Tadeusz Sikorski
"Pour arriver à temps“, Helder
Camara, Brugos 1970 : [recenzja]
Studia Theologica Varsaviensia 11/1, 310-311
3 1 0 S P R A W O Z D A N IA I R E C E N Z JE [3 8 ] leźć u p o d s ta w w s z e lk ie j a k ty w n o ś c i lu d z k ie j. C h rz e ś c ija ń s k a e ty k a p o lity c z n a o p a r ta n a id e a le e w a n g e lic z n y m b ę d z ie p o lity k ą z a u fa n ia , p o lity k ą r e a lis ty c z n ą , p o lity k ą s o lid a rn o ś c i m ię d z y lu d z k ie j, m iło ści, n ie a g re s ji — m y ś li, k tó r e C o ste ro z w ija w p o szcz e g ó ln y c h ro z d z ia ła c h . U tr z y m u je p rz y ty m , że ch o ć te p o d s ta w o w e w y m a g a n ia są s t a łe i ja k o t a k i e w a ż n e w e w s z y s tk ic h e p o k a c h , to je d n a k z u w a g i n a k o n k r e tn e u w a r u n k o w a n ia w ła ś c iw e p o sz c z e g ó ln y m e p o k o m i k r a j o m is tn ie je k o n ie c z n o ść u z n a n ia p lu r a liz m ó w p o lity c z n y c h o ile p o z o s ta ją w r a m a c h w s p o m n ia n y c h w y m o g ó w .
C o ste d a je d o w ó d d o b re j z n a jo m o śc i te k s tó w b ib lijn y c h i egzegezy, k tó r ą u m ie ję tn ie łącz y z ró w n ie d o k ła d n y m w y c z u c ie m w sp ó łc z e s n e j rz e c z y w is to ś c i lu d z k ie j. J e g o w y w o d y c e c h u je g łę b o k i h u m a n iz m , d u c h to le r a n c ji i p o czu cie r e a liz m u . „ P o lity k a n a le ż y do s p r a w czło w iek a... D la te g o te ż c h rz e ś c ija n ie m o g ą i m u s z ą w s p ó łp r a c o w a ć z in n y m i w z a k re s ie p o lity c z n y m , bo o b o w ią z k ie m ic h je s t d ą ż y ć do p o z y ty w n e g o w s p ó łis tn ie n ia lu d z i” (ś. 70). T a d e u s z S i k o r s k i D o m H e l d e r C a m a r a , P o u r a r r i v e r à t e m p s , B ru g o s 1970, D es- clée de B ro u w e r, s. 183. S ą to p rz e m ó w ie n ia , a p e le i o rę d z ia , p o p rz e z k tó r e H. C a m a r a k o n ty n u u j e n ie s tr u d z e n ie sw ó j d ia lo g z lu d ź m i r e p r e z e n tu ją c y m i ró ż n e ś ro d o w is k a i w a r s tw y sp o łe c z n e — z p r a c o w n ik a m i n a u k i, p r a w n ik a m i, m ło d z ie ż ą , r o b o tn ik a m i... Ic h z b io ro w e w y d a n ie n ie je s t p ro s ty m p o w ie le n ie m u p rz e d n io w y p o w ie d z ia n y c h te k s tó w , lecz n o w y m w e z w a n ie m s k ie ro w a n y m do o p in ii p u b lic z n e j. J e s t a k te m p r o te s tu w o b e c s k a n d a l u u p o d le n ia c z ło w ie k a w św iecie, w k tó r y m p o g łę b ia się r o z d z ia ł m ię d z y k r a j a m i b o g a ty m i a b ie d n y m i, w k tó r y m K o śc ió ł s ta je w o b ec z a d a ń w y d a tn ie js z e g o z a a n g a ż o w a n ia się n a rz e c z s p r a w ie d liw o ści. J e s t te ż p rz y p o m n ie n ie m p iln e j k o n ie c z n o śc i ro z w o ju ś w ia ta w p ła sz c zy źn ie te c h n ic z n e j, p o lity c z n e j i k u lt u r a ln e j. „C zego o s ta te c z n ie p r a g n ie m y ? O co w a lc z y m y ? C h c e m y w y m ie ś ć n ę d z ę z p o w ie rz c h n i ziem i, tę n ęd zę, k tó r a o b ra ż a S tw ó rc ę . C h cem y , b y c z ło w ie k m ó g ł w z ra s ta ć w t a k i sp o só b , b y n ik t n ie b y ł r e d u k o w a n y do rz ę d u p rz e d m io tu ; b y w sz y sc y lu d z ie m o g li p ra w d z iw ie o d czu ć w so b ie p o d o b ie ń s tw o i o b ra z B oży; b y m o g li z n a le ź ć się w m o żn o ści r e a liz o w a n ia sw o je g o p o w o ła n ia w s p ó łp r a c o w n ik ó w P a n a , ja k o o b d a rz e n i m is ją p a n o w a n ia n a d n a tu r ą i d o p e łn ia n ia s tw o r z e n ia ; b y p r a w a c z ło w ie k a p r z e s ta ły b y ć m a r tw ą l i t e r ą ” (s. 39).
