Rynek książki
w wybranych państwach
Anna Zygierewicz
Book markets in selected countries
This article presents the situation of book markets in Belgium, France, Germany, Poland, Spain, United Kingdom and the United States of America. The author presents data about the sales volumes, books offered, average book prices, as well as the levels of book reading, which she finds paramount for the book market development. The focus of the article is on printed books. At the end, the author presents some pros and cons of the book price regulation which was introduced in some countries.
Czytanie książek to najpiękniejsza zabawa, jaką sobie ludzkość wymyśliła
Wisława Szymborska Celem niniejszej publikacji jest prezentacja sytuacji na rynku książki w wybranych państwach. Omówiony zostanie przede wszystkim rynek książki papierowej, tematyka książek elektronicznych zostanie jedynie wspomniana ze względu na planowaną w bieżącym roku publikację osobnego artykułu poświęconego rynkowi książki elektronicznej. Analiza sytua‑
cji na rynku książki obejmować będzie m.in. sprzedaż książek, najchętniej wybierane przez klientów kanały zakupu książek, poziom czytelnictwa, średnie ceny książek, regulacje dotyczą‑
ce stałej ceny książki oraz bestsellery na rynkach.
Rynek książki i wydawcy w skali europejskiej i w skali globalnej
Według danych Międzynarodowego Stowarzyszenia Wy‑
dawców (IPA)1, rynek książki w Polsce znalazł się w pierwszej dwudziestce największych rynków na świecie. Wartość tych dwudziestu rynków w cenach konsumenta w 2012 r. szacowa‑
na była na 95,6 mld euro (w tym wartość rynku polskiego to 654 mln euro). Wartość pozostałych rynków na świecie szaco‑
1 R. Wischenbart, IPA Global Publishing Statistics, www.internatio‑
nalpublishers.org [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
wana była na 18,4 mld euro. Oznacza to, że wartość globalne‑
go rynku książki sięgnęła 114 mld euro. W wartości globalnego rynku książki największy udział miał rynek Stanów Zjednoczo‑
nych – 26%, a w dalszej kolejności rynki: Chin – 12%, Niemiec – 8%, Japonii – 7%, Francji – 4% i Wielkiej Brytanii – 3%. Warto zwrócić uwagę na dynamiczny rozwój rynku chińskiego, który po wielu latach walki konkurencyjnej ostatecznie zwiększył swój udział, wyprzedzając rynek niemiecki i japoński2.
Poza dominującą, i póki co niezagrożoną, pozycją lidera, rynku amerykańskiego, pozycje pozostałych trzech rynków zależą od sposobu liczenia ich wartości. Wynika to z faktu, że różne organizacje w różny sposób liczą wartość rynku książ‑
ki i ranking 20 największych rynków nie zawsze wygląda tak samo. Według analiz PWC3, Chiny staną się drugim najwięk‑
szym rynkiem książki świata dopiero w 2017 r., wyprzedza‑
jąc Japonię w 2014 r., a Niemcy w 2017 r., osiągając docho‑
dy w wysokości 13,2 mld dolarów US przy dochodach rynku amerykańskiego sięgających 37 mld dolarów US. W 2018 r.
dochody chińskiego rynku książki mają być równe 35% do‑
chodów rynków książki regionu Azji i Pacyfiku. Zaś według da‑
nych z najnowszego raportu rocznego IPA, Chiny już stały się drugim pod względem wielkości rynkiem książki na świecie wyprzedzając znacznie Niemcy i Japonię. Ranking IPA przed‑
stawiono w tabeli 1 i 2.
2 Global Trends in Publishing 2014, www.pik.org.pl [dostęp: 23 stycz‑
nia 2015 r.].
3 Book publishing, www.pwc.com [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
Europejski rynek książki osiągnął w 2013 r. wartość 44,2 mld dolarów US, o 0,9% więcej niż w 2012 r. Przewiduje się też, że wartość europejskiego rynku książki w 2018 r. sięgnie nawet 45,8 mld dolarów US, co oznacza wzrost o 3,6% w stosunku do 2013 r.
Największym rynkiem w Europie w 2013 r. był rynek niemiecki (12,8 mld dolarów US, 29% wartości rynku europejskiego). W dal‑
szej kolejności znalazły się rynki: brytyjski (5,4 mld dolarów US, 12,2%), francuski (5,3 mld dolarów US, 11,9%), włoski (4,1 mld dolarów US, 9,3%) i hiszpański (7,6%, 3,4 mld dolarów US).
Książki papierowe dominowały na europejskim rynku książki, stanowiąc 96,3% jego wartości. Książki elektroniczne to jedynie 3,7% wartości rynku. Na rynku dominowała sprze‑
daż w trybie stacjonarnym, jednak obserwuje się stały wzrost zainteresowania konsumentów zakupami przez Internet.
Pewnym ograniczeniem w rozwoju zakupów przez Internet na niektórych rynkach były regulacje dotyczące stałej ceny książki. Przy decyzjach zakupowych, konsumenci wykazywali przywiązanie do autorów książek nie zaś do wydawców, choć przywiązanie do niektórych wydawców obserwowane było na rynku książki akademickiej i literatury klasycznej.
Na europejskim rynku sprzedaży książek dominowały: Ama‑
zon.com, Inc. (Stany Zjednoczone), Groupe Fnac (Francja), Thalia Holding GmbH (Niemcy) oraz WH Smith PLC (Wielka Brytania)4. Wśród dziesięciu największych wydawców na świecie w 2013 r., sześć pierwszych miejsc zajmowali ci sami wydawcy,
4 Books in Europe. April 2014, MarketLine Industry Profile, www.
marketline.com [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
Tabela 1. Dwadzieścia największych rynków książki w 2013 r.
