Stratygrafia dolnego malmu okolic Wodnej koło Chrzanowa na podstawie makrofauny

Lidia MALINOWSKA

Stratygrafia dolnego malmu okolic Wodnei koło Chrzanowa na podstawie makrofauny

WSTĘP

Badany teren obejmuje obSzar ~warty między Luszowi.cami, Chrza- nowem, Trzebionką i Trzebinią-:(fig. 1).

Osady dolnego malmu okolic Wodnej stanowią integralną część niecki chrzanowskiej wschodniej, Wyd,zielonej dla tego obszarU przez S. Sied- leckiego (1952). Centrumniecki.wypełniają osady miocenu, pod :nimi obser- wujemy wapn.rilSlto-marglistą serię malm~

i , p1aszc~sto-wapn-:Sto-ooIHtową kelO1 weju. Cały ten' kompLeks leży na' triai

ste. " , : "

; , Stratygrafię dolnego ~a1mu okoi Ue Wodnej opra·cowałam na podstawi~

trzech profilów wiertniczych, wykona..:

nych przez Krakows.lde Prredsiębior-:

stwo Geologiczne Surowców ' Hutni-:

czych, mających oznaczenia N-125

"(Wodna1)!, W-4:4 (Trzebionka 2), W-37

CHRZANOW (Luszowice '5), oraz na podstawie udo-

lL ' ,

, zów ~auny z trzech ,wierceń Wykona-

nych w la:tach 1950/1951 w okolicach Chrzanowa, mających ozna'czema, W-23

Fig; l. Lokalizacja wieroeń w 'Okoli- ,,(Trzebio'nka3), N-7 (Piaski 4), N-2

.cy Wodnej (Brzezinki 6).

Location of bore-holes 1n the Stratygrafię jury odsłanli!ająoej się vicinity of Wodna ([lISI obszarze a'rkUiSza Chrzanów omówił

dokłlidnie K." Wójcik (1910). Z

wy-

szczególnionych przez tego autora przekrojów tylko jeden ..., 'Trze- hi,onka--- może, być korelowany,z,profilami opracowanymi przeze"

m.nde.,

l W naw18liacb podano' odpowledJi1e oznaczen1a Wierceń cYtowanych w n1n1eJszeJ pracy.

786 Lidia MaUnowska

Pozostałe bowiem profile wiertnicze ^zostały wykonane o wiele ^później.

W miejscowościa,ch tych utwory jury- nie odsłaniają się na powierzchni i jedynie ^można je było stwierdzić za pomocą wierceń. Podstawowa praca K. Wójcika wymagała jednak uzupełnień, co uczynił S. Z. Różycki (1953).

Autor ten na podstawie ^własnych obserwacji i danych K. Wójcika po- daje dla profilu "Tr2l€bionka" pełną stratygrafię. Dla przejrzystości po-

daję tabelkę porównawczą ilustrującą poglądy obu tych autorów na stra-

tygrafię doJnego malmu w profHu Trzebionki (tab. 1).

Ustalenie stratygrafii dolnego malmu okolic Wodnej na podstawie ma~

kroiauny zbiegło się z opracovyywaniem przez W. Bielecką profilu mikro-.

stratygrafia dolnego malmu w profilu Tnebionld

Podział' ^, , , ^;, , .-

stratygra:- WgS. Z. Różyckiego, 1953 , . Wg ,K. Wójcika, 1910 ficzny

poziomy :Ilaunistyczne. litologia

.• P~Tisphinctes marleUi .

wapień: ~apreń ,p~yt()wY "

"

.'

Argow . PeTisphjnctes warthae • ^i:,

chlorooUthi.cus ^{pły'tOWY ,. .' "}

. . ., PeTisphinctes

'1,"-'

Aspidoceras perarmatum margl~· . Cardioceras . cordatum,' Newiz Aspidoceras faustum ,~~le. ^.. r' , ^1'<' .' , ,. Aspidocerąs babean'I,Lm tnargle glau:-

,.

.-

:.. Que'listedtoceras praecor-· ^.,. konitowe ^/.

datum (, ,ornatowe"

Dywez, Quenstedtoceras lamberli· Quenstedtoceras Quimstedtoceicis . flexicostf!.- 'lambęrli

,- . .

tum ^., Peltpceras athleta

'"

,Kelowej Kosmoceras duncani

górny Kosmoceras pollux? Reineckia anceps

"

paleontologicznego dolnego malmu i najWyższego doggeru.

Ma

dotychcżas z tego obszaru

w

Za wszelkie uWagi dotyczące tej pracy dziękuję Dr J. Znosce. ,

PRqFII.,E, LITOLOGICZNE ,:"."'-

WODNA ,J, qi~bokość w m Opis skał '

' ... 0,00 -;- . 4,00 rumosz wapienny ; "

4,00+ 17,50 .. wapieńj'asnoszary, twardY,' <> plriełamie mU:sżlo~ym; widOCzne sku~

. pienia~laukonitu, ślaąYltl:ł~-ii P'~g.~ty., ~~~tów

. Dolny malm ok·Ql$c. Wodnej. kOło Chrzanowa 78'1'

JVro '+ 2:2;00-· wapi~ń.zwięzłYI beżow;r,zbrekcjowany; -widpczne 'skupienia glauko-

.' . nitu j .l:>uły krze.mienne . .

