Postęp w kartografii i badaniach regionalnych w okresie ostatnich czterech lat działalności Komisji Mapy Geologicznej Świata

(1)

Leszek iK.OSZARSK!I. Roman ~

Postęp W kartografii i badaniach regionalnych

w okresie ostatnich czterech lał działalności Komisii ' Mapy Geologicznei ŚwiatQ

IWSTĘP

W 'gmachu UNESCO

wlParyżu odbywają się

co 4 aata posiedzenia ple-

narne Komisji Mapy Geologicznej Swi.ata

(2

lata

pmJed

Kongresem

Gro-

logicmym). OStatnia sesja

odbyła się rw

dJniacih

16--21'

marca

,11110

er., a poprzednia w. czerWcu

1'966

r.

iW

ostatm.iej sesji

~ęło udział kilkadzie- sIąt delegacjiż ';różnych

il«'aj6w

śW:ialta:. PolSka była

.reprezenJtowana przez

autorów iIllirniejszej iLnLformacji. '

, !Podobnie jak na poprzedniCh sesjach najpierw przedstawiano

^poStęp

Vi 'zakresie prqgotawarua

erÓŻlnydh

map dla poszczególlnydl kantyJnen.tów (mapa tektoniczna, metamorfizmu, geologiczna" metalogeniCzna, rud

^że

laza, hydrogeologiczna)

li atlasu gedlógiClZIlego świata, a naStępnie .obra- dowały ~

robocze

,zw.iązane z ~cowywalniem ,tych.

map . .

iPanad1o

odbyło. się

syq>oZjum

~ięoane

wylkarzysta:niu

!lrompułf:erów

w

!karto- gM!fii

geologic'mej oraz

IW

sprawie geologii oceanów.

Osiąpęcia

w rtaikresie

iIm!rtog,rafii

geologicznej kontynentów

poszoze- gólnydh kra:j6w prezentowała

wystawa map,

a !POIIl8dto pOszczegóLne kraje przy.gotowały lIla

ten. temat 7JeStawy

:i!Il!formacji lila u.żytek uczestników obrad. IWa'Żmdejsze spośród Ili:IDh

przeka7J8lne

:ZOStały

do archiwum

10 (lpatrL spiS ma'ter.iałów).

Polska 'prezenltowała następujące

mapy:

!Mapa

Geologiczna Sudetów

w

skali

1 : 200 000,

Mapa Mineralogeniczna Polski w skali

1 : 1 000 000

oraz wybrane mapy A'tlasu Geologicznego IPdl.sld

^'W

skali 1 : 2 000 000

i

Atlas

Przedgórża

Karpat w skali

1 : 200 000.

W notatce informacyjnej podano

wykaz wydaWtnic!1:lw lG pochodzących

zasta'tnich lat,

a także program wy-

dawnictwkartograficznych przewidziany do

,1975

r. Stronapólska

zło

~a rteż w.nd.0gek

w

~rawie pr~ąpienia

do q>racowywama

map

palec- geograficznych poszczególnych ' kontynentów oraz opracowania historii rozwoju

^'badań

geologicznych w

^śMecie.

Wnioski te

:zostały przyjęte

przez

PrezyQl:um Komisji i !będą

'tema.'tem

pnzyszłych

jej

!prac.

. Organizacja :Komisji Mapy Geologicznej Swiata

:została już am.ów~

'na na

łamach "Przeglądu

Geologiczriego" (nr

12, 1966

r.). Dlatego obecnie

. ograniczymy .

się do

scharakteryzowania

postępu

w · zakresie kartografii i geologii regionalnej

dok~nanegow

ostatnich 41atachtylko dlakonty- lienfu. europejskiego.

^(N

a

końcu

qpracowa:nia podany

został

skr6t

podję

tydh

rE!ro!ucji

oralZ

wytkaz materiałów 'll'07p(JWsżeehnionych

.na ' SeSji. .

KwartalD1k Geologicmy. t. 1ł, Dr ł. 18'1'0 r.

(2)

602

Leszek KoszarS'ki, !Roman Osika

!POSTĘP

W ZAKRESIE KARIDGRAFII

M a p a M e t a log e n i c z n a E u r o p y vi skali l : 2 500 000. Zosta-

ła

przygotowana na podstawie map poszczególnych krajów przez komitet redakcyjny w

składzie:

E. T.

Szatałow,

L. Dubertret, F. W. Dunning, V. Marmo, A. Meretti, R. Osika, W. E. Petraschek, H. R. von Gaertner

i

V. Zaubek, z tym

że

generalnym koordynatorem jest P. Laffitte.

Mapa

,składa się JZ

9 arkuszy, !przy czym

cała

mapa ma wymiary 1,86

X

2,44 m; jeden a:Iiku.sz

,67 X

96 cm. Dotychczas wydano drukiem 3 aa'ku- sze, w druku jest 5 arkuszy, które

mają być ukończone

do

końca

1970 r.,

pozo.stały zaś

a'l"kusz

ukaże się

drukiem

IZ początkiem

19>711 r.

Mapa metalogen.rozna przedstawia:

-gł,ówn.e

xysy tektotniczne, magma- tyzmu, 1j)tologli i paleogeograf.ii, na Ik!tórych tle ipl"2J€IdstawiOlIlo prowllI1cje, regiony

i

strefy metalogenkzn.e oralz

złoża

surowców mi.nerailnych. Dla

każdego

arikusza wydano katalog

lZłóżzawierający

3 listy.

iLista

l zawiexa

k(jlejną n.umeracjęzłóż

wg

()lznac:zeń

na mapie,

nazwę ;i współrzędne zło

ża;

lista

2 ułoż<ma

jest

ałfalbetycmie,

a lista

3

podaje

~est8Jwienie złóż

/Wg substancji mineralnych.

Na [pOsiedzeniu komitetu xeldaikcyjnego postanowiano

przystąpić

do opracowan.;la teiksitu

·objaśniającego

do mapy metalogeniCiZnej.

W 'tym

ce- lu

powołano ,

6 gru!p r(jboczych

i

ioh koordynatorów: I - EUl"QPa preQ{am- hryjska - ikooroyna'tor - A. Kahma

i

G. KautBky; II - Europa kal'e-

dońska,

ikoordytnator -

·F.

SveronlJp;

,!'1II -

Europa

hexcyńska, koordyna-

tor - 'E. Raguin, W. Ziserman

i

V. Zaube(k; IV - .A!1p:idy · Euro.py, !koor- dynatorzy - J. Emberger, 'W. E. rPetraSC'hek

i

L. Duibertret;

V - GłóWlIle

baseny Europy i

złoża

osadowe, kooroynatol'lZy - R. Osika i

H.

Wallter;

VI - iPaleoklima,tologia

i złoża

wietrzeniowe Eul'OlPY, kooroynatOlrzy - L.W.

Pustowałow,

M. Bardossi, H. Nicolas i W. Mi1let.

Posiedzenie grupy V ma

się odbyć

w listopadzie 1970 r. w Instytu- cie Geologiaznym w lWarszaWiie.

Zaikończenie całości

opracowania

i

jego

prooen:tację iJ)'1!łiIlJuje się

lIla

l19~2

r. po:dczas Kongresu Geologiemego

IW

Montrealu.

Międ'zyna:rodowa

mapa

złóż

xud

że.la,za

Euro!PY w s

ik '8

H

.1 :

2'

51{)1{):00Q. Składa się

ona 'z 16 8Jl"kuszy, !przy czym dotyclhczas wyda:oo drukiem 3

arkus~e,

w druku Jest 5 aa-kuszy.

Całość

edycji ma

'być zaikońcrona

w

1'911 .r.

Mapa drukowana jest w Hanowerze, ikooroytna'to- rem generalnym j, est oIbecnie

H.

Walter

l(pQPl'1zednio

H. Martini). !Podob- nie jak na mapie metalogenicznej

złoża

rud

żelaza

przedstawiono na tle obrazu tektonicznego, geologicznego i litologicznego.

Również przyjęto

tu te same oznaczenia morfologii

złóż

co i na mapie

metalogenicznej.Wyróż

niono na'toroiaSlt 11 typów

ogene!tycZił1ych

rud

żeilaza,

które omaazono

od-

powiednią szrafurą:

hypogeniczne (likwacyjne, intruzywne, metasoma- t yczne, kontaktowe i hydrotermalne), supergeniczne (wulkaniczno-osa- dowe, osadowe morskie, osadowe ikonltytn€il1t8lne, wietrzeniowe) oraz rudy typu metamorficznego

(wstęgowe,

skarnowe), a

także

nieznanej genezy.