K s ią ż k a C a m a ry n a b ie r a szczeg ó ln eg o z n a c z e n ia w ś w ie tle n a jn o w szy ch d o k u m e n tó w s p o łe c z n y c h K o śc io ła , k tó r e c o ra z w y ra ź n ie j a k c e n t u j ą p o tr z e b ę p rz e jś c ia do d z ia ła n ia o ra z p o w ro tu do a u te n ty c z n e g o c h rz e ś c ija ń s tw a . A u to r p r z e k o n u je z o c z y w isto śc ią , ża e w a n g e liz o w a n ie
[39] S P R A W O Z D A N IA I R E C E N Z JE 3 1 1 i ro z w ó j m u s z ą iść w p a rz e . T y tu ł P o u r a r r i v e r à t e m p s d o s k o n a le o b r a z u je a p o k a lip ty c z n y c h a r a k te r s y tu a c ji i o s ta tn ią s z a n s ę p o d ję c ia p e łn e j r e a liz a c ji c h rz e ś c ija ń s tw a . B ęd ąc ś w ia d e c tw e m b a r d z ie j n iż r o z p r a w ą n a u k o w ą , k s ią ż k a C a m a - ry n ie p o w in n a je d n a k u jś ć u w a d z e te o lo g a m o r a lis ty , d la k tó re g o a u te n ty c z n e ś w ia d e c tw o s t a je się c o ra z w y ra ź n ie j ź ró d łe m p o z n a n ia n o rm y i je j a rg u m e n te m . T a d e u s z S i k o r s k i R. M e t z , J. S c h l i c k (w yd.), L e s g r o u p e s i n f o r m e l s d a n s l'Eglise, S tr a s b o u r g 1971 ss. 311. Z ja w is k o g r u p n ie f o rm a ln y c h w K o śc ie le s ta ło się p rz e d m io te m i n te r e s u ją c e g o sy m p o z ju m m ię d z y k o n fe s y jn e g o z o rg a n iz o w a n e g o w m a ju 1971 p rz e z U n iw e r s y te t N a u k S p o łe c z n y c h w S tr a s b o u r g u . Z g ro m a d z o n e w n in ie js z y m to m ie m a te r i a ły K o n g re s u d a ją b o g a ty o b ra z p ro b le m u , r o z p a tr u j ą c go z p u n k tu w id z e n ia k ilk u s p e c ja ln o ś c i te o lo g ic z n y c h i p o - za te o lo g ic z n y c h . P o s o c jo lo g ic z n y m s tu d iu m z ja w is k a , n a s tę p u je r e f le k s j a filo z o fic z n a n a te m a t r e l a c ji m ię d z y g r u p ą a o so b ą d o k o n a n a p rz e z w y b itn e g o p e rs o n a lis tę M. N é d o n c e l l e ’a. G. С a s a 1 i s z e s ta w ia p y ta n ia g ru p n ie f o rm a ln y c h o d n o śn ie a k tu a ln y c h s t r u k t u r K o ścio ła. O b s z e rn ie p o t r a k to w a n y z o sta ł h is to ry c z n y so n d a ż z a g a d n ie n ia , choć jeg o z a k re s
lo k a ln y je s t dość w ą s k i: g ru p y n ie f o rm a ln e w p ie r w o tn y m K o ściele, w Ś re d n io w ie c z u n a d R e n e m , w X V I w. w A lz a c ji o ra z w U .S.A. w w . X IX . W d a ls z y m c ią g u tr z e c h te o lo g ó w , p rz e d s ta w ic ie li p r o t e s ta n ty z m u , p r a w o s ła w ia i k a to lic y z m u , e g z a m in u je k w e s tię s to s u n k u ty c h g r u p do K o śc io ła . R. M e h 1 z w y d z ia łu te o lo g ii p ro te s ta n c k ie j w S tr a s b o u r g u je s t z d a n ia , że p ro b le m y s ta w ia n e p rz e z n ie z d r a d z a ją te o lo g ię o w ą tp liw e j w a rto ś c i. T e o lo g p ra w o s ła w n y , J . D. Z a z o u 1 i a s, w id z i w n ic h c z y n n ik m o g ą c y w p e w n e j m ie rz e u ła tw ić o d n o w ę c h r z e ś c ija ń s tw a , a le o d m a w ia im m ia n a K o ścio łó w . W a rto p rz y ty m z w r ó cić u w a g ę n a g łę b o k ą e k le z jo lo g ię Z a z o u lia s a , w k tó r e j a k c e n t sp o c z y w a n a e sc h a to lo g ic z n y m i e u c h a ry s ty c z n y m w y m ia r z e K o śc io ła . W e k le z jo lo g ii У. C o n g a r a n a to m ia s t is tn ie je m ie js c e d la g ru p n ie f o r m a l n y c h . W y ra ż a o p in ię , że K o śc ió ł p o tr z e b u je sp o łeczn o ści, k tó r e b y r e l a ty w iz o w a ły jeg o f o r m y h is to ry c z n e ; p o tr z e b u je te ż d z ia ła ń o s iln y m a k c e n c ie ż y c ia b ra te rs k ie g o . P o d d a je je d n a k k r y ty c e te sp o łeczn o ści w m i a r ę ja k r e d u k u j ą z b y tn io s w o je is tn ie n ie do p ła s z c z y z n y h o r y z o n ta ln e j. W p o d s u m o w a n iu cało ści to m u , C o n g a r d o s trz e g a n ie p r e c y z y jn o ś ć o k re ś le n ia g r u p n ie f o r m a ln y c h i p o d k re ś la w y s o k ą w a r to ś ć s p o tk a ń K o śc io łó w c h rz e ś c ija ń s k ic h w celu w sp ó ln e g o p rz e d y s k u to w a n ia p r o b le m a ty k i d o ty c z ą c e j całeg o c h rz e ś c ija ń s tw a . T a d e u s z S i k o r s k i
