Sprawozdanie z sympozjum liturgicznego "Integralna obecność Słowa Bożego w celebracjach liturgicznych", 18 maja 2006 r., Katowice

Jan Rusiecki

Sprawozdanie z sympozjum

liturgicznego "Integralna obecność

Słowa Bożego w celebracjach

liturgicznych", 18 maja 2006 r.,

Katowice

Studia Theologica Varsaviensia 44/2, 203-207

2006

S t u d i a T h e o l o g i c a V a r s a v ie n s ia U K S W

4 4 ( 2 0 0 6 ) n r 2

SPRAWOZDANIE Z SYMPOZJUM LITURGICZNEGO:

„INTEGRALNA OBECNOŚĆ SŁOWA BOŻEGO W CELEBRACJACH

LITURGICZNYCH”, 18 MAJA 2006 R., KATOWICE

D nia 18 maja 2006 na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Śląskiego odbyio się sympozjum na tem at „Integralna obecność siowa B ożego w celebracjach litur­ gicznych”. Byia to już druga inicjatywa tego rodzaju podjęta wspólnie przez Z a­ kład Liturgiki i Homiletyki Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz Katedrę Liturgiki i Hagiografii Uniwersytetu Opolskiego. Prelegentami byli pracownicy naukowi obydwu tych uczelni oraz zaproszony z Rzymu ks. prof. M. S o d i sdb.

Program sympozjum był niezwykle bogaty. Podczas trzech sesji wygłoszono łącznie jedenaście referatów oraz żywiołowo dyskutowano nad przedstawianymi problemami. Otwarcia obrad dokonał ks. prof. dr hab. W. M y s z o r , D ziekan Wy­ działu Teologicznego UŚ. Słowo w stępne do zgromadzonych skierował ks. Arcybi­ skup D. Z i m o ń , M etropolita Archidiecezji Katowickiej, podejmując refleksję nad jakością głoszonego słowa Bożego. N astępnie w tematykę spotkania wprowa­ dził ks. dr hab. A. Ż ą d ł o , Prodziekan Wydziału Teologicznego UŚ.

Pierwsza sesja, której przewodniczył ks. dr R. P i e r s k a ł a (Uniwersytet O pol­ ski), obejm owała pięć referatów. Trzy pierwsze wystąpienia koncentrowały się na zagadnieniu słowa B ożego obecnego w trzech aspektach. N a początku ks. prof. dr hab. J. C z e r s k i podjął tem at Słow o Boże w kulcie Starego Testam entu

.

O m ów ieniem problem atyki Słow a Bożego w kulcie N ow ego Testam entu zajął się ks. prof. dr hab. J. Kozyra (U niw ersytet Śląski). Punktem wyjścia do

rozwa-żań byiy prawdy zawarte w soborowej Konstytucji dogmatycznej o objawieniu Bożym D ei verb u m

.

Trzecim wystąpieniem związanym z miejscem i funkcją słowa B ożego był refe­ rat ks. prof. dr hab. H.J. S o b e c z k o (U O ), który umiejscowił je w tradycji Kościo­

ła sprawującego liturgię

.

proces kształtowania się praktyki czytania słowa B ożego w Kościele. Wychodząc od A pologii św. J u s t y n a poprzez średniowieczne księgi liturgiczne oraz reformę trydencką i późniejszy ruch liturgiczny ukazał ow oce odnowy soborowej w zakre­ sie dowartościowania słowa B ożego i nadania mu nowego miejsca w liturgii K o­ ścioła. Druga część wystąpienia ukazywała wymiar teologiczny liturgii słowa. N ie­ wątpliwie ważna jest funkcja kerygmatyczna słowa Bożego, niemniej bardzo w aż­ ny jest również jego wymiar zbawczy. Chrystus jest obecny w swoim słowie i Duch Święty z m ocą działa przez to słowo. Wierni uczestniczący w liturgii mają otworzyć się nie tylko na treści ale także na dynamizm zbawczy słowa Bożego. Słowo Boże nie tylko oświeca człowieka, ale i go uświęca. Niniejsze refleksje zainspirowały uczestników sympozjum do żywej dyskusji nad epiklezą towarzyszącą proklamacji słowa B ożego w liturgii.

