Wykorzystanie typologii MBTI w bibliotece; The MBTI assessment in library - Digital Library of the Silesian University of Technology

B ib lio te k a G łó w n a P o lite c h n ik i Ś lą s k ie j w G liw ica ch k z io lo @ p o ls l.p l

W Y K O R Z Y S T A N I E T Y P O L O G I I M B T I W B I B L I O T E C E

T h e M B T I a s s e s s m e n t i n l i b r a r y

Abstract

M BTI assessment created objective description o f the person, i.e. his personality, without evolution o f the fact if he is better or worse than another one. It is the instrument enabling a manager to understand the behavior o f each o f the personality types in the self-realization, what is important for them, in what way they take decisions and how they behave in the relation to the environment. On the other hand these ideas help the given person to explain his strong or weak points. In connection with these ideas it creates the possibility of aware development o f his profes­

sional career. In the paper the typology and the potential benefits for the library are presented. (MBTI assessment, personality types, personality typology).

T ypologia M B T I - M ayes-Briggs Type Ind icator - jest procedurą, której celem jest otrzym anie obiektyw nego opisu osobowości konkretnej osoby.

U m ożliw ia ona zrozum ienie i w yjaśnienie działań człow ieka, nie słu ży jed n ak ich uspraw iedliw ianiu1. Z punktu w idzenia tej osoby um ożliw ia ona potencjalne zw iększenie skuteczności w relacjach z innym i ludźm i, pom aga osiągnąć lepsze w y n ik i w pracy poprzez świadom e inwestowanie we w łasny rozwój i sam odoskonalenie. Z drugiej strony aktyw n e zarzą­

dzanie będzie skuteczniejsze, jeżeli zw ierzch n icy będą znali swój typ osobow ości i zw iązane z nim cechy charakterologiczne, oraz gdy będą je um ieli określić w stosunku do swoich pracowników. K orzystnym aspek­

tem tej typologii jest uzyskanie obiektyw nego opisu danej osoby, stw ier­

dzenie faktów bez ich oceny. Nie zagraża to pozytyw n ej sam oocenie i nie

i Ć akrt M ., Typy osobowości dla menedżerów: kto jest kim, tł. E. Srajerova, G liw ice 2006, s. 39.

narusza w iary we własne siły2, daje m ożliw ość identyfikacji niekorzystnych zjawisk, w yjaśnienia ich i aktyw nej korekty. N ie m ożna tego pow iedzieć np. o testach na inteligencję, które są absolutnie w zględne i ustalają hierar­

chicznie, kto jest lepszy, a kto gorszy. M B T I jest jedną z wielu typologii.

W spółcześnie jest bardziej popularna od innych i najczęściej w yko rzysty­

w ana. Szacuje się, że za pom ocą tego narzędzia określa się rocznie osobo­

w ość 4 m in osób. Na świecie opracow ana jest w 30 językach, a o jej uniw er­

salności św iadczy w yko rzystyw an ie nawet w N igerii, Kuwejcie, Filipinach i C h in ach 3. W Europie stosowana jest w 8 krajach. Zadom ow iła się tak dalece, że w prasie m ożna spotkać ogłoszenia typu: „Przystojny, nieśm iały, ISTP, lat 23, kawaler poszukuje wesołej ESFP...” itp. W kraju jest stosowana od 2006 r., a firm a FO R ID posiada w yłączn ą licencję na prow adzenie w arsz­

tatów kw alifikujących M B T I w język u polskim .

Koncepcja typologii M B T I opiera się na teorii osobowości C arla Gustava Junga. Jej podstaw y w ykorzystują przeciw staw ne pary: ekstrawersja E - introwersja I, m yślenie T - uczucia F i intuicja N - doznanie S. A m e ry ­ kanki, I. M yes i K. Briggs, d o d ały czw artą parę: ocenianie J - obserw ow a­

nie P, i zaproponow ały pewien kw estionariusz w raz z odpow iednią inter­

pretacją. T ak pow stało nowe narzędzie psychologii, znane jako M ayes- Briggs Type Ind ica tor - M BTI'. T ypologia ta w yró żn ia 16 typ ów osobowości, identyfikow anych za pom ocą kom binacji czterech liter, po jednej z każdej pary, co przedstaw iono w tabeli 1. Indykatory te um ożliw iają szybkie ziden­

tyfikow anie danego typu osobowości. Litery zew nętrzne określają postawę psychologiczną, a w ew nętrzne funkcje psychologiczne.

Tabela 1 . Typy o so b o w o ści

ISTJ ISFJ INFJ INTJ

ISTP ISFP INFP IN T P

ESTP ESFP ENFP EN TP

ESTJ ESFJ ENFJ ENTJ

Postawa psychologiczna

Postawa psychologiczna określa stosunek danej osoby do świata poprzez zachow anie się w zględem niego i reakcje na zastane sytuacje (rys. 1). Typy

2 Ibidem , s. 28.

3 Doradztwo zawodowe. T ryb dostępu: http://www.mbli.com.pl/mbti_dorzaw.html [20 kw iet­

nia 2009].

postaw y w ynikają z predyspozycji biologicznych i są m ocno zdeterm ino­

wane. Z m ian a typu postaw y jest trudna i ryzykow na, a w ięc m ało praw do­

podobna. Litery zew nętrzne typu określają właśnie tę postawę. Pierwsza litera określa zachow anie się danej osoby. W yróżn iam y tu typ y ekstrawer- tyw n e (75% populacji) i introw ertyw ne (25%). Ekstrawertyka (E) m ożna scharakteryzow ać następująco:

• bezpośredni i otwarty stosunek do otaczającego świata: towarzyski, przyja­

zny, impulsywny, beztroski, powierzchowny, lubi dużo znajomości,

• energia psychiczna skierowana jest na zewnątrz: lubi zmiany i innowacje oraz prace w grupie, do swoich prac angażuje jak najwięcej osób, ekspre- sywny w zachowaniu, dominujący w rozmowie, najpierw mówi - potem myśli, a myśli głośno i potrzebuje wówczas słuchacza, stanowczo wygłasza swoje opinie, ma problemy z wysłuchiwaniem innych.

