Wymagania na poszczególne oceny do programu nauczania „Poznad przeszłośd” historii dla klasy 3 liceum ogólnokształcącego i technikum – zakres podstawowy
Temat lekcji Zagadnienia
Wymagania na poszczególne oceny Ocena dopuszczająca
Uczeo:
Ocena dostateczna Uczeo:
Ocena dobra Uczeo:
Ocena bardzo dobra Uczeo:
Ocena celująca Uczeo:
Rozdział I. System wiedeoski w Europie Kongres wiedeo-
ski
• Cele kongresu
• Zasady ustanowione na kongresie
• Nowe granice
• Święte Przymierze
- stosuje pojęcia kon- gres wiedeoski, Święte przymierze
- identyfikuje postacie Aleksandra I Romano- wa, Fryderyka Wilhel- ma III Hohenzollerna, Franciszka I Habsburga - wymienia paostwa decydujące na kongre- sie wiedeoskim - wymienia najważniej- sze cechy nowego ładu ustanowionego na kongresie wiedeoskim - wymienia paostwa, które stanowiły trzon Świętego Przymierza
- stosuje pojęcia zasa- da restauracji, zasada legitymizmu, zasada równowagi europej- skiej
- lokalizuje w czasie kongres wiedeoski (X 1814 – VI 1815), za- warcie Świętego Przy- mierza (IX 1815) - lokalizuje w prze- strzeni paostwa, które odgrywały najważniej- szą rolę podczas kon- gresu wiedeoskiego - identyfikuje postacie Klemensa Metterni- cha, Charlesa Talley- randa
- przedstawia cele zwołania kongresu wiedeoskiego - wyjaśnia, na czym polegał i czemu miał służyd system wiedeo-
- stosuje pojęcia sys- tem wiedeoski, reak- cja, „koncert mo- carstw”
- lokalizuje w czasie
„sto dni” Napoleona (III - VI 1815), bitwę pod Waterloo (VI 1815)
- lokalizuje w prze- strzeni zmiany poli- tyczne wywołane de- cyzjami kongresu wie- deoskiego
- identyfikuje po- stadRoberta Stewarta Castlereagha
- charakteryzuje zasa- dy ustalone na kongre- sie wiedeoskim - wymienia postano- wienia kongresu wie- deoskiego w sprawie Niemiec i Włoch - omawia zmiany na
- wyjaśnia, jaki wpływ na losy Europy miały zasady polityczne ustanowione na kon- gresie wiedeoskim - wyjaśnia, jakie zna- czenie miało Święte Przymierze dla utrzy- mania porządku wie- deoskiego
- wyjaśnia, dlaczego utrzymano podział polityczny Niemiec i Włoch
- przedstawia wpływ idei rewolucyjnych na losy Ameryki Połu- dniowej
- ocenia rolę, jaką pod- czas obrad kongresu wiedeoskiego odegrali Klemens Metternich i Charles Talleyrand - ocenia skutki poli- tyczne decyzji podję- tych na kongresie wie- deoskim
- ocenia wpływ Świę- tego Przymierza na losy Europy po kongre- sie wiedeoskim
ski
- przedstawia podział ziem polskich prze- prowadzony na kon- gresie wiedeoskim - przedstawia okolicz- ności i cele powstania Świętego Przymierza
mapie politycznej Eu- ropy wywołane decy- zjami kongresu wie- deoskiego
Nowy czy stary porządek w Eu- ropie?
• Przeciwko systemowi wiedeoskiemu
• Ruch odrodzenia narodowego we Włoszech
• Sytuacja w paostwach niemieckich
• Powstanie dekabrystów
• Wyzwolenie Grecji
• Rewolucja lipcowa we Francji
• Niepodległośd Belgii
- stosuje pojęciarisor- gimen-
to,karbonariusze, Młode Włochy, mo- narchia lipcowa - lokalizuje w czasie rewolucję lipcową we Francji (1830)
- identyfikuje postad Ludwika Filipa
- wymienia paostwa, w których w latach 20. i 30. XIX w. doszło do wystąpieo rewolucyj- nych
- wyjaśnia, kto i dla- czego buntował się przeciwko systemowi wiedeoskiemu
- stosuje pojęcia, de- kabryści, ruch filhelle- nistyczny
- lokalizuje w czasie powstanie dekabry- stów (1825), powsta- nie niepodległej Grecji (1829)
- lokalizuje w prze- strzeni kraje, w których w latach 20. i 30. XIX w. doszło do wystąpieo rewolucyj- nych
- identyfikuje postacie Giuseppe Mazziniego i Mikołaja I
- przedstawia cele włoskiego ruchu odro- dzenia narodowego - omawia przyczyny i skutki powstania de- kabrystów
- omawia przyczyny i
- stosuje pojęcia ruch burszów, , Związek Północny, Związek Południowy
- lokalizuje w czasie wybuch powstania Greków przeciwko Turcji (1821), bitwę pod Navarino (1827), powstanie belgijskie (1830)
- lokalizuje w prze- strzeni kraje, w któ- rych doszło do inter- wencji armii paostw Świętego Przymierza - identyfikuje postacie Filipa Buonarrotiego, Ottona Wittelsbacha, Karola X, Adolphe’a Thiersa, Wilhelma I, Leopolda I
- charakteryzuje dzia- łalnośd włoskiego ru-
- lokalizuje w czasie powstanie karbonariu- szy we Włoszech (1820), powstanie Związku Południowego i Związku Północnego (1821), traktat w Ad- rianopolu (1829), kon- ferencję w Londynie (1831)
- przedstawia, w jaki sposób europejscy rewolucjoniści w pierwszej połowie XIX w. łączyli postulaty narodowe ze społecz- nymi
- omawia przebieg walk o niepodległośd Grecji
- ocenia, z jakiego po- wodu europejskie mo- carstwa zaangażowały się w konflikt z impe- rium osmaoskim w sprawie greckiej - ocenia rolę paostw Świętego Przymierza w tłumieniu ruchów re- wolucyjnych w latach 20. i 30. XIX w.
przebieg rewolucji lipcowej we Francji
chu odrodzenia naro- dowego
- omawia walkę Bel- gów o niepodległośd Rewolucja prze-
mysłowa
• Od rewolucji agrarnej do industrializacji
• Rewolucja przemysłowa w Europie
• Rozwój komunikacji
• Rewolucja przemysłowa w Stanach
Zjednoczonych
• Skutki rewolucji przemysłowej
- stosuje pojęcia rewo- lucja przemysłowa, proletariat
- lokalizuje w czasie - wyjaśnia, dlaczego transport zyskał w XIX w. tak duże znaczenie - wymienia najważniej- sze wynalazki pierw- szej połowy XIX w.
- wymienia skutki re- wolucji przemysłowej
- stosuje pojęcia indu- strializacja, urbaniza- cja, społeczeostwo industrialne
- lokalizuje w czasie opatentowanie ma- szyny parowej (1769) i otwarcie pierwszej linii kolejowej (1825) - identyfikuje postacie George’a Stephenso- na, Samuela Morse’a, Samuela Colta - wymienia rejony Europy, w których rewolucja przemysło- wa postępowała naj- szybciej
- omawia rozwój ko- munikacji w pierwszej połowie XIX w.
- wyjaśnia, w jaki spo- sób upowszechnienie kolei zmieniło życie mieszkaoców Europy
- stosuje pojęcierewo- lucja agrarna
- lokalizuje w czasie pierwszy morski rejs parowca (1813) izało- żenie Niemieckiego Związku Celnego (1834)
- identyfikuje postacie Nicolasa Cugnota, Isaaca Singera - wyjaśnia związek między rewolucją agrarną i rewolucją przemysłową
- wyjaśnia, jaki wpływ na rozwój komunikacji miało wynalezienie maszyny parowej - przedstawia rozwój gospodarczy i prze- miany w Stanach Zjed- noczonych w czasie rewolucji przemysło- wej
- stosuje pojęcieluddy- ści
- lokalizuje w czasie wystąpienia luddystów (1811–1813)
- identyfikuje po- stadNedaLudda - wyjaśnia wpływ eks- plozji demograficznej na przemiany w rolnic- twie i przemyśle - wyjaśnia, dlaczego rewolucja przemysło- wa wzbudziła ogromny sprzeciw społeczny
- ocenia skutki rewolu- cji przemysłowej wska- zując przyniesione przez nią korzyści i straty
- omawia wynalazki i odkrycia, które miały wpływ na rozwój kolei
Nowe idee polityczne
• Narodziny nowych nurtów politycznych
• Wolnośd i równośd
- stosuje pojęcia kon- serwatyzm, liberalizm, socjalizm, komunizm
- stosuje pojęcia bur- żuazja, socjalizm uto- pijny, związek zawo-
- stosuje pojęcia utyli- taryzm, czartyści - identyfikuje postad
- stosuje pojęciefalan- ster
- identyfikuje postacie
- ocenia skutki spo- łeczne i polityczne, jakie wywołało poja-
• Przeciwko rewolucjom
• Początki ruchu robotniczego
• Początki socjalizmu
• Na drodze do rewolucji proletariackiej
- identyfikuje postacie Adama Smitha, Ed- munda Burke’a, Karola Marksa, Fryderyka Engelsa
- wymienia idee poli- tyczne, które zdobyły popularnośd w pierw- szej połowie XIX w.