Państwo Rok Przychody netto
(w mln euro) Wartość rynku
(w mln euro) Nowe tytuły i wznowienia
Nowe tytuły na mln mieszkańców
PKB na głowę liczone według
parytetu siły nabywczej (w dolarach US)
Stany Zjednoczone 2013 19 563 27 400 304 912 959 53 154
Chiny 2013 9 173 15 342 444 000 325 11 904
Niemcy 2013 ‑ 9 536 93 600 1 156 43 332
Japonia 2013 ‑ 5 409 77 910 613 36 315
Wielka Brytania 2013 4 662 3 875 184 000 2 875 36 209
Francja 2013 2 639 4 401 66 527 1 008 36 907
Włochy 2013 ‑ 3 110 61 100 1 002 34 303
Korea Południowa 2013 ‑ ‑ ‑ ‑ ‑
Hiszpania 2013 ‑ 2 708 76 434 1 626 32 103
Brazylia 2013 1 645 2 239 21 085 104 15 034
Kanada 2013
(szac.) 1 496 2 100 ‑ ‑ ‑
Turcja 2013 ‑ ‑ ‑ ‑ ‑
Indie 2013
(szac.) ‑ 1 680 ‑ ‑ ‑
Rosja 2013 ‑ 1 582 101 981 699 24 120
Holandia 2013 ‑ ‑ ‑ ‑ ‑
Australia 2013
(szac.) ‑ 1 373 28 234 1 176 43 550
Polska 2013 646 1 025 13 410 353 23 275
Meksyk 2013 ‑ ‑ ‑ ‑ ‑
Taiwan 2013 ‑ 855 42 118 1 831 41 581
Szwajcaria 2013 ‑ ‑ ‑ ‑ ‑
Źródło: Annual Report, October 2013/October 2014, www.internationalpublishers.org [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
Tabela 2. Dane za 2012 r. dla największych rynków książki, dla których dane za 2013 r. były niedostępne
Państwo Rok Przychody netto
(w mln euro) Wartość rynku
(w mln euro) Nowe tytuły i wznowienia
Nowe tytuły na mln mieszkańców
PKB na głowę liczone według
parytetu siły nabywczej (w dolarach US)
Korea Południowa 2012 ‑ 2 974 39 767 795 33 140
Turcja 2012 1 198 1 752 42 626 561 18 975
Holandia 2012 ‑ 1 431 ‑ ‑ ‑
Meksyk 2012 606 ‑ 23 948 200 16 463
Szwajcaria 2012
(szac.) ‑ 828 ‑ ‑ ‑
Źródło jak pod tabelą 1.
co w 2012 r. Znacząca część największych wydawców global‑
nych działa lub działała w Polsce. W niektórych przypadkach mają oni dominującą pozycję także na rynku polskim – Pear‑
son i Wolters Kluwer zajmowały odpowiednio miejsca 5. i 3.
wśród największych wydawców książek w Polsce w 2012 r.5 Tabela 3 prezentuje dziesięciu największych wydawców na świecie.
W rankingu dziesięciu najlepiej sprzedających się książek wszechczasów tylko jedna – Kod Leonardo da Vinci Dana Brow‑
na – miała premierę w XXI wieku (w 2003 r.). Premiera pierw‑
szej książki na liście bestsellerów wszechczasów – Opowieść o dwóch miastach Charlesa Dickensa – i której szacowana sprzedaż sięgnęła 200 milionów egzemplarzy, miała miejsce w 1859 r. Premiera książki Władca pierścieni J.R.R. Tolkien (dru‑
gą na liście najlepiej sprzedających się książek wszechczasów) miała miejsce 60 lat temu, a premiera innej powieści tego au‑
tora Hobbit, czyli tam i z powrotem miała miejsce w 1937 r. Oka‑
zuje się więc, że niektóre dzieła są ponadczasowe, a ich treści fascynują kolejne pokolenia. Warto o tym pamiętać, szczegól‑
nie gdy obserwuje się spadek nakładów nowo wydawanych
5 Rynek książki w Polsce 2013, www.instytutksiazki.pl [dostęp:
23 stycznia 2015 r.].
książek w Polsce. Tabela 4. przedstawia dziesięć najlepiej sprzedających się książek wszechczasów.
Liderem sprzedaży wśród serii książkowych był Harry Potter J.K. Rowling, składający się z 7 książek i 3 suplementów wyda‑
wanych w latach 1997–2007, którego łączna sprzedaż sięgnę‑
ła 450 mln egzemplarzy6.
Rynki książki w wybranych państwach
Belgia
W 2011 r. przychody wydawców we Flandrii osiągnęły wartość 211 mln euro i pochodziły ze sprzedaży 16,14 mln egzemplarzy książek (bez książek szkolnych i naukowych).
Sześćdziesiąt procent książek sprzedawanych w Belgii w ję‑
zyku niderlandzkim pochodziło z Holandii, a ich eksport do Belgii stanowił 25% przychodu wydawców holenderskich.
6 List of best‑selling books. List of best‑selling book series, www.
wikipedia.com [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
Tabela 3. Dziesięć największych wydawnictw na świecie w 2012 r. i 2013 r.
Pozycja
Wydawnictwo Państwo
Przychód w mln dolarów US
2013 2012 2013 2012
1 1 Pearson Wielka Brytania 9 330 9 158
2 2 Reed Elsevier Wielka Brytania/Holandia/Stany Zjednoczone 7 288 5 934
3 3 Thomas Reuters Stany Zjednoczone 5 576 5 386
4 4 Wolters Kluwer Holandia 4 920 4 766
5 5 Random House Niemcy 3 664 3 328
6 6 Hachette Livre Francja 2 851 2 833
7 10 Holtzbrinck Niemcy 2 222 2 220
8 8 Grupo Planeta Hiszpania 2 161 2 597
9 11 Cengage Stany Zjednoczone bd 1 993
10 7 McGraw‑Hill Education Stany Zjednoczone 1 992 2 292
Źródło: The World’s 56 Largest Book Publishers, 2014, www.publishersweekly.com [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
* Dochód w 2013 r. szacowany w oparciu o dane za 2012 r.
Tabela 4. Dziesięć najlepiej sprzedających się książek wszech czasów
Tytuł* Autor Język oryginału Rok pierwszej
publikacji
Szacunkowa sprzedaż (w mln egz.)
1. Opowieść o dwóch miastach Charles Dickens angielski 1859 200
2. Władca pierścieni J.R.R. Tolkien angielski 1954/55 150
3. Mały książę Antoine de Saint‑Exupery francuski 1943 140
4. Hobbit, czyli tam i z powrotem J.R.R. Tolkien angielski 1937 100
5. Sen czerwonego pawilonu Cao Xueqin chiński 1754/5–91 100
6. I nie było już nikogo Agatha Christie angielski 1939 100
7. Lew, czarownica i stara szafa C.S. Lewis angielski 1950 85
8. Ona, czyli historia niezwykłej wyprawy H. Rider Haggard angielski 1887 83
9. Kod Leonarda da Vinci Dan Brown angielski 2003 80
10. Myśl i bogać się Napoleon Hill angielski 1937 70
Źródło: The evolution of the book industry: Implication for U.S. Book Manufacturers and Printers, Ricoh, Q2, 2013, [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
* Polskie tytuły książek podano za Wikipedią.