Ekstraw ertycy są skłonni w ykorzystyw ać swoje głów ne funkcje psychiczne w stosunku do świata zewnętrznego, poniew aż tam jest skiero­

w ana ich uwaga i w ew nętrzna energia. Funkcje pom ocnicze są używ ane w procesach w ewnętrznych.

N atom iast introw ertyka (I) charakteryzujem y tak:

• stosunek do świata pełen rezerwy i podejrzliwości: niezdecydowany, reflek­

syjny, cichy, uporządkowany, wpatrzony w siebie, preferuje nieliczne, ale głębokie znajomości,

• energia psychiczna skierowana do wewnątrz: zachowania defensywne, lubi pracę w ciszy i spokoju, wówczas doskonale się koncentruje, wstrzemięźli­

w y emocjonalnie, uważnie wysłuchuje innych, dokładnie się zastanowi za­

nim zabierze głos, nie przerywa innym, a opinie wygłasza w sposób umiar­

kowany i spokojny.

Introw ertycy (I), w przeciwieństwie do ekstraw ertyków (E), swoje głów ne funkcje psychiczne kierują do w nętrza, ukryw ając swoje m ocne strony, a funkcje pom ocnicze w ykorzystują w świecie zew nętrznym . Pozna­

nie ich zalet i wad jest utrudnione i długotrw ałe. O soby tych typ ów m ożna rozróżnić po zachowaniu. I tak ekstraw ertycy E m ówią głośno, szybko, barw nie i z przesadą, gestykulują i z upodobaniem w ykorzystują kom un i­

kację pozawerbalną. Natom iast introw ertycy I m ówią cicho i spokojnie, robią przerwy, w ażą słowa, robią w rażenie, że nie m ówią w szystkiego co w iedzą, zachow ują się spokojnie - w ręcz z rezerwą.

O statnia litera typu określa reakcję danej osoby na zew n ętrzną sytuację lub zdarzenie, w której bierze udział, co w ym aga podjęcia decyzji. W y ró ż­

niam y tu typ y oceniające (J) i obserwujące (P). D la osób o nastawieniu oceniającym J istotne są sytuacje zakończone, które m ożna poddać anali­

zie i w p rzypadku uznania za w ażne podlegają one ocenie w celu w yciągn ię­

cia w niosków na przyszłość. O soby takie m ożna scharakteryzow ać następu­

jąco:

• praca traktowana jako obowiązek jest na pierwszym miejscu, istotne są wy­

niki i związane z nimi zadania, na przyjemności jest czas po pracy,

• dokładnie planują cały dzień, lubią porządek, ład organizacyjny, sprawnie działający system, do każdego zadania dobrze się przygotowują i staran­

nie je realizują, nie lubią niespodzianek, po pracy zostawiają wzorowy po­

rządek,

• są stanowczy, systematyczni, umieją uzasadniać i przeforsowywać swoje decyzje.

O soby o nastawieniu obserw ującym P zwracają uwagę na zdarzenia aktualnie trwające, z otw artym i m ożliw ościam i, co jest uzasadnieniem do odw lekania oceny i decyzji ja k tylko dłu go się da. Ich postawę m ożna opisać tak:

• praca traktowana jest jako zabawa, istotny jest sam proces, natomiast w y­

niki są mało interesujące,

• nie lubią planowania, długich przygotowań, ostatecznych rozwiązań i oce­

ny przebiegu pracy, czekają aż sprawy same się rozwiążą, wybierają tyl­

ko to co ich interesuje, nie zwracając uwagi na to co jest ważne, lubią mieć

„otwartą furtkę” i końcowe zrywy mające zakończyć pracę w terminie,

• są spontaniczni, kreatywni, lubią nowości, wszelkie decyzje traktują jako przedwczesne, łatwo się dekoncentrują, nie lubią sprzątać po sobie.

O sób tych dwóch typów jest po 50% w populacji. W życiu codziennym lubią się w zajem nie krytykow ać. I tak oceniający J uważają obserw atorów P za: niezdecydow anych, blokujących decyzje, niezdolnych do skupienia się na problem ie, szukających d ziu ry w całym , wałęsających się bez celu - ogólnie za „opozycjon istów ”. Natom iast ci ostatni w idzą oceniających jako: ^ narw ańców działających zbyt pochopnie, skostniałych i nieelastycznych, w yw ierających na nich niedopuszczalną presję - ogólnie „terrorystów ”.

Funkcja psychologiczna

Funkcje psychologiczne określają sposób pozyskiw ania i opracow yw ania inform acji przez daną osobę (rys. 2). Charakteryzują one stałą, niezależną od konkretnej sytuacji aktyw n ość psychiczną osoby, w różnych w arunkach i sytuacjach. Inform ację m ożem y pozyskiw ać w sposób d o zn an iow y (S) łub in tu icyjn y (N), natom iast opracow yw ać na drodze analitycznej (T) lub uczuciowej (F). Litery w ew nętrzne typu określają te właśnie funkcje. Są one m ocno uzależnione od w ychow ania i w p ły w u środowiska. Nawet dom inu­

jąca funkcja m oże być św iadom ie stonowana, a nawet zm ieniana.