Kolorami o'maoz,ono nrineralilZacje

głównych rud żelaza:

magnetyt - czer- wonym, Ihematytt -

żółtym,

syderyt - niebi, eskim, limonit -

brązowym

i rudy szamoiZYItowe - zielOlI1ym.

'Wielkość 'złóż

:ZiI'óimicowano

lIla

podstaw.ie

.ilości

zasObów

żelaza

w

zło

żu:

mn:iejsze - ,od 10 mln t, ,101'-11

¹

00 mln t, 100 mln -

-1

mld

't i większe

(3)

Postęp w kattografH ibadaniaoh regionalnych

603 ---

- od 1 mld t

żelaza

(przed

eksploatacją). Wielkość złóż została zróżnico

wa:na

Wielkością

liter

OI2lIlaczających nazwę /Złoża.

M a p a

Zł

6

ż

.G a z.u Z

d.

e m n e ,g o E u r o /py w s k a Ul: 2, {500 0100.

P.U1blilkowana jest

w:g

arikruszach, praca nad

ni.ąznacz:nie

zaawansowana.

Arkusz 6

utkazał się

d:rulkiem w jesieni. l '9'7{)

^T.,

!przygotowanie do druJku ar-

'

kuszy 1-3 jest

ukońCl~OłIlIe,

aatl'lkusze 5

i

7---'9

są już

w 2lIlaoznym stopniu opracowane. J>nzewiduje

się

wyd.anie

całości

mapy w

ciągu ·19711

r. Stro- na /polSka

przygotowała odpowiednią mapę

rw skali 1 : 2, 500 000 (8. De-

powski

~

liG). ... '

M a p a h y d r o g e o log i c z n a E u

l'

o P y w s k a l i 1: 1 500 000.

Jest ona dopiero w stadium przygotowania.

Składać się będzie

z 36 arku- szy. Dotychczas opracowano

ogólną legendę

oraz wydano arkusz wzorco-

wy

Berno, w druku

zaś są

3 arkusze. Generalnym koordynatorem mapy hydrogeologicznej Europy jest W. Richter (NRF). Dla

każdego

arkusza

powołanO

redaktorów, przy czym dla arkusza Warszawa

powołano

dra C. Kolago z IG.

IM a p a

G e () lo g

i c z n a E

u

l'

o P y. Wersja a - w skali 1 : 1 5'O'() 000.

Cał<lŚć

mapy obejmuje 419 a;rlruszy, z których

część

jeSt

już

I\VYÓl"U'kowana.

Ostatnio wydany

'zo.stał

arkusz iD5

!(Budapeszt),

a utkazanr:ie

się

arkusza D4

'(Wa!l'Szawa) nastą.pi

w

tkońcu

1970 ,r. lP<maid'to jeszc21e przed 24 Kon- gresemGeologiozny.m OIPUJb1iikowane

!będą arrtkuszę

B4 (ILondY1Il), B5 (Pa-

ryż-S), C4 i(Bww) i

05 ,([Benno) oraz ,barwne makiety

części

arkuszy z ob- szaru ZSRR El -:-

,E4.'Zaawarnsowam,e ,są też

prace tl"edalkcyj.ne nad arilw- szami .A!5,

F,1~3,

.&1, .M, BI, 00, E5 i ES. Koordynatorem generalnym mapy jest H. R. .Gaert:D.er. W

związku

z

Iredakcją

!POSzczegó1nych aI1kuszy orga:ndzowa:nre

są częste

I"egio:n,a1ne ikontferencje robocze

rW różnych

kra- jach. Mapa przedstawia

równocześnie

oznaczeniami kolorowymi formacje

przedozwartorzędowe

oraz

dell!kaJt:D.ąszramurą

wydzielenia

czwartorzę

dowe.

Wersja

(b -

w Skarli 'l : 5

,

000000.

Niezależnie

od prac nad

mapą

w ska,...

li

:1 : 1 5100 ()iDO,

pI'!ZyJgQtorwyw8iIla

jest

rówtIlocześnie

Mapa GeoloagioCzn:a Eu- ropy w sikali

oQdJpowd.rada:jącej

mapom g,eo1ogicznyminnycll koniynentów, tj. w ska'1i 1 : '5 000 rOOO. iMapa ta, redagowana

,równireż

/p' rzerz H. R Garert- nera,

składa się

tylko

tZ

2 a,r:kuszy

obejmU'jących wschodnią

i

zachodnią część

EurI"O!PY.

W

czasie !Sesji /PIl"zedstarwiane

zostały

barwne .makiety oby- dwu a:riruszy. iUlkalZarue

się

ioh drruIkiem IPrrewiduje

się

ma

wiQSIIlę 11971 T.

M a!p a T e k t o n

i

c 'z n a rE u r o p

y

w s tk a 11

.1 :

2

¹

500 000. Pierwsze wydanie tej mapy ' z 1964 r. w skali 1: 2500000

!ZOStało

dawno wycrer- pane. Obecnie 'mawanSowane

są już

lP'racerQ.ad

uJkończeniem

makiety dru- griego jej rwyrlaarlra, z

tym że 'treść

mapy

ibędzi,e

macznd:e ,boga1tsza. Mapa oIbejmuje

2IQ

arkuszy, jej ikOOtl"dynatorem

,genera1nym

jest A. Bogda1Ilow.

iPll"ace slkoQlIlc'eIlitrowane

są

1S2JC'rególJnie :na takich rzagaooieniaoCh, jak S2JCze-

gółowe

przedstawienie r,egio:nów

if.ał1dawych

w oparciu o obserwacje '

tek-

tonild Alpidów (najlepiej r07pOZlIla:nej), sprecY'zowanLe zasad

podziału

i lkoQ..

I"elacji lk<ml!Pleksów

sfałdowanych

i

epdk fałdowań, określenie

cec!h

struIk- .

turalJn.ych .regionów

niedostate<:~e wyrażo:nyoCh

w pierwszym wydaniu

mapy. IW

tZWd.ąaJku

z

tym

zorrrgarurowano w >OBtatnich

Ila'tach

szereg

ikOlIl-

ferencj;i

terenowych

w ;rÓ'imych krajaClh, a :w dniach 119r-127 styctznia

'1969

r. pos:iedzenie

oQd'było się

w

[Paryżu

[(bez

ud'ziału

delegacji polSkiej), na

którym przedyskutowano iusta1000 legendy mapy, szczeg.61nie w odnie-

(4)

604

iLeszek !KQ6zarski, .Roman OOlika

sieniiu do streiy Alpidów.

Według

ogó1nych

ustaleń

tej rkonferencji

po-

s~zegó1ne

ikra Je

opracowały

próbne makiety wycinkowe mapy tekJtonicz- n-ej i

~rentowały

je jako

materiał

do dyskusji

na

osta'tniej Sesji w

Paryżu.

W

zwią1Jku

z

dU'żymi trudnościami IW

joonoJii:tym przedstawieniu

całej

strefy alpejskiej, szereg

posiedJzeń

Tdboczyoh w czasie Sesji

pOświęcono

probLemowi pl'ecywwania ,legendy

,głównie

dla tej stl'efy. Bl1sIkd.e sobie czasowo

,,<fazy" '~rupowano vi większe

eta!Py

fałdowań.

!Po przea.nalilro- waniu wszystkioh

łańcuchów

a'1pejskich EUil'Opy i

pl'zyległych

obszarów

medyterań,sk;i.ch, wyróżniono

'w cykllu ai],pejskim 5 etapów:

środkowokre

dO'wy

I(Am), pó~okredQlWy I~Ac), pOOno€OC,eńsk.i

(iAe) ,

oligoceństko-mioceń

ski

{An) i p'lioceńSko-czwa,rtorzędowy (Alp).

'Podobnie dla cyklu

hercyń

skiego

przyjęto

'6 etapów

fafdowań oIbejmujących

/kolejne rfazy: staTooer-

cyńskie I(śróddewońslkie), 'bre!tońslde,

"sudeckie",

pó~ohercyńs1cie (śród

stefańskie

i permskie) ara' z

ooa!lną l(;pmed1lriasową). iDo

cY'klu kadomij- sikiego (hajikalskiego)

włąc,zono tfazę saroyjską, wyrażającą

,w 'tym cyklu ostatni , z itl'zreh

ęltapów fałdowań.

Dla ki()([ll\Pleksów

sfa'łdowan.ych IW więcej niż

jednym etapie odpowiedni

odcień barwy przyjętej

dla. cylklu oonacm etap

.główny \fałdowania,

szra- fura

po~oma

- etap wc: zciniejszy, sz:rafura :pionowa - etap

późniejszy.