dowy
- lokalizuje w czasie ogłoszenie Manifestu komunistycznego (1848)
- identyfikuje postacie Johna Stuarta Milla, Henri de Saint-Simona, Charles’a Fouriera, Roberta Owena - omawia założenia liberalizmu, konserwa- tyzmu, socjalizmu i komunizmu
- wyjaśnia, dlaczego konserwatyści byli przeciwni gwałtownym zmianom politycznym i społecznym
- przedstawia położe- nie klasy robotniczej i jego wpływ na rozwój ruchu robotniczego - omawia cele, jakie stawiały przed sobą związki zawodowe
Françoisa Chateau- brianda
- lokalizuje w czasie powstanie pierwszych związków zawodo- wych (1824), działal- nośd czartystów w Anglii (1836-1848) - wyjaśnia, które grupy społeczne mogły byd zainteresowane reali- zacją postulatów kon- serwatystów, libera- łów oraz socjalistów i komunistów
- omawia okoliczności, w jakich narodził się ruch robotniczy - omawia postulaty socjalizmu utopijnego i wyjaśnia, dlaczego były one niemożliwe do zrealizowania
Josepha de Maistre’a, Louisa de Bonalda - wyjaśnia, czym różni- ły się propozycje doty- czące sprawy robotni- czej wysuwane przez związki zawodowe, czartystów i komuni- stów
- przedstawia cele i skutki działalności czartystów
- przedstawia powody, dla których konserwa- tyści krytykowali rewo- lucje i zmiany społecz- ne wprowadzane w pierwszej połowie XIX w.
wienie się nowych idei politycznych
- ocenia wpływ dzia- łalności związków za- wodowych i ruchów politycznych na sytu- ację społeczną grup pozbawionych wpływu na losy paostwa
Wiosna Ludów • Geneza Wiosny Ludów
• Od rewolucji lipcowej do
cesarstwa we Francji
• Rewolucja
- stosuje pojęcie Wio- sna Ludów
- lokalizuje w czasie Wiosnę Ludów (1848- 1849)
- lokalizuje w prze-
- lokalizuje w czasie rewolucję w Paryżu (II 1848), wybuch rewo- lucji w Wiedniu (III 1848), wybuch rewo- lucji w Berlinie (III
- lokalizuje w czasie powstanie węgierskie (III 1848 – X 1849), działalnośd parlamen- tu frankfurckiego (V 1848 – V 1849), wy-
- lokalizuje w czasie zarazę ziemniaczaną w Europie (1845-1847), bitwę pod Custozzą (1848), objęcia tronu przez Franciszka Józefa
- ocenia, które z przy- czyn wybuchu Wiosny Ludów były wynikiem działao ówczesnych władców europejskich, a na które nie mieli oni
wiedeoska
• Powstanie węgierskie
• Wiosna Ludów w Prusach i krajach niemieckich
• Wiosna Ludów w paostwach włoskich
• Skutki Wiosny Ludów
• Udział Polaków we Wiośnie Ludów
strzeni paostwa, w których doszło do wy- stąpieo Wiosny Ludów - identyfikuje postacie Ludwika Napoleona Bonaparte (Napoleona III), Franciszka Józefa I,Józefa Bema - omawia przyczyny Wiosny Ludów - przedstawia skutki Wiosny Ludów
1848), wybuch Wiosny Ludów w paostwach włoskich (III 1848), ogłoszenie cesarstwa we Francji (1852) - identyfikuje postacie Lajosa Kossutha, Iwana Paskiewicza, Giuseppe Mazziniego, Ludwika Mierosławskiego, Adama Mickiewicza - wymienia kraje euro- pejskie, w których Wiosna Ludów przy- niosła trwałe zmiany - przedstawia przyczy- ny, przebieg i skutki Wiosny Ludów we Francji
- wymienia, które z wystąpieo Wiosny Ludów były rewolu- cjami społecznymi, a które ruchami zjedno- czeniowymi lub po- wstaniami narodowy- mi
- omawia przebieg i skutki Wiosny Ludów w Austrii i na Wę- grzech
branie Ludwika Napo- leona Bonaparte pre- zydentem Francji (XII 1848), wybuch Wiosny Ludów w Paostwie Kościelnym (II 1849), zamach stanu we Francji (1851)
- identyfikuje postacie Ludwika Filipa, Ferdy- nanda I Habsburga, Fryderyka Wilhelma IV - wyjaśnia, dlaczego Wiosna Ludów we Francji nie przyniosła oczekiwanych rezulta- tów
- wyjaśnia, dlaczego powstanie węgierskie w czasie Wiosny Lu- dów poniosło klęskę - omawia rolę parla- mentu frankfurckiego w czasie Wiosny Lu- dów
- opisuje przebieg i skutki Wiosny Ludów w paostwach włoskich - przedstawia przebieg i skutki Wiosny Ludów w Prusach
I (XII 1848), bitwę pod Novarą (1849)
- identyfikuje postacie Henryka Dembioskie- go, Wojciecha Chrza- nowskiego, Józefa Wysockiego, Francisz- ka Sznajde
- przedstawia, jak zmieniała się sytuacja polityczna we Francji podczas Wiosny Lu- dów
- wyjaśnia, na czym polegała postępowośd reform II Republiki Francuskiej
- omawia udział Pola- ków w europejskiej Wiośnie Ludów - wyjaśnia, dlaczego idee zjednoczenia Niemiec i Włoch w czasie Wiosny Ludów nie doczekały się reali- zacji
żadnego wpływu - oceo trwałośd reform i zmian ustrojowych wprowadzonych w czasie Wiosny Ludów
Rozdział II. Ziemie polskie w pierwszej połowie XIX stulecia System wiedeo-
ski na ziemiach polskich
• Nowy podział ziem polskich
• Zabór pruski po kongresie wiedeoskim
• Sytuacja społeczna i gospodarcza w zaborze pruskim
• Galicja i Rzeczpospolita Krakowska
• Ziemie zabrane
- stosuje pojęcia Rzeczpospolita Kra- kowska, Wielkie Księ- stwo Poznaoskie, Kró- lestwo Polskie - lokalizuje w prze- strzeni podział ziem polskich na kongresie wiedeoskim
- omawia decyzje kon- gresu wiedeoskiego w sprawie polskiej
- stosuje pojęcia ger- manizacja, uwłaszcze- nie ziemie zabrane, reforma regulacyjna - lokalizuje w czasie uwłaszczenie chłopów w zaborze pruskim (1816–1823), zniesie- nie paoszczyzny w Galicji (1848)
- identyfikuje postacie Aleksandra I, Francisz- ka I, Wilhelma III - wyjaśnia, w jaki spo- sób funkcjonowała ograniczona autono- mia w Wielkim Księ- stwie Poznaoskim - przedstawia sposób zarzadzania Galicją
- stosuje pojęciesejm prowincjonalny - lokalizuje w czasie nadanie konstytucji Rzeczypospolitej Kra- kowskiej (1818) - identyfikuje postacie Antoniego Radziwiłła, Edwarda Flotwella - przedstawia sytuację społeczną w zaborze rosyjskim,
pruskim i austriackim - wyjaśnia, co było przyczyną konfliktu miedzy szlachtą i chło- pami w Galicji
- omawia ustrój Rze- czypospolitej Krakow- skiej
- omawia sytuację Polaków na ziemiach zabranych
- omawia proces uwłaszczenia chłopów w zaborze pruskim
- porównuje rozwój gospodarczy ziem pol- skich pod zaborem pruskim i austriackim - porównuje sytuację poszczególnych grup społeczeostwa pol- skiego pod zaborem pruskim i austriackim - ocenia, czy ustrój Rzeczypospolitej Kra- kowskiej sprzyjał roz- wojowi kultury polskiej
- ocenia, w którym zaborze sytuacja Pola- ków wyglądała najko- rzystniej pod wzglę- dem swobód politycz- nych
Królestwo Polskie
• Ustrój Królestwa Polskiego
• Sytuacja społeczna i gospodarcza
- stosuje pojęcia opo- zycja legalna, opozycja nielegalna
- lokalizuje w czasie
- stosuje pojęcia kali- szanie, cenzura pre- wencyjna
- lokalizuje w czasie
- lokalizuje w czasie powstanie Towarzy- stwa Kredytowego Ziemskiego (1825),
- lokalizuje w czasie działalności Towarzy- stwa Filomatów (1817- 1823)
- ocenia, jakie korzyści, a jakie problemy mo- gło przynieśd Króle- stwu Polskiemu poło-
• Działalnośd legalnej opozycji
• Pierwsze spiski
nadanie konstytucji Królestwu Polskiemu (1815)
- identyfikuje postacie Aleksandra I, Konstan- tego Romanowa iA- dama Jerzego Czarto- ryskiego
- wymienia najważniej- sze zagłębia przemy- słowe w Królestwie Polskim
- wymienia najważniej- sze organizacje spi- skowe działające w Królestwie Polskim
powstanieWolnomu- larstwa Narodowego (1819), powstanie Towarzystwa Patrio- tycznego (1821) - identyfikuje postacie Mikołaja I, Franciszka Ksawerego Druckiego- Lubeckiego, Adama Mickiewicza i Józefa Zajączka
- omawia ustrój Króle- stwa Polskiego usta- nowiony w konstytucji z 1815 r.
- wymienia instytucje, które według konsty- tucji z 1815 r. sprawo- wały w Królestwie Polskim władzę usta- wodawczą, wykonaw- czą i sądowniczą omawia reformy Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego i ich skutki
- wymienia cele, jakie stawiała sobie opozy- cja legalna i nielegalna w Królestwie Polskim - wyjaśnia, co odróż- niało opozycję legalną i nielegalną w Króle-
powstanie Banku Pol- skiego (1828)
- identyfikuje postacie Wincentego i Bona- wentury Niemojow- skich, Waleriana Łuka- sioskiego, Seweryna Krzyżanowskiego - wyjaśnia, dlaczego konstytucja Królestwa Polskiego należała do najbardziej liberalnych ustaw zasadniczych w Europie
- omawia rozwój rol- nictwa i przemysłu w Królestwie Polskim - wyjaśnia, kto należał do opozycji legalnej w Królestwie Polskim - omawia działalnośd opozycji nielegalnej w Królestwie Polskim
- identyfikuje postad, Tomasza Zana
- opisuje, jak zmieniały się nastroje Polaków względem carskiego panowania w Króle- stwie Polskim oraz wyjaśnia, czym te zmiany były spowo- dowane
żenie na pograniczu trzech mocarstw
stwie Polskim Powstanie listo-
padowe
• Noc listopadowa
• Co dalej z powstaniem?