O soby preferujące percepcję zm ysłową S (76% populacji) pozyskują inform acje poprzez: poszukiw anie i zbieranie konkretnych dośw iad­

czeń i nam acalnych faktów, takie ich opracow yw anie i klasyfikow anie, aby zn aleźć podobieństw a do sytuacji znanych, stosowanie sprawdzonych m etod i procedur. C harakteryzuje je cierpliwość, w ytrw ałość, pragm atyzm , system atyczność oraz nieufność w obec faktów nowych, nieznanych i niepo­

w tarzalnych. M odelem ich postępow ania jest dotychczasowe dośw iadczenie i rutyna. Są postrzegane jako osoby rzeczow e i rozum ne.

W przypadku percepcji intuicyjnej N (24%) grom adzenie inform acji od byw a się na drodze: obserwacji świata z dystansu, elim inacji zbędnych szczegółów , określenia istoty zjawiska, znalezienia pow iązań pom ię­

d zy zaobserw ow anym i faktam i. O soby takie w ykorzystują nieświadom e w rażenia, odczucia i przeczucia tw orzące ich uogólnione dośw iadczenie życiowe, chętnie tw orzą i stosują nowe pojęcia, hipotezy i teorie, nie akcep­

tują sform alizow anych m etod postępow ania. Są postrzegane jako m arzy­

ciele budujący do m ki z kart. O soby o podejściach intuicyjnym i dozna­

n iow ym najczęściej żyją w konflikcie ze w zględu na ciągłe nieporozum ie­

nia i zaburzenia w procesie kom unikacji. M ożna stwierdzić, iż osoba typu S w idzi drzew a, ale nie dostrzega tego, że tworzą one las, natomiast osoba typu N w id zi ten las, ale m oże nie dostrzec konkretnego drzewa.

M yślenie i uczucia są określane jako funkcje poznaw cze lub racjonalne, dlatego że w obu przypadkach m am y do czynienia z oceną '. U m ysł w yko rzy­

stuje do oceny sytuacji m yślenie kierujące się obiektyw n ym i i logicznym i kryteriam i T lub uczucia (emocje) F, nastawione na subiektyw ne odczucia przyjem ności, akceptacji i satysfakcji. W populacji 60% kobiet podejm uje decyzje na podstaw ie uczuć, natom iast 60% m ężczyzn kieruje się logiką

4 Ć a k rt M ., op. cit., s. 77.

i obiektyw izm em . O soby kierujące się podejściem analitycznym T (51%

populacji) m ożna scharakteryzow ać następująco:

• kierują się logiką, prawdą i zasadami, biorą pod uwagę przeszłość, teraź­

niejszość i przewidywalną przyszłość,

• w pracy jako ludzie są: bezosobowi, ukierunkowani na wyniki, dobrze zor­

ganizowani, sprawiedliwi, skłonni do twardości, nieustępliwi i obiektywni, ale jednocześnie bywają zbyt analityczni, pozbawieni emocji, pedantyczni, a w skrajnej sytuacji skostniali.

N atom iast osoby zorientowane na uczucia F (49%) m ożna opisać nastę­

pująco:

• opierają się na wartościach humanistycznych, harmonii, uczuciach i emo­

cjach, biorą pod uwagę głównie przeszłość,

• w pracy jako ludzie są: przyjacielscy, sympatyczni, osobiście podchodzą do konkretnych spraw, przejawiają duże zainteresowanie innymi ludźmi, robią zamieszanie, cieszą się ze sprawiania radości innym, są lojalni, także poza pracą, ale jednocześnie bywają sentymentalni, skłonni do odkładania nie­

przyjemnych zadań, unikają konfliktów i konfrontacji nawet w drastycz­

nych sytuacjach, potrafią łatwo się uprzedzać do innych osób.

Jako przełożony typ T byw a postrzegany jako ch ło d n y i bezduszny, czasem jako grubianin, zim n y ja k głaz, niezłom n y w decyzjach, ale uwaga, m oże on być rów nie w ra żliw y jak osoba uczuciow a, ale nie ujawnia swoich em ocji, głęboko je skryw ając - m a problem y z ich ujawnianiem . Natom iast osoba typu F jako przełożony m oże m ieć duże problem y z w ytykan iem podw ładn ym ich niedociągnięć lub ich karaniem . N ie ma jed n ak proble­

m ów z okazyw an iem swoich uczuć i doskonale wentyluje swoje em ocje, jest w ięc postrzegana jako osoba serdeczna i zdolna do głębokich uczuć, co wcale nie m usi być prawdą. O soby o podejściach em ocjonalnym i anali­

tycznym m ogą tw orzyć doskonale uzupełniające się p ary kom plem entarne.

Styl kognitywny

Styl k o gn ityw n y to inaczej specyficzny i dom inujący sposób działania um ysłu. Sposób ten nie przejawia się na zew nątrz, ale opisuje to, co się dzieje w umyśle. D w ie w ew nętrzne litery identyfikatora typu, które opisują funkcje psychologiczne, określają właśnie styl kognityw ny. Jedna z nich pełni decydującą rolę w procesach psychicznych i nosi nazw ę funkcji dom inują­

cej, natom iast druga zabezpiecza te procesy i jest nazyw ana wtórną. Funkcja dom inująca jest naszą najm ocniejszą stroną i jest ona nakierow ana na nasze

otoczenie. O tym , która z funkcji pełni rolę tej dom inującej, decyduje nasza reakcja na zew nętrzną sytuację lub zdarzenie, a w ięc to, czy m am y nasta­

wienie obserwatora P, czy też oceniające J. W przyp adku postaw y obserw a­

tora P funkcjam i dom inującym i są zm ysły S lub intuicja N, a w ięc pierw ­ sza litera z pary. Natom iast w d rugim przypadku, tj. postaw y oceniającej J, role dom inujące pełnią myślenie T lub uczucia F, druga litera z w ew nętrz­

nej pary. Funkcja w tórna jest nakierow ana na w nętrze danej osoby. K om bi­

nacje par tych funkcji (ST, SF, NF, N T ) w yznaczają cztery sposoby działa­

nia um ysłu5:

• Styl d o zn a n io w y z p rzew a g ę m yślenia (system a ty czny) ST: zamiłowanie do porządku i ładu, do bezosobowych szczegółów i faktów, świadomość kon­

troli nad sprawami i dążenie do minimum niepewności. Osoby tego typu zaczynają od poszczególnych części, z których budują całość.