Stare

jądra

w

obrębie łańcuchów

allPej,skicih oznaczone

będą bar.wą

cY'klu ich !pie\rwotnych

fałdowań i szrafurą okreŚ'lającą

etap, w ikJtórym

zostały

odnowion'e w cy!ktlu alpejskim .

.

Odlpowiedlrl; ie

oznao~enia przyję'to

dla stref af.iolitowyClh formacji 'typu cdloured melange, formacji diaibalZOWO- -rogowcowych, . sltl'eIf palingenezy, !facji metamorfizmu itp., a

także

dla

sfałdowanych

i

niesfałdowanych

molas. Ustalono

również

system sym- boli.

Zgodnie

'

z

!przyjętymi iIla

Sesji 'zasadami,

!PO

opracowaniu

,

wY'c:in'ko-

wych

map przez poszczególne !kraje, przewiduje

się

ostateczne uzgodn.ienie

całości

maikiety mapy na posiediziemu ,grup roboczych

IlVLIłlPY

TeikltolIliicz- nej Europy, iktóre

odlbęd'Z'ie się

w

!Paryżu

w styomi.u ;1971'1' .

.

Na plenamym posied.ooniu podikomisji map 'tektonicznych deleg, acja ZSRR

zgłosiła WiIiiiooek

w sprawie

podjęcia

opracowania map neotekto- nicznych kontynentów i

świata.

Mapa

MetamoTtfi~zmu

Europy

IW

sikali 1 :2

¹

5000000. Ze9ta- wiana j,est przez H.

L

Zwal'lta l(Holandia) i W. l. Sdbolewa

~ZlSlRR)

w ska- li 1: 2 500000 na !podstai wie map poszczególnych uajów.

,

Mapa

składa się

z 9 arkuszy. Na posiedzeniu grupy roboczej przedstawiono niekom-

ple1mą maikd.etę

tej mapy. Polska dotychczas me

hrało udiiału

przy jej opracowywaniu. W

'zwią7Jku

z

rt:ym powołano

w IiIlStytucie

Gedlogicznym

grupę rOboc'zą

pod kierunkiem dra J.

CzermińSkiego

w celu opracowania ma!py metamortfiC'Zlllej lPolski, /kItóra stanQwre

ibędzie podstawę

do

uzupeł

nienia tego 'rodzaju mapy dla, obszaru Europy. !Mapa

ulWllględllli międzyna

rodową' legendę

p.n. "Schemat metamorficznych facji dla kartograficzne- go przedstawiania regionalnych stref metamorficznych".

.

Mapa

Czwarto,rzędu ,

Eutl"opy w sikali 1 :'2500000.

N

a ple- narnym posiedzeniu Sesji przedstawiOno stan, prac nad

,realizaCją

Mapy

C'Zwartar.!t:ędu

Europy

,

opracorwywalIl,ej

!p:r~ez

lINQUA

i BtfB,

której pu-

bliikację podjęło

UNESOO.

·Mapa obejmuje 15 alkruszy ,

i

IJegendę.

Wszyst-

kie

!północne

ar:kuaze mapy 'Ql---4)

są już

opublikowane

hlb'zna1jdują się

(5)

Postęp w ka.rtografii i badaniach .regionalnych

605 w druku, podobnie

jak

a,rkusze Dublin

1(5) i

Kopenhaga (6') oraz HaJbat (13), MoiSlkwa 1(7)

.i

Magm.itogorsk 1(8). Zaawansowane jest opracowanie a!l'ikuszy Bukareszt (1\

l;) i

TbiLisi.

~12},

które prze!kazane

zostaną

do druku. w 1:971 r.

A

t 1 a s

G e o log i

c z n y

S w i

a t a.

Spośród

jego 15-tu arkuszy kon- tynenta1n.ych

I(skala

1 : 10000'000, gen€'ra1ni Ikoolldynatorzy: M. G. ChO'U- hert i

A.

Faure-Mu.ret)

oostały już ,

wvdrukowane ibM'Will€ makiety al"ku- szy

2 i 3, [które 'oIbejmują Amerykę P.6łnocną,

ora:z

~racowat!lo

ostatecz- ne maJde:ty ankuszy

6.---6 Obejmujące .Atfrytkę.

Zgodnie z programem usta...;

IOlllym

ma

23.-ej

Sesji Koogresu Goologioznego druk

itych pięełu

aI1kuszy

miał się ro~oclZąIĆ

w

11!9170 11'.

Istruej'e j,ednak

,dbawa, że '

ze

w~lędów

na

trudlnrości rtedłmicMe

mie

iwszysJ1ikie

inne a,rkus21e kontynentalne

rostaną

oddane do druku

·

prz€d Kongresem w Montrealu, chociaz

.ich wstępne

makiety

są 'już

gotowe 1(1!l!P. amkusz '9 - EIUtl"O\Pa) lub na

uikońcZ!eniu.

'Opra- cowanie

pozostałych

arkuszy, tj.

3 oceanicznych i 2 polarnych, przygoto-

wywrunyoh w mniejszych skala, ch

~1

: 1, 5

000 Q()O - 1 :

25

'(}IOO ()()O), jest j€- szcze słaloo

zaalWaJI1SOwane.

IPIOfSTFJP W GElO!UOfG\lI ,RElGIONAlLiNEJ

W czasie trwania Sesji delegaci

różnych

krajów

wygłosili

wiele refe- ra'tów.

Miały

one

lIla ogół

c!ha,raklter

'~raworoań 'z

wykonania róim.ego :ro- dzaju map, omaiwia!no

więc

[lI'l.wde wszys1ikim ,sposoby

lka~tQg.ratficMego

ujmowania

'zjawiSk.

geologicznyc!h,

stopień

poIkrycia 'terenu

tymi m~a

mi,

1rudnooci IIuit>

udane

roZWiązania'

w stosowan1u

rÓŻlllych

wariantów Jeg,endy itp.

W

niektóryclhr'etferatach !p'odane

.wstały .interesujące

nowe dane

dotyczące

geologii regionalnej omawianych terenów, które chcieli-

byśmy przedstawić

w wielkim skrócie.

. -

<1. A. A.

Thiadens

l{iHołailldia) pr2Jedst'awiłz

(jbszaru Eu1'QPY

oojnow:szą

nie

rpulOlilkO'Waną

jeszcze

mapę iSW części

:Morza

P6łillOClIlego. W

pokry.wie platformowej,

uWiid~onej

na tej :mapie, Stwierdzane

!WStały Ibardzo

liczne

cechsztyńskie

wysady soLne,

ułożone

w wiele szeregów, o 'OgóLnych kieliliIlkach .

pdłudn:ilkowyclh.

2. H.

R.

GaeI"1lner f{!N1R1i')

przytoozył

ciekawe wyniki

'badań Illad

prtzeo-

braż.eniami

dia'ftoryc, znymi w centrallIlych strefach Mp, z których wynika,

że po sfałdowaniu

strefy te

ibyły

bardzo siwe podinoswne

d rÓWlIlocześnie

erodowane, !przy czym all1jpUtuda ruchów pionowych

odbyiWających się

do dzisiaj dochodzi. do

'1'5' 000. m. .

3.

Więcej

IIlJOWYc'h wyników 'UJZyskano zOlbszarów

majdującyclh się :na północnycih

i paludniO'Wych !perytferiach mapy Europy.

A. A.

Bogdanow (ZSIRR)

omawiając

osta1tndoqpubllilkowan>e drugie wydalIlie Mapy T,ek!to- niczn.ej ArIkIt)11ki,

.podał

wy.niiki

ibadań ,

geofizycznych z platformowego 0b- szaru Mor2Ja Kallski, ego, które

wyika'2Ja'ły, że

!fundament pla'trormy zachod- illiosylberyjskiej,

:występując;ej :na ogół

stosulIlllWiWO

!płytko, obniża się

tu- taj na

'głębdkość

ponad 8000 m.