• Wojna z Rosją
• Powstanie poza Królestwem Polskim
• Międzynarodowa reakcja na powstanie
• Następstwa powstania listopadowego
- stosuje pojęcienoc listopadowa
- lokalizuje w czasie wybuch powstania listopadowego (29 XI 1830
- identyfikuje postaci Piotra Wysockiego i Józefa Chłopickiego - wymienia przyczyny wybuchu powstania listopadowego - wymienia represje, jakie spadły na Pola- ków w Królestwie Pol- skim po klęsce po- wstania listopadowego
- stosuje pojęcianoc paskiewiczowska, ka- torga
- lokalizuje w czasie powstanie Sprzysięże- nia Podchorążych (1828), uznanie przez sejm powstania listo- padowego za narodo- we (18 XII 1830), ), detronizację Mikołaja I (25 I
1831)wprowadzenie Statutu Organicznego (1832),
- lokalizuje w czasie i przestrzeni bitwę pod Grochowem (25 II 1831), bitwę pod Ostrołęką (26 V 1831), obronę Warszawy (6-8 IX 1831)
- identyfikuje postacie Mikołaja I, Konstante- go Romanowa, Adama Jerzego Czartoryskie- go, Jana Skrzyneckie- go, Jana Krukowieckie- go, Iwana Paskiewicz - omawia sytuację w Królestwie Polskim
- lokalizuje w czasie ogłoszenie Józefa Chłopickiego dyktato- rem powstania (5 XII 1830), wybuch wojny z Rosją (II 1831), wpro- wadzenie stanu wo- jennego (1833) - lokalizuje w czasie i przestrzeni bitwy pod Stoczkiem i Dobrem (II 1831), bitwy pod Wa- rem i Dębem Wielkim (III 1831), bitwę pod Iganiami (IV 1831) - identyfikuje postacie Maurycego Mochnac- kiego, Joachima Lele- wela, Iwana Dybicza, Ignacego Prądzyoskie- go, Józefa Dwernickie- go, Emilii Plater - omawia postawy społeczeostwa pol- skiego wobec wybuchu powstania
- omawia przebieg wojny z Rosją
- przedstawia przebieg powstania listopado- wego poza granicami
- lokalizuje w czasie likwidację polskiego podziału administra- cyjnego (1837), wpro- wadzenie rosyjskiego kodeksu karnego (1847)
- identyfikuje postad Michała Radziwiłłai Konstantego Ordona - omawia rolę sejmu w powstaniu listopado- wym
- omawia działania Rządu Narodowego w czasie wojny polsko- rosyjskiej
- przedstawia skutki klęski powstania listo- padowego dla miesz- kaoców ziem zabra- nych oraz zaborów pruskiego i austriac- kiego
- wyjaśnia, dlaczego chłopi w niewielkim stopniu poparli zryw powstaoczy
- ocenia postawę przywódców powsta- nia wobec problemu kontynuowania walki z zaborcą
- ocenia wpływ decyzji sejmu na przebieg powstania listopado- wego
- ocenia międzynaro- dową reakcję na po- wstanie listopadowe
przed wybuchem po- wstania listopadowego - opisuje wydarzenia nocy listopadowej - wyjaśnia, jakie zna- czenie dla przebiegu wojny z Rosją miały bitwy pod Grochowem i Ostrołęką
- przedstawia, jakie znaczenie dla powsta- nia listopadowego miały obrona i kapitu- lacja Warszawy - przedstawia przykła- dy polityki rusyfikacyj- nej po powstaniu li- stopadowym
Królestwa Polskiego - omawia reakcje paostw europejskich na wybuch powstania listopadowego - omawia polityczne następstwa wydania Statutu Organicznego
Wielka Emigracja i konspiracja w kraju
• Polska na wygnaniu
• Stronnictwa polityczne Wielkiej Emigracji
• Działalnośd spiskowa w kraju
- stosuje pojęcie Wiel- ka Emigracja
- lokalizuje w czasie powstanie
- identyfikuje postad Adama Jerzego Czarto- ryskiego
- wyjaśnia, dlaczego polską emigrację po powstaniu listopado- wym nazwano wielką - wymienia stronnic- twa polityczne Wielkiej Emigracji
- stosuje pojęcie emi- sariusz
- lokalizuje w czasie powstanie Hôtelu Lambert (1831), Komi- tetu Narodowego Pol- skiego (1831), powsta- nie Towarzystwa De- mokratycznego Pol- skiego (1832) założenie Gromad Ludu Polskiego (1835), - lokalizuje w prze- strzeni kierunku emi-
- lokalizuje w czasie ogłoszenie Wielkiego manifestu Towarzy- stwa Demokratyczne- go Polskiego (1836) - identyfikuje postacie Wiktora Heltmana, Karola Libelta, Walen- tego Stefaoskiego, Henryka Kamieoskie- go, Edwarda Dembow- skiego, Piotra Ście- giennego
- opisuje sytuację Po-
- lokalizuje w czasie utworzenie Komitetu Narodowego Emigracji Polskiej (1832), po- wstanie Młodej Polski (1834), założenie Sto- warzyszenia Ludu Pol- skiego (1835), powsta- nie Związku Narodu Polskiego (1839), po- wstania Związku Chłopskiego (1840- 1844), utworzenie Związku Plebejuszy
- ocenia znaczenie Wielkiej Emigracji dla podtrzymania walki o niepodległośd Polski
gracji polskiej w latach 1831–1832
- identyfikuje postacie Joachima Lelewela, Tadeusza Krępowiec- kiego, Szymona Konar- skiego
- charakteryzuje pro- gramy organizacji poli- tycznych Wielkiej Emi- gracji
- wyjaśnia, w jaki spo- sób organizacje na emigracji utrzymywały kontakt z Polakami pod zaborami
laków, którzy zdecy- dowali się na emigra- cję po powstaniu listo- padowym
- wyjaśnia, dlaczego mieszkaocy Królestwa Polskiego niechętnie odnosili się do działao spiskowych
- wymienia organizacje spiskowe wskazując obszar ich działania
(1842), powołanie Centralizacji Poznao- skiej (1844)
- identyfikuje postacie Stanisława Worcella, Seweryna Goszczyo- skiego, Karola Levit- toux
- wyjaśnia, dlaczego inaczej traktowały polskich emigrantów narody, a inaczej rządy paostw Europy Zachodniej
- porównuje programy organizacji politycz- nych Wielkiej Emigracji - wyjaśnia, w jaki spo- sób starano się upo- wszechnid sprawę narodową w najniż- szych warstwach spo- łeczeostwa polskiego pod zaborami Wiosna Ludów
na ziemiach pol- skich
• Rabacja galicyjska
• Powstanie krakowskie 1846
• Wiosna Ludów w Wielkopolsce
• Wiosna Ludów w Galicji
- stosuje pojęcie rabacja
- lokalizuje w czasie początek Wiosny Lu- dów w Wielkopolsce (III 1848)
- lokalizuje w czasie i przestrzeni rabację galicyjską (II-III 1846)
- lokalizuje w czasie powstanie krakowskie (II 1846), likwidację Rzeczypospolitej Kra- kowskiej (XI 1846) - identyfikuje postacie Edwarda Dembow- skiego, Ludwika Mie- rosławskiego
- stosuje pojęcieserwi- tuty
- lokalizuje w czasie ugodę w Jarosławcu (IV 1848), kapitulację sił polskich w Wielko- polsce (V 1848), znie- sienie paoszczyzny w Galicji (IV 1848)
- lokalizuje w czasie pacyfikację Lwowa przez Austriaków (XI 1848)
- lokalizuje w czasie i przestrzeni bitwę pod Miłosławiem (IV 1848), bitwę pod Sokołowem (V 1848)
- ocenia wpływ Wiosny Ludów na kształtowa- nie się świadomości narodowej Polaków - lokalizuje w czasie i przestrzeni powstanie chochołowskie
- identyfikuje po- stadJakuba Szeli - wyjaśnia, w jakich okolicznościach doszło do rabacji galicyjskiej - omawia skutki Wio- sny Ludów w Galicji
- omawia przebieg i skutki powstania kra- kowskiego
- przedstawia przebieg Wiosny Ludów w zabo- rze pruskim
- omawia przebieg Wiosny Ludów w zabo- rze austriackim
- identyfikuje postacie Jana Tyssowskiego, Fryderyka Colomba, Franza von Stadiona - omawia plany po- wstaocze przygoto- wywane przy współ- udziale emisariuszy TDP
- wyjaśnia, dlaczego wystąpienia Wiosny Ludów w Poznaoskiem poniosły klęskę
- identyfikuje postacie Leona Przyłuskiego, Wacława Zaleskiego - wyjaśnia, dlaczego planowane na 1846 r.
polskie powstanie narodowe w trzech zaborach miało w praktyce bardzo ogra- niczony zasięg
Kultura polskie- go romantyzmu
• Polski romantyzm
• Romantyzm w Europie
• Polska nauka i oświata w pierwszej połowie XIX wieku
- stosuje pojęciero- mantyzm
- identyfikuje postacie Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Zygmunta Krasioskie- go, Fryderyka Chopina - wymienia cechy ro- mantyzmu
- wyjaśnia, jakie war- tości były najważniej- sze dla twórców okre- su romantyzmu
- stosuje pojęcie wieszcz
- lokalizuje w czasie publikacjęBallad i ro- mansów Mickiewicza (1822)
- identyfikuje posta- cieCypriana Norwida, Aleksandra Fre- dry,Józefa Ignacego Kraszewskiego, Stani- sława Moniuszki, Jo- hanna Wolfganga Go- ethego, Ludwiga van Beethovena, Adama Jerzego Czartoryskiego - wyjaśnia, dlaczego romantyzm był reakcją na klasycyzm
- stosuje pojęcie mesjanizm
- lokalizuje w czasie utworzenie Uniwersy- tetu Warszawskiego (1816), wprowadzenie obowiązku szkolnego w zaborze pruskim (1825)
- identyfikuje postacie Piotra Michałowskie- go, Artura Grottge- ra,Andrzeja Towiao- skiego Friedricha Schil- lera, Stanisława Staszi- ca, Juliana Ursyna Niemcewicza, Samuela Bogumiła Lindego - wyjaśnia, jaką rolę
- lokalizuje w czasie ufundowanie Zakładu Narodowego im. Osso- lioskich we Lwowie (1817)
- identyfikuje postacie Seweryna Goszczyo- skiego, , Roberta Burn- sa, Théo-
dore’aGéricault, Stani- sława Kostki Potockie- go, TadeuszaCzackie- go, Józefa Maksymilia- na Ossolioskiego - porównuje sytuację kultury i oświaty pol- skiej w poszczególnych zaborach w pierwszej połowie XIX w.