22,0.0 -:- M,7G wapień j·asnoszary, drobnozia:r.nisty, zwięzły;miejlScami porowaty o przełamie nier6wnym .;· ... ~" .. ; 24,70 -:- 35,90 wapień marglisty szary 'O przełamie rlemilStym, ze śladami glauko-

nitu; w ^spągu obs·erwuje ^się przew.arstwienie z marglem 35,90 -:- 37,20 wapień be:toW'y; twardy'

37,20 -:- 38,40 wapień marglisty, szary, kruchy o przęllamie ziemistym .... 38,40 -:- 42,40 wapień beżowy, twardy, ..skrzemionkowany . o przełamie muszlowYm:

w spągu silnie spękany, z widocznym.iżYłkarni'kwarcu' - -' ,:, 42,40 -:- 46,30

46,30 -:- 47,60

4'7,60 -:- 516,40

56,40 -:- 5'1,00

'.""

margiel szary, gruzłowaty z licznymi okrilchaIXiiwa:pi~nia;nagłę'-·

bokości 42,40 m zna1eziono liczne opelie ,argowu' . . . .

wapień beżowy, bardzo twardy; miejseami wid06zrie' $~Pienla. glati~

konitu

margiel ciemnOS'Zary," thiSty, '" b1tiiiniczny z domieszką glaukonitu, o przełamie ziemistym; liczne szczątki fauny i detryt; w spągu z,nl1- leziono głowonogi: Hibolites sp., Perisphinctes sp. '. . . margiel ilasty, szary, o przełamiezlemfstym.;kruchy, glaukonityCz- ny.·.Fauna: Peltoc.eratoides aff. pseUdoconstantii. Pr;, GOliClthiceras sp.,' Carci.i9ceras.sp;,.perisp~inetes d. ,consociatus BU.k.,! H'ibolitessp.

57,00 -:- 62',40 margiel szary, nieco mniej ilasty, bardziej zwięZły; miejscami glau-

: konityc;my. FaUna: Campylites d . .. dehnontanum '.' (O p p.), .Qcheto-

ceras sp.,Peltoceras:sp.j. Peltoceratoides pseudoconstantii P r., P. aff.

intersęis~um: (U h l.), .Goliapliceras sp~,. Perisphinctes d, consociatus Buk.

,62.40:+.615,49 ,margiel' ciemnos:zary, .gl1l7;łowaty,krucllY, nieregularnie . warstwo-

;.;~'... . ... wany. ,.Fa'llDa.wystElPtłje mliL\!owo; ,szczególnie źle :zachowane, pe,ry-

sfinkty. W spągu widoczna wat's.tewka marg1u. FaUn,a: Berniceras aff. incospicuum L Q r., Cardioceras aff. zieteni R o u il.; . Golia-

\ .'

65,40 -:-75,40

thi~era~ .. sp.;. Perisp'hinctes. cf. decu~rens B u c k.,

P.

(W

' a

margiel szary, glaukoni tyczny,' zwięzły,'. twardy, ^Q przełamie rów- nym, wykaz,ujący tęndencjędoocldzielności grubopłytkowej.9bser­

w~je się' I;1agro.,madzeniefauny: Parawedekindia aff.arduennensis . (d'O rb.),' Peltoceratoides' aff.· gerbe.ri P r i e iS e r, P. aff.eugenii (d'O rb.),. P.athletoides (L a h.), Lissoceratoides cf. rollieri .(L o r.), Campylites'

sp.,

o

catus (d'O~ b.); ' .

:l'5.,40-:-87,~ . Dl;argiel ilasty, SZ!1ry, )lie<:o rupkó:w:aty; IWuchy, na prze1a~ie~e­

,. . mis~r; lo.kalnie występujenagromad:z;e~ie gla\lkonitu o.raz drobne kOn- krecje fosforyt~we .. Liczne . am~ty::Quenstedtoceras fLe:xi.costatum

•

'l88 Lidia MaiJlnowska

.. (P h,i 11.), Quenstedtoceras sp., . Kosmoceras sp., K. spinosum (5 o Vi,);