N auczanie Soboru Watykańskiego II: liturgia słowa Bożego i liturgia euchary­ styczna - jed n o m isterium było tem atem przedłożenia ks. dr R. P i e r s k a ł y (U O ). W oparciu o wybrane dokumenty K ościoła prelegent dokonał pogłęb io­ nej refleksji, którą zaprezentow ał w trzech częściach. W yszedł od ukazania sob o­ rowego nauczania o jedności misterium słowa B ożego i liturgii eucharystycznej, co w praktyce było już przeżywane przez K ościół wczesnochrześcijański. W pierwszych w iekach chrześcijaństwa bardzo wyraźnie ukazywano dwa centra, w okół których koncentrow ała się liturgia: stół słowa B ożego i stół Eucharystii. W drugiej części wystąpienia prelegent wskazał podstawy jedności misterium eu ­ charystycznego. N a zakończenie zaś w oparciu o Nauczycielskie Magisterium K ościoła ukazał, że liturgia słowa i liturgia Eucharystii stanowią rzeczywiście je­ den akt kultu.

Ks. prof. M. S o d i z Salezjańskiego Uniwersytetu Papieskiego (Universita Pontificia Salesiana) podjął się om ów ienia interesującej problematyki dotyczącej «Sakram entalnego» charakteru h o m ilii

.

cych aspektach: propozycja Boga i odpow iedź człow ieka zawarte w słowie; kult jako miejsce wyjątkowej komunikacji między B ogiem a człowiekiem; historyczny proces kształtowania się liturgii słowa; wymiar epikletyczny liturgii słowa oraz słowo B oże w liturgicznej actio. W odniesieniu do ostatniego zagadnienia prele­ gent ukazał dynamizm liturgii obejmujący ruch zstępujący i wstępujący, który urzeczywistnia się w poszczególnych częściach liturgii słowa. I tak funkcja kataba- sis właściwa jest czytaniom biblijnym oraz Wyznaniu wiary, funkcja anabasis zaś wyraża się w Psalmie, aklamacji Alleluja, homilii i m odlitw ie wiernych. Pozostają jednak otwarte pytania związane z omawianym problem em . Mianowicie: na ja­ kiej podstawie m ożna stwierdzić, że homilia tworzy fakt sakramentalny? Co p o ­ winno się zrobić, aby pogłębić przekonanie, że Jezus jest obecny w przepowiada­ nym słowie? Jakie warunki powinna spełniać homilia, aby osiągnęła wymiar sa­ kramentalny? Podjęta wśród uczestników dyskusja była próbą odpow iedzi na p o ­ stawione wyżej problemy.

Poobiedniej sesji obrad przew odniczył ks. dr L. S z e w c z y k (U Ś). R ozp o­ czął ją interesujący w form ie przekazu wykład ks. dra hab. A. R e g i n k a (U Ś) dotyczący K antylacji ja k o uroczystego p rzeka zu słowa B ożego

.

Zagadnienie Formacja świeckich szafarzy słowa Bożego było przedmiotem wy­ stąpienia ks. dr hab. A. Ż ą d ł o (U Ś). Problem ten przedstawił w czterech wymia­ rach, na które składa się: formacja o charakterze fundamentalnym, jako sposób na proponowanie eklezjalnych posług i zaznajom ienie z nimi. Możemy tu mówić o reewangelizacji, która odpowiadałaby w odniesieniu do drogi wtajemniczenia chrześcijańskiego prekatechumenatowi. Formację o charakterze kulturowym, jako sposób na przygotowanie dalsze do pełnienia posługi w kościele. Ukierunkowana jest ona na „potencjalnych” szafarzy. Formację o charakterze duchowym jako spo­ sób na przygotowanie bliższe. Jest ona ukierunkowana na „wybranych”. Czwarta formacja ma charakter mistagogiczny, jako sposób na permanentną formację p eł­ niących posługę. Ważne jest tutaj, aby pełniący swe posługi w Kościele zaznajomili się z teologią duchowości.

Przedmiotem kolejnego referatu były Czytania wspólne we M szach o świętych

.

teologicz-n e z a w a rte w z b io ra c h te k s tó w b ib lijteologicz-n y ch V I to m u L e k c jo teologicz-n a rz a m sz alteologicz-n eg o . W p re z e n ta c ji sw ojej w s k a z a ł n a z w iązek , ja k i z a c h o d z i m ię d z y tr e ś c ią c zy tań L i­ tu rg ii sło w a, a d u c h o w o śc ią i c h a ry z m a te m p o sz c ze g ó ln y c h g ru p św ięty ch i b ło g o ­ sła w io n y ch w s p o m in a n y c h w e M szy św ię tej. S łu szn y m je s t p o s tu la t a d reso w an y do g ło sicie li sło w a B o ż e g o , aby w h o m ilia c h h a g io g ra fic z n y c h sz e rz e j w y k o rzy sty ­ w a ć tre ś c i b ib lijn e.