• S tyl d o zn a n io w y z p rzew a g ę u c z u ć (procesualny) SF: zainteresowanie szcze­

gółami i konkretnymi aspektami rzeczywistości, dotyczącymi stosunków międzyludzkich, takich jak poglądy, odczucia i preferencje.

• Styl in tu icy jn y z p rzew a g ę u c z u ć (h eu ry sty czn y) NF: szukanie możliwości i postrzeganie związków pomiędzy ludźmi i badanie ich wzajemnych rela­

cji. Mają oni przed oczami najpierw całkowitą wizję, a dopiero potem roz­

kładają ją na szczegóły.

• Styl in tu icy jn y z p rzew a g ę m yślenia (sp eku la ty w n y) NT: najpierw analizuje najróżniejsze kombinacje i możliwości, jednak jego domeną jest świat nie­

ożywiony, świat idei i norm obowiązujących w przyrodzie. Nie przeszkadza mu element niepewności. Jest twórcą nowych przedsięwzięć.

Z god nie z typologią M B T I każdy człow iek ma w różnym stopniu w szyst­

kie cztery funkcje psychiczne. Trzecia z kolei, prawie całkow icie stłum iona przez funkcję wtórną, jest jej przeciwstawieniem . C zw arta jest przeciw ­ stawieniem funkcji dom inującej i jako taka jest w ręcz nielubiana. Funkcje trzecia i czw arta są tak sam o skierowane jak wtórna. Przykładow o w typie ISTJ funkcją dom inującą są zm ysły S, w ówczas funkcją czw artą, nielubianą, będzie intuicja N, funkcją w tórną m yślenie T, a w iec trzecią uczucia F. O stat­

nie trzy funkcje są nakierowane na otoczenie. W sytuacji ekstrem alnej, gdy nie m ożna zapanować nad w ew nętrznym i lub zew n ętrznym i czynn ikam i, m oże pokazać się odw rotna strona naszej osobow ości i wówczas decydującą

5 Ibidem, s. 133.

rolę zaczynają o d gryw ać te zw ykle stłum ione funkcje: trzecia i czwarta, a człow iek zaczyna się zachow yw ać w pozornie n iew ytłu m aczaln y sposób.

Typy osobowości

W tabeli 2 rozszyfrow an o podstawowe cechy poszczególnych typ ów osobowości, w identyfikatorze M B T I pogrubiono sym bol funkcji dom inu­

jącej, zam ieszczon o też funkcję, której dany typ najbardziej nie lubi (a jest to cecha, której nie będzie lubił u innych ludzi), oraz procentową zaw artość poszczególnych typ ów w całej populacji ludzkiej.

Tabela 2. T ypy o so b o w o śc i w e d łu g ty p o lo g ii M BTI

Typ Podstaw owe cechy osob ow ości N ie lubi Ilość

ISTJ

Introwertyk preferujący percepcję zm ysłow ą na­

kierowaną do wnętrza, 0 podejściu analitycznym w zględem otoczenia i oceniający to otoczen ie

intuicji 6%

ISFJ

Introwertyk preferujący percepcję zm ysłow ą na­

kierowaną do wnętrza, 0 podejściu uczuciow ym w zględem otoczenia i oceniający to otoczen ie

intuicji 6%

ISTP

Introwertyk preferujący podejście analityczne n a­

kierowane na w nętrze oraz percepcję zm ysłow ą na­

kierowaną na otoczen ie, obserwujący to otoczen ie

podejścia

uczuciowego 7%

ISFP

Introwertyk preferujący podejście uczuciow e na­

kierowane na w nętrze oraz percepcję zm ysłow ą na­

kierowaną na otoczenie, obserwujący to otoczen ie

podejścia

analitycznego 5%

INFJ Introwertyk 0 dużej intuicji, 0 podejściu u czu cio­

w ym w zględem otoczenia i oceniający to toczenie

postrzegania zm ysłow ego 1%

INTI Introwertyk 0 dużej intuicji, 0 podejściu analitycz­

nym w zględem otoczenia i oceniający to otoczen ie

postrzegania zm ysłow ego 1 %

INFP

Introwertyk preferujący podejście uczuciow e nakie­

rowane na wnętrze, 0 podejściu intuicyjnym w zglę­

dem otoczenia i obserwujący to otoczen ie

podejścia

analitycznego 1 %

IN TP

Introwertyk preferujący podejście analityczne na­

kierowane na wnętrze, 0 podejściu intuicyjnym w zględem otoczenia i obserwujący to otoczen ie

podejścia

uczuciowego 1 %

ESTJ

Ekstrawertyk preferujący podejście analityczne w zględem otoczenia oraz percepcję zm ysłow ą na­

kierowaną na wnętrze, oceniający otoczen ie

podejścia

uczuciow ego 13%

ESFJ

Ekstrawertyk preferujący podejście uczuciowe na­

kierowane na otoczenie, percepcję zm ysłową nakie­

rowaną na wnętrze, oceniający otoczenie

podejścia

analitycznego 13%

ESTP

Ekstrawertyk preferujący percepcję zm ysłową na­

kierowaną na wnętrze, o podejściu analitycznym w zględem otoczenia i obserwujący to otoczenie