Liczba nowych tytułów książek wydawanych corocznie przez wydawnictwa flamandzkie szacowana jest na 3 tys.
W 2011 r. przychody 67 wydawców skupionych w Stowa‑
rzyszeniu Wydawców Belgijskich (ADEB) wyniosły 239,6 mln euro (wzrost o 1,1% w stosunku do 2010 r.). Przychody te po‑
chodziły w 65% ze sprzedaży książek w języku francuskim, w 32% ze sprzedaży książek w języku niderlandzkimi i w 2%
ze sprzedaży książek w innych językach. Rynek książek francu‑
skojęzycznych w Belgii jest jednak zdominowany przez książ‑
ki wydawane w innych państwach, głównie we Francji. Pra‑
wie 70% książek w języku francuskim sprzedanych w 2011 r.
w Belgii pochodziło z importu, a udział ten wzrósł w 2013 r.
do 72%7. Jednak i wydawcy belgijscy aż 60% swoich publika‑
cji eksportują, na rodzimym rynku pozostawiając jedynie 40%
produkcji8. Księgarnie indywidualne i wyspecjalizowane były najważniejszym kanałem sprzedaży książek (48,6%) w Bel‑
gii9. Wzrasta jednak udział książek kupowanych w Internecie, z 33% w 2012 r. do 36% w 2013 r.
Cena książki w Belgii jest wolna: we Flandrii nie ma regula‑
cji dotyczących ceny książki. W Walonii i w Brukseli teoretycz‑
nie działa system ceny rekomendowanej, jednak w praktyce cena książki też nie jest regulowana. Zwyczajowo rabaty na książki dla konsumenta wynoszą 5–10%, ale mogą wzrosnąć do 20% na niektóre tytuły w sieciach sprzedaży książek. Raba‑
ty dla bibliotek sięgają 30%. Od blisko 10 lat trwają pracę nad wprowadzeniem stałej ceny książki, która obowiązywałaby od 6 miesięcy, według jednych propozycji, do 24 miesięcy, we‑
dług innych. Rabaty na nowości mogłyby sięgać 10%. Pomysł wprowadzenie stałej ceny książki ma jednak wielu przeciwni‑
ków, w tym wielkich dystrybutorów10. W 2010 r. średnia cena książki w języku niderlandzkim wynosiła 15 euro dla nowości i 11,55 euro dla wznowień, a średnią cenę e‑booka wydaw‑
cy flamandzcy rekomendowali na poziomie 80% ceny książki papierowej. Cena książki w języku francuskim była w dużym
7 Belgique (2013), Bureau International de l’Édition Française, www.bief.org [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
8 Ibidem.
9 Le marché du livre papier continue à baisser. Le numérique pro- gresse très légèrement, www.culture.be [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
10 Belgique (2013), op. cit.
stopniu uzależniona od jej ceny na rynku francuskim, zwykle jednak przewyższała ją o 10–15%. Od kilku lat duże rabaty na książki oferowane są m.in. w okresie Świąt Bożego Narodzenia i rozpoczęcia roku szkolnego. Szczególnie dotyczy to punktów sprzedaży dużych dystrybutorów11.
Francja
W 2012 r. na rynku francuskim sprzedano 440,9 mln eg‑
zemplarzy książek (o 2,1% mniej niż w 2011 r.), a wartość sprzedaży sięgnęła 2,77 mld euro (o 1,2% mniej niż w 2011 r.).
Wartość eksportu książek w 2012 r. wyniosła 712,5 mln euro.
Średni nakład wydawanych książek wyniósł 7282 egzempla‑
rzy (o 4,6% mniej niż w 2011 r.). W 2013 r. wydano 74,8 tys.
tytułów książek (o 3,7% więcej niż w 2012 r.), a na rynku było dostępnych 673,5 tys. tytułów książek. Tym niemniej na war‑
tość sprzedaży wpływ miała w dużym stopniu sprzedaż best‑
sellerów. Sprzedaż pięciu największych bestsellerów w 2013 r.
to 1,7% wartości sprzedaży, dziesięciu bestsellerów – 2,5%, a tysiąca – 19%12.
Spadek sprzedaży książek związany był m.in. ze spadkiem poziomu czytelnictwa we Francji. Francuzi coraz mniej wyda‑
ją na książki i coraz mniej czasu poświęcają na ich czytanie.
W 2011 r. statystyczny Francuz poświęcał na czytanie 5 go‑
dzin 48 minut tygodniowo, a na książki w ciągu roku wydawał 94,6 euro. W 2012 r. było to odpowiednio 5 godzin 27 minut i 83,9 euro, a w 2013 r. 5 godzin 20 minut i 81,2 euro13. Spadek czytelnictwa potwierdza także badanie Ipsos i Livres Hebdo przeprowadzone w I kwartale 2014 r. Wynika z niego, iż udział Francuzów w wieku 15 lat lub więcej, którzy przeczytali przy‑
najmniej jedną książkę papierową lub e‑książkę w ciągu 12 miesięcy poprzedzających badanie, wyniósł 70% (59% czytało tylko książki papierowe, 10% czytało zarówno książki papiero‑
we, jak i e‑booki, a 1% czytał tylko e‑booki). Trzydzieści osiem
11 Le marché du livre papier continue à baisser, op. cit.
12 Le secteur du livre: chiffres-clés 2012–2013, Mars 2014, www.cul‑
turecommunication.gouv.fr [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
13 Le secteur du livre ne veut pas céder à la morosité, www.lemonde.
fr [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
Tabela 5. Książki o największej liczbie sprzedanych egzemplarzy we Francji w 2012 r. i 2013 r.
Lp. Tytuł* Autor Wydawnictwo Liczba sprzedanych
egzemplarzy w 2012 roku
1. Telefon od anioła Guillaume Musso Pocket 496 900
2. Stulatek, który wyskoczył przez okno i zniknął Jonas Jonssen Pocket 479 300
3. Pięćdziesiąt twarzy Greya E.L. James JC Lattès 415 900
4. Prawda o sprawie Harry’ego Queberta Joël Dicker de Fallois / L’Âge d’Homme 363 200
5. 7 lat później Guillaume Musso XO 352 400
w 2013 roku
1. Astérix chez les pictes (Astérix 35) J‑Y. Ferri i D.Conrad Albert René 1 287 500
2. Ciemniejsza strona Greya E.L. James JC Lattès 540 500
3. Pięćdziesiąt twarzy Greya E.L. James JC Lattès 492 500
4. Czego się nie robi dla mężczyzny Gilles Legardinier Pocket 459 300
5. Nowe oblicze Greya E.L. James JC Lattès 440 100
Źródło: Le secteur du livre: chiffres-clés 2011–2012, Mars 2013; Le secteur du livre: chiffres-clés 2012–2013, Mars 2014, op. cit.
