Kod przedmiotu: Pozycja planu:
C.7.
1. INFORMACJE O PRZEDMIOCIE A. Podstawowe dane
Nazwa przedmiotu / zajęć
Farmakognozja
Kierunek studiów Zielarstwo i fitoterapiaPoziom studiów
I stopień (inż.)
Profil
ogólnoakademicki
Forma studiów
stacjonarne
Specjalność
1. Technologie roślinnych substancji bioaktywnych 2. Zastosowanie roślin leczniczych
Jednostka prowadząca kierunek studiów Wydział Rolnictwa i Biotechnologii Imię i nazwisko nauczyciela (li) i jego
stopień lub tytuł naukowy osoby odpowiedzialnej za przygotowanie sylabusa
Wykład: dr M. Balcerek Ćwiczenia: dr M. Balcerek
Przedmioty wprowadzające Botanika, chemia organiczna, biochemia
Wymagania wstępne
Do realizacji przedmiotu niezbędne jest posiadanie przez uczestnika zajęć podstawowych wiadomości z zakresu biologii, szczególnie botaniki, chemii, fizjologii człowieka i fizjologii roślin.
B. Semestralny/tygodniowy rozkład zajęć według planu studiów
Semestr Wykłady Ćwiczenia audytoryjne
Ćwiczenia laboratoryjne
Ćwiczenia
projektowe Seminaria Zajęcia terenowe
Liczba punktów
(W) (Ć) (L) (P) (S) (T) ECTS*
III 30 - 60 - - - 6
2. EFEKTY UCZENIA SIĘ DLA PRZEDMIOTU
Lp. Opis efektów uczenia się dla przedmiotu
Odniesienie do kierunkowych
efektów uczenia się
Odniesienie do charakterystyk
II stopnia (kod składnika
opisu) WIEDZA
W1
zna surowce pochodzenia naturalnego stosowane w lecznictwie oraz wykorzystywane w przemyśle farmaceutycznym, kosmetycznym i spożywczym
K_W06 P6S_WG
W2 zna grupy związków chemicznych – metabolitów pierwotnych i wtórnych, decydujących o aktywności biologicznej i farmakologicznej surowców roślinnych
K_W06 P6S_WG
W3 zna lecznicze surowce roślinne farmakopealne i niefarmakopealne oraz metody oceny ich jakości i wartości leczniczej
K_W05 P6S_WG
W4 zna metody identyfikacji makroskopowej, mikroskopowej surowców zielarskich oraz instrumentalnych metod analizy roślin leczniczych
K_W05 P6S_WG
UMIEJĘTNOŚCI
U1 określa metodami makro- i mikroskopowymi tożsamość surowca roślinnego, w formie krojonej i sproszkowanej, w tym jako składnika mieszanki ziołowej i mieszaniny surowców sproszkowanych
K_U06 P6S_UW
U2 stosuje techniki i metody analityczne oraz biologiczne w badaniach jakościowych i ilościowych substancji czynnych występujących w surowcach roślinnych
K_U06 P6S_UW
U3 przeprowadza analizę substancji leczniczej metodami farmakopealnymi oraz dokonuje jej izolacji z produktu leczniczego
K_U06 P6S_UW
U4 rozpoznaje leczniczy surowiec roślinny i kwalifikuje go do właściwej grupy botanicznej na podstawie jego cech morfologicznych i anatomicznych
K_U06 P6S_UW
U5 przeprowadza analizę fitochemiczną surowca roślinnego i określa związek chemiczny lub grupę związków chemicznych występujących w tym surowcu
K_U06 P6S_UW
KOMPETENCJE SPOŁECZNE K1 Ma świadomość swojej wiedzy i związanych z nią
umiejętności oraz rozumie konieczność ciągłego dokształcania się i rozwoju umiejętności zawodowych.
K_K03 P6S_KK
3. METODY DYDAKTYCZNE
Wykład: metody dydaktyczne podające - wykład informacyjny, wykład problemowy z prezentacją multimedialną
Ćwiczenia: ćwiczenia laboratoryjne, metody dydaktyczne aktywizujące – dyskusja dydaktyczna, pokaz, praca w grupach (metoda przypadków)
4. FORMA I WARUNKI ZALICZENIA PRZEDMIOTU
Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest: obecność na ćwiczeniach, pozytywna ocena wystawiona przez prowadzącego ćwiczenia, brak wykroczeń wymienionych w „Zasadach BHP” Regulaminu Dydaktycznego Katedry i Zakładu Farmakognozji
Wykłady: kryteria oceniania: egzamin pisemny w formie testu (pytania otwarte i zamknięte)
Ćwiczenia: kryteria oceniania: zaliczenie na ocenę na podstawie kolokwiów pisemnych lub ustnych (testy, pytania otwarte i zamknięte jednokrotnego wyboru)
W przypadku zaliczeń pisemnych (test z ćwiczeń i test egzaminacyjny) uzyskane punkty przelicza się na oceny według następującej skali:
Procent punktów Ocena
92-100%
Bardzo dobry
84-91%
Dobry plus
76-83%
Dobry
68-75%
Dostateczny plus
60-67%
Dostateczny
0-59%
Niedostateczny
5. TREŚCI PROGRAMOWE
WYKŁADY Przedmiot realizowany jest w formie wykładów, ćwiczeń laboratoryjnych.