- ocenia rolę romanty- zmu w kształtowaniu się polskiej świadomo- ści narodowej
- omawia osiągniecia polskiej literatury ro- mantycznej
- wymienia instytucje polskiego życia kultu- ralnego i oświatowego na ziemiach polskich w pierwszej połowie XIX w.
odegrał mesjanizm w kształtowaniu się pol- skiej świadomości narodowej - przedstawia rolę Królestwa Polskiego jako centrum życia kulturalnego i oświa- towego na ziemiach polskich w latach 1815-1830 Rozdział III. Europa i świat w drugiej połowie XIX wieku Od wojny krym-
skiej do zjedno- czenia Włoch
• Wojna krymska i jej następstwa
• Początki jednoczenia Włoch
• Zjednoczenie Włoch
- lokalizuje w czasie wojnę krymską (1853- 1856)ipowstanie Kró- lestwa Włoch (1861) - identyfikuje po- stadGiuseppe Garibal- diego i Wiktora Ema- nuela II
- wymienia przyczyny i skutki wojny krymskiej - wymienia główne etapy jednoczenia Włoch
- stosuje pojęcia odwilż posewastopolska, risorgimento - lokalizuje w czasie wojnę koalicji francu- sko-sardyoskiej z Au- strią (1859), , przyłą- czenie Wenecji do Włoch (1866), przyłą- czenie Rzymu do Włoch (1870) - lokalizuje w czasie i przestrzeni wyprawę
„tysiąca czerwonych koszul” (1860) - identyfikuje postad- Camilla Cavoura - wyjaśnia, jaką rolę w procesie jednoczenia Włoch odegrał Pie-
- stosuje pojęciepan- slawizm
- lokalizuje w czasie powstania w Toskanii, Modenie, Parmie pierwszą konwencję genewską (1864), po- wstanie Czerwonego Krzyża (1864) - lokalizuje w czasie i przestrzeni zdobycie Sewastopola (1855) - lokalizuje w prze- strzeni etapy jedno- czenia Włoch
- identyfikuje postacie Mikołaja I, Aleksandra II,Jeana Henriego Du- nanta i Giuseppe Ver- diego
- lokalizuje w czasie pokój w Paryżu (1856) - lokalizuje w czasie i przestrzeni bitwy pod Magentą i Solferino (1859)
- wyjaśnia, dlaczego wojna krymska może byd uważana za koniec porządku wiedeoskie- go
- wyjaśnia, dlaczego zjednoczenie Włoch można nazwad proce- sem oddolnym - wyjaśnia, jaką rolę odgrywała Francja w procesie jednoczenia Włoch
- porównuje koncep-
- ocenia rolę Camilla Cavoura i Giuseppe Garibaldiego w jedno- czeniu paostwa wło- skiego
mont
- opisuje proces jedno- czenia Włoch
- przedstawia przebieg wojny krymskiej - przedstawia okolicz- ności powstania Czer- wonego Krzyża - omawia politykę prowadzoną przez rząd Camilla Cavoura
cje zjednoczenia Włoch proponowane przez Giuseppe Gari- baldiego i Camilla Cavoura
Zjednoczenie Niemiec
• Wielkie czy Małe Niemcy?
• Zjednoczenie Niemiec „krwią i żelazem”
• Powstanie Austro- Węgier
• Wojna z Francją
• Komuna Paryska
- stosuje pojęciezjed- noczenie „krwią i żela- zem”
- lokalizuje w czasie utworzenie ustano- wienie Cesarstwa Niemieckiego (I 1871) - identyfikuje postad Ottona von Bismarcka - wyjaśnia, na czym miał polegad proces jednoczenia Niemiec
„krwią i żelazem”
- wymienia wydarze- nia, które składały się na proces jednoczenia Niemiec „krwią i żela- zem”
- stosuje pojęcia Ma- łych Niemiec, Wielkich Niemiec,Komuna Pary- ska
- lokalizuje w czasie wojnę koalicji prusko-austriackiej z Danią (1864), wojnę prusko-austriacką (1866), utworzenie Związku Północnonie- mieckiego (1867), wojnę francusko- pruską (1870), pokój we Frankfurcie (V 1871), Komunę Pary- ską (III – V 1871) - identyfikuje postacie Wilhelma I Hohenzol- lerna, Napoleona III - przedstawia przyczy- ny i skutki wojny Au- strii z Prusami
- lokalizuje w czasie utworzenie Niemiec- kiego Związku Celnego (1834), powstanie Austro-Węgier (1867) - lokalizuje w czasie i przestrzeni bitwę pod Sadową (1866), oblę- żenie Sedanu i Metzu (1870)
- lokalizuje w prze- strzeni etapy jedno- czenia Niemiec - identyfikuje postacie Helmutha von Moltke, Franciszka Józefa I - przedstawia proces budowania potęgi gospodarczej i poli- tycznej Prus w XIX w.
- omawia przyczyny i skutki wojny Prus i Austrii z Danią
- lokalizuje w czasie pokój w Pradze (1866) - identyfikuje postacie Louisa Adolphe’a Thiersa, Jarosława Dąbrowskiego, Wale- rego Wróblewskiego - wyjaśnia, jakie zna- czenie dla układu sił w Europie miało powsta- nie Cesarstwa Nie- mieckiego
- wyjaśnia, na czym polegało rewolucyjne znaczenie Komuny Paryskiej
- wyjaśnia, dlaczego zjednoczenie Niemiec można nazwad proce- sem odgórnym
- ocenia politykę zjed- noczeniową Ottona von Bismarcka - omawia różnice i podobieostwa w pro- cesie zjednoczenia Włoch i Niemiec
- omawia przyczyny, przebieg i skutki wojny francusko-pruskiej
- wyjaśnia, jakie na- stępstwa miała wojna prusko-austriacka dla każdej ze stron - wyjaśnia, w jakich okolicznościach doszło do upadku Komuny Paryskiej
- wyjaśnia, na czym polegała rywalizacja Austrii i Prus w proce- sie jednoczenia paostw niemieckich
Stany Zjedno- czone w XIX wie- ku
• Budowa paostwa i społeczeostwa USA
• Geneza wojny secesyjnej
• Wojna secesyjna
• Skutki wojny secesyjnej
- lokalizuje w czasie wojnę secesyjną (1861–1865)
- identyfikuje postadA- brahama Lincolna - wymienia przyczyny i skutki wojny secesyj- nej
- wyjaśnia, jakie zna- czenie dla przebiegu wojny secesyjnej miało ogłoszenie dekretu o zniesieniu niewolnic- twa
- stosuje pojęcia izola- cjonizm, secesja, aboli- cjonizm
- lokalizuje w czasie wybór Abrahama Lin- colna na prezydenta USA (1860), zniesienie niewolnictwa w USA (1863)
- lokalizuje w czasie i przestrzeni bitwę pod Gettysburgiem (1863) - identyfikuje postacie Ulyssesa Granta, Wil- liama Shermana, Ro- berta Lee
- wyjaśnia, jaki wpływ na gospodarkę i społe- czeostwo miała migra-
- lokalizuje w czasie ogłoszenie doktryny Monroego (1823), powstanie Skonfede- rowanych Stanów Ameryki (1861) - lokalizuje w czasie i przestrzeni atak na Fort Sumter (1861) - lokalizuje w prze- strzeni rozwój teryto- rialny USA w XIX w.
- identyfikuje postacie Jamesa Monroego, Jeffersona Davisa, Johna Browna
- przedstawia sytuację społeczną w USA w pierwszej połowie XIX
- omawia rolę poli- tyczną USA w obu Amerykach
- porównuje potencjał gospodarczy, społecz- ny i polityczny obu stron konfliktu w woj- nie secesyjnej
- przedstawia sytuację rdzennej ludności Sta- nów Zjednoczonych w XIX w.
- omawia polityczne, gospodarcze i społecz- ne skutki wojny sece- syjnej
- ocenia, jakie znacze- nie dla Stanów Zjedno- czonych miała wojna secesyjna
- omawia nowatorskie rozwiązania techniczne zastosowane w czasie wojny secesyjnej
cja z Europy
- omawia kwestię nie- wolnictwa i jej wpływ na konflikt między Północą a Południem - wyjaśnia, na czym polegała polityka izo- lacjonizmu
w.