* Polskie tytuły książek podano za Wikipedią.
procent respondentów deklarowało, że czytało mniej niż kie‑
dyś (w grupie osób poniżej 45 roku życia – 44%). Sześćdziesiąt trzy procent badanych czytało mniej z powodu braku czasu, 45% wolało inaczej wykorzystać czas wolny, 9% czytało mniej z powodu wysokich cen książek (wyniki nie sumują się do 100%, gdyż respondenci mogli wybrać więcej niż jedną odpo‑
wiedź). Wśród czytanych książek dominowały kryminał i sen‑
sacja (33%, wyniki nie sumuje się do 100%), poradniki (26%), książki historyczne (23%) i powieści innego typu (20%)14.
W 2013 r. pięćdziesiąt trzy procent Francuzów kupiło przy‑
najmniej jedną książkę papierową lub elektroniczną (bez podręczników i encyklopedii). Dwadzieścia dwa procent Fran‑
cuzów kupowało książki w księgarniach (w tym 18% w księ‑
garniach ogólnych i specjalistycznych, a 4% w kioskach, salo‑
nikach prasowych, sklepach papierniczych, na dworcach i na lotniskach), tyle samo (22%) kupowało książki w wielkopo‑
wierzchniowych sklepach wyspecjalizowanych w dziedzinie kultury (fr. grandes surfaces culturelles spécialisées lub GSS cul- turelles) (np. FNAC), 19,5% w wielkopowierzchniowych skle‑
pach niewyspecjalizowanych, 18% dokonało zakupu w Inter‑
necie (w tym 70% sprzedaży książek papierowych przypadło na Amazon.com15), 14,5% w klubach książki, na targach książ‑
ki, a 4% w innych miejscach (np. w szkole)16.
Od wielu lat obserwuje się jednak spadek zakupów dóbr kulturalnych, w tym książek na rynku francuskim, co prowadzi m.in. do niestabilności na rynku sprzedaży książek we Francji.
Na początku 2013 r. upadłość ogłosiła piąta największa gru‑
pa dystrybucyjna Virgin Megastore, zamknięta została część punktów sprzedaży sieci Chapitre, a ekspansja firmy Amazon.
com uległa spowolnieniu. Z drugiej jednak strony grupa FNAC zwiększyła ekspansję na rynku wchodząc na giełdę w połowie 2013 r.17 Na terenie Francji działało 30 tys. księgarń, 15 tys. in‑
nych punktów sprzedaży książek oraz 16,3 tys. bibliotek18. We Francji zarejestrowanych jest około 10 tys. wydawców, włączając w to dwadzieścia największych domów wydawni‑
czych z przypadającą na każdy z nich liczbą co najmniej 5000 tytułów wydawanych rocznie oraz 5 tys. wydawców nie wy‑
dających więcej niż 10 tytułów rocznie. Pięciuset osiemdzie‑
sięciu wydawców należy do stowarzyszenia wydawców fran‑
cuskich SNE19.
W 2013 r. średnia cena książki w sprzedaży dla konsumenta (średnia cena książki w detalu) wynosiła 11,1 euro i była wyż‑
sza o 0,9% od ceny w 2012 r. Dla porównania średnia cena biletu do kina to 7–12 euro, a gry wideo – 37 euro. Średnia cena książki elektronicznej była o 30% niższa od średniej ceny książki papierowej wydanej w dużym formacie20. Średnia cena
14 Sondage: les Français n’ont plus le temps de lire, www.lefigaro.fr;
Les Français et la lecture, March 2014, www.sne.fr [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
15 Comment évolue le marché de la vente en ligne de livres, www.
fdcom.coop [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
16 Le secteur du livre: chiffres-clés 2012–2013, Mars 2014, op. cit.
17 Librairies dans le monde. Allemagne, Espagne, États-Unis, France, Pays-Bas, Royaume-Uni. Mai 2013, Livres Hebdo/Cercle de la librairie en coopération avec le Syndicat de la librairie française, www.cercle‑
delalibrairie.org [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
18 Accès au livre et prix du livre, www.sne.fr [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
19 Information on the book market in France, www.book‑fair.com [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
20 Accès au livre et prix du livre, op. cit.
książki była różna w zależności od miejsca sprzedaży, w księ‑
garniach wynosiła ona 12,5 euro, w Internecie 12,3 euro, 11,4 euro w GSS culturelles, a 8 euro w hipermarketach i super‑
marketach powyżej 1200 m2 (fr. grandes surfaces alimentaires, GSA)21. Zwykle jednak asortyment książek sprzedawanych w tych ostatnich obiektach różnił się od asortymentów ksią‑
żek sprzedawanych w innych miejscach, szczególnie w Inter‑
necie oraz w GSS culturelles.
Na cenę książki w sprzedaży dla konsumenta składały się:
37,5% koszty księgarza, 17% koszty dystrybutora, po 15% kosz‑
ty wydawcy i koszty druku, 10% koszty autora, 5,5% podatek22. Książki kieszonkowe stanowiły w 2012 r. 18,5% wszyst‑
kich wydanych tytułów, 22,8% wydrukowanych egzemplarzy, 25,4% sprzedanych egzemplarzy oraz 13,5% przychodów wy‑
dawców ze sprzedaży książek23.
Hiszpania
Z danych hiszpańskiego Ministerstwa Kultury, Edukacji i Sportu wynika24, że w latach 2012–2014 na każde 100 książek wydanych na rynku hiszpańskim:
• 74 stanowiły książki papierowe,
• 21 książek wydanych zostało w dziale literatura, 13 to książki do nauki (es. libro de texto), a 12 książek był kiero‑
wanych do dzieci i młodzieży,
• 22 książki to tłumaczenia (np. 4 na 10 książek w dziele dla dzieci i młodzieży),
• 5 książek wydawanych zostało w języku obcym,
• 84 książki wydane zostały po raz pierwszy,
• 91 książek zostało wydanych przez wydawców prywat‑
nych.
Sprzedaż książek na rynku hiszpańskim spada od 2003 r.