Tematyka wykładów koncentruje się wokół zagadnień związanych z pochodzeniem surowców naturalnych, grupami substancji farmakologicznie czynnych zawartych w omawianych surowcach i ich znaczenia w leczeniu i profilaktyce schorzeń. Podczas wykładów prezentowane są także metody standaryzacji surowca roślinnego. Ćwiczenia praktyczne obejmują szczegółowe badania cech morfologicznych i anatomicznych surowców roślinnych, a także badania fitochemiczne wybranych surowców.
Tematy wykładów
-wiadomości ogólne: rodzaje surowców, metody ich otrzymywania, podział leków roślinnych, standaryzacja surowców i leków, a także omówienie związków czynnych surowców w układzie chemicznym.
Tematy ćwiczeń laboratoryjnych
- analiza cech diagnostycznych makro- i mikroskopowych surowców roślinnych, a także rozpoznawanie rozdrobnionych surowców pojedynczych i składników mieszanek ziołowych.
- analiza fitochemiczna surowców roślinnych
- zapoznanie się ze składem chemicznym surowców, uzasadniającym ich działanie farmakologiczne i zastosowanie jako składników leków ziołowych i preparatów roślinnych, zapoznanie z mechanizmami działania
farmakologicznego grup związków czynnych.
Wykłady:
1. Farmakognozja na tle nauk farmaceutycznych.
2. Definicja: surowce roślinne, substancje roślinne, plantae medicinales.
3. Nomenklatura surowców stosowana w lecznictwie i kosmetologii.
4. Grupy surowców /substancji roślinnych /podział (organograficzny, fitochemiczny, terapeutyczny)
5. Rodzaje wydzielin roślinnych i ich przykłady (soki, gumy, żywice, balsamy…).
6. Surowce pochodzenia zwierzęcego stosowane w farmacji i kosmetologii.
7. Źródła pozyskiwania surowców naturalnych.
8. Stabilizacja surowca roślinnego.
9. Metody standaryzacji surowców roślinnych.
10. Ogólne informacje na temat metabolitów pierwotnych ich budowy, występowania w surowcach leczniczych i działania oraz zastosowania lecznictwie.
11. Związki fenolowe, chinony – struktura, charakterystyka
fizykochemiczna, występowanie, właściwości biologiczne i
farmakologiczne.
12. Polifenole: flawonoidy, garbniki – struktura, charakterystyka fizykochemiczna, występowanie, właściwości biologiczne i farmakologiczne.
13. Kumaryny – struktura, charakterystyka fizykochemiczna, występowanie, właściwości biologiczne i farmakologiczne.
14. Terpenoidy – struktura, charakterystyka fizykochemiczna, występowanie, właściwości biologiczne i farmakologiczne.
15. Alkaloidy – struktura, charakterystyka fizykochemiczna, występowanie, właściwości biologiczne i farmakologiczne.
16. Olejki eteryczne – struktura, charakterystyka fizykochemiczna, występowanie, właściwości biologiczne i farmakologiczne.
ĆWICZENIA
- analiza cech diagnostycznych makro- i mikroskopowych surowców roślinnych, a także rozpoznawanie rozdrobnionych surowców pojedynczych i składników mieszanek ziołowych.
- analiza fitochemiczna surowców roślinnych
- zapoznanie się ze składem chemicznym surowców, uzasadniającym ich działanie farmakologiczne i zastosowanie jako składników leków ziołowych i preparatów roślinnych, zapoznanie z mechanizmami działania farmakologicznego grup związków czynnych
1. Chemizm, działanie, zastosowanie, analiza morfologiczna i anatomiczna, analiza fitochemiczna surowców zawierających:
a. węglowodany b. glikozydy fenolowe c. garbniki
d. kumaryny e. antrachinony f. saponiny
g. glikozydy nasercowe h. flawonoidy i antocyjany i. alkaloidy
j. olejki eteryczne k. terpeny (terpenoidy)
6. METODY (SPOSOBY) WERYFIKACJI I OCENY EFEKTÓW UCZENIA SIĘ OSIĄGNIĘTYCH PRZEZ STUDENTA
(dla każdego efektu uczenia się wymienionego w pkt. 2. powinny znaleźć się metody sprawdzenia, czy został on osiągnięty przez studenta)
Efekt uczenia się
Forma oceny Egzamin
ustny
Egzamin pisemny
Kolokwium pisemne lub
ustne
Projekt Sprawozdanie Dyskusja
W1-W5 x x
U1-U5 x
K1 x
7. LITERATURA
Literatura podstawowa
1. Matławska I. (red) Farmakognozja. UM Poznań 2005, 2006, 2008.
Literatura uzupełniająca
1. Deryng J. Atlas sproszkowanych roślinnych surowców leczniczych. PZWL, Warszawa 1961
2. Kohlműnzer St. Farmakognozja. PZWL, Warszawa 2000
3. Bisset N., Wichtl; M. Herbal Drugs and Phytopharmaceuticals, Medpharm Scientific Publishers, Stuttgart 2003
4. Bruneton J. Pharmacognosy Medicinal Plants. Intercept Ltd, Londres, New York 1999
8. NAKŁAD PRACY STUDENTA – BILANS GODZIN I PUNKTÓW ECTS
Aktywność studenta
Obciążenie studenta – Liczba godzin (podano przykładowe) Udział w zajęciach dydaktycznych wskazanych w pkt. 2.2 90
Konsultacje 10
Przygotowanie do zajęć 15
Studiowanie literatury 15
Inne (przygotowanie do egzaminu, zaliczeń, przygotowanie projektu itd.) 25
Łączny nakład pracy studenta 155
Liczba punktów ECTS 6
1ostateczna liczba punktów ECTS
