo krajowe zasoby są niewystarczające.

W produkcji energii w Polsce stopniowo rośnie udział źródeł odnawialnych, np. biopaliw, wiatru, promieniowania słonecznego. W 2020 roku ma on wynosić 15%.

Polska jest jedynym krajem Europy Środkowej, w którym nie ma elektrowni atomowej.

Praca domowa

(14)

Polecenie 14.1

Wypełnij tabelę. Wpisz krótkie notatki opisujące główne cechy poszczególnych źródeł energii w Polsce.

Źródła energii w Polsce

Nieodnawialne źródła energii Odnawialne źródła energii węgiel

kamienny

węgiel brunatny

ropa naftowa

gaz

ziemny woda wiatr Słońce biopaliwa Zasoby

Wykorzystanie Wpływ na środowisko naturalne

Polecenie 14.2

Znajdź w Internecie informacje dotyczące wykorzystania alternatywnych źródeł energii w twoim województwie (regionie). Sporządź ilustrowany opis na ten temat.

Zobacz także

Surowce mineralne Polski

Dowiedz się więcej

Główny Urząd Statystyczny / Środowisko. Energia Agencja Rynku Energii

Słowniczek

eksport

sprzedaż za granicę towarów wyprodukowanych w kraju energetyka

dział przemysłu zajmujący się produkcją i dystrybucją energii elektrycznej oraz cieplnej energetyka konwencjonalna

produkcja energii dzięki spalaniu paliw, np. węgli, ropy, gazu, biogazu, biomasy energetyka niekonwencjonalna (alternatywna)

pozyskiwanie energii ze źródeł alternatywnych, np. wód płynących, wód geotermalnych, wiatru, Słońca, pływów morskich, reakcji jądrowych, ciepła otoczenia

import

kupno towarów za granicą i przywóz ich do kraju kaloryczność

(15)

wartość energetyczna paliwa lub pokarmu; ilość energii, jaka powstaje w wyniku spalenia określonej jednostki paliwa (pokarmu)

nieodnawialne źródła energii

surowce mineralne, np. węgle, ropa, gaz, których zasoby kiedyś mogą się wyczerpać; są wykorzystywane w energetyce konwencjonalnej

odnawialne źródła energii

źródła mające zdolność do samoregeneracji, na których opiera się energetyka niekonwencjonalna;

przykładami źródeł odnawialnych są wody płynące, wody geotermiczne, pływy morskie, energia wiatru, ciepło słoneczne; w energetyce konwencjonalnej wykorzystuje się odnawialne biopaliwa paliwa

surowce, ze spalania których uzyskuje się energię; paliwami są: węgiel kamienny, węgiel brunatny, ropa naftowa, gaz ziemny, torf, łupki bitumiczne, biomasa, uran i tor (dwa ostatnie to paliwa jądrowe) wody geotermalne

wody podziemne o temperaturze znacznie wyższej niż średnia temperatura powietrza na powierzchni

Zadania

Ćwiczenie 1

Przyporządkuj poszczególne nazwy źródeł energii do odpowiednich kategorii.

węgiel brunatny, drewno, ropa naftowa, węgiel kamienny, gaz ziemny, wiatr, biomasa, wody płynące, ciepło słoneczne, wody geotermalne

nieodnawialne źródła energii

odnawialne źródła energii

Źródło: Robert Wers, licencja: CC BY 3.0.

(16)

Ćwiczenie 2 Biopaliwa to

odnawialne źródła energii wykorzystywane w energetyce konwencjonalnej.

nieodnawialne źródła energii wykorzystywane w energetyce konwencjonalnej.

nieodnawialne źródła energii wykorzystywane w energetyce niekonwencjonalnej.

odnawialne źródła energii wykorzystywane w energetyce niekonwencjonalnej.

Ćwiczenie 3

Do każdej z wymienionych miejscowości dopasuj nazwę odpowiedniego obiektu związanego z energetyką.

Bełchatów, Włocławek, Płock, Żarnowiec, Kozienice, Uniejów elektrownia

cieplna opalana węglem brunatnym

elektrownia cieplna opalana węglem kamiennym

elektrownia szczytowa- pompowa

elektrownia wodna przepływowa

geotermalny park wodny

raﬁneria ropy na owej

(17)

Ćwiczenie 4

Wskaż zdania prawdziwe i fałszywe.

Prawda Fałsz

Aż 97% potrzebnej nam ropy na owej musimy sprowadzać

z zagranicy.

□ □

Około 70% potrzebnego nam gazu ziemnego sprowadzamy

z zagranicy.

□ □

Węgiel brunatny wydobywany jest głównie na Górnym Śląsku,

ale elektrownie spalające go znajdują się w całej Polsce.

□ □

Transport węgla kamiennego jest nieopłacalny i dlatego

spala się go w przykopalnianych elektrowniach cieplnych.

□ □

Ćwiczenie 5

Uporządkuj paliwa wykorzystywane w polskich elektrowniach cieplnych w kolejności od najbardziej do najmniej znaczących.

węgiel brunatny węgiel kamienny biopaliwa oleje opałowe

Ćwiczenie 6

Wskaż obiekty zaliczające się do energetyki niekonwencjonalnej.

elektrownia atomowa elektrownia wiatrowa elektrownia wodna geotermalny park wodny kolektor słoneczny pompa ciepła biogazownia elektrownia cieplna

Ćwiczenie 7

Wyrażenie „biały węgiel” związany jest z elektrowniami wodnymi.

atomowymi.

cieplnymi.

wiatrowymi.

(18)

Ćwiczenie 8

W 2020 roku udział źródeł odnawialnych w produkcji energii ma w Polsce wynosić 15%.

10%.

20%.

25%.