Spadek w 2013 r. w stosunku do 2012 r. wyniósł 9,7%, a od 2003 r. osiągnął już 19%25. Za najważniejszą przyczynę spadku uznaje się kryzys ekonomiczny. Z danych stowarzyszenia wy‑
dawców hiszpańskich (FGEE) wynika26, że wartość sprzedaży książek (w kraju i za granicą) osiągnęła w 2013 r. poziom 2,7 mld euro i była o 291 mln euro mniejsza niż w 2012 r. W 2013 r.
sprzedano 153,8 mln książek (spadek o 9,7% w stosunku do 2012 r.). Wyższy spadek w stosunku do 2012 r. (o 11,7%) dotyczył sprzedaży na rynku wewnętrznym, której wartość w 2013 r. sięgnęła 2,18 mld euro. W 2013 r. na rynku hiszpań‑
skim ukazało się 76 434 tytułów książek (o 3,5% mniej niż w 2012 r.) o średnim nakładzie 3223 egzemplarzy (spadek o ok. 223 egz. w stosunku do 2012 r.). Obecna oferta książek
21 Le marché du Livre en France. État des lieux des circuits de distri- bution, GfK, Mai 2013, www.syndicat‑librairie.fr [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
22 Les chiffres-clés du marché du livre en France, www.chapitre.com [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
23 Le secteur du livre: chiffres-clés 2012–2013, op. cit.
24 El sector del libro en España 2012–2014, Noviembre 2014, www.
mecd.gob.es [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
25 Las ventas de libros cayeron un 9,7% en 2013, ww.abc.es [dostęp:
23 stycznia 2015 r.].
26 El libro sigue siendo la primera industria cultural, pese a la crisis, Federación de Gremios de Editores de España (FGEE), www.federacio‑
neditores.org [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
dostępnych w sprzedaży na rynku hiszpańskim sięga 524 213 tytułów, co oznacza wzrost o 6,8% w stosunku do 2012 r.27
W Hiszpanii obowiązują regulacje dotyczące stałej ceny książki, a stawka VAT na książki wynosi 4%. Średnia cena książ‑
ki w 2013 r. wynosiła 14,18 euro i była o 0,33 euro niższa niż w 2012 r. Warto jednak zaznaczyć, że średnia cena książki w 2012 r. była najwyższa od wielu lat. Dla porównania średnia cena książki w 2011 r. wynosiła 13,87 euro, w 2010 r. – 12,67 euro, a w 2009 r.– 13,17 euro28. Średnią cenę książki w 2013 r.
warunkowała jej kategoria. Najdroższe były słowniki i ency‑
klopedie, których przeciętna cena wynosiła 25,9 euro (27,4 euro w 2012 r.), najtańsze były komiksy – 7,7 euro (7,3 euro w 2012 r.) i książki dla dzieci – 9,5 euro (10,1 euro w 2012 r.).
Średnia cena książki w dziale literatura wynosiła 12,3 euro (12,2 euro w 2012 r.)29.Warto zauważyć, że w Hiszpanii 10,1%
ogólnej sprzedaży stanowią książki kieszonkowe, a wartość ich sprzedaży sięga 5,4% wartości sprzedaży ogółem30. Śred‑
nia cena książki kieszonkowej w 2013 r. wynosiła 7,51 euro i była o 0,22 euro wyższa niż w 2012 r. Najchętniej w tym for‑
macie kupowane były książki z działu literatura (87,2% sprze‑
danych książek w formacie kieszonkowym)31.
Hiszpania zajmuje drugie miejsce po Cyprze pod wzglę‑
dem liczby księgarń w przeliczeniu na mieszkańca. Hiszpania ma także największy udział (16,9%) w liczbie księgarń działa‑
jących na terenie UE. Dalsze największe udziały mają księgar‑
nie w Niemczech – 14,9%, we Francji – 14,6% i we Włoszech – 11,2%. Usytuowanie księgarń w Hiszpanii nie jest jednak równomierne. Prawie 40% księgarń działa w trzech regionach (comunidades): Andaluzja, Katalonia oraz Madryt. Księgarnie koncentrują się przede wszystkim w dużych miastach – na miasta powyżej 500 tys. mieszkańców przypada średnio 156 księgarń, podczas gdy średnia dla miast poniżej 25 tys. miesz‑
kańców wynosi 1,7 księgarń. Księgarnie funkcjonują w 862 gminach (municipios) w Hiszpanii, w których zamieszkuje łącz‑
nie 35,8 mln mieszkańców. Niestety, w przeważającej liczbie hiszpańskich gmin (90% gmin z populacją 11,5 mln mieszkań‑
ców) nie ma księgarń32.
Osoby kupujące książki najchętniej dokonywały zaku‑
pów w księgarniach (49,4% fakturowej wartości sprzedaży w 2011 r. i 51,7% w 2010 r.) oraz sieciach księgarskich (odpo‑
wiednio 21,9% i 22,4%). Na hipermarkety i supermarkety przy‑
padało 9,5% w 2010 r. i 9,1% w 2011 r. sprzedaży, na kioski i saloniki prasowe – 1,9% i 1,8%, a 14,5% i 17,7% na pozosta‑
łe kanały, w tym Internet i kluby czytelników33. Jednak mimo znaczenia księgarń i sieci księgarskich w sprzedaży książek, ich obroty zmniejszyły się w 2013 r. o 13,5% w stosunku do 2012 r., a samych sieci księgarskich nawet o 15,7%. Spada tak‑
że ogólna liczba księgarń. W 2008 r. na 100 tys. mieszkańców przypadały średnio 15,3 księgarnie, a w 2012 r. – 11,8. Pozo‑
stałe kanały sprzedaży także odnotowały spadek wartości
27 Comercio Interior del Libro en España 2013, Federación de Gre‑
mios de Editores de España (FGEE), www.federacioneditores.org [do‑
stęp: 23 stycznia 2015 r.].
28 El sector del libro en España 2012–2014, op. cit.
29 Comercio Interior del Libro en España 2013, op. cit.
30 El sector del libro en España 2012–2014, op. cit.
31 Ibidem.
32 Ibidem.
33 Anuario de estadisticas culturales, 2013, www.mecd.gob.es [do‑
stęp: 23 stycznia 2015 r.].
sprzedaży, a szczególnie dotyczyło to sprzedaży telefonicznej (27,8%) oraz sprzedaży w kioskach (20,7%)34.
Eksport książek wydawanych w Hiszpanii osiągnął w 2013 r.
wartość 526,48 mln euro (527,34 mln euro w 2012 r.). Naj‑
większymi zagranicznymi rynkami zbytu dla tych książek były rynki następujących państw: Francja (131,9 mln euro), Portu‑
galia (56,6 mln euro), Meksyk (53,1 mln euro), Wielka Brytania (38,6 mln euro) i Włochy (28,6 mln euro). Wzrosło także zna‑
czenie rynku Gwinei Równikowej (8 mln euro)35.