intuicji 13%

ESFP

Ekstrawertyk preferujący percepcję zm ysłową na­

kierowaną na otoczenie, o podejściu uczuciowym nakierowanym na wnętrze, obserwujący otoczenie

intuicji 13%

ENFJ

Ekstrawertyk o podejściu uczuciow ym względem otoczenia, dużej intuicji nakierowanej na wnętrze, oceniający otoczen ie

podejścia

analitycznego 1 3%

ENTJ

Ekstrawertyk preferujący podejście analityczne w zględem otoczenia, o dużej intuicji nakierowanej na w nętrze, oceniający otoczenie

podejścia

uczuciowego 5%

ENFP

Ekstrawertyk o dużej intuicji nakierowanej na o to ­ czenie, o podejściu uczuciowym nakierowanym na wnętrze, obserwujący otoczen ie

postrzegania zm ysłow ego 5%

ENTP

Ekstrawertyk o dużej intuicji nakierowanej na oto ­ czenie, preferujący percepcję zm ysłową w zględem otoczenia, obserwujący to otoczenie

postrzegania zm ysłow ego 5%

Poniżej pokrótce scharakteryzow ano poszczególne typ y osobowości.

• ESTI - typ ekstraw ertyw ny z przewagą myślenia, oceniający, d o zn a­

niowy:

- ultrarealistyczne, racjonalne podejście do życia, doskonały adm ini­

strator, decyzyjny, lojalny w obec instytucji, szanuje hierarchię, so ­ lidny i praktyczny, o przew idyw alnym zachowaniu, szybko aw an­

suje, asertywny, hałaśliwy, chłodny, autokratyczny, towarzyski, - m ężczyzna - najbardziej odpow iada konw encjonalnem u stereoty­

pow i męskiemu,

- kobieta - często w ysyła sprzeczne sygnały: delikatnym kobiecym głosem w ydaje m ęskie kom endy lub „m ęskim ” głosem używa deli­

katnego, kobiecego słownika. M iew a skłonność do seksizm u, m ę­

skich strojów i zajm owania się „m ęskim i” czynnościam i.

• E N TI - typ ekstrawertywny z przewagą myślenia, oceniający, intuicyj­

ny:

- bardzo silne ego, lubi rządzić, samodzielny, o szerokich h oryzon ­ tach i zdrow ym poczuciu własnej wartości, aktywny, twórczy, wy-

m agający tak dla siebie, jak i podw ładnych, m istrz słowa, twardy i nieustępliwy. Zaw sze zakłada, że m a rację, chyba że ktoś ud o w od ­ ni mu, że jest inaczej. U wielbia konfrontacje, spory, debaty i p o ­ tyczki. Szanuje tylko tych, którzy potrafią się m u przeciwstawić.

B ezw zględny w krytyce i sam okrytyce,

- posiada silnie rozw inięty zm ysł m yślenia em pirycznego i obiek­

tyw nego postrzegania świata, silną potrzebę organizow ania i p o ­ rządkowania, racjonalista, bardzo oddany pracy wym agającej w y ­ obraźni i intuicji, najlepiej funkcjonuje w grupie,

- często piastuje funkcje kierow nicze (wielu generałów), bezw zględ­

ny dla osób źle w ykonujących swoje obow iązki, nie znosi ludzi- chorągiewek,

- kobiety - podobnie jak ESTJ, a dodatkow o gotowe do ciągłej k o n ­ frontacji, aroganckie, skłonne do w ykładania nieprzyjem nych prawd, często popadają w izolację. M ają trudności z w ykorzysta­

niem tradycyjnego kobiecego uroku w stosunkach z m ężczyznam i.

• ES Fi - typ ekstraw ertyw ny z przewagą uczuć, oceniający, doznaniow y:

- natura delikatna i opiekuńcza, skłonna do idealizowania, cenią­

ca m oralność, bardzo towarzyska, przyjazna, życzliw a, ostroż­

na i przezorna, tradycjonalista, solidny, obow iązkow y, lojalny, d o ­ skonały podwładny, czci autorytety, unika krytykow ania p rzeło­

żonych, skłonny do ustępstw nawet gdy pow inien w alczyć, om ija konflikty zamiast je rozw iązyw ać,

- nie pow inien zajm ować funkcji w ym agających chłodnej rezerwy, bezosobow ej analizy, w prow adzania abstrakcyjnych teorii, np.: sę­

dziów, urzędników podatkow ych,

- kobiety z reguły nie chcą zajm ować stanowisk kierow niczych. Nie dotyczy to m ężczyzn, którzy jako m enedżerow ie są dobrym i orga­

nizatorami.

• ENFI - typ ekstraw ertyw ny z przewagą uczuć, oceniający, intuicyjny:

- natura energiczna, pełna em patii, duży urok osobisty, sprawna in ­ telektualnie, tolerancyjna, elokwentna, m istrz kom unikacji, nie zna tremy, lubi publiczne wystąpienia, ceni m oralność, m a skłonności do idealizow ania stosunków m iędzyludzkich, lubi pracę w grupie, łatwo adaptuje się do otoczenia, a nawet zm ienia pracę lub zawód, - m enedżer: charyzm atyczny przyw ódca, doskonale m otyw uje p o d ­

w ładnych, traktuje ludzi jako najw yższy priorytet, co m oże stać

w sprzeczności z interesem firmy, kłopotliw a m oże być niechęć do m yślenia analitycznego.