- omawia skutki eks- pansji terytorialnej Stanów Zjednoczonych - omawia przebieg wojny secesyjnej
Ekspansja kolo- nialna
• Nowy podział kontynentów
• Przyczyny ekspansji kolonialnej
• Kolonizacja Afryki
• Kolonializm w Azji
• Polityka kolonialna
• Wojny i konflikty kolonialne
- stosuje pojęcia kolo- nializm,imperializm - wymienia przyczyny ekspansji kolonialnej - wymienia skutki eks- pansji kolonialnej - wyjaśnia, dlaczego dochodziło do konflik- tów kolonialnych
- stosuje pojęcia pro- tektorat,dominium - lokalizuje w czasie I wojnę opiumową (1839–1841), początek reformy Meiji (1868), otwarcie Kanału Su- eskiego (1869) - lokalizuje w prze- strzeni zasięg impe- riów kolonialnych mo- carstw europejskich w Afryce i Azji
- omawia ekonomicz- ne, polityczne, militar- ne, społeczne i kultu- rowe przyczyny eks- pansji kolonialnej - wyjaśnia, dlaczego Japonia w przeciwieo- stwie do Chin nie ule- gła kolonizacji - wyjaśnia, jakie zna- czenie miał Kanał Su- eski dla polityki kolo-
- stosuje pojęciepółko- lonia
- identyfikuje postacie Cecila Johna Rhodesa, Mutsuhito, Ferdinanda de Lessepsa
- lokalizuje w czasie powstanie sipajów (1857–1859), powsta- nie bokserów (1899–
1901), I wojnę bur- ską(1880–1881), II wojnę burską (1899–
1902)
- opisuje proces kolo- nizacji Afryki przez Wielką Brytanię, Niemcy i Włochy - omawia politykę mo- carstw europejskich wobec Chin
- lokalizuje w czasie- otwarcie Japonii (1854), konferencję berlioską (1884–1885), powstanie Mahdiego (1881–1899), aneksję Hawajów przez USA (1898)
- omawia przykłady zbrodni kolonizatorów w Afryce
- omawia przykłady oporu rdzennych lu- dów Afryki i Azji wobec kolonizatorów
- omawia proces kolo- nizacji Indochin
- ocenia postawy kolo- nizatorów wobec rdzennej ludności Afryki
- ocenia skutki ekspan- sji kolonialnej w Afryce i Azji
- ocenia znaczenie XIX- wiecznego koloniali- zmu dla metropolii i paostw kolonizowa- nych
nialnej i imperialnej w XIX w.
- wymienia przykłady konfliktów kolonial- nych
Postęp naukowy i techniczny
• Rozwój nauki
• Rozwój medycyny i higieny
• Rozwój techniki
• Wpływ postępu technicznego na życie codzienne
• Zmiany ludnościowe
- stosuje pojęcieurba- nizacja
- lokalizuje w czasie - identyfikuje postacie Charlesa Darwina, Louisa Pasteura, Wil- helma Roentgena, Alberta Einsteina, Ma- rii Skłodowskiej- Curie,Alexandra Gra- hamaBella, Thomasa Alvy Edisona
- wymienia wynalazki techniczne przełomu XIX i XX w.
- stosuje pojęciedar- winizm
- lokalizuje w czasie ogłoszenie teorii ewo- lucji Darwina (1859), wynalezienie telefonu (1876), odkrycie pro- mieni Roentgena (1895)odkrycie polonu i radu (1898)
- identyfikuje postacie Zygmunta Freuda, Dmitrija Mendelejewa, Karola Olszewskiego, Zygmunta Wróblew- skiego, Guglielma Marconiego, Aleksan- dra Popowa, Orvilla i Wilbura Wrightów, Henry’ego Forda - wyjaśnia, jakie skutki miał wszechstronny rozwój nauki w drugiej połowie XIX i na po- czątku XX w.
- wyjaśnia, jaki wpływ miały wynalazki na rozwój komunikacji
- stosuje pojęcie anty- septyka
- lokalizuje w czasie pierwsze wręczenie Nagrody Nobla (1901), pierwszy lot samolo- tem (1903)
- identyfikuje postacie Augusta Comte’a, Gre- gora Mendla, Iwana Pawłowa, Roberta Kocha, Heinricha Hert- za, Maxa Plancka, Pier- re’a Curie, Ernsta von Siemensa, Carla Ben- za,Gottlieba Daimlera, Rudolfa Diesla
- wymienia osiągnięcia naukowe w dziedzinie nauk przyrodniczych i ścisłych
- omawia zmiany w medycynie i higienie przełomu XIX i XX w.
- omawia wpływ przemian cywilizacyj- nych na zmiany ludno- ściowe na przełomie
- lokalizuje w czasie pierwszą Wystawę Światową (1851), opracowanie układu okresowego pierwiast- ków (1869), opraco- wanie szczepionki przeciw wściekliźnie (1885), powstanie wieży Eiffla (1889) - identyfikuje postacie Jeana Bernarda Fo- ucaulta, Jamesa Maxwella, Ernesta Rutherforda, Antoine’a Henriego Becquerela, Louisa Blériota - wyjaśnia, jaki wpływ miały wynalazki na rozwój technologii produkcji
- opisuje, jakie były przyczyny i skutki wzrostu liczby ludności w Europie i na świecie
- ocenia wpływ postę- pu technicznego na życie codzienne
- wyjaśnia, jaki wpływ na życie codzienne miały odkrycia nauko- we drugiej połowy XIX i początków XX w.
XIX i XX w.
- przedstawia wkład Polaków w rozwój nauki na przełomie XIX i XX w.
Nowe ideologie i ruchy społeczne
• Demokratyzacja w Europie Zachodniej
• Socjalizm i ruch robotniczy
• Chrześcijaoska demokracja i nacjonalizm
• Ruch na rzecz równouprawnienia kobiet
- stosuje pojęciademo- kratyzacja, emancypa- cja
- lokalizuje w czasie przyznanie praw wy- borczych kobietom w Polsce (1918)
- wymienia nowe ide- ologie i ruchy społecz- ne, które powstały w pierwszej połowie XIX w.
- wymienia postulaty ruchu emancypacyjne- go kobiet
- stosuje pojęcia so- cjaldemokracja, chrze- ścijaoska demokracja, nacjonalizm
- lokalizuje w czasie przyznanie powszech- nego prawa wyborcze- go we Francji (1848), ogłoszenie Encykliki Rerum novarum (1891) - identyfikuje postad Leona XIII
- omawia postulaty ideologii socjaldemo- kratycznej
- przedstawia okolicz- ności powstania ruchu robotniczego
- wymienia przykłady partii politycznych, związanych z ruchem robotniczym
- przedstawia założe- nia ideologiczne chrze- ścijaoskiej demokracji - omawia podstawy
- stosuje pojęcia rewi- zjonizm (reformizm), anarchizm, syjonizm, sufrażystki, feminizm - lokalizuje w czasie powstanie I Międzyna- rodówki (1864), po- wstanie II Międzyna- rodówki (1889) - identyfikuje postadE- duarda Bernsteina - wyjaśnia, na czym polegał proces demo- kratyzacji ustrojowej - wyjaśnia, jaką rolę w ruchu robotniczym miała odgrywad I i II Międzynarodówka - wyjaśnia, jakie skutki miała radykalizacja ideologii nacjonali- stycznej
- lokalizuje w czasie powstanie brytyjskiej Partii Pracy (1900) - identyfikuje postacie Pierre’a Proudhona, Michaiła Bakunina, Piotra Kropotkina - omawia skutki rozła- mu w ruchu robotni- czym po rozwiązaniu I Międzynarodówki - wyjaśnia, jakie postu- laty dzieliły anarchi- stów od socjalistów - opisuje proces de- mokratyzacji ustrojo- wej Wielkiej Brytanii
- ocenia skutki demo- kratyzacji ustrojowej na przykładzie Wielkiej Brytanii
- opisuje proces prze- mian ustrojowych we Francji w drugiej po- łowie XIX w.
ideologiczne nacjonali- zmu
- wskazuje przykłady działao na rzecz rów- nouprawnienia kobiet Epoka pozytywi-
zmu
• Scjentyzm i pozytywizm
• Literatura pozytywistyczna
• Sztuka i architektura
• Nowe nurty w sztuce
• Kultura staje się masowa
• Aktywny wypoczynek
- stosuje pojęcia pozy- tywizm, impresjonizm, secesja
- identyfikuje postacie Émila Zoli, Honoré de Balzaca, Wiktora Hugo, Claude’a Moneta, Pa- bla Picassa
- wymienia cechy cha- rakterystyczne pozy- tywizmu
- wymienia cechy kul- tury masowej
- stosuje pojęcia scjen- tyzm, realizm, natura- lizm
- identyfikuje postacie Augusta Comte’a, Fio- dora Dostojewskiego, Augusta Renoira, Vin- centa van Gogha, Au- gusta Rodina
- wymienia cechy cha- rakterystyczne scjen- tyzmu
- wymienia nowe nurty w sztuce drugiej poło- wy XIX i początków XX w.
- wyjaśnia, jakie zjawi- ska i procesy wpłynęły na rozwój kultury ma- sowej
- stosuje pojęcia post- impresjonizm, histo- ryzm, symbo-
lizm,kubizm,idea olim- pizmu, skauting - identyfikuje postacie Charlesa Dickensa, Lwa Tołstoja, Antona Czechowa, Josepha Conrada, Édouarda Maneta, Paula Gaugu- ina, Paula Cézanne’a, Augusta i Louisa Lu- mière, Gustawa Klimta - omawia problematy- kę literatury pozytywi- stycznej
- charakteryzuje sztukę i architekturę drugiej połowy XIX i począt- ków XX w.
- wyjaśnia, dlaczego impresjonizm stanowił przewrót w XIX- wiecznym malarstwie europejskim
- identyfikuje postacie Marka Twaina, Jacka Londona, Carla Collo- diego, Edmonda de Amicisa, BertheMori- sot, Camille Claudel, Georges’a Braque’a, Pierre’a de Coubertina, Roberta Baden-
Powella
- przedstawia, jak zmieniło się podejście XIX-wiecznego społe- czeostwa do sposobów spędzania wolnego czasu przez dorosłych i młodzież
- ocenia, jakie znacze- nie miał wzrost popu- larności kultury fizycz- nej w XIX w.