Z informacji FGEE wynika36, że wydawcy patrzą w przyszłość z optymizmem, głównie ze względu na pozytywne dane doty‑
czące czytelnictwa w Hiszpanii. W 2012 r. udział osób w wieku 18 i więcej lat, które w ciągu ostatnich 12 miesięcy przeczytały choć jedną książkę sięgnął 63% (o 1,6% więcej niż w 2010 r.), podczas gdy 10 lat wcześniej udział ten wynosił jedynie 53%.
Spośród osób czytających książki, 84% czytało dla przyjemno‑
ści, 47,2% czytało codziennie lub raz w tygodniu. Wzrasta tak‑
że średnia roczna liczba przeczytanych książek z 10,3 w 2011 r.
do 11,1 w 2012 r. Wydawcy mają jednak świadomość, że do osiągnięcia średniego poziomu czytelnictwa w Europie (ok.
70% czytających) jest jeszcze długa droga. Wiedzą jednak także, że z poziomem czytelnictwa powiązana jest sprzedaż książek. W 2012 r. 55,4% Hiszpanów kupiło przynajmniej jedną książkę (1,9 pkt proc. mniej niż w 2012 r.). Nie musi to jednak bezpośrednio przekładać się na wzrost dochodów ze sprze‑
daży, gdyż zwiększa się liczba osób kupujących książki tańsze, np. w formacie kieszonkowym. Wśród osób kupujących książ‑
ki, 30,3% deklarowało, że ostatnia kupiona przez nich książ‑
ka była w formacie kieszonkowym, co oznacza wzrost od 6,6 pkt proc. w stosunku do 2011 r.
Niemcy
Sprzedaż książek w Niemczech osiągnęła w 2013 r. wartość 9,54 mld euro, co oznacza wzrost o 0,2% w stosunku do 2012 r.
Rok 2012 nie był jednak dla branży tak pozytywny, gdyż spa‑
dek w stosunku do 2011 r. wyniósł 0,8%. Największy udział w rynku książki miały publikacje w twardej okładce – 72,2%, a w dalszej kolejności wydawnictwa w miękkiej okładce – 23,9% oraz audiobooki – 3,9%. Najważniejszym kanałem dys‑
trybucji książek była sprzedaż w księgarniach detalicznych – 48,6%. Mimo że ten kanał dystrybucji zanotował w 2013 r.
niewielki wzrost, to tendencja długoterminowa wskazuje na jego malejący udział w rynku – w 2011 r. jego udział spadł po raz pierwszy poniżej 50% (dla porównania w 1997 r. wynosił on 59,3%, a w 1985 r. – 64%). Drugą pozycję pod względem udziału w rynku miała sprzedaż bezpośrednia prowadzona przez wydawców – 19,7%, a trzecią, sprzedaż w Internecie – 16,3%37.
Rynek sprzedaży książki w Niemczech jest zdominowany przez duże grupy. W 2010 r. 22% sprzedaży książek w Niem‑
czech przypadało na pięć wielkich sieci sprzedaży detalicznej:
34 El porcentaje de lectores de libros en España alcanza ya el 63% de la población, Federación de Gremios de Editores de España (FGEE), www.federacioneditores.org [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
35 Ibidem.
36 Ibidem.
37 Tabellenkompendium zur Wirtschaftspressekonferenz des Börsen- vereins des Deutschen Buchhandels e.V. am 3. Juni 2014, www.book‑fair.
com [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
Thalia Holding, DBH, Mayersche Buchhandlung, Pustet and Wittwer. Jednak na rynku działa też ok. 3800 punktów sprze‑
daży książek od małych księgarń detalicznych po duże maga‑
zyny wyspecjalizowane w sprzedaży książek np. z dziedziny prawa czy ekonomii38. Większość (65%) książek papierowych kupiono w dużych miastach, książki elektroniczne chętniej ku‑
powali natomiast mieszkańcy małych miejscowości39. Dochody ze sprzedaży książek wydanych w Niemczech pochodziły także z ich eksportu. Wartość eksportu produktów przemysłu księgarskiego w 2012 r. wyniosła 2,046 mld euro (2,077 mld euro w 2011 r.). Największa cześć eksportowanych książek papierowych trafiła na rynku europejskie (przede wszystkim na rynki Austrii i Szwajcarii). Jednak Azja wysuwa się w ostatnich latach na drugiego największego partnera handlowego Niemiec. Wraz ze wzrostem liczby książek wyda‑
wanych w Niemczech w języku angielskim, wzrasta eksport do krajów anglosaskich, a Wielka Brytania stała się trzecim naj‑
większym partnerem handlowym Niemiec, z wartością impor‑
tu niemieckich książek na rynek brytyjski sięgającą 112 mln euro w 2012 r.40
W 2013 r. największy udział wśród książek sprzedawa‑
nych na rynku niemieckim miały pozycje z działu beletrysty‑
ka – 33,8% (z czego 55,7% książek to książki kieszonkowe).
W dalszej kolejności znalazły się książki dla dzieci i młodzie‑
ży – 15,8%, poradniki – 14,5%, książki naukowe – 11,3%, lite‑
ratura faktu – 9,3%, podręczniki i książki do nauki – 9% oraz książki z działu „Podróże”– 6,3%41. Liczba wydanych tytułów książek w 2013 r. wzrosła o 2,7% w stosunku do 2012 r. i wyno‑
siła 93 600 tytułów (wydania pierwsze i wznowienia), z czego nowe wydania stanowiły 81 919 tytułów (87,5% ogółu). Dla porównania w połowie lat 90. proporcje nowych tytułów do wznowień wynosiły 70:30. Większość (19,1%) nowych tytułów w 2013 r. przypadało na beletrystykę, a w dalszej kolejności na literaturę niemiecką (14,5%) oraz na książki dla dzieci i mło‑
dzieży (10,1%)42.
Segment książek kieszonkowych w 2013 r. pozostawał na podobnym poziomie jak w 2012 r. i obejmował 13,4% rynku.
Rok 2012 był jednak dla książek kieszonkowych rokiem duże‑
go wzrostu, kiedy to o 6,4% wzrosła ich produkcja w stosunku do 2011 r. W 2013 r. wydawcy przygotowali 10 978 nowych ty‑
tułów książek kieszonkowych, a w 2012 r. – 11 023. W wydaniu kieszonkowym najczęściej publikowane były książki z działu beletrystyka (49,6% wszystkich nowych wydań kieszonko‑
wych), a w dalszej kolejności książki dla dzieci i młodzieży (10%)43.