Interesująca

dyskusja

wywiązała się też

w .spraWiie !budowy geolqgicznej Morza BaJl'entsa. Badacze r.adzieccy

już

od s2Jer,egu lat

JPlI'zyjmują występowanie rozległego

prekambryjskiego bloku ikraltorrioznego

,~arencja) pomięcizy

Hercynidami Nowej Ziemi, Taj- myru

.i

Ziemi lPóh10cnej a Kal,edonidami SprtiSberg,anu,

głównie

na

pod-

stawie

!badań 'graw.imetryomyoh i

maglIleltyoznych, a

także

'Ze

względu

na

-obecność

lIla

P.ółmocno-wschodniej ,

Ziemi Svalbardu granitoidów, któ-

.rym !przypdBuj,e

się

wie'k: pI'ekamJbryjski. Badacze noI'lWescy (np.Th. Sieg-

(6)

606

^Leszek.Koszarski, 'Roma,n Os~ka

gerud)

i

'brytyjscy

:uważają

jednak

<te

,g,ranitoidy

!Za !kaledońskie i

przyj-

mują, że

co najmniej

:większą część

M.orza Barentsa zajmuje szeroka stre- fa Kaledonidów.

4. Wiele nowych danych

przedstawił

A. E. Escher

~Dania

- Gren- landia) z 'ter,enów WlSC'hodniej 'Gl'enlanddi. S'twierd:zano,

~'e duża

tu

ozęść

gnejsów

uwa~anych

datydhezas lZa

ikaledońSkie naLeży

do pr,ekambru

i

ma da1 towaonia

b~ględne

oik. 2\5010

mln la:t. Wyikazano też

znaczne ll'O:lJprre- strzemooie molas

ikaled.ońskich (dewońskich)

.oraz

określooo

ich kierunlki transportu. W zachodniej Grenlandii wydzielono tereny o karelskiej i sfe-

'kof.eńskiej

kO!tlSOlidacji.

15.

!Nowe

ważne

obserwacje

przedstawił

J. Fabre

I

(Francja) z terenów Sahary na

południe

od Atlasu Saharyjskiego. Na

południe od

strefy ka- ledonidów

!przebiegającej

od poIltudniowego Maroika w ikierunlku Hog:garn w NE

części

tarc'zy

mauretańs1ciej i

w

podł.ożu

!platfoTIIlY

.określono

wiek graniJtog:nejsów

;na

'115'00 mln la't,

wśród

nich

'zaśwy,stępują

masywy ni'e regenerowane, datowane na ponad 2000 mln lat. W NE

części wyżyny

Hoggaru, a 'taikile w

poludnłowej

Tunezji, jak to wynika z danych przed- stawi<Ji1lych przez H. tBesbes'a

^IZ

'Dunezji,

dkr,eślOtIlo

wiek metamomizmu na pómoassyntyjski

i

Q5510

mIn

lat). Ten sam wiiek ma fundamoot !pla- tformy

całej środikowej i

wschodniej Saha'ry algierskiej.

6.

'Z

terenów Bliskioego Wschodu uzyskano ostatnio

r,óWiIlież

szereg

;n0-

wych danych.

L. Dubertret (Francja) omawiając

stan prac nad

mapą

tek-

toniomą Półwyspu

Araibsk, iego i Ikrajów

sąsiadujących

z nim od

północy, przedstawił

m.m. obserwacje !!lad rozmieszczeniem uskolków

.na

tym dJ- sZ8Irre, k'tóre zg'rupowane

są głównie wrołuż wybrzeży

Morza Czerwone- go, w zachodniej Arabii i w Jemenie. Obserwacje zebrane z tego terenu

potwierdzają !p,ogląd

o ,rOozSlZerzaruu

się

M.orza Czerwonego i

względnie·

szy:blkiJm poziomym przemieszc'zaniu

się

ku N i NE kra tonicznego 'blolku

ar~bskiego.

(przy wd1rrlejszym iTuClhu kOiI1tynentu

afrykańskiego).

Y.

Ben-

tor I{IZJrael)

podał, że

tyllko

,

w rejonie

TOWiU

tektondoznego Morza :Ma:rtwe- go - Jordanu oszacowano na podstawie anald.zy !USkOków

wartość

tego horyzontalnego p.l'IZ€miesmzania na HO Ikro

(-głównie

w

. czasie n.eogen:u .

i plejstooonu). Jest ono

sumą

.stOSUllkowo n.iewiellkich poziomych przesu-

.

nięć wOOłu'Ż

sreregu

młodych.

uskoków,

mających

jednak

często

starsze

zafożenia.

Uzyskane dane

wskalZUją 'róWiIlocześnie, że

Morze Orerwone mo-

że Ibyć

iStotnie

uważane

za ocean in statunascendi.

7 . .szyfbid

~tęp

Z81Zhacza

,się

w rozpoznamu ,geologii regiOtIla;lnej Tur- cji. N. Atulk, E. ,oemi,fIta,sli,

A.

Esen, A. Gumus i

A. iKalafatcioglu przed-

stawili nowsze wyniki

badań

tego kraju, do których

zaliczyć należy

m.in.

·

odkrycie

ordOow~u

i ikarbonu w

łańcuchach

Taurusu, rozpoznanie lIlowych stref of,ioI:iJtoWYCIJol

eoceńskich,

wykrycie nowych

ikwaśnych

intruzji· neo-

geńsko-plejstoceńskich,

rozdzielenie "permomezozoicznej" serii SE Ana;;' tolii na utwory karbonu, permu,

.

triasu, liasu i kredy,

określenie

wieku

.

setii metamomcznyClh w

!północnej

Ana, tolii, m.

;in.. dzięki

lZIlalezi-eniu

szczątków skamieniałości

dewonu i ordowiku. Ostatnio

został również

ustalany lub lepiej

~recywwanywiek

eta'rych

fałdowań

- prekamlbryj- s1cich,

kaG.edońskich i hercyńSkidh

- w

OIbr~bie

starych masywów

(jąder

krystalioznych) oraz

okr€ŚIO!lle 'Zostały

fa.zy

fałdowań i sła:bszych

ruchów teildOlnicznych cyk1u alpejskiego, kJtóre w

różny

sposób

przejawiały się

w po:szclzególnych sheifa.c'h 'tektoni'Czm.ych Turcji: iPoIlitydach, Anatolii

(7)

Postęp w kartografii i badaniach regionalnych 607

Centra

^l

1nej, Taurydach i na ,db'S1za'rze p'la1lformowym - na pograniczu z

Syrią i

Irak1em.

W 'Pom:tydach fazy 'znacZI11ej'Szych ,ruchów tek:tolllicmych zgrupowa- no w trzy etapy: triasowo-dolnokredowy,

górnokredowo-paleoceński

ora,z

,e'oceński.

W Cen'tralltlej Am.a tolli

zaznaczają się głównie ::faizy fałdo

wań

starszych cyklów: prekambryjskie,

sylursko-dolnokarbońskie,

gór-

noikaJ.'lbo:ńsko-perms:kie,

jak

^równiteż

faMowania g.órno!kredO'we. W Taury- dach oprócz

śladów fa'lJdowań

sta,rszych cyklów

'za'maczają się

siIme tfazy

fałdowań: ŚI'od!kowOlkredowe,

gó:tnokredowe,

,eoceńskie .i mioceńS1kJ.e,

a :10-

!kaInie

'także

ruchy

pHoceńsiko-plejstoceńskie.

Wy!bitne

odrębności iiBtnie-

ją między

'Taurydami

!północnymi ;(wewnętrmymi:),

gdzi:e osady do permu

włącznie· są

zmetamorfizowane, a Taurydami

południowymi (zewnętrz

nymi),

^iW

których

cały

!paJ1eO'zoik !llie jest zmeftamonfizowany.

W WY!lliku nowych

badań

stw.ierorono,

'że

rola

nasunięć ;płaszc'wwilllo

wych w budowie (Pontydów, a szc:zegolinie Taurydów jest znacznie

więk

sza

^niż

dotychczas ID!lliemano, stale

'też !przybywają

dan.e

^Q ,większych

ampl:iJtudaclh

pos:zcz~gólnych nasunięć. :Dokładllliej

,badane

IbY'ły r,ównież młode

dyslO'kacje, w

szc,zegó1ności

pr2!eSledzo!lla

'zOSitała szc:zegółowo

wiel- ka sit.refa dyslOtkacyj!llR

biegnąca

pr2lez

północną Alnatolię ,od

Monza Mar- mara ku SE brzegom IMorza Cz,arnego.

^Iistąd skręcająca

poprzez 'Wschod-

nią "l1urcję

!lla obsza,r Zag,rasu. Strefa ta,

IZ !któr:ązw1ązane 'są

sil!lle

współ

C2lesne

"trzęsi,enia

ziemi, p.D2lelbiega prawie równolegle do

wyst~pującego

daleko na

południu

brzegu "kratonu" arabskiego, a jej

aktywność

wydaje

się pozostawać

w

związku

z przemieszczaniem

się

tego wielkiegO' subkon- tylnen:tu.