Rozdział IV. Ziemie polskie w drugiej połowie XIX wieku Powstanie
styczniowe
• Geneza powstania styczniowego
• Wybuch powstania
• Przebieg walk powstaoczych
• Powstanie
styczniowe na arenie międzynarodowej
• Upadek powstania
- stosuje pojęcie pol- skie paostwo pod- ziemne
- lokalizuje w czasie wybuch powstania styczniowego i ogło- szenie manifestu Tym- czasowego Rządu Na- rodowego (22 I 1863), objęcie władzy nad powstaniem przez Romualda Traugutta (X 1863)
- identyfikuje po- stadRomualda Trau- gutta
- wymienia przyczyny powstania styczniowe- go
- stosuje pojęcia „bia- li”, „czerwoni”, branka - lokalizuje w czasie brankę (14/15 I 1863), wydanie ukazu o uwłaszczeniu (1864), śmierd Romualda Traugutta (VIII 1864) - lokalizuje w prze- strzeni tereny, które były objęte działaniami polskich partyzantów - identyfikuje postacie Aleksandra Wielopol- skiego, Ludwika Mie- rosławskiego, Stefana Bobrowskiego, Maria- na Langiewicza
- omawia poglądy „bia- łych” i „czerwonych”
na kwestię niepodle- głości Polski
- wymienia wydarze- nia, które miały wpływ na upadek powstania styczniowego
- przedstawia okolicz- ności wybuchu po- wstania styczniowego - przedstawia postula- ty ogłoszone w Mani-
- stosuje pojęcie od- wilż posewastopolska - lokalizuje w czasie manifestację na placu Zamkowym (IV 1861), powołanie Rządu Cy- wilnego (VI 1862), podpisanie konwencji Alvenslebena (II 1863), powstanie Rządu Na- rodowego (V 1863) - identyfikuje postacie Andrzeja Zamoyskiego, Leopolda Kronenber- ga, Jarosława Dąbrow- skiego, Zygmunta Pad- lewskiego, Zygmunta Felioskiego,Teodora Berga, Michaiła Mu- rawjowa
- omawia politykę Aleksandra Wielopol- skiego w Królestwie Polskim
- wyjaśnia, co dla mieszkaoców Króle- stwa Polskiego przy- niosła odwilż posewa- stopolska
- omawia sytuację w Królestwie Polskim
- lokalizuje w czasie wprowadzenie stanu wojennego (X 1861), powstanie Komitetu Miejskiego (X 1861), powstanie Dyrekcji krajowej (XII 1861) - identyfikuje postacie Francesca Nulla, Fr- ançoisa de Rochebru- ne’a, Andrieja Potebni, Józefa Haukego- Bosaka, Stanisława Brzóski,Aleksandra Waszkowskiego - wyjaśnia, co miało wpływ na odżycie idei niepodległościowych na przełomie lat 50. i 60. XIX w.
- wyjaśnia wpływ poli- tyki Aleksandra Wielo- polskiego na radykali- zację nastrojów w Królestwie Polskim - porównuje i ocenia programy „białych” i
„czerwonych”
- wyjaśnia, kto i dla- czego poparł lub potę- pił powstanie stycz-
- ocenia stosunek opi- nii międzynarodowej do powstania stycz- niowego
- omawia przebieg i skutki wydarzeo zwią- zanych z powstaniem styczniowym w swoim regionie
feście Tymczasowego Rządu Narodowego - charakteryzuje prze- bieg walk powstao- czych
- przedstawia okolicz- ności upadku powsta- nia styczniowego
przed wybuchem po- wstania styczniowego - przedstawia, jaki sposób rozwiązania sprawy chłopskiej za- proponowano w Mani- feście Tymczasowego Rządu Narodowego - wyjaśnia, do kogo Tymczasowy Rząd Narodowy apelował o wspólną walkę prze- ciwko zaborcy
- omawia sposób or- ganizacji i funkcjono- wania polskiego pao- stwa podziemnego- omawia rolę, jaką odegrał Romuald Traugutt w powstaniu styczniowym
niowe
Zabór rosyjski po powstaniu stycz- niowym
• Przyczyny upadku powstania styczniowego
• Znaczenie powstania styczniowego
• Represje po upadku powstania
styczniowego
• Postawy Polaków wobec zaborców
- stosuje pojęciepozy- tywizm warszawski - omawia przyczyny upadku powstania - wymienia represje władzy carskiej wobec polskiego szkolnictwa
- stosuje pojęcia noc apuchtinowska, loja- lizm, trójlojalizm - lokalizuje w czasie wprowadzenie urzędu generał-gubernatora (1874), początek nocy apuchtinowskiej (1879)
- wyjaśnia, jakie zna- czenie miało powsta- nie styczniowe dla
- stosuje pojęcie tajne komplety
- lokalizuje w czasie utworzenie Komitetu Urządzającego (1864), wprowadzenie j. rosyj- skiego jako urzędowe- go (1866)
likwidację Banku Pol- skiego (1885), założe- nie Uniwersytetu Lata- jącego (1885), likwida-
- lokalizuje w czasie powstanie zabajkalskie (1866), rozpoczęcie likwidacji Kościoła unickiego (1875), po- wstanie Zjednoczenia Emigracji Polskiej (1866)
- wyjaśnia, dlaczego stanowisko pozytywi- stów warszawskich było bardziej popular-
- ocenia postawy Pola- ków wobec zaborców po powstaniu stycz- niowym
walk Polaków o nie- podległośd
- omawia represje wobec uczestników powstania
- charakteryzuje repre- sje wobec Królestwa Polskiego
cję Szkoły Głównej (1869)
- identyfikuje postacie Władysława Czartory- skiego, Jarosława Dą- browskiego, Jadwigę Szczawioską-
Dawidową
- wyjaśnia, w jaki spo- sób Polacy wyrażali postawę opozycyjną wobec polityki władz zaborczych po po- wstaniu styczniowym - wyjaśnia, w jaki spo- sób represje popo- wstaniowe wpłynęły na życie Polaków pod zaborem rosyjskim- omawia postawy Pola- ków wobec rosyjskich represji po upadku powstania styczniowe- go
ne od postawy trójloja- listycznej
- omawia położenie Kościoła katolickiego i unickiego po powsta- niu styczniowym
Sytuacja w zabo- rze pruskim i austriackim
• Germanizacyjna polityka władz niemieckich
• Postawy Polaków wobec germanizacji
• W walce o polskośd
• Polityka władz
- stosuje pojęcieger- manizacja
- lokalizuje w czasie, początek strajku dzieci polskich we Wrześni (1901),
- identyfikuje posta-
- stosuje pojęcia Kul- turkampf, rugi pruskie - lokalizuje w czasie Kulturkampf (1871–
1878), powstanie Ko- misji Kolonizacyjnej (1886), rugi pruskie
- stosuje pojęcie stao- czycy
- lokalizuje w czasie wprowadzenie j. nie- mieckiego jako urzę- dowego w zaborze pruskim (1876), nada-
- stosuje pojęcie wiryliści
- lokalizuje w czasie powstanie Towarzy- stwa Przyjaciół Wza- jemnego Pouczania się i Opieki nad Dziedmi
- ocenia postawy Pola- ków wobec germani- zacji
- ocenia rolę Galicji jako ostoi polskiego życia narodowego - wyjaśnia, dlaczego
austriackich i postawy Polaków wobec niej
• Autonomia galicyjska
dMichała Drzymały - wymienia decyzje władz pruskich zmie- rzające do germaniza- cji szkolnictwa - wymienia działania Polaków, które były przykładem walki z germanizacją - wymienia instytucje życia politycznego, społecznego i kultural- nego, które były prze- jawem autonomii gali- cyjskiej
(1885–1890), powsta- nie Hakaty (1894), - identyfikuje postacie Mieczysława Le- dóchowskiego, Piotra Wawrzyniaka
- omawia politykę kul- turkampfu w zaborze pruskim
- wyjaśnia, w jaki spo- sób władze pruskie walczyły z polskością w sferze ekonomicznej - omawia postawy Polaków wobec ger- manizacji szkolnictwa i życia gospodarczego - przedstawia okolicz- ności wprowadzenia autonomii w Galicji
nie Galicji autonomii (1867), uchwalenie noweli osadniczej (1904), strajk szkolny w Wielkopolsce (1906), ustawę kagao- cową (1908), ustawę wywłaszczeniową (1908), wprowadzenia j. polskiego jako urzę- dowego w Galicji (1859), powołanie Sejmu Krajowego (1861), powstanie Rady Szkolnej Krajowej (1867)
- identyfikuje postacie Ferdynanda Hanse- manna,Hermanna Kennemanna, Henryka Tiedemanna, Agenora Gołuchowskiego, Ka- zimierza Badenieg- o,Józefa Szujskiego, Stanisława Tarnow- skiego
- wyjaśnia, jaką rolę odgrywała Hakata - wyjaśnia, dlaczego walkę Polaków z ger- manizacją w zaborze pruskim nazywa się najdłuższą wojną no-
„Warta” (1894) - identyfikuje postacie Floriana Stablewskie- go, Anieli Tułodziec- kiej, Floriana Ceynowy, Hieronima Derdow- skiego, Walentego Barczewskiego, Anto- niego Wolszlegiera, Jana Liszewskiego, Wojciecha Kętrzyo- skiego, Karola Miarki, Franciszka Smolki, Kazimierza Grochol- skiego
- omawia działalnośd Polaków walczących o polskośd Warmii, Ma- zur, Górnego Śląska i Pomorza Gdaoskiego - omawia przyczyny łagodzenia polityki władz zaborczych wo- bec Polaków w Galicji
Galicję nazywano pol- skim Piemontem
woczesnej Europy - przedstawia poglądy konserwatystów kra- kowskich zwanych staoczykami Gospodarka
i społeczeostwo ziem polskich
• Praca organiczna i praca u podstaw
• Rolnictwo w trzech zaborach
• Rozwój przemysłu
• Przemiany społeczne
• Asymilacja Żydów
• Emancypantki
- stosuje pojęcia praca organiczna, praca u podstaw
- lokalizuje w czasie powstanie Polskiej Macierzy Szkolnej (1905)
- identyfikuje postad, Hipolita Cegielskiego - wymienia cechy cha- rakterystyczne pracy organicznej i pracy u podstaw
- przedstawia przykła- dy działao w zakresie pracy organicznej i pracy u podstaw we wszystkich trzech za- borach
- stosuje pojęcie asy- milacja
- lokalizuje w czasie otwarcie Kolei War- szawsko-Wiedeoskiej (1845), wynalezienia lampy naftowej (1853) - identyfikuje postacie Ignacego Łukasiewicza, Elizy Orzeszkowej - omawia kierunki rozwoju przemysłu w Królestwie Polskim - wyjaśnia, jaką rolę gospodarczą i spo- łeczną odgrywał okręg łódzki
- przedstawia postula- ty i działania polskich emancypantek
- stosuje pojęciesyjoni- ści
- lokalizuje w czasie zniesienie granicy cel- nej między Rosją a Królestwem Polskim (1851)
- identyfikuje postacie Dezyderego Chłapow- skiego, Karola Marcin- kowskiego Franciszka Stefczyka, Narcyzy Żmichowskiej, Piotra Wawrzyniaka
- charakteryzuje prze- miany w rolnictwie na ziemiach polskich w drugiej połowie XIX w.