K. dunca1ii (5 o w.), Brightia sveva (B o n ar.), Kheraites sp., PO$i- donomY!I. o!!p., HiboZites ,sp.

87,30

+

Stratygrafia profilu Wodna 1

Glębokoś6 w m Wiek

,. 0,00

+

56,40

+

70,40

+

+

argow

+

newiz dywez

kęlowej

TRZEBIONKA 2

GłębokOś6 w iii Opis skal

, 0,00

+

,15,30

+

1,7,30

+

kalcytu

,21,00

+

35,00

+

,4I(),40

+

+

i drobną fauną małżów ·

-52;00

+

54,00

+

63,00

+

"65,40

+

'68,00 -;-:. 71,50 ''11,5{) + 73,50

margiel twardy, nieco jaśniejszy

wapień jasnoozary, planiisty, miejscami z ^żyłkami kalcytu

'margiel dość twardy, szary, ze skupieniami glaukonitu; widoczne po-

wierzchnie zlustrowań '

"'13,5{)'+80,OO Iri~rgiel zwięzły, szary, nIeco plamiśty, gruzłowaty; miejscami ze slwpieniami glaukonitu _{. .}

80,00

+

'glaukonitu (prZeważnie na !Skamieniałościach). Na głębokości 81,50 m

znaleziono Perisphinctes sp.

82,00

+

źle zachowanymi amonitami

83,00 +85,40 "margiel ilasty,gruzłowaty, ciemnoszary, z drobną fauną ln:ałż6vV • . igłami gąbek i licznymi peryśfinktami. Znależioncl tutaj: Cardiocercu

sp., . Perisphinctes .' sp., Terebratula sp. " '

..

Dolny malm c>kolic Wodnej'!rołc> Chrzanowa 789

, 86,40

+

ts'kupieni:a glaukonitu na ,skamieniałościach. W spą8U p!zewarstwlo- ny z marglem jasnym. Fauna: Neumayriceras sp., Creniceras sp., Cardioceras sP:, Perisphinctes Sp., HiboŻ'itessp., Cidaris sp., Lima sp • . 89,OO+l()2,aQ . margiel jasnoszary, bardziej .zwięzły, z rzadko rozsianym glaukonitem i śladami pełzań l"~obaków. Fauna: Cardioceras zieteni R o u i 1., C. cf.

cordatum (S o w.), Cardioceras sp. (ok,azy Uczne), Peltoceras sp., Peltoceratoides interscissum (U h l.), Quenstedtoceras cf. leachi (S o w.), Q. flexicostatum (P h i -1 L), Lissoceratoides sp., Trimarginites sp., Taramelliceras minax (B uk.), T. ci. bukowskii (S i e, m.), T. fle- xuosa (M'u n s t.), Orbignyceras cf. paulovi (T s'y t.), Perisphinctes consociatus B u k., Perisphinctes sp., Aptych'I,Ls sp., Hibolites sp., H. lataesulcatus (d'O rb.), Terebratula sp.

102,80+109,30 margiel ilasty, miękki, szary, o drobnej . oddzielności płytkowej, z licznym detrytem fauny; na głębokości 103,80'.: '104,80 m zn.a.lezlono HecticoceraB sp.

109,30+109,50 wapi.eń oolitowy barwy brunatnej.

Stratygrafia·profilu Trzebionka 2

Głębokoś6 w m Wiek 0,00

+

m,30,+84,50 argow + raurak?' 84,50

+

96,90+102,80 102,80+1()9,50

,:' .

newiz

dyw~z

kelowej

Głębokość w ID

. TRZEBIONKA 3 Opis skał

0,00

+

14,25

+

.. ~.

59,OO.+e6,OOwapień beżowy; zwięzły; o przełąmie muszlowym, z naciekami linio- nitycznymi na ęzczelinach

65,00

+

+

66,90 + .70,70 wapień beżowy, spękany, ż przewill':StwieniamimarglJU

70;70 + 91,70 wapień beżowy, zwięzły,z przewarstwieniami wapieni'a marglistego 91,70

+

ciemniejlSrej; Znałeziono faunę: .' Neumayriceras d. pichleri" (O p p.),

, Perisphinctes sp., Aptychus sp., H.ibolites sp., Terebratula sp.

94,00

+

'96',00-;-1'116,40 . margiel 'szary iliecO mniej ilasty; Fauna: Quenstedtoceras aft mariae ... :(d' O rb.), Quenstedtoceras cf.praecordatum D o lU V., Q. lambeTti

~9D ^{i' .. " . I :} Lidia' MaUinoWska ' ^".

(S.o w.), Rursiceras'-pseudotoTosumP d ,e se r;PeZtocetas>śp:, H~ti­

,coceras iSp., ,Kosmocerassp., Perisphi.nctessp.', Hibolites sp.

,f16,40+123,40 margiel ilasty, szary;' miękki zdrobńYtni kdnkrecjami krzemienia.

,', ' Fauna: Kosmocerassp~, Hecticoceras sp~ (liczne okazy), Perisphinctes ,cf. recuperoi Gemm., Hi.bolites hastatus ,(BUlin v.),'H"·Ia.taeśul-

catus (d' Q rb.)