Nał€!Ży dadać, że

wyniki

,badań

'z terenu Turcji

są

dla !llas szc,zegó1nie

interesujące, gdyż

;podabnie ,jak dane 'z krajów a1pejsk.ich

mają duże

zna- czenie dlainrterpretacji Ibudawy Obszaru

kar:paciko-<bałikańs!ka-dynarSkiego.

8. Ztnaczenie dla kartogratfii IteiktonicZ!llej !prac prowadzonych w Ira- mach UMlP I(Uprper Manttle

IProj~t) ibyło

!p,rZJedmiaitem ciekawego. od,..

czy tu

J.

F. De'Wey'a(tWielka

Brry,tania~. Rozważania

te w

^dużej

miell'ze

dotyczyły

ewolucji

brzeżnych

stref

cakołów

kontynentalnych,

akreślonej

przede wszystkiem w oparciu o dane geofizyczne. Przebiega ona w

^różny

sposób, co

ilustrują

Ita!kie slkraj!lle

iPr.zylkłady,

jak

!pćJłnocnoamerykańSki

brzeg Atla!llitYJlru i andyjski ibr.zeg lPacy:fi!lru. W !pierwszym :przypadku, po- mimo utworzenia

się li

podstawy staku kantynentalnego strefy bardzo

głębakiego pogrążenia podłoża

(badania geofizyczne

wykazały

tu istnienie pogrzebanegO' wielkiego,

podłużnego

rowu, zasypanego asadami o ogrom- nej

miąższości),

nie

doszła

tutaj do

sfałdawania

osadów tego

'rozległego

rowu,

utwarzyły się

natomiast dwa

podłużne wgłębne razłamy.

W przy- padku drugim, którego

przykładem

jest "ekspansywny" andyjski brzeg Pacyfiku, gromadzone osady

ulegają sfałdowaniu

przy równoczesnej re- dukcji

szerokości

tej strefy diastroficznej akumulacji.

^{Wiąże się}

to z prze- mieszczaniem masy kontynentalnej Ameryki

Południawej

- z jednej strony - oraz wschodniopacyficznegO'

podłoża

- z drugiej strony -

wzdłuż potężnej płaszczyzny

dyslokacyjnej, nachylonej

skośnie

ku wscho- dowi, która przecina

całą litosferę

i wnika w

obręb

górnegO'

płaszcza.

Szc'zególne !zn.aczerue dla 'zestawienia iin,terpretacji

map

,teiktonic'Z!llych ma

^wedługJ.

F. Dewey'a 'zagadnienie :wielkich Tedu!kcji !pierwO'tnej szero-

kości

geotSyn!k'1i!ll

dollmnującyoh się iW

oza'sie ich

iałdowań.

rw sze'l'e.gu

łań-

,

(8)

608

Leszek :K06zareki, lRoman o.sika

cuchów

fałdOłWych dos2lło

Illawet do

wchłonięcia

w

głąb

litosferyilUlb je- szcze

.niżej

szerokich stref,

Ikrt:óre

oboonie nie

są już

reprezentowane na powierzchni. Obszary, gdzie

doszło

do tak

dużych skróceń,

wyznaczone

są

obecnie przelZ strefy mieszane i(melang,e}, iroaczn:iejs:ze pasy

występowa

nia ofiolitów, np. w Omanie,

większe

strefy nagromadzenia olistolitów, niektóre strefy akumulacji turbiditów itp. Rozmiary takich wielkich re- dukcji pewnych stl'ef w obszarach geosynklinalnych

mogą 'być

ogromne, np. na terenie Iranu i Turcji,

głównie

w

łańcuchach

Zagrosu i Taurusu,.

i

mogą ibyć

()il1e szacorwane

.na CO

najmniej

2,000 ikro.

9.

Kartografię geologiczną dbszaTÓW

oceanicznych t reprezenwwali na Sesji OOGM fCommisian de la Carte Geologique du 'Monde) w

\Paryżu

K. O. Emery

i iB. C.

I Heezen

(UlSA)

oraz Selkrelta.r.z Komisji Geologii Mo- rza UESG (Union

mternaetiona~e

des Sciences GeoIlogiques) - E. S.W.

Simpson (! Hep. AJfrY'ki

Południowej). B.

C. Hee2'Jen

przedstawił wykonaną

ostatnio

wstępną makietę

mapy geologicznej

części

Pacyfiku

położonej pomiędzy

równikiem a

linią łączącą północną Japonię

i pogranicze Sta- nów Zjednoczonych i I):anady. Przedstawiono na niej szereg elementów tektoniczm.o-mo.tfolog.ic:ZJnYlCh, jak wielkie ska. rpy dyslokacyjn.e (typu iMen- docino, Clarian\, ICliperton

iItp.),

liClZIle mniejsze dys:l6kacje,

ŚTódoceanicz':"

ny

wał

wschodniopacyficzny wraz z

doliną riftową,

podmorskie grzbiety wuillkan.ilCznego i niewu'1!kanic:ZJnego pocthoo' zetn1a, wulkany czynne i wy-

gasłe {głównie mioceńsk.ie

i

oligoceńskie), ,,8ea-IriountŁs";

tguyo'ty, a,tole,

strefy'sfałdowane (głównie

mi obszarach Melanezji); rowY; strefy intruzji diapirowych, wysady solne (wiele z tych elementów zawiera mapa Pacyfiku ostatnio opublikowana w "The Geographical Magazine" '- Xl, 1969) .. Zaznaczone

zostały też głębsze

wiercenia, które

'przebiły

po-

krywę osadową

tylko na obszarze wschodq:iego wycinka prezentowanej mapy, w

pobliżu

kontynentu

Północnej

Ameryki

przebiło ją' 20

wier-

ceń spośród

30

wierceń

dotychczas wykonanych . w tej strefie. Na pod- st awie tych

wierceń

oraz

badań

geofizycznych

i

interpretacji geolo- gicznej i zestawiony

został

na makiecie mapy

również

bardzo

interesujący

obraz

rozprże.strzenienia i 'zasięgów

najsta, rszyohosadów'

:różnego

w.ieku

spoczywających wprost

na oceanicznym (!bazaltowy:m)

podłożu.

Jako naj- starsze stwierdzonó osady jury (gól'lllej,

częściowo też śrooikowej) wystę

pujące

na stosunkowo niewielkim obszarze na: E od Marianów i na. N

od

Ka.roI.im.ów. Obszar ten Oibramowanyjest od SE, E i NIE

łukowato

prze-

biegającymi

strefami, w

~ór;ych

najSta:rsze osady

są,ikolejno

wieku dolno- ,

środkowo- i

gómdkredowego. Ta osta'tnia m:rdzo

ro'Zległa

strefa

sięga

!po rejon Hawaj.ów

włąc~nie.

Na N1E, tE i ISm: od tego archiip,elagu

występuje

strefa

paleoceńskich

i

eoceńskich

osadów, a

następnie aż

do podstawy sto- ku kontynentalnego Ameryk lub rowów· wschodniopacyficznych

rozciąga się ogromnię.rozległa

strefa,

IW

której na

podłożu

oceanicznym

'leżą

wprost osady oligocenu lub

głównie

na obszarze

wału

wschodniopacyficznego miocen:u.

Również

na W i SW od obszaru

występowania

na oceanicznym

podłożu

u!tworów Ikredy

i

jll'ry obserwuje

.się

usytuowane wprost na <nim osady

irzeciorzędówe:

w rejonie Karolinów -

głóW1tiie mioceńskie,

na W od Marianów i Wysp Bonin -

głównie oligoceńskie

i

eoceńskie.

Wynitk.i.tych

Ibadań wyka2lują

dowodnie

młody,

a

częściej

nawet bardzo

młody

wiek ip'ok.ryV\1Y osadowej

spoczywającej

na

IPodł,ożu

oceanicznym

północnego

.Pacyfiiku. Ogromna

więlkszoSć

'tegoo'hsza,ru ip'Okryta

została:

(9)

Postęp w kru-tografii i badaniach regionalnych 609·

osadami w wyniJku "transg.resji" santonu :lub w

większym

jeszcze stop- niu oligooenu.

Brak jeszcze

wystarczającej ilości materiałów

do !Zestawienia poclob-

nycłh

map dla

pozostałych

obszarów oceanicznych.