- opisuje rozwój prze- mysłu w zaborze pru- skim i austriackim - omawia przyczyny i skutki asymilacji Ży- dów
- wyjaśnia, jaki wpływ na przemiany gospo- darcze oraz społeczne i narodowe na polskiej
- stosuje pojęcia litwa- cy, sztetl, jidysz, Ha- skala
- identyfikuje postacie Gustawa Potworow- skiego, Andrzeja Za- moyskiego, Ludwika Zamenhofa
- porównuje rozwój rolnictwa we wszyst- kich trzech zaborach - charakteryzuje prze- miany społeczne na ziemiach polskich w drugiej połowie XIX w.
- opisuje położenie mniejszości żydowskiej na ziemiach polskich w drugiej połowie XIX w.
- ocenia znaczenie pracy organicznej i pracy u podstaw dla kształtowania się no- woczesnego narodu polskiego
wsi miało uwłaszczenie Nowe nurty poli-
tyczne
• Ruch socjalistyczny na ziemiach polskich
• Dwa nurty w polskim ruchu
socjalistycznym
• Kształtowanie się ruchu narodowego
• Narodowa Demokracja
• Rozwój ruchu ludowego na ziemiach polskich
• Rewolucja 1905 roku w Rosji
• Rewolucja 1905 roku na ziemiach polskich
• Skutki rewolucji z lat 1905–1907 na ziemiach polskich
- lokalizuje w czasie rewolucje socjalistycz- ną (1905–1907) - identyfikuje postacie Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego, Wincentego Witosa - wymienia polskie partie polityczne re- prezentujące ruch socjalistyczny, ludowy i narodowy
- omawia skutki rewo- lucji 1905–1907 na ziemiach polskich
- stosuje pojęcie soli- daryzm narodowy - lokalizuje w czasie działalnośd Wielkiego Proletariatu (1882- 1885), powstanie Pol- skiej Partii Socjali- stycznej (1892), po- wstanie Socjaldemo- kracji Królestwa Pol- skiego(1893), powsta- nie Ligi Narodowej (1893), powstanie Stronnictwa Ludowego (1895), założenie Stronnictwa Narodo- wo-
Demokratyczne- go(1897), powstanie Polskiego Stronnictwa Ludowego (1903), krwawą niedzielę w Petersburgu (22 I 1905), strajki szkolne na ziemiach pol- skich(1905–1908) , , ,
- identyfikuje postacie- Ludwika Waryoskiego, Bolesława Limanow- skiego, Stanisława
- stosuje pojęcie serwi- tuty
- lokalizuje w czasie utworzenie Ligi Pol- skiej (1887), powstanie Polskiej Partii Socjalno- Demokratycznej Galicji i Śląska Cieszyoskiego (1897), powstanie robotnicze w Łodzi(VI 1905)
- identyfikuje postacie Ludwika Kulczyckiego, Juliana Marchlewskie- go, Róży Luksemburg, Zygmunta Balickiego, Stanisława Stojałow- skiego, Marii i Bole- sława Wysłouchów - omawia proces bu- dowania polskiego ruchu narodowego - omawia okoliczności powstania ruchu lu- dowego
- przedstawia przebieg rewolucji 1905–1907 na ziemiach polskich - przedstawia cele strajków szkolnych w latach 1905–1908
- lokalizuje w czasie rozłam w Polskiej Partii Socjalistycznej (1906), rozłam w Polskim Stronnictwie Ludowym (1913)
- identyfikuje postacie Aleksandra Sulkiewi- cza, Aleksandra Mali- nowskiego, Jana Lu- dwika Popławskiego, Zygmunta Miłkowskie- go, Karola Lewakow- skiego, Jana Stapio- skiego
- porównuje cele i założenia programowe PPS i SDKPiL
- omawia rozwój partii socjalistycznych, naro- dowych i ludowych na ziemiach polskich - lokalizuje w prze- strzeni ośrodki wystą- pieo robotniczych w okresie rewolucji z lat 1905–1907
– ocenia skutki rewo- lucji 1905–1907 na ziemiach polskich
Wojciechowskiego, Ignacego Daszyoskie- go, Wojciecha Korfan- tego, Mikołaja II - wymieniapostulaty programowe polskiego ruchu socjalistycznego, ludowego i narodowe- go
- wyjaśnia, dlaczego doszło do wybuchu rewolucji 1905-1907 w Rosji i na ziemiach polskich
Polska kultura i nauka przełomu XIX i XX wieku
• Polski pozytywizm
• Rola historii w polskiej kulturze
• Młoda Polska
• Malarstwo i rzeźba przełomu
XIX i XX wieku
• Polska nauka w drugiej połowie XIX wieku
• Polscy naukowcy na świecie
- stosuje pojęcia pozy- tywizm warszawski, Młoda Polska (moder- nizm)
- lokalizuje w czasie pozytywizm w kulturze polskiej (1864–1890), okres Młodej Polski w kulturze polskiej (1890–1918) - identyfikuje posta- cieBolesławaPrusa, Henryka Sienkiewicza, Jana Matejki, Marii Skłodowskiej-Curie - wymienia przykłady dzieł tworzonych „ku pokrzepieniu serc”
- stosuje pojęciemalar- stwo historyczne - lokalizuje w czasie Nagrodę Nobla z fizyki dla Marii Skłodowskiej- Curie (1903), Literacką Nagrodę Nobla dla Henryka Sienkiewicza (1905), Nagrodę Nobla z chemii dla Marii Skłodowskiej-Curie (1911)
- identyfikuje posta- cieElizy Orzeszkowej, Stefana Żeromskiego, Władysława Reymon- ta, Stanisława Wy- spiaoskiego,Ignacego
- stosuje pojęcia war- szawska i krakowska szkoła historyczna, etnografia
- identyfikuje posta- cieAleksandra Święto- chowskiego,Marii Ko- nopnickiej, Adama Asnyka, Juliusza i Woj- ciecha Kossaków, Sta- nisława Przybyszew- skiego, Jana Kasprowi- cza, KazimierzaPrze- rwy-Tetmajera, Ga- brieli Zapolskiej, Stani- sława Witkiewicza, Jacka Malczewskiego, LeonaWyczółkowskie-
- stosuje pojęcia neo- romantyzm, bohema (cyganeria)
- identyfikuje postacie Juliana Ochorowicza, Michała Bobrzyoskie- go, Józefa Szujskiego, Tadeusza Korzona, Władysława Smoleo- skiego, Artura Gór- skiego,Tadeusza Mi- cioskiego, Mieczysława Karłowicza, Feliksa Nowowiejskiego, Karo- la Szymanowskiego, Edmunda Strzeleckie- go, Ernesta Malinow- skiego, Ignacego Do-
- ocenia wkład twór- ców okresu pozytywi- zmu i Młodej Polski w rozwój kultury naro- dowej
- omawia wkład pol- skich naukowców w rozwój paostw amery- ki południowej i bada- nia nad środowiskiem przyrodniczym Syberii
Jana Paderewskiego - omawia problematy- kę polskiej literatury pozytywistycznej - wyjaśnia, jaką rolę odgrywała historia w polskiej kulturze
go, Józefa Mehoffera, Olgi Boznao-
skiej,Heleny Modrze- jewskiej, Zygmunta Wróblewskiego, Karola Olszewskiego, Kazi- mierza Funka, Edmun- da Biernackiego, Wa- cława Sierpioskiego - wyjaśnia, jaką rolę odgrywała inteligencja w okresie pozytywi- zmu
- omawia cechy cha- rakterystyczne litera- tury i sztuki okresu Młodej Polski
meyki, Jana Czerskie- go, Benedykta Dybow- skiego, Rudolfa Mo- drzejewskiego, Broni- sława Piłsudskiego, Kazimierza Prószyo- skiego, Jana Szczepa- nika, Oskara Kolberga - porównuje poglądy krakowskiej i warszaw- skiej szkoły historycz- nej
- omawia dorobek polskich naukowców działających w drugiej połowie XIX i na po- czątku XX w.