• E N TP - typ ekstraw ertyw ny z przewagą intuicji, obserwujący, anali­

tyczny:

- natura energiczna i przedsiębiorcza, oparta na intensywności prze­

żyć, niezależna, twórcza, wizjonerska, elokwentna, towarzyska, niecierpliwa, z natury niestała, nie znosi rutyny, ale też obraźliwa, hum orzasta, a czasem nieobliczalna,

- m enedżer: potrafi m yśleć strategicznie i dobrze przewiduje p rzy­

szłość, nastaw iony na rzeczowy, a nie ludzki aspekt spraw, pełen entuzjazm u dla nowości, którym potrafi zarazić innych, ale łatwo go znudzić, doskonały analityk, potrafi im prowizować, jego ce­

lem jest wynalazek, a nie przygotow anie seryjnej produkcji, dobry w roli adwokata diabła.

• ENFP - typ ekstraw ertyw ny z przewagą intuicji, obserwujący, uczu­

ciowy:

- natura twórcza i ciekawa świata, oparta na intensywności przeży­

cia, bardzo aktywna, dążąca do doskonałości, spontaniczna, eks- presywna, pełna entuzjazm u i w yobraźni, wesoła, pogodna, do sa­

m orealizacji potrzebuje ludzi, nie znosi rutyny i stałych reguł, każ­

dą czynn ość zam ieniłaby w zabawę, niestała w dążeniach i łatwo nudząca się, nie znosi podporządkow yw ania się, potrafi kochać i nienaw idzić nam iętnie i bezkrytycznie (sprzedawcy, pracow nicy reklam y i ubezpieczeń, politycy, aktorzy, dramatopisarze),

- menedżer: ogrom ne zdolności do oceny i m otyw ow ania ludzi, za­

rządza przy p o m o cy asystentów, doskonale m anipuluje i im prow i­

zuje, udziela podw ładnym dużej autonomii.

• ESTP - typ ekstrawertywny z postrzeganiem zm ysłow ym , obserw ują­

cy, analityczny:

- natura praktyczna i rzeczowa, nieokiełznana, o niezw ykle rozw i­

niętym zm yśle obserwacji i rejestracji faktów, przebojow a i ela­

styczna, błyskotliw a i dowcipna, spontaniczna, otwarta, zupełnie pozbaw iona rom antyzm u, charakter dynam iczny, żyje chwilą, nie­

w ielka troska o przyszłość, duża sprawność fizyczna i zręczność m anualna (doskonali rzemieślnicy, artyści, kontrolerzy), tow arzy­

scy i lubiący się zabawić,

- bezlitośnie pragm atyczni, często uważają, że cel uświęca środki,

wykorzystują swoje obserw acje do m anipulacji innym i, dom aga­

ją się zysku z każdego swojego zaangażowania, szybko rozum ie­

ją sedno problem u (negocjatorzy i m ediatorzy), niedocenieni mają skłonności do przebiegłych, w irtuozerskich oszustw, w sw oim za­

chow aniu bywają nieobliczalni, żadnej sprawy nie uważają za za ­ kończoną, niezw ykle uciążliw i jako podw ładni.

• ESFP - typ ekstraw ertyw ny z postrzeganiem zm ysłow ym , obserw ują­

cy, uczuciow y:

- natura w ielkoduszna, otwarta, bardzo przyjazna, towarzyska, b e z­

troska i tolerancyjna, o niezw ykle rozw iniętym zm yśle obserw acji i rejestracji faktów, zachow anie im pulsywne, brak punktualności, długo się uczą nowych idei, w artości i teorii,

- duży urok osobisty, optym istyczny stosunek do ludzi, um iejęt­

ność w ysłuchiw ania cudzych problem ów, łatwo poddają się w p ły ­ w om innych, ze w szystkich sił unikają sytuacji krytycznych, ż y ­ cie traktują jako zabawę, nastawieni na intensyw ność przeżyć, do których dostosowują m oralność. M ężczyźni odbierani są jako nie- męscy, a kobiety jako pow ierzchow ne kokietki, co wcale nie musi być prawdą (pracow nicy działów propagandy, reklamy, public re­

lations, handlu).

• ISTP - typ introw ertyw ny z przew agą m yślenia, obserwujący, d o zn a­

niowy:

- natura logiczna, niechętna subordynacji, zdom inow ana dążeniem do nieokiełznanej wolności, spontaniczna i elastyczna, potrzebu­

jąca silnych przeżyć, o realistycznym i analitycznym podejściu do życia, skłonna do egalitaryzm u, bardzo odw ażna, w ręcz ryzykan c­

ka, uwielbiają zdarzenia nieoczekiw ane, preferująca w kom unika­

cji m iędzyludzkiej język czynów, przy niew ielkich zdolnościach werbalnych, nieśm iała w towarzystwie, bardzo inteligentna - natu­

ra zdecydow anie zgodna ze stereotypem m ęskości,

- w pracy nie potrzebują nadzoru, duża um iejętność autom otywacji, skłonności do robienia wszystkiego sam em u i tylko tego, co uznają za prawidłowe, nie lubią nikogo nam awiać i m otyw ow ać, nie uzna­

ją dem okratycznych m etod kierowania, skłonności w odzow skie, słabi dyplom aci, bardzo zdecydow ani w sprawach zasadniczych, skrajnie lakoniczni, niezw ykle uzdolnieni praktycy w inżynierii, m echanice, trudni jako pracow nicy (inżynierow ie, prawnicy, ana­

litycy, dow ódcy wojskowi, chirurdzy, artyści, ekstrem alni sportow ­ cy).

• IN TP - typ introw ertyw ny z przewagą m yślenia, obserwujący, intu­

icyjny:

- natura bezlitośnie logiczna, skrajnie precyzyjna w w yrażaniu m y­

śli, nade wszystko ceniąca inteligencję, preferująca wiedzę, nasta­

w iona na poznanie świata, intelektualnie niezależna, sam otnicza, domatorska, o małej w rażliw ości społecznej (bywają nietaktowni), - znani jako osoby, które trudno zrozum ieć i pojąć, ale łatwi we

w spółżyciu, często w ybitnie uzdolnieni, awangarda intelektualna cyw ilizacji, oderw ani od życia, niepraktyczni, nie potrafią swoich pom ysłów wdrażać w życie (logicy, matematycy, filozofowie, na­

ukowcy).