Najwcześniej

zapewne zestawione

zosItaną

dane

dotyczące

A!tlan:tyiku, gdzie

już zostało

wykona- nych 25

wierceń przebijających

jego osady, a szereg nowych otworów realizuje

się

niedaleko od

wy1n1zeży

Ameryk i .M.ryki. Jak dotychczas, w pokrywiie osadów kHan tyku stWierozono utwory

młodego

wieku,

.wŚród

których naj starsze lokalnie stwierdzone osady

należą

do tytonu.

N

ależy więc zaznaczyć, że

ostatnio uzyskane geologiczne i geofizycz- ne dane

przema,wiają

na

korzyść

hipdt€lzy ekspansji oceanów,

~tóra

roz-

wijała się

w

ciągu

cyklu alpejskiego - w

młodszym

mezozoiku i w keno- zoiku. IPoWS'tajeto w

d'UŻejzgodlll<JiŚd

' z

odlbywającymi się

, w

tym

samym czasie

iprzernies~eniami

Ibloków ,,!kratonicznych"

i

wielkimi skrócenia-

mi

skorupy w

obrębie

szeregu

!fałdujących się stref

geosynklinalnych tego cY'klu.

IREZOI.JUCJE

Komisji Mapy Geologicznej Swiata ustalone na Sesji odbytej w Paryżu w 11970 r.

Na koń·cowym posiedzeniu plenarnym przedyskutowano i zaakceptowano szereg rezolucji opracowanych na posiedzeniach podkomisji i grup roboczych . . Podaje- my w skrócie ich treść.

IR e z o l u c j a 1 ~ ogólna. Komisja dziękuje dyrektorowi generalnemu UNE- SCO za pomoc w organizowaniu posiedzeń i publikowaniu materiałów ()(X}1M,

a zwłaszcza za pomoc w pracach grup roboczych i podkomisji realizujących wspólny program UNESOO - CCQlM - U1SG.

R e z o l u c j a 2 - ogólna. !Komisja wyraża cześć pamięci ostatnio zmarłych

swych członków i współpr·acowników: Dr H. llVIartini, Prof. V. llVIarmo, P. R de Oliveira, M. Scorza i Prof. lP. Fourmarier'a.

!R e z o l u c j a ·3 - ogólna. !Komisja mianuje Dra H. Walthera koordynatorem generalnym llVIapy \Złóż Żelaza Europy, po Orze H. Martinim.

R e z o l u c j a 4 - ogólna. Precyzuje ona status OOGM w zakresie uczestnictwa.

Członkami OOG'M są służby {instytuty) geologiczne zajmujące się wykonywaniem map geologicznych w różnych krajach i na różnych terytoriach, w przypadku braku takich służb inne organizacje zajmujące się badaniami geologicznymi. Szefowie na- rodowych służb geologicznych mogą jednak, jeśli uz.nają to za pożyteczne, włączyć

w

skład delegacji swych krajów geologów z uniwersytetów lub z innych instytucji, zgodnie z tradycjami !Międzynarodowego !Kongresu Geologicznego i UJSG.

IR e z {) l u c j a 5 - ogólna. IZ uwagi na to, że tylko mapy zaktualizowane mogą

dobrze spełniać swą rolę, Komisja zaleca, aby narodowe służby geologiczne podjęły rewizję map ogólnych swych krajów: geologicznych, tektonicznych, metalo'genicznych i hydrogeologicznych, tak aby nowe edycje map kontynentów mogły być

przygotowane na Kongres w :119716 r.

iR: e z o l u c ja tJ - dotycząca Atlasu Geologicznego Świata. Wyrażając uznanie koordynatorom generałnym At'lasu za osiągnięty postęp, Komisja zwraca się do

władz francuskich .o wzmocnienie Wysiłków dla przygotowania i wydania Atlasu i podkreśla konieczność przyspieszenia 'terminów publikacji poszczególnych arkuszy ze względu na sZY'bki postęp w naukach geologicznych. Komisja prosi Koor-

(10)

61ó

Leszek Koszar-ski, Roman Osika

dynatorów Generalnych .o przesłanie odbitek podkładów -arkuszy viceprzewodniczą

cym (kontynentalnym) dla zweryfikowania i skompletowania topografii i nazew- nictwa oraz skorygowania batymetrii. W związku z tym poleca nawiązanie stałego

kontaktu z SlCOIR ,(Subcommission of Oceanografie .Reaserch) i OMG (Commission of Marine Geology).

R e z o 1 u c j ił 7 - w sprawie katalogu map. Ze względu na duże znaczenie,

zwłaszcza dla krajów słabtl rozwiniętych, inwentaryzacji map w małej podziałce,

prowadzonej przez Sekretarza Generalnego CCG!M, !Komisja zwraca się <lo UNESCO o pomoc w tej pracy i włączenie jej do działalności <lokumentacyjnej UNESOO.

R e z 01 u c j a 8 - dotycząca neotektoniki. !Komisja zaleca podjęcie opracowania w każdym kraju regionalnych map .neotekt~micznych oraz ogólnych legend

objaśniających z zastosowaniem przyjętych metod i definicji przedstawianych zjawisk, przy równoczesnym uwzględnieniu do-świadczeń geologów radzieckich.

iR e z o l u c j a 9 - dotycząca paleogeografii. (Komisja poleca przygotowanie w każdym kraju map paleogeograficznych w sposób podany w :Rezolucji 8, przy

uwzględnieniu rozwiązań zastosowanych na mapach sporządzonych przez geologów

amerykańskich i ra<lzieckich.

Re zo l u c ja 10 - tektoniczna. I. Aby prace nad mapą tektoniczną Europy

mogły być zakończone w latach 1'97<0..--;19'7'1, Komisja poleca wsp6łpracownik;om ukończenie makiet z poszczególnych krajów w ciągu lata 197rO r. i przesłanie ich koordynatorom danych -stref tektonicznych i koordynatorowi generalnemu. El. iKo- misja prosi !Przewod.niczącego, J. Mar~ais'a o zorganizowanie w styczniu ;19'711 r.

w Paryżu posiedzenia, którego celem będzie wykończenie i przedyskutowanie osta- recznej makiety drugiego wydania !Mapy Tektonicznej Europy wraz z sąsiadującymi

krajami .śródziemnomorskimi.

mIL.

KomiSja zaleca, Iby w przyszłych pracach nad mapami 'tektonicznymi kontynentów i innych obszarów stosowane były ustalenia

przyjęte przez grupy robocze dla strefy alpejskiej, paleozoiku Europy zachodniej i pr-ekambru, zestawione w trzech aneksach załą-czonych do !rezolucji (ważniejsze

z tych ustaleń przytoczono poprzedni.o przy .omawianiu prac podkomisji Mapy Tek- tonicznej).

rv.

^Uznającwielkie znaczenie kolokwiów regionalnych <lla studiowania i dyskusji zasadniczych pro-blemów tektoniki i metalogenii, podkomisja map tektonicznych· zwr-aca się do Akademii !Nauk l2)SBR o zorganizowanIe w lecie 1971 r.

kolokwium regionalnego, poświęconego stratygrafii i tektonice prekambru wschodniej części tarczy bałtyckiej, a to dla umożliwienia korelacji między tym obszarem a innymi terenami Europy i tarczy kanadyjskiej; wyraża także podziękowanie ko- misjom geologicznym narodowym Hiszpanii i Portugalii za decyzję zorganizowania we wrześniu 1'971) r. kolokwium na temat tektoniki Półwyspu [beryjskiego, szcze- gólnie dla prze<iy,skutowa'Ilia ważnych problemów podziałukomplek.'3ów paleozoicz- nych i star_szych ,oraz ich stosunku do alpejskich łańcuchów fałdowy-ch i do struktur pokryw platformowych mezo- i kenozoicZinych.

R e z o 1 u c j a 1'1 - w sprawie słowników międzynarodowych. Komisja pod-

kreśla· znaczenie międzynar.odowych słowników terminów tektonicznych i metalo- genicznych dla map międzynarodowych i dla !Międzynarodowego iProgramu Korelacji Geologicznych i zachęca <lo ich przygotowywania. I. Podkreślając uznanie dla prac nad słownikiem metalogenicznym zredagowanym w latach i19!l)--.o68 w Instytucie Geologicznym iZSRIR w wersji rosYlskiej, angielskiej i francuskiej, !Komisja wyraża życzenie, by słownik ten stał się podstawą do dyskusji dla specjalistów i zaleca jego publikację w wymienionych językach przez lUNESCO, pod naukową opieką E. T.