Stratygrafia profilu Trzebiorika3 '

:Głębokość w m . Wiek

, ' 0,00

+

+

. 59,65

+

"'94;40"':;-11(i,40 newiz

1l(),40+116,40 dywez 116,40-;-.1213,40 kelowej

. ' :

PIASKI 4

Głębokość w m Opis skał'

0,00

+

7,00

+

11,50

+

12,00

+

13,50

+

.15,00

+

16,00

+

19,00

+

+

+

kami fauny,

42,20 + 47,2n wapień jasnoszary ! ,

A7,20 .,:-,48;20 ,wapiell ż6łtoszary; partiami .obserwuje się nacieki limonitowe':' 48,20+52,50 wapień marglisty, szary, 'porowaty, 'przechodzący w. ciemniejsze

margle ' ,

52,50 -:- 54,70 wapień szary z przero~tarili wapienia ·marglistego···.: .. · " ^{I , :.: : ' ,, ::-}

64,70

+

57,50

-+

,:~,20

-+

,.' ,59,50+66,50

wap~eń jasnoszary, drobnoziarnisty, twardy,: zwięzły

margiel szary, silnie zdiagenezowany ^{i ' ,"}

margiel szary z nielicznymi blaszkami muskowitu 1 przerostami wapieni. Liczna fauna:Perisphinctes, ·cf. warthae B u k., PeTisphłnctes sp.,(licz~eokazy), OppeUq ,ap" Aptych1L8 sp., Hibolites,ep.,.Terebta- tuZa sp.,

66,są,+72,OO margiel grąłowa-ty, ,ciemnoszary; ną. ",głębokoś,el ·7l,SI)..l ,1;2;3(}~m

, ~wkładką wapie~iamarglistegoor2,1; ,iic~ą ~uną: TarameUiceras

. '

, _" .. _., ^' _....

DoLny malm okolic 'Wodne; 'koło Chrzanowa

·/:bUkbtJskłi·· 'XS i e,m.)~\ Trimafginites .' sp'~, Oppetia:.sp., : Petisphi:nctes

sp., TerebratuZa sp., AZaria:sp.,:,L'imasp.; HiboZites.s.p .

. 72;50-+74,50 ;inargr:el··.cienmos~ry "zprzerostami ciemnoszarego .. wapienia ,na "głę­

bokości72,90 do-ą2,96 m .. Fau.na.: CampyZites deZmontanus (O p p.), Lissoce,ratoides. sp., TarameZZiceras bukowskii . (S i e m.),OppeZia .!?p .•

Perisphinctes sp., Aptychus sp. ' 74,50

+

", ~ .' .

margiel. szary, ,silnie. zdiagenezowany, z małą ilością fauny: ^Parawe- dekindlachoffati' (L o r.); . PeZtoceras

sp.,

sp:,

n v.)

, .86;l!O-+ 99,50margieUlastY'rniękkl, Ó drobnej oddzielności płytkowej; na głęb~

. kości 87,50+88,50' m znaleziono' fragmenty ślimaków

99,50+101,~ wapień brunatny oolitowy

Głęboko§ć wm

,Stratygrafia profilu Piaski 4

""lek

. 0,00,+ ,7,OOC7:wartorzęd

7,00 + 64,50. argow

+

· 64,;50 + 80,50 newiz '80,50

-+-

· .86,.50+10l,50kelowej

"LUSZOWICE 5

· Głęboko'86 :V!i' m . ^{Opis skal,}

'. "o '0;00

+

<U,OO+13j30 . wapień zwięzły, szarobiały,. miejscami. szarobeżowy,mar~listy,. zwle-

"trzały; w spękaniach ż6łtawordza,we naci~i ' ...

" 1'3;30+ 15;30' , 1-5;30

+

wapień beżoWy ,' ..

w~pien ż6łtawY. do'ść twardy; zUC'Zriymi SIllIUIgami zl.elonor<łzawym1 (1+15 cm szęrokości) . '. '. \.

16,00 + /19,00 margiel z nizawymi n:aciekami, z wkŁa.rdką w spągu zwietrzałego

szareg·o wapienia 19,00 + 27,00 zasyp6wka' • ^{;J , ; .}

27,00 + 28,00 wapień szary, lekko zwietrzały z wkładkami beżowego wapienia i z bułami krzemienia

28,00+32,70 margiel ilasty, szary, kruchy, z przerostami wapienia zwięzłege, sza- rego oraz wkładkami do 10 cm wapienia o przełamie nier6wnym, z gniazdami wypełnionymi kalcytem

32,70 + .34,00 34,00

+

margiel szary z przerostami wapieni oraz bułami krzemienIa'

margiel sz.aty, kruChy z wkładkami wapienia zwletrzałego;llczne - nacieki

792 .. Li.d.ia -MaIlinowska

·,·.;i7,60 -:- 39,00 margiel szary z bardzo licznymi przerostami wapienia; widoczne

buły krzemienne i glaukonit

39,00.-:-.4:2,50 margiel szary, kruchy z przerostami wapieni; od głębokości 40,60 m fauna; Perisphinctes sp., Oppelia sp., Hibolites sp., Trimarginites sp.,