W 2013 r. czytanie książek znalazło się na 14. miejscu wśród 50 ulubionych form spędzania czasu wolnego. Często czytało książki 20,7% Niemców, a kolejne 28,2% czytało od czasu do
38 The Book Publishing Industry, 2012, Joint Research Centre, https://
ec.europa.eu/jrc/en/institutes/ipts [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
39 Buch und Buchhandel in Zahlen 2014, www.boersenverein.de [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
40 The Book Publishing Industry, op. cit.
41 Economic figures for the industry, 2013, www.book‑fair.com; Sta- bil, dynamisch, lebendig – der Buchmarkt in Deutschland, Wirtschafts- pressekonferenz, Frankfurt am Main, 3.06. 2014, www.boersenverein.
de [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
42 Books and the book trade in figures, 2014, www.book‑fair.com [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
43 Buch und Buchhandel in Zahlen 2014, www.boersenverein.de [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
czasu. Sześćdziesiąt procent Niemców kupiło przynajmniej jedną książkę (59% w 2012 r.)44. Z przedświątecznych badań wynika, że 42,5% Niemców chciałoby pod choinką w święta Bożego Narodzenia znaleźć książkę45.
Na rynku niemieckim działa 22,5 tys. firm zajmujących się wydawaniem i sprzedażą książek. Prawie 16 tys. z nich to domy wydawnicze i podmioty zaangażowane w wydawanie książek. W kwietniu 2014 r. do stowarzyszenia wydawców nie‑
mieckich należało 5166 podmiotów, z czego 1775 stanowili wydawcy, a 3240 firmy sprzedające książki46.
Polska
Z raportu Biblioteki Analiz47 wynika, że wartość rynku książ‑
ki w Polsce w 2013 r. wynosiła 2,68 mld zł (639,6 mln euro) w cenach zbytu wydawców, czyli cenach, po jakich wydaw‑
cy sprzedają książki dystrybutorom. W 2012 r. wartość rynku wynosiła – 2,67 mld zł, a w 2011 r. – 2,71 mld zł. Z wyłącze‑
niem publikacji szkolnych i fachowych przychody w cenach zbytu wydawcówwyniosły w 2013 r. – 855 mln zł, a w 2012 r. – 865 mln zł. Zgodnie z wcześniej cytowanymi danymi IPA48, w 2013 r. wartość rynku polskiego w cenach konsumenta wynosiła 1,025 mld euro, a dochód netto wydawców osiąg‑
nęły wartość 646 mln euro. W Unii Europejskiej, polski rynek książki znalazł się za rynkami Niemiec, Wielkiej Brytanii, Fran‑
cji, Włoch, Hiszpanii i Holandii.
Łączny nakład opublikowanych w 2013 r. książek wyniósł 112,4 mln egzemplarzy, co oznacza wzrost o 4% w stosunku do 2012 r. Średni nakład spadł w 2013 r. o 5% z 3987 do 3783 egzemplarzy. W 2013 r. średnia cena książki w detalu wynosiła 38,30 zł. Oznacza to spadek w stosunku do roku poprzedniego o 0,40 zł. Średnia cena zbytu wydawcy (uwzględniająca zarów‑
no rabaty hurtowe, jaki i sprzedaż bezpośrednią bez rabatu) do detalu wyniosła w 2013 r. – 21,78 zł, a w 2012 r. – 22,40 zł49. W Polsce nie obowiązują regulacje dotyczące stałej ceny książ‑
ki, jednak często na książkach drukowana jest sugerowana cena detaliczna.
W połowie 2012 r. zarejestrowanych było w Polsce ok.
38 tys. wydawnictw, choć aktywnie działało nie więcej niż 2–2,5 tys. podmiotów. Udział w rynku 13 największych wy‑
dawnictw wynosił prawie 98%. Około 600–700 firm wydaje w ciągu roku więcej niż 10 książek. W 2012 r. ponad 300 wy‑
dawnictw osiągnęło ponad 1 mln zł obrotu, a ok. 160 wydaw‑
nictw – ponad 2 mln zł. Pozostali zarejestrowani wydawcy w większości byli wydawcami jednej lub kilku książek50.
Pięciu największych wydawców na rynku to wydawcy prze‑
de wszystkim książek szkolnych oraz literatury naukowej i fa‑
chowej. Dwa z tych wydawnictw, Pearson oraz Wolters Kluwer, są częścią koncernów wydawniczych zajmujących miejsca odpowiednio 1. i 4. na liście największych wydawców książek
44 Ibidem.
45 Buch schlägt Romantikdinner: Was sich Deutsche wirklich wüns- chen, www.boersenverein.de [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
46 Buch und Buchhandel in Zahlen 2014, op. cit.
47 Rynek książki w Polsce 2014. Wydawcy, Biblioteka Analiz, www.
rynek‑ksiazki.pl [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
48 Annual Report, October 2013/October 2014, www.international‑
publishers.org [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
49 Rynek książki 2014. Wydawcy, op. cit.
50 Ibidem.
na świecie51. Udział i wartość rynku książek szkolnych oraz li‑
teratury naukowej i fachowej w Polsce systematycznie rośnie.
Według Biblioteki Analiz52, w 2010 r. ich udział w sprzedaży wynosił 60,9% (1,79 mld zł), w 2011 r. – 66,4% (1,8 mld zł), zaś w 2012 r. – już 68% (1,82 mld zł). Do tego można dodać lektury szkolne, które stanowiły 2,2% sprzedaży w 2010 r. i 2011 r. oraz 2,1% w 2012 r.
Książka w formacie kieszonkowym stanowi w Polsce nie‑
wielki segment rynku i nie jest ona prezentowana jako osobna kategoria w badaniach rynku książki prowadzonych przez Bi‑
bliotekę Analiz (na co „zasłużyły” już e‑booki czy audiobooki).
Cena książki kieszonkowej zwykle nie przekracza 15 zł. Książki w wersji kieszonkowej oferuje jedynie kilka wydawnictw, a ich oferta jest ograniczona. Rzadko też, odmiennie od rynków np.
Francji czy Wielkiej Brytanii, w wersji kieszonkowej publikowa‑
ne są na rynku polskim nowości wydawnicze.
Największy udział w sprzedaży książek w Polsce miały księgarnie – 40% w 2013 r. i w 2012 r. i 41% w 2011 r. War‑
tość sprzedaży książek w księgarniach w cenach wydawców wynosiła 1,02 mld zł, a w cenach detalicznych – 1,48 mld zł.