Rozdział V. I wojna światowa Przyczyny świa-
towego konfliktu
• Międzynarodowy układ sił
• Powstanie sojuszy
• Wojna rosyjsko- japooska
• Wyścig zbrojeo
• Kocioł bałkaoski
- stosuje pojęcia trój- przymie-
rze,trójporozumieniem (ententa)
- lokalizuje w czasie wojnę japoosko- rosyjską (1904–1905) - lokalizuje w prze- strzeni paostwa wcho- dzące w skład trój- przymierza i trójporo- zumienia
- wyjaśnia, dlaczego
- stosuje pojęcia belle- epoque, paostwa cen- tralne, kocioł bałkaoski - lokalizuje w czasie zawarcie trójprzymie- rza (1882), powstanie ententy (1904), I woj- nę bałkaoską (1912–
1913), II wojnę bałkao- ską (1913)
- identyfikuje postad Wilhelma II
- omawia proces two-
- lokalizuje w czasie zawiązanie sojuszu Francji z Rosją (1892), zdobycie Port Artur przez Japonię (1905), bitwę pod Cuszimą (1905), przyłączenie się Rosji do ententy (1907), aneksję Bośni przez Austro-Węgry (1908)
- lokalizuje w prze- strzeni paostwa, które
- stosuje pojęcie Welt- politik
- charakteryzuje mię- dzynarodowy układ sił na przełomie XIX i XX w.
- wyjaśnia, jakie skutki miało prowadzenie Weltpolitik przez Niemcy
- wyjaśnia, jak polityka Niemiec na przełomie XIX i XX w. wpłynęła na
- ocenia wpływ sytuacji na Bałkanach na wy- buch konfliktu świa- towego
ukształtowały się trój- przymierze i trójporo- zumienie
rzenia się bloków poli- tyczno-militarnych przez I wojną świato- wą
- wymienia cele, które skłaniały mocarstwa europejskie do zwie- rania sojuszy - wyjaśnia, dlaczego sytuację na Bałkanach nazywano „kotłem bałkaoskim”
na skutek wojenbał- kaoskich uzyskały naj- większe zdobycze terytorialne
- omawia przyczyny, przebieg i skutki wojny rosyjsko-japooskiej - wyjaśnia, na czym polegał wyścig zbrojeo na początku XX w.
- przedstawia skutki wojen bałkaoskich
światowy układ sił - opisuje sytuację na Bałkanach na początku XX w.
Fronty Wielkiej Wojny
• Zamach w Sarajewie
• Wybuch I wojny światowej
• Nieudana wojna błyskawiczna
• Wojna pozycyjna na froncie zachodnim
• Front wschodni
• Front bałkaoski i włoski
- stosuje pojęcia wojna błyskawiczna, wojna pozycyjna
- lokalizuje w czasie wybuch I wojny świa- towej (28 VII 1914) - lokalizuje w czasie i przestrzeni zamach na arcyksięcia Franciszka Ferdynanda
- wyjaśnia, na czym polegał plan wojny błyskawicznej - charakteryzuje spo- sób prowadzenia woj- ny pozycyjnej
- stosuje pojęcie woj- na manewrowa - lokalizuje w czasie zamach w Sarajewie (VI 1914), bitwę nad Marną (IX 1914), wy- stąpienia Włoch z trój- przymierza (1915), bitwę pod Verdun (II- XII 1916), bitwę nad Sommą (VII-XI 1917), , - lokalizuje w czasie i przestrzeni bitwę pod Tannenbergiem (VIII 1914)
- identyfikuje postacie Franciszka Ferdynanda Habsburga, Alfreda von Schlieffena - wyjaśnia, na czym polegał tzw. efekt do-
- lokalizuje w czasie i przestrzeni bitwę o Gallipoli (1915-1916), bitwę pod Gorlicami (1915)
- lokalizuje w prze- strzenia paostwa, któ- re uczestniczyły w wojnie po stronie paostw centralnych lub ententy
- identyfikuje postacie Ferdynanda Fo- cha,Paula von Hinden- burga
- omawia polityczne konsekwencje zama- chu w Sarajewie - wyjaśnia, jaką rolę odgrywały nowe ro- dzaje broni zastoso-
- lokalizuje w czasie przystąpienie Japonii do wojny po stronie ententy (1914), przy- stąpienie Turcji do wojny po stronie paostw centralnych (1914), przystąpienie Bułgarii do wojny po stronie paostw cen- tralnych
(1915),przystąpienie Rumunii do wojny po stronie ententy (1916), przystąpienie Grecji do wojny po stronie en- tenty (1917)
- identyfikuje po- stadGawriłoPrincipa - omawia zmiany w składzie trójprzymierza
- ocenia skutecznośd wojny pozycyjnej i manewrowej
mina w przypadku wybuchu I wojny świa- towej
- omawia okoliczności, w jakich załamał się niemiecki plan wojny błyskawicznej - wyjaśnia, na czym polegała wojna ma- newrowa
wane na froncie za- chodnim
- omawia przebieg działao wojennych na froncie zachodnim i wschodnim
- wymienia kluczowe momenty w przebiegu działao wojennych na froncie wschodnim i zachodnim w latach 1914-1916
i trójporozumienia - omawia różnice między działaniami zbrojnymi na froncie wschodnim i zachod- nim
- opisuje działania wojenne na froncie bałkaoskim i włoskim
Rewolucje w Rosji
• Rewolucja lutowa
• Okres dwuwładzy
• Rewolucja październikowa
• Wojna domowa
• Rosja po rewolucji
- stosuje pojęcia rewo- lucja lutowa, rewolucja październikowa
- lokalizuje w czasie wybuch rewolucji lu- towej (III 1917), wy- buch rewolucji paź- dziernikowej (6/7 XI 1917)
- identyfikuje postacie Mikołaja II, Włodzimie- rza Lenina
- omawia skutki rewo- lucji październikowej
- stosuje pojęcia dwu- władza, bolszewicy, dyktatura proletariatu - lokalizuje w czasie powołanie Rządu Tym- czasowego (III 1917), podpisanie pokoju brzeskiego (3 III 1918), wojnę domową (1919–
1920)
- identyfikuje postacie Aleksandra Kiereoskie- go, Lwa Trockiego, Feliksa Dzierżyoskiego - wymienia przyczyny i skutki rewolucji luto- wej
- charakteryzuje okres dwuwładzy w Rosji - wyjaśnia, jaką rolę
- stosuje pojęcie tezy kwietniowe
- lokalizuje w czasie abdykację Mikołaja II (III 1917), ogłoszenie tez kwietniowych (IV 1917), uchwalenie konstytucji rosyjskiej (VII 1918), egzekucję rodziny carskiej (VII 1918)
- identyfikuje postad Grigorija Rasputina - omawia sytuację militarną, polityczną i gospodarczą w Rosji do 1917 r.
- wyjaśnia, dlaczego bolszewicy w okresie dwuwładzy cieszyli się
- stosuje pojęcia mien- szewicy, eserowcy, kadeci
- identyfikuje postacie Jurija Martowa, Wikto- ra Czernowa, Pawła Miłukowa, Antona Denikina, Aleksandra Kołczaka, Piotra Wran- gla
- omawia i porównuje programy rosyjskich stronnictw politycz- nych
- wyjaśnia, co przyczy- niło się do sukcesu Armii Czerwonej w wojnie domowej - wyjaśnia, co skłoniło Lenina do brutalnej
- ocenia metody sto- sowane przez bolsze- wików w celu umoc- nienia swojej władzy - omawia wpływ rewo- lucji rosyjskich na układ sił w Europie podczas I wojny świa- towej
odegrał Włodzimierz Lenin w czasie rewolu- cji rosyjskich
- wyjaśnia, dlaczego Rosja po rewolucji stała się paostwem totalitarnym
rosnącym poparciem - opisuje przebieg re- wolucji październiko- wej
- omawia proces bu- dowania ZSRS
- przedstawia przyczy- ny wojny domowej - przedstawia metody, jakie stosowali bol- szewicy w celu umoc- nienia swojej władzy
rozprawy z carem i jego rodziną
Klęska paostw centralnych
• Wojna na morzach
• Przystąpienie Stanów
Zjednoczonych do wojny
• Sytuacja paostw centralnych
• Klęska paostw centralnych
• Rewolucja w Niemczech
• Skutki Wielkiej Wojny
- stosuje pojęcienie- ograniczona wojna podwodna
- lokalizuje w czasie przystąpienie USA do wojny (IV 1917), ro- zejm w Compiègne i zakooczenie I wojny światowej (11 XI 1919) - identyfikuje po- stadThomasa Wo- odrowa Wilsona - wymieniazałożenia planu pokojowego Thomasa Woodrowa Wilsona
- omawia postanowie- nia rozejmu w Com- piègne
- lokalizuje w czasie rozpoczęcie przez Niemcy nieograniczo- nej wojny podwodnej (1915), pokój brzeski (3 III 1918), rewolucję listopadową w Niem- czech (XI 1918 – IV 1919)
- identyfikuje postad- Karola I Habsburga - wyjaśnia okoliczności i skutki zawarcia poko- ju w Brześciu
- przedstawia skutki polityczne, gospodar- cze i społeczne Wiel- kiej Wojny
- stosuje pojęcie Mitte- leuropa
- lokalizuje w czasie kapitulację Austro- Węgier (3 XI 1918) - lokalizuje w czasie i przestrzeni II bitwę nad Marną (VIII 1918) - wyjaśnia, dlaczego Niemcy zdecydowały się na nieograniczoną wojnę podwodną - wyjaśnia, jakie skutki przyniosła nieograni- czona wojna podwod- na
- przedstawia okolicz- ności przystąpienia stanów Zjednoczonych do wojny
- wyjaśnia, dlaczego
- lokalizuje w czasie wysłanie depeszy Zimmermanna (I 1917) - lokalizuje w czasie i przestrzeni bitwę ju- tlandzką (V-VI 1916) - identyfikuje postaci Arthura Zimmermanna i Heinricha von Eckard- taKarola I Habsburga - omawia problemy, z jakimi zmagały się paostwa centralne po 1916 r.
- omawia przebieg i skutki rewolucji listo- padowej w Niemczech
– ocenia polityczne, ekonomiczne i spo- łeczne skutki I wojny światowej
– ocenia wpływ sposo- bów prowadzenia działao zbrojnych na totalny charakter I wojny światowej