. 42,50 -:- 43,50 margiel <s,talowosza.ry z przerostami waJPlien.La: f,a,una nieliczna i źle

zachowana

'. 43:50 -:- 44,50 margiel szary z bardzo licznymi bułami wapienno-krzemitmnymi: oraż

z glaUkonitem. Fauna Perisphinctes sp., Oppelia <sp., fragmenty śli­

maków

.. 44,:50 -:- 419,5C . margLel ciemnoszary,. miękki, gruzłowaty, partiami bardziej zwięzły,

z glaUkonitem. Liczna fauna Cardioceras zieteni .R o u i l., Cardioceras sp.; Perisphinctes' sp., Lissoceratoides erato «1'0 rb.), Aptyc"husSp., Hibolites sp\,Terebratula sp.

;:

Ml,'OO -:- 614,00

'54,00 -:- 54,00 54,50 -:- 515,00

margiel jaSnoozary, smugowany, z glaJUIronitem. Fauna: Cardioceras sp., Peltoceratoides eugenii (R a s p.), P. gerberi P r., P. d. interscis- sum (U h!.), Parawedekindia d. arduennensis (d; O rb.), Lissocera- toides sp., Trimarginites sp., Perisphinctes cf. mirus B u k.

margiel jasnoszary z więkiSzymi .skupieniami gla'Ukonitu i masą foo- ny przechodzącą ku dołowi do głębokości 56,00 m .... "

margiel ilasty, szary, miękki, o drobnej oddzielnościpłytkow.ej. Fau- na: Goliathiceras sp., Aspidoceras ·sp.,':.Peltoceras sp., .. Perisphinctes s.p., CampyUtes sp., Lissoceratoides sp., Taramemceras fle:ruosa

(M fi n s t.),' Orbignyceras sp., Hibolites sp.; w sPągu, Kosmoceras sp.

55,00 -:- 61,!51O margiel Jasnoszary o oddzielności płytkowej. Fauna~ Quenśted,toceras

sp., Q. d. lamberti (8 -o w.), Q. leachi (d' O rb.), Q. cf. intermissum B u c k., Q. praecord,atum D o U v., Kosmocer(ls spinosum (8 o w.), Peltoceras sp., PeltoceratoicIes cithletoides (L a h.), Hecticoceras sp., Brightia sveva (B o n a 'r.), .Orbignyceras sp., Perisphinctes sp.,. Hi- boUtes sp., Ostrea sp., Rhynchoneliri sp., TerebTatula sp. W stropie lIla głębokości '55,00 m znaleziOI~o Aspidoceras~rarmatum .. (8 o w.) :61,00 -:-70,46 margiel ilasty, .miękki o 'drobnej. oddzielności pły.tkow.ej; ... na po.-

wierzchniach de1lryl FaU:ria: Brightia sveva (B "Q n a r.), B. cf. salva- dori ^(P ar. -B o n.), LunuloceTas cf. lunula ,(R e i nJ". HecticoceTas sp., _. Posidonomll.a _{. . .} sp. oraz w spą~ nieoznaoCza~e fragm~nty _{. • i "} amonitów 70,40 -:- 73,10 wapień oolitowy brunatny

Stratygrafia profilu Luszowice 5

Głębokość w m Wiek 0,00 -:- .11,30 :czwartorzęd·

11,30 -:-42,:50argow +raurak?

412,50 -:- 00,00. newjz 5'5,00...;-61,50 dywez 61,00 -:-73,10 kelowej

Domy malm okolic Wodnej koło Chrzan.owa '193

Bf'ZBZ;nki 6

lUlI_

Porkil1ll<4 p/tJnDWfI D 4 8 12 18 20m

Fig. 2. Korelaeja profilów malmu dO'lnego okolic Wodnej

. Cor.reLatiOOl of profiles of ,the Lower Ma·lm of the vLdnity of' Wodna l - wapieii, 2 - wapień marglisty, 3 - margleI gruzłowaty, 4 - margiel, 5 - margiel ilasty, 6 - wapień oolitowy, 7 - konkrecje, 8 - glaukonit

1 - 11mestone, 2 - marly l1mestone,.3 - nodulated 11mestOne, 4 - marl, 5 - arglllacie01$

marl, 6 -'- oolltic l1mestone, 7 - concretions, 8 - glauconite

BRZEZINKI 6

Głębokość w m Opis skał

0,00 -+-18,00 utwory czwartorzędu 18,'50 -+-19,1511 wapień margldsty, sza·ry 19,50 -+-^{30,00 wapień} marglisty

30,00 -+-50,10 wapień biały lub btałoilzary o przełamie nierównym Kwartalnik Geologiczny - 11

'794 Lidia Malinowska

50,10 + 68,00 wapień jasnoszary, miejscami przechodzący w biały, z rzadkimi

wkładkami marglistymi

68,00 +71,00 wapień marglisty z wkładka:mi wapienia

71,00

+

+

+

91,80

+

100,90+109,90 margle szare z wkładkami wapieni

109,90+119,00 margle !Szare i brudnoszare, nieco mniej ilaste. Fauna: Cardioceras sp., Aspidoceras cf. perarmatum (8 o w.), Hecticocerassp., Quensted- toceras sp., Peltoceratoides cf. athletoides (L a h.),' H~bolites s'p., Aptychus sp., Posidonomya sp.