• IN TI - typ introw ertyw ny z przewagą intuicji, oceniający, analityczny:

- natura m istycznego m arzyciela i ekscentrycznego artysty, skrajnie indyw idualistyczna, postrzega świat poprzez myślenie w ykorzystu­

jące intuicję, skrajnie logiczna i pragm atyczna, otwarta na nowości i wizjonerska, krytyczna, trudna we współżyciu,

- poglądy niewzruszone, łatwość podejm ow ania decyzji, skłonność do ignorowania cudzych poglądów, najbardziej teoretyczne p od ej­

ście, świetni w pracy naukowej, w polityce i na w ysokich stano­

wiskach m enedżerskich (10% populacji), bardzo skuteczni, w ręcz bezw zględni we w prowadzaniu swoich pom ysłów w życie, bardzo lojalni w obec firmy, bardzo sprawni organizacyjnie, zachowują się z w yższością, często niegrzecznie, odbierani są jako zim ni, pozb a­

wieni em ocji i ludzkich uczuć (jest to ich reakcja obronna).

• INF! - typ introw ertyw ny z przewagą intuicji, oceniający, uczuciowy:

- natura m istycznego m arzyciela i ekscentrycznego artysty, głębo­

ka, twórcza, o bogatym życiu w ew nętrznym , zam knięta, postrze­

ga świat poprzez myślenie wykorzystujące intuicję, kieruje się sys­

tem em wartości i dobrem bliźnich, bardzo em patyczna, roztrop­

na, stała i wierna, odpow iedzialna, otwarta na nowości i w izjoner­

ska, zdecydow ana w działaniu, o dużych zdolnościach kom unika­

cyjnych, obdarzona fenom enalną pam ięcią,

- bardzo w rażliw i i uprzejm i, lubią pracę wym agającą sam odzielno­

ści, wybitnie teoretyczne podejście do problem ów, doskonale kie­

rują pracą w grupach, preferują wspólne podejm ow anie decyzji,

świetnie obserw ują i w ykorzystują stosunki m iędzyludzkie (tera­

peuci, lekarze, psychologow ie, psychiatrzy, duchow ni, m uzycy, p o ­ eci, matematycy, fizycy).

• ISFP - typ introw ertyw ny z przew agą uczuć, obserwujący, doznanio­

wy:

- natura serdeczna, w spółczująca, delikatna, o bogatym świecie w e­

w nętrznym , z ustaloną hierarchią wartości, skryta, z rezerw ą w zglę­

dem otoczenia, idealistyczna, bardziej realistyczna od INFP, ale też im pulsywna i hedonistyczna,

- są skrom ni, preferują sam odzielną pracę w sam otności, nie są m i­

strzam i słowa, nie interesuje ich nauka, abstrakcja i teoria ani tra­

dycja i służba, nie potrafią w skupieniu planować działań, lubią po prostu działać (tłum acze, m alarze, kom pozytorzy m uzyki p ow aż­

nej, tancerze, dyrygenci, sportow cy indyw idualni, jako m enedże­

rowie tylko sporadycznie).

• IN FP - typ introw ertyw ny z przew agą intuicji, obserwujący, u czu cio­

wy:

- natura serdeczna, w spółczująca, delikatna, w strzem ięźliw a, skry­

ta, wierna, etyczna, bardzo w rażliw a na zło, dążąca do perfekcji w działaniu, elastyczna, głęboka, przyjazna,

- są idealistami, o dużym poczuciu hum oru, skłonni ponosić duże ofiary w im ię tego, w co wierzą, w artościow anie stawiają ponad oceny racjonalne, bywają na bakier z logiką, preferują pracę indy­

widualną, unikają działalności gospodarczej, utalentowani język o ­ wo, zaangażowani w pracę, oddani rodzinie (duchowni, aktorzy, a na uczelniach: architekci, psychiatrzy, filolodzy, literaturoznaw ­ cy).

• ISTT - typ introw ertyw ny z przew agą zm ysłów, oceniający, analitycz­

ny:

- natura rozsądna (racjonalna, bezosobow a, logiczna), szanująca tradycję, „filary społeczeństwa”, m iew a problem y z em patią i z re­

lacjam i m iędzyludzkim i,

- zdecydow ani w sprawach praktycznych, szyb cy w działaniu, spraw­

ni w decyzjach, cisi, pow ażni, cierpliwi, w ytrw ali, solidni, bardzo obow iązkow i, szanują hierarchię tak w dom u jak w pracy, cenią p o ­ rządek, ład, um iar i celowość, d obrzy w rozw iązyw aniu bieżących zadań, sprawnie doprowadzają w szystkie sprawy do końca, prede-

stynowani do stanowisk odpow iedzialnych i kierow niczych, lubią pracę w organizacjach pozazaw odow ych (audytorzy, kontrolerzy, konstruktorzy i inżynierowie, księgowi, na stanowiskach kierow ­ niczych w szpitalach, zakładach produkcyjnych, bibliotekach i ar­

chiwach, policji i armii).

• ISFT - typ introw ertyw ny z przewagą zmysłów, oceniający, uczuciow y:

- natura zrównoważona, spokojna, łagodna, solidna i w rażliwa na preferencje innych,

- bardzo obowiązkowi, praktyczni i realistyczni, nie interesują się spekulacjam i i teoretyzowaniem , szanują hierarchię tak w dom u ja k w pracy, cenią porządek, ład, umiar, celowość i oszczędność, w yjątkowo solidni, pracowici, opiekuńczy, lojalni, pracują m eto­

dycznie, są w ym arzonym i pracow nikam i dla każdego m enedże­

ra, nie potrafią rozkazyw ać - spotykani na stanowiskach kierow n i­

czych średniego szczebla (lekarze pierwszego kontaktu, pielęgniar­

ki, opiekunowie, nauczyciele, bibliotekarze, sekretarki, asystenci).