Szatałowa. JJI. Słownik tektoniczny, opracowany już w wersjach angielskiej, nie- mieckiej i francuskiej, Komisja zachęca przygotować także w wersjach hiszpańskiej,

(11)

Postęp w 'kartografii i badaniach regionalnych

611

wŁoskiej i rosyjskiej oraz zaleca, by sześciojęzyczny tekst około

:ro

terminów tekto:..

niczych, stosowanych na międzynarodowych mapach tektonicznych, został opubli- kowany jeszcze przed Ses,ją Międzynarodoweg,o Kongresu Geologicznego w 'Mont- realu w 19712 r. Ponadto na wniosek przedstawiony pr2lez M. Khoury'ego (Syria) Ko- misja proponuje rozważyć problem wydania również arabskiej wersji słowni:ka

tektonicznego.

R e z o l u c ja 1:2 - w spr,awie stref metamorficznych. Komisja wyraża uznanie koordynatorowi i członk<lm K.omitetu Mapy Stref Metamorficznych za ich dzia-

łalność i wykazanie znaczenia map metamorfizmu dla nauki i rozpoznania zaso- bów surowców mineralnych, zachęca też do rozszerzenia tych prac na wszystkie kontynenty dla przygotowania mapy, stref metamorficznych świata oraz P<lleca

przewodniczącemu CCGM podjęcie starań <l poparcie ·finans<lwe na rzecz przygotowania i publikacji tych map.

R e z o l u c j a 13 - w sprawie map hydrogeologicznych. II. Zgodnie z rezolucja- mi DHI (Decennie HydroLogique ,In"ternationale) Komisja uważa za konieczne przygotowanie {Mapy Hydrogeologicznej Afryki. Biorąc pod uwagę materiały 2'iebrane przez komisje regionalne, Komisja poleca utworzenie przy współpracy z :AlU! (As- sociation [nternationale de Hydrologie) ł ASGA '(A:ssociation des Slervices Geologiques Africaines) komitetu dla przygotowania międzynarodowych map hydrogeologicznych obszaru Afryki na N od równika, opartych o doświadczenia Podkomisji Map Hydro- geologicznych i o legendę przygotowaną przez .A[tH]S 'Wrican :International !Hydro- logical Survey) i AIH, która została opublikowana przy współpracy UNESCO i iIn- 'Stytutu Nauk ~ologicznych w 'Londynie. 'Problem ten winien znaleźć się w programie posiedzenia ASlGA w marcu 119171 r. w :Kairze. 'DL !Komisja uważa również. za konieczne przygotowanie !Mapy Hydrogeologicznej Ameryki iPołudni<lwej zgodnie :z postulatami wysuniętymi w dyskusji na posiedzeniu COGM w lLi.mie w maju 1'900 r. !Komisja poleca viceprzewodniczącemu grupy' Ameryki !P.ołudniowej zapro- SZenie wszys-tki:ch służb geologIcznych południowoamerykańskich do opracowania

Międzynarodowej Mapy !HYdrogeologicznej tego kontynentu w .oparciu <l mapy hy- drogeologiczne poszczególnych krajów, Q doświadczenia podkomisji, przy zastoso- waniu legendy map hydrogeologicznych publikowanych wspólnie przez AIIlH, AlHS, 1JlNESCIO i iInstytut Nauk Geologicznych w Londynie. Sprawa ta winna znaleźć się

w programie posiedzenia regionalnego przewidzianego na '19'7-1 r. lU. Komisja zwra- ea się do Konferencji Generalnej UN!IlEOO o poparcie powyższych programów

j ułatwienie zorganizowania sympozjum hydrogeOlogicznego w Ameryce Lacińskiej . .lIV. Na wniosek delegata lKamerunu Komisja zaleca utworzenie Komitetu Koordynu-

jącego dla obszarów równikowych krajów Afryki, których północne części obejmują

obszary ,suche i półsuche, włączenie prpblemu badań i kartografii hydrogeologicznej tych .obszarów do programu posiedzenia ASGA w 11m r. oraz zwraca się do FAO i UNiESOO o pomoc w realizacji tych prac.

R e z o l u c j a 14 - dotycząca Afryki. 'Wyrażając zadowolenie z postępu osiąg

niętego w rozpoznaniu geologicznym Afryki, Komisja prosi przewodniczącego ASGA

<> wprowadzenie do programu przyszłego zgromadzenia ASGA, które odbędzie się

w 197,l, r. w 'Kairze, problemów: 1) Map hydrogeologicznych Afryki (w szczegól- ności obszarów suchych na N od równika) i 2) Map stref metamorficznych, ważnych dla odkryć i oceny z8;S()bów surowców.

R e z o l u c j a :15 - dotycząca iEOAFE (Eoonomic Commission ,ol Asia and the Far :East). Stwierdzając P<lstęp w il"ozpoznaniu geologicznym Azji, Komisja wyra-

źa uznani,e grupie roboczej geologów ECAm za .realizację drugiego wydania mapy geol,ogicznej tego regionu i zaleca jej uczestnictwo w przyg'otowywaniu map metalo-

(12)

612

^!Leszek^Kosz~ki,/Roman Osika

genicznych i stref metamorficznych oraz arkuszy Atlasu Geologicznego Świab dla.

wspomnianego wyżej regionu.

R e z o l u c j a 16 - dotycząca Ameryki Południowej. Stwierdzając postęp·

w opracowaniu mapy tektonicznej i metalogenicznej Ameryki ,Południowej oraz.

map hydrogeologicznych, lKomisj.a poleca zorganizowanie '(przy poparciu UNESCO i jej Ośrodka Współpracy Naukowej dla Ameryki Lacińskiej -oraz ułatwieniach ze·

strony rządów południowDamerykańskich) w '1<9711 r. posiedzeń grup roboczych.

z udziałem przedstawicieli-specjalistów w zakresie różnego typu map geologicznych.

z poszczególnych krajów, ,a to w celu przedstawienia i przedyskutowania' makiet tych map.

a

e z o l u c j a 17 - dotycząca iMiędzynar<Jdowego lProgramu Korelacji GeoiD- ' gicznych .(IIGC!P - ITnternational Geological Cor.relation PrQject). Komisja zwraca.

uwagę jej członków na ścisłe związki zachodzące pomiędzy zagadnieniami interesu-

jącymi CCGiM oraz 'IDCP i GP (poprzednio U1MiP), w szczególności jeśli chodzi -o le- gendy map i problemy metodologiczne, i prosi o współpr.acę z narodowymi komi- tetami wymienionych -organizacji w ramach działalności krajowej lub regionalnej

(między sąsiednimi państwami), z drugiej zaś strony -zwraca się do władz IrGCP' i GP (Geodynamics IProject) o stały kontakt przy prowadzęniu prac z 'CCGM.

WYKAlZ SPRA W()IWAŃ

SPRAlWoZDANIA OGOLNE DOTYCZĄCE KONTYNENTOW I. Geologia

1. Report deli'Vel'ed by the Vice~resident for Europe, Professor Dr H. R~

von Gaertner, on the 9Ccaswn of the Plenary iMeeting of the Commission for the Geological Mapof the World in March '1970 at lParis.

'2. Report on the Commission's activHies in the period from 1969--4970. Re- port on the preparaUon of the International Geological Map of Europe·

II : '5 000 000 in sheets.

2. !Rapport du 'Vice-President pour l'Asie du Sud Est et l'iExtreme Orient..

M. S. Balasundaram.

4; Progress report for iAus1rialia-Oceania. N. H. ~ischer, Vice-President..

5. iMapa by automatic cartography.

6. Reunion prepar·atoire d'experts pour unprogramme international de cor-·.

relation geologique (roCG) organisee en collaboration avec l'oUnion Inter- nationale des Sciences G€ologiques. Budapest 1,969. Rapport Final-Paris.

19'7-0.

II. T e k t o n i k a

7. Report of the Secretary General of the Subcommission for the Tectonfc' Map of 'the lWorld .on the .acUvity of the 'Subcommission from August 1968:

(the last session of the iSubcommission in Pr·ague during the XXiIJII rn- ternational Geological Congress) till iMarch 1'970.

8. Notice explicative. Carte Tectonique internationale de l'Afrique .1/5000000 ..

Unesco. Sciences de la terre.

9. ILegendepro,posee pour la Carte Tect-onique de l'Amerique du Sud. F. F ..

M. de Almeida Coordonnateur GEmeraI Sao IPaulo. lo97iJ.

10. Sous Commission de la Carte T€ctonique du Monde, secteur Oceanie. E. S.

iHills.

TII. Metamorfizm

H. Changes of the legend as used on the Metamorphic Map of Europe.

12. iMetamorphic belts ·of Africa: .apreliminary suevey. E. P. Saggerson.