119,00+126,50 margle ilaste, szare, z bogatą fauną i śladami pełzań robaków. F8lUna:

Kosmoceras cf. spinosum (8 o w.), Hecticoceras sp., Brightia cf.

brighti P r a t t., Hibolites sp., Aptychus sp., Posidonomya sp.

126,50-;-.127,151 wapień oolityczny rdzawy

Stratygrafia profilu Brzezinki 6 .

Głębokoś6 w m WIek

0,00

+

18,50+114,50 newiz

+

+

114,50+119,00 dywez 119,00-;-127,15 kelowej

STRATYGRAFIA

KELOWEJ GÓRNY

N a omawianym obs~rze OlSady dywezu leżą bez żadnych przerw na utworach górnego keloweju. Wyznaczenie granicy litologicznej między

-oksfordem a kelowejem jest nieco. trudniejsze, ze ^względu na prawie jed- nolite ich wykształcenie w postaci margli glaukonitowych. W dawniejszej literaturze warstwy te uważane były za tak zwane "iły ornatowe"

(W. Teisseyre, 1888; T. Wiśniowski, 1890; S. Zaręczny, 1953), odpowiada-

jące "Ornatenton" w Niemczech i Rosji.

Makroskopowe obserwacje wy)tazały, ze margle glaukonitowe kelo- weju górnego są bardziej ilaste

09-

robaków. Lokalnie występuje nagromadzenie glaukonitu oraz drobne kon- krecje fosforytowe. Miąższość margli jest różna; waha się w granicach 13,00+6,7 m, przy czym największą miąższość notuje się w profilach Wod- na 1 i Piaski ,4 (fig. 2). Nie udało się wyznaczyć dokładnych poziomów pa- leontologicznych, z braku form przewodnich. Zespół faunistyczny wska- zuje jednak na to., iż mamy tu do czynienia z kelowejem górnym.

Dolny malm okolic Wodnej koło Chrzanowa 795

Tabela 2

Słratygraficzne zestawienie głowonogów oksfordu okolic Wodnej

Ir---,----,---,----,----.

G ł ow on o g i

HiboZites lataesulcatus (d' O rb.) Hibolites hastatus (B i a i n v.) Hibolites semihastatus (B l a i n v.) Kosmoceras aff. duncani (S o w.) Kosmocero's spinosum (S o w.)

Brightia sveva (B o n a r.)

Brightia cf. salvadori (P a r. -B on.) Kheraites sp.

Lunuloceras cf. lunula (R e i n.) Orbignyceras cf. paulovi (T s y t.) Aptychus sp.

QuenstedtoceraB flexicostatum (P h iii.) Quenstedtoceras lamberti. ^(S o w.)

Quenstedtoceras leachi (S o w.)

Quenstedtoceras intermissum B u ck.

Quenstedtoceras praelamberti D o u V.

Quenstedtoceras praecordatum D o u V.

Quenstedtoceras mariae (d' O rb.) Perisphinctes d. recuperoi G e mm.

Preisphinctes consociatus B u k.

Perisphinctes ef. decurrens B u e k.

Perisphinctes ef. indogermanus (Wa a g.) Perisphinctes mirus B u k.

Perisphinctes ef. warthae B u k.

Peltoceratoides athletoides (L a h.)

PeŁtoceratoides eugenii (R a s p.)

PeŁtoceratoides gerberi P r l e s e r Peltoceratoides pseoooconstantii Pr.

Peltoceratoides interscissum (U h l.) Parawedekindia a~duennensis (d' O rb.) Parawedekindia chaffati . (L o r.)

Parapeltoceras cf. pseudotorosum P r l e s e ł"

Cardioceras zieteni R o u i l.

Cardioceras d. cordatum (S o w.)

TarameUiceras minax ^(B u ^k.) TarameUiceras bukowskii (S Le m.}

-TarameUiceras flexuosa(M li

n.

Kelo- Dy... Ne- Ar- wej wez wiz gow górny

+ + + + + + + + +

+ + + + + +

+ + + + + + + + +

+ + + + + + + + + + + + + + + + + + + +

+

+

796 ^. Lldla Malinow:Ska . _.-

I

I

górny ⁱ

i

Berniceras aff. incospic'U'Ua (Lor.)

+

Ochetoceras sp.

+

Trimarginites sp.