W ramach sprzedaży w księgarniach największy udział miała sprzedaż w sieciach księgarskich (27%) i w księgarniach deta‑
licznych (22%). Kolejnym najważniejszym kanałem dystrybu‑
cji książek był Internet, którego udział w rynku systematycz‑
nie rośnie (2013 r. – 30%, w 2012 r. – 25%, w 2011 r. – 21%).
Powoli zwiększa się udział w sprzedaży hipermarketów (17%
w 2013 r., 16% w 2012 r. i 2011 r.), a spada udział klubów książ‑
ki i wysyłki (5% w 2013 r., 10% w 2012 r., 12% w 2011 r.) oraz kiosków z prasą (5% w 2013 r., 6% w 2012 r. i 7% w 2011 r.)53.
Nieznacznie inny obraz sprzedaży książek w Polsce (patrz tabela 6) prezentują badania Biblioteki Narodowej (BN)54. W 2014 r. 49% zakupów książek dokonywanych było w księ‑
garniach tradycyjnych (55% w 2012 r. i 58% w 2010 r.). Na znaczeniu tracą salony medialne (np. Empik), w których udział wynosił 21% w 2014 r., 29% w 2012 r. i 22% w 2010 r. – zyskują z kolei księgarnie internetowe (16% w 2014 r., 12% w 2012 r.
i 15% w 2010 r.), supermarkety (12% w 2014 r., 5% w 2012 r.
i 4% w 2010 r.), kioski i saloniki prasowe (10% w 2014 r. oraz 6% w 2012 r. i 2010 r.) oraz punkty sprzedaży taniej książki (9%
w 2014 r. oraz 6% w 2012 r. i 2010 r.).
Stan czytelnictwa w Polsce nie jest wysoki, co odbija się na wynikach rynku książki. Najnowsze badania BN pokazują55, że głównymi nabywcami książek są ich czytelnicy, a 2014 r.
przeczytanie co najmniej jednej książki (papierowej lub elek‑
tronicznej) w ciągu roku zadeklarowało 41,7% respondentów, a więc o 2,5% więcej niż w 2012 r. i o 2,3% mniej niż 2010 r.
Książki w badaniu BN definiowane są szeroko i obejmują tak‑
że albumy, poradniki, encyklopedie i słowniki. Najwyższy od‑
setek czytelników (71%) odnotowano wśród ludzi młodych w wieku 15–19 lat oraz wśród uczniów i studentów (73%).
Czytanie książek deklarowały częściej osoby z ukończonymi studiami wyższymi na poziomie magisterskim (69%). Wśród
51 The World’s 56 Largest Book Publishers, 2014, www.pub‑
lishersweekly.com [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
52 Polski rynek książki. Szanse i zagrożenia – konieczność zmian, Bi‑
blioteka Analiz, www.rynek‑ksiązki.pl [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
53 Rynek książki 2014. Dystrybucja, Biblioteka Analiz, www.rynek‑
‑ksiazki.pl [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
54 Stan czytelnictwa w Polsce w 2014 roku, www.bn.org.pl [dostęp:
23 stycznia 2015 r.].
55 Stan czytelnictwa w Polsce w 2014 roku, op. cit.
czytelników książek jest zdecydowanie więcej kobiet (50%) niż mężczyzn (32%). Rzadkością są czytelnicy książek wśród mieszkańców wsi (34%).
Bardziej optymistyczne dane dotyczące polskiego czytelni‑
ctwa podaje Główny Urząd Statystyczny (GUS)56. W 2011 r. czy‑
tanie książek dla przyjemności zadeklarowało 56,8% respon‑
dentów w wieku 18–69 lat. Zainteresowanie książką wykazuje 64,6% mieszkańców miast, na wsi odsetek ten wynosi 44,1%.
Znaczna część (43,4%) czytelników przeczytała mniej niż 5 książek – w przypadku mężczyzn był to 50,4%. W grupie osób, które przeczytały 11 i więcej książek (31% czytających) domi‑
nowały kobiety oraz osoby z wyższym wykształceniem. Wraz ze wzrostem poziomu posiadanego wykształcenia wzrastał odsetek osób czytających książki dla przyjemności – od po‑
ziomu średniego ogólnokształcącego ponad połowa zarówno kobiet, jak i mężczyzn czyta dla przyjemności. Najwięcej czy‑
telników odnotowano wśród osób młodszych, a odsetek ten zmniejszał się wraz z wiekiem.
Stany Zjednoczone
Amerykański rynek książki jest największym na świecie.
Jego wartość w 2013 r. osiągnęła poziom 27,4 mld euro. War‑
tość drugiego pod względem wielkości rynku chińskiego wy‑
niosła 15,3 mld euro57.
Liczba tytułów wydanych w Stanach Zjednoczonych w 2013 r. wyniosła 304 912, podczas gdy w 2012 r. – 309 957.
Najwięcej tytułów zostało wydanych w kategorii beletrysty‑
ka: 50 498 w 2013 r. i 49 853 w 2012 r. A w dalszej kolejności w następujących kategoriach: książki dla dzieci i młodzieży (odpowiednio 32 902 i 33 239), socjologia i ekonomia (29 399 i 28 442), nauka (18 684 i 18 852) oraz religia (18 653 i 19 854)58. Najwięksi wydawcy na rynku to: PenguinRandom House, Har‑
perCollins, Simon & Schuster, Macmillan i Hachette59. W Stanach Zjednoczonych nie obowiązują regulacje do‑
tyczące jednolitej ceny książki, co pozwala sprzedawcom na oferowanie znacznych rabatów. W 2013 r. średnia cena książki
56 Kapitał ludzki w Polsce w 2012 r. oraz Kształcenie dorosłych 2011, www.stat.gov.pl [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
57 Annual Report, October 2013/October 2014, op. cit.
58 The U.S. Book Market, www.book‑fair.com [dostęp: 23 stycznia 2015 r.].
59 Ibidem.
Tabela 6. Udział poszczególnych kanałów dystrybucji w sprzedaż książek w Polsce wg. danych Biblioteki Narodowej
2014 2012 2010
Księgarnia tradycyjna 49 55 58
Salon medialny (np. Empik) 21 29 22
Księgarnia internetowa 16 12 15
Supermarket 12 5 4
Kiosk lub salonik prasowy 10 6 6
Punkty sprzedaży taniej książki 9 6 6
Antykwariat 6 6 7
Kluby książki 4 4 12
Inne źródła 2 4 8
Źródło: Stan czytelnictwa w Polsce w 2014 roku, Biblioteka Narodowa