Możliwości wykorzystania w bibliotekach

Przedstaw ione narzędzie typologii psychologicznej nadaje się do w łaści­

wego doboru kadr w bibliotece. A n aliza postaw psychologicznych prow a­

dzi do w niosku, iż zdecydow anie do pracy w bibliotece predysponow ani są introw ertycy I zorientowani na ocenianie J, natom iast ekstrawersja E m oże być pod pew nym i w arunkam i dopuszczalna. Postawa obserwatora P jest bardzo niepożądana. W przypadku funkcji psychologicznych pożądane są osoby o percepcji zmysłowej S, kierujące się zarów no m yśleniem an ali­

tycznym T, ja k i uczuciow ym F. N ależy pam iętać, że oba te sposoby m yśle­

nia w pracy zespołowej są kom plem entarne. Percepcja intuicyjna N nie jest szczególnie przydatna, m ożliw a do akceptacji raczej jako funkcja d ru g o ­ rzędna. Spośród tw orzonych przez te funkcje stylów kognityw nych najbar­

dziej pożądane są system atyczny ST i procesualny SF. Spośród pozosta­

łych, tj. heurystycznego N F i spekulatyw nego NT, tylko te przypadki, gdy dom inujące są funkcje T lub F.

Podsum ow ując rozw ażania m ożna stw ierdzić, iż do pracy w bibliotekach najlepiej przystosowane są typ y ISTJ i ISFJ, z tym że na stanowiska kierow ­ nicze lepiej nadają się osoby typu ISTJ (nawiasem m ów iąc osoby o tym typie osobow ości są bardzo pożądane w przemyśle, arm ii i policji, a w ięc

konkurencja dla bibliotek jest tu duża). C o ciekawe, statystyka potw ierdza te w nioski.

O czyw iście w bibliotekach m ogą pracow ać rów nież osoby o innych osobow ościach, z tym że spośród ekstraw ertyków będą to ESFJ, ENFJ i ESTJ.

W tym p rzypadku należy m ieć św iadom ość, że m ogą pojawić się pewne trudności i konieczne będzie ze strony kiero w n ikó w zespołów u w zględn ie­

nie w zarządzaniu m ocnych stron tych osobow ości oraz aktyw n e m odero­

w anie cech niekorzystnych. Z e strony sam ych p racow ników niezbędna będzie św iadom ość aktyw nej korekty tych spośród swoich cech charakte­

rologicznych, które będą u tru d n iały pracę. N ie jest też w ykluczone, że będą one m iały m niejszą satysfakcję z w ykonyw an ej pracy.

Podobnie m ożna spośród zaakceptow anych typ ów w ybrać osoby lepiej przystosow ane do pracy z czyteln ikiem oraz do pracy w oddziałach, w których tej bezpośredniej styczności nie ma.

W ażne jest też stw ierdzenie, że problem ów m ożna spodziew ać się ze strony w szystkich osób o nastaw ieniu obserw ującym P i raczej nie p ow inny one być zatrudniane w bibliotekach.

W ykorzystanie M B T I um ożliw i ak tyw n ą strategię zarządzania, a w ięc lepsze rozum ienie innych, radzenie sobie z nastrojam i i sytuacjam i spoty­

kanym i w życiu codziennym . Będzie m ożna bardziej praw idłow o oceniać zasługi pracow ników oraz przechodzić do porządku nad ich niesym patycz­

nym i cecham i. Będzie m ożna łatwiej tw orzyć dynam iczn e i uzupełniające się nawzajem zespoły.

Bibliografia

1. Ćakrt M., Typy osobowości dla menedżerów: kto jest kim, tł. E. Srajcrova, G liwi­

ce 2006.

2. Doradztwo zawodowe. Tryb dostępu: http://w w w .m bti.com .pl/m bti_dorzaw.htm l [20 kwietnia 2009].

3. Jung C. G., Typy psychologiczne, przel. R. Reszke, Warszawa 1997.

4. Myers-Brigs Type Indicato Interpretative Report. Tryb dostępu: http://www.m y- ersbriggs.org/m y-m bti-personality-type/ [22 kwietnia 2009].

5. U rbanowicz M., M asz szansę rozwinąć w pełni swój potencjał. Tryb dostępu:

http://w w w .forid.pl/m bti.htm l [15 kwietnia 2009].

Postawa Psychologiczna Wyraża stosunek do świata poprzez:

D ecyzję Zachowanie się w zględem świata

□

Reakcję na sytuację w ym agającą

J

50%

F Ekstrawertvwna

75% bezpośredniość otwartość

T lntrowertvwna 25% rezerwa wobec

otoczenia

O ceniająca obserwuje, ocenia, decyduje

„życie to obowiązek'

P

50%

Obserwująca

obserwuje, nie ocenia, odwleka decyzje

„życie to zabawa "

Funkcje psychologiczne Sposób pozyskiwania i opracowywania informacji o św iecie

Pozyskiwanie informacji

m

O pracowywanie informacji

s

76%

N ^Intuicyjna

24% postrzeganie pozazm yslowe

T Analityczna 51% decydowanie bezosobowe obiektywnie

F U czuciow a 4 9 % decydowanie

osobowe subiektywne

ST

39%

Typ doznaniow y z przewagą myślenia

SF

37%

Typ doznaniow y z przewagą uczuć

NT

12%

Typ intuicyjny z przewagą m yślenia

NF

12%

Typ intuicyjny z przewagą uczuć