+

Creniceras sp. ^{. .} -I-

E'Uaspidoceras pera rmat'Um Aspidoceras sp. (8 o w.)

+ + ^{i ,}

DYWEZ

Granica między kelowejem a dywezem wstała wyznaczona na pod- stawie pojawienia się w profilach pierwszych okazów Quenstedtoceras (tab. 2). Tak więc w profilach: Wodna l granica została poprowadzona na głębokości 77,80 m, Trzebionka 2 ~ na głębokości 102,80m,Tr.zebion~

ka 3 -'- na głębokości 116,40 m, Piaski 4 --- ha głębokości 86,50 m, Luszo- wice 5 - na głębokości 61,50 m, Brzezinki 6 - na głębokości 119,00 m

(fig. 2). '

N~ pódstawie występującej fauny amonitowej, a przede wszystkim gatunków z rodzaju Quenstedtoceras, można było wydzielić poziomy pa';'

'leontologiczne wyznaczone przez S. Z. Różyckiego (1953) d,la dywezu Ju-

ry Krakowsko-Częstochowskiej, a mianowicie poziomy: a) Quenstedtoceras flexicostatum, b) Quenstedtoceras lamberti, c) Quenstedtoceras praecor- idatum.

Obserwacje makroskopowe margli glaukonitowych dywezu Wykazały;

że margle te są baTdziej zwięzłe od margli górnego kelowej1;l, przełalI).

mają równy, barwę szarą i wykazują tendencję do oddzielności grubopłyt~

kowej. Glaukonit występuje w postaci ziarn· pokrywających skamienia.i.

~~. . i

I

W wyżej wymienionych marglach obserwuje się znaczne nagromadze":' nie fauny, przy czym przeważają .gatunki z rodzaju Quenstedtoceras . (tab.

2).

szymzasięgu stratygraficznym, które przechodzą z warstw górnego kelo- weju do dywezu . . Wymienić tu można: Kosmoceras spinosum (S ow.);

Brightia sveva (B o n a r.), Hibolites lataesulcatus (d' O rb.); H. hastatus (B l a i n v.). Miąższość dywezu w okolicy WOdnej . wynosi 4,50+7,40 m, przy czym największą notuje ^się w profilu Wodna 1.

NEWIZ

Granicę między dywezem· a newizem poprowadzono ^W· miejscu poja- wienia ^się pierwszych gatunków z rodzaju Cardioceras i zupełnego zaniku

gatunków z rodzaju Quenstedtoceras. Granicę tę poprowadzono w posz- czególnych profilach na różnych głębokościach, np. w profilu Wodna 1 -., na głębokości 70,40 m, Trzebionka 2 - na głębokości 96,90 m, Trzebion- ka 3 - nagłębokDści 110,40 m, Piaski 4 .~ na głębokości 80,50

ril;

Doliny malm okolic Wodnej koło ChTZCłIlJOWa 797 szowice 5'-na głębokości 55,00 m, Brzezinki 6 - na głębokości 114,50 m.

Nie można było. wyznaczyć poszczególnych poziomów w,o·brębienewizu,

z braku fo·rm typowych. Do. udokumento.wania newizu ^posłużyła liczna fauna, którą zestawiono na tab. 2. ,

Dolne warstwy newizu stanowią przedłużenie niżejległych warstw.

Przeważa tu margiel ^sżary glaukonityczny, ^zwięzły. Nieco. ^wyżej obser- wuje ^się w pro.filach występowanie margli ciemnoszarych, gruzłowatych;

kruchych, nieregularnie warstwowanych, charakteryzujących się przeła­

mem nierównym ... Miejscami margle te ^są bardw ,kruche, cierukołupkowate,

z licznymi okazami Perisphinctes. Miąższość margli waha się w granicach 2,00+6,00 m. Powyżej tych gruzłowatych margli ponownie występują

margle szare, (Zwięzłe, Q oddzielności łupkowej.

Miąższość całej serii osadów newizu waha się prawdopodobnie w gra- nicach 12,00+16,00 m. Piszę "prawdopodobnie", ponieważ nie można na podstawie dotychczas znanej makrofauny ustalić ostatecznie granicy mię­

dzy neWizem ,a argowem. We wszystkich bowiem profilach brak było. ga- tunków przewodnich dla spągowych części argowu.

ARGOW

Granicę między newizem a argo.wem wyznaczo.no. z pewnym prawdo-

podobieństwem, ze ^względu na brak typowych form argo.wskich. ^Także strop argowu nie ^został przeze mnie uchwycony, z braku, fauny w wapie-

niach płytowych.