(13)

Postęp w kartografii i badaniaoh .regionalnych

613

113. iProposed changes in the legend for the scheme of metamorphic facies. E.

P. Saggerson.

N. iReport of the President oif the Committee for the Cartographyof the Metamorphic Belts of the World. H. J. Zwarto

]V. M e t a log e n e z a

15. La Carte Metallogenique de l'Europe. P. Laffitte et A. lZiBerman.

1'6. iLegend for the Metallogenic Map of (North America at 11 : 5000000. P. W.

Guild.

17. iMetallogenic !.Map of Australia. 'Progress report . .N. H. Fisher.

18. Working group for the !lVIetallogenic Dictionary • .Report of the Coordinator;

E. ~. Shatal.ov.

19. iResume .of activities related to the preparation of the Metallogenic !.Map of South America. Carlos Ruiz iFuller.

20. La deuxieme maquette de la Carte lMetaUogenique du Bresil. Unesco. E.

Suszczyński.

V. R u d y ż e l a z a

21. International M-ap of Iron O!re [)eposits of Europe l : 2500 000 in .16 sheets.

VI. G a z

22'. <Report on the pr.ogress made in the treatment of the [nternational Gas Map of Europe

r :

2 500 000 in 9 sheets.

Vii'!. .H yd r o g e o log i a

23. Report on the present state of work on the tInte.t:national Hydrogeological Map of Europe l : l 500' 0.00.

24. Resume de l'explicaUon de la carte des possibilites d'utilisatioU"des eaux souterr.aines du Vlenezuela li 'l'echelle 1 : 2 000 OD-O.

v:mr.

Czwartorzęd

25. [nternational Union f-or Quaternary 'Reseaech 111NQUA .oommission for the ilinternational Quaternary Map of Europe.

IIX. Atlasy

00. Bureau de cartographie Geologique Tnternationa1e-Atlas geologique du Monde au l : '10000 000.

SlPiRAWOZ'OANl!A. IPOSZiCZ-EGóIlNY.cH ,KRAJO!W

'l. The .acti'Vites .of the Geological Survey of Austria.

2. Catalogue des. iPublicatłons. a!ldition 1917,0. France.

3. Nota 's-obre las acti'vidades deI 'lnstituto Geologic.o y rotnero de Espana en el bienio 119¹(18-69 y trabajos en curso para el bienio 11970-,71 .•

4. L'elabo.ration des cartes' Geologiques de la Tu,rquie.

5. (Liste des pub1icattons cartogr-aphiques de lUns'titut de Geologie '119I66--,Un2.

Pologne.

'6. lRapport du !Portugal .sur l'avancement de la cartographie geologique.

7. Geological mapping in the IUSSR. G. J. Gorbunov .

. 8. Liberian Geological Survey iBureau of Natural Resources and Surveys Monro- via. Uberia. Progress Report Prepared for Submission to the Commission lor the Geological Map of theWorld by A. E. Nyema Jones).Ph. D.

g. Activities ~f the Geologicał and Mining Survey of IMozambique.

10. Geological Survey of Zambia: Progr,ess of Mapping.

(14)

614

Leszek KoozaI'S'ki, Roman Osika

11. 'Mapping activities of the geological survey of Indonesia, systema:tic Geological Mapping.

1:2. Cartographie geologique en Afrique J. Lombard.

13. Report on the pr'ogress of ,compilation of na'tional and international geological maps in ;India. 'M. S. Balasundaram.

14. ,Activities of the Geological Survey of ~Iran during '119S!ł-l!n0.

'15. Heport on the activity ,of the lGeological Survey of 'Korea. J. H. Lee.

1'6. ,A'Resume on Geological Map od: Thailand. 197<0 lEdition.

17. Esquisse preliminaire de la ICarte des FOJ."mations lMagmatiques du Bresil. G. G.

de Araujo.

18. Compte rendu des progres acC'omplis dans la Cartographie Geologique du Bresil de 11900 li ilOO9. A. R. Lamego.

Hl. Rapport du Vice-!President de la C.c.G.M.pour 1'lAmerique du Sud. A. R. lLa- mego.

20. Mapa geoIogico de .colombia. Es,cala [I : 1 500000.

,21. Rapport du Vice iPres'ident pour l'Amerique du No.rd D. iM. Kinney.

22. !Mapa Tectonko de Oolombia. BibUography.

23. Explic,ation deI 'Mapa T,ectonico de Colombia.

Instytut Geologiczny W'arszawa,

m.

'Rakowiecka 4

Nadesłano dD1a B lIlel!PoIlla 14r.1G-r.

JIewex KOllIAPc:KlI, POMaH OCHKA

IIPOI'PECC B KAPTOI'PACIllfH H PErHOHAJlbHbIX HCCJIE)J;OBAHIDIX 3A IIEPHO,ll; nOCJIE,lI;HHX 4-X JIET ,lI;ESITEJlbHOCTH

KOMHCCHH f'EOJIOJ'HIłECKOit KAPTLI MHPA

Pe3IOMe

IJ;eJIbIO Ao~a .IOIIDIercSlI3Bem;eBHe reoJlOroM Crp3.HhI 06 nporpecce'B xapl0rpa.cPHH g perKo- IiIUILHbIX KCCJIeAOBaBIDIX B MKPe, B CBerY nneHaplioro 3ace,naHllll KoMBCCHII reoJlOI'Jtllecxoi!: KapTLI MKpa, KOTopoe npOHCXOAHJIO B IIapmxe, B MapTe 1970 r. B Ao~e yxa3aHO xpaTKoe coAepJKaBlle npKwITLIX pe:30JlIOn;W!:, a TaIOKe nepe'lem. OCIiOBHbIX AOXJIaAOB, BPCACTaBJIeBllJ>IX Ha ceccml.

IIporpecc B 06JIacTH xapTorpa4lHH B EBpone. B nepBoi!: 'IacTH npeACTaBJIeliO COCTOJlliHe g XOA pa60T no COCTaBJIeBKlO MeE,IO'HapoAHbIX KapT EBpoDLI: MeTaJIJlOre1IH'łecKo:il:, lKeJIe3ltbIX PYA, npHpo~oro raJa, TeKTOHK'lecKOi!: xapTM MeTaMONH3Ma g, xapTLl '1eTBepTll'lHoro nepgo,I(a, COCTOBJlj{eMMX B MacwTa6e 1 : 2 500 000, reoJloI'K'lecxoii g I1I,lij)oreOJlOI'K'lecxoi!: xapT - MaCmTa- 6a 1 : l 500 000, a TaIOXe reoJlOI'K'lecxoro aTJlaca MKpa MllCIIlTa6a 1 : 10000000. 3aTeM 6MJlH nO,l('lepKHYTM rJIaBHbIe COCTOBJllIlOm;He yCJlOBHbIX 0603Ha'leliH:il: x XapTaM H BJIHSliHe xapT Ha CTeneliL K3y'1eliliocm reoJlOrHH EBpOnM.

IIporpecc B o6JIaCTH pemOHaJlLlioi: reoJlOrHH npeACTaBJIeHO BO BTOpOit '1acm ,I(oKJIa,I(a, Ha OCIiOBe HOBe:iI:mHX pe3yJILTaTOB pemOliaJILHbIX HCCJleAOBaIiH:il: 06cyJK,I(aeMMX Ha TIJIeHapHOM 38CeABIiHH no Xopy ~CKYCCHH Ha,!( reo110m'lecxHMK xapTaMlI.

1. A. A. 'I'xJtAeHc (łłH.zlepJIall,ll;bI) npe,I(CTaBIVI xaPTY Mlioro'lHCJleBllJ>IX n;eXJIITcll:HoBhlX COJIS-

liLIX

J:YTIOJlOB 103 'IacTH CeBepHOrO MOpS. 3m J:YTI0JIa pacnOnaraIOTCS B HecxOJILKHX pJl,D;ax MepHAHOHaJILHOrO npocmpa:Hrul.

2. r. P. B. raeprnep (ć,ElPD npe,I(CTaBruu1 ~a.cPTOpK'lecxoe npeo6pa3oBaHKe n;ellTpaJILlioit 'laCm AnLn nO,l('lepKliyJl, ..no nOCJle CKJ:lll,I(Koo6pa30Ba.HIDI, 3m 30m CHJlLHO no,l(llKMaJIKCJ> g 3pO-

~po~, npK'leM aMIIJ1KTY,I(a 3TKX ~eJlHłl: ,I(OCTHraJIa 15000 M.