Spągowe warstwy argowu wykształcone są w postaci margli szarych, miejscami gruzło,watych, wśród których pojawiają się wkładki wapieni

beżowych, bardzo twardych, ze' skupieniami glaukonitu.' Miąższość tych

wkładek waha się w granicach 1+3 m. W większoąci profilów, powyżej

warstwy gruzłowatego. marglu, rozpoczyna ^się kompleks typowych dla argowu wapieni płytowych. W wyżej wymienionych marglach znaleziono

nieliczną faunę. Jakkolwiek na jej podstawie nie udało się wyznaczyć wy-

raźnej granicy ^między newizem a argowem, to jednak ^{można, było} stwier-

dzić argowski wiek tych warstw. Oznaczono. tu: N eumayriceras pichleri (O p p.), Perisphinctes d. warthae B u k., Oppelia sp., Trimarginites sp.

WNIOSKI

Na podstawie przedstawionych danych można wysnuć następujące

wnioski dotyczące stratygrafii dolnego. malmu oko.lic Wodnej: ' l. Dolny malm o.kolic Wodnej reprezentowany jest przez ^podpiętra oksfordu: dywez, newiż i argow, które udokumentowano faunistycznię występowaniem amonitów, ^bądź to gatunków przewodnich, bądź też całych zespołów faunistycznych.

2. Między górnym kelo.wejem a dywezem nie stwierdzono. wyraźnej

granicy litologicznej. Zatarta jest ona wskutek prawie jednolitego. wy-

kształcenia warstw w postaci margli glaukonitowych, nieco bardziej ila- stych w górnym keloweju, bardziej natomiast ^zwięzłych w dywezie. Do- brze zachowana i typowa fauna dywezu z rodzaju Quenstedtoceras umoż­

liwiła jednoznaczne w)Tznaczenfetej granicy we wszYstkich profilach.

798 Lidia Malinowska

3. Strop oksfordu na badanym terenie tworzą niewątpliwie wapienie rauraku. Wspomina o nich S. Z. Różycki (1953) zestawiając tabelarycznie profil Trzebionki. ^Według tego autora, raurak wykształcony jest w tym profilu w postaci wapieni skalistych, przy czym miąższość jego wynosi 60,00 m. Utwory rauraku nie ^zostały przeze mnie faunistycznie stwier- dzone. Znaczna jednak ^{miąższość} wapieni, dochodząca do 70,00 m,suge- ruje występowanie utworów rauraku w omawianych profilach.

4. Dywei reprezentowany jest przez trzy poziomy: Quenstedtoceras jlexicostatum, Q. lamberti, Q. praecordatum. Występowanie tych pozio- mów, wyznaczonych przez S. Z. Różyckiego (1953) dla dywezu Jury Kra-

kowsko-Częstochowskiej, zostało potwierdzone w profilach okolic Wod- nej przez licznie występującą faunę, a szczególnie przez gatunki z rodzaju Quenstedtoceras (tab. 2). Głównym typem skał dywezu są margle, których

miąższość wynosi 4,50+7,40 m. .. .

5. Newiz udokumentowany jest liczną fauną amonitową z rodzajów:

Cardioceras, Goliathiceras, Pelto cera s, Perisphinctes i Oppelia. Wykształ­

cony jest w postaci margU, przy czym miąższo·ść wynosi przypuszczalnie 12,00+16,00 m.

6. Granica newiz - argow nie ^została definitywnie stwi·erdzona, z po-. wodu braku gatunków typowych dla argowu.

7. W opracowywanych profilach . zaznacza ^się brak warstwy bulastej, typowej dla jury częstochowskiej, a odpowiadającej stratygraficznie gra- nicy kelowej - dywez. Brak tej warstwy w okolicy Wodnej można tłuma­

czyć w podobny sposób jak to czyni J. Znosko (1957) dla niektórych pro- filów jury łęczyckiej. Według tego autora " ..• partie nieco głębsze, które w tym czasie nie dostały się w obręb działalności podstawy falowania,

mogą nie posiadać warstwy bulastej, co jest z punktu widzenia mechaniki erozji podmorskiej zrozumiałe ... ". Wiąże się · to ,również niewątpliwie

z istnieniem nierównego podłoża.

Zakład Btratygraf11 l. G.

Nadesłano dnia 27 styczn1a. 1958 r.

PISMlENNICTWO

RÓŻYCKI S. Z. (1953). - GÓmydogge.r i dolny malm jl\Lry k!ra1rowskO--Częstoc'how-

skiej. Pr. Inst. Geol. b. nr. Warszawa. . . SIEDLECKI S. (1952) - Utwory geologiczne obszaru pomiędzy Chrzanowem a Kwa-

·czałą. Biul. Państw. Inst. Geol .. 60. WaI'\Szawa.

TEISSEYRE W. (1'1188) - Iły Qrnatowe w Grojcu. Pam, fizjogr. 23, str. XIV-XVII.

Kraków.

WISNIOWSKI T. (169D) - Mikrofauna iłów ornat owych okolie Krakowa. Pam.

fizjogr., 17, str. 181:-2'42. Kraków.

WÓ,rCIK K. (1910) ..-:. Bat, ~elowej d oxford okręgu krakowskiego. Rozpr. PAU [Bl, 50, str. 409-@1l. Kraków.