T rzeciej sesji o b r a d p rz e w o d n ic z y ł ks. p ro f. d r h a b . H .J . S o b e c z k o (U O ). Z o s ta ły w n iej z a p r e z e n to w a n e trz y r e fe r a ty o c h a r a k te r z e p a s to ra ln y m . P ie rw ­ szy z n ic h o m a w ia ł p r o b le m a ty k ę z w ią z a n ą z K ształtow aniem sum ień na bazie L ekcjo n a rza. K s. d r h a b . J. T w a r d y (U Ś ), p o d e jm u ją c t e n te m a t, u k a z a ł z n a ­

c z e n ie sło w a B o ż e g o w fo rm a c ji p o s ta w c h rz e ś c ija ń s k ic h . T ek sty S ta re g o i N o w e ­ go T e s ta m e n tu w ie le m ie js c a p o ś w ię c a ją „ s e rc u ” c zło w iek a , k tó r e n ie m o ż e być „z k a m ie n ia ” a le „z c ia ła ” . W s k a z a ł ta k ż e n a z a g ro ż e n ia , k tó r e z w ią z a n e są z p r z e p o w ia d a n ie m o r ę d z ia z b a w c z eg o . N ie k ie d y m o ż n a zau w a ż y ć p e w n e fo rm y m a n ip u lo w a n ia s łu c h a c z a m i p r z e z k a z n o d z ie ję p o p r z e z s to s o w a n ie p rz e s a d y w w y p o w ie d z ia c h i w y o lb rz y m ia n ie p e w n y c h tre ś c i, a lb o te ż p o p r z e z m o r a liz a ­ to rs tw o czy p r z e in te le k tu a liz o w a n ie k a z a n ia . P r z e d im p e ra ty w e m m o ra ln y m tr z e b a k o n ie c z n ie p o s ta w ić in d y k aty w zbaw czy. D o b r a n o w in a o z b a w ie n iu z a ­ w a r ta w sło w ie B o ży m je s t p r z e d m io te m c e le b ra c ji litu rg ic z n e j K o ś c io ła , a t a je s t s p rz y ja ją c ą p r z e s tr z e n ią do o d p o w ie d n ie g o u k s z ta łto w a n ia c h rz e ś c ija ń s k ie g o s u ­ m ie n ia . T reści b ib lijn e o d n o s z ą c e się do s u m ie n ia p o w in n y być s z e ro k o w y k o rz y ­ s ty w a n e w k a te c h e z ie . N ie b e z z n a c z e n ia n a k s z ta łto w a n ie s u m ie n ia m a r e fle k ­ sy jn e c z y ta n ie sło w a B o ż e g o i k o m e n ta rz e , k tó r e w y ja śn ia ją c z y ta n ia L itu rg ii s ło ­ w a o r a z c e le b r a c ja O b rz ę d ó w p o k u ty .

W s p ó łc z e ś n ie w K o ś cie le d o s trz e g a się re n e s a n s le c tio divina. Z a g a d n ie n ie m tym z a ją ł się ks. d r L. S z e w c z y k (U Ś ), p r ó b u ją c o d p o w ie d z ie ć n a p y ta n ie , w jak i sp o s ó b Lekcjonarz jest źródłem treści dla lectio divina? P rz y p o m in a ją c s tru k tu rę

ow ej p ra k ty k i ch rze śc ija ń sk ie j i jej g łó w n e treś c i, z a p o z n a ł ta k ż e z b a d a n ia m i, k t ó ­ re w ykazały, ż e o k o ło 2 8 % -32 % w ie rn y c h c zy ta P ism o Ś w ięte. C o ra z b a rd ziej w z ra s ta św ia d o m o ść i p r z e k o n a n ie , ż e w sło w ie B ożym o b jaw ia się m o c D u c h a Ś w ięteg o . J e s t to m ie jsc e s p o tk a n ia B o g a z c zło w iek iem , g d zie z a c h o d z i zbaw czy d ialo g z e S tw ó rc ą i Z b aw ic ie lem , słow o B o ż e je s t ta k ż e ź ró d łe m w iary i u z d a ln ia do m iło ści. C z y ta n ie w le c tio d iv in a m o ż e m ie ć c h a r a k te r k u rso ry czn y , tem aty czn y , fra g m e n ta ry c z n y b ą d ź te ż refleksyjny. In te re s u ją c y m d o p o w ie d z e n ie m d o te m a tu było z a p o z n a n ie u c z e stn ik ó w z e sta ty s ty k ą te k s tó w b ib lijn y ch w ykorzy stan y ch w L itu rg ii sło w a cy k lu p o w s z e d n ie g o i n ie d z ieln eg o .

W y stą p ie n ie ks. d r J. K o s t o r z a (U O ) z ak o ń c zy ło sy m p o zju m . W w y g ło szo ­ nym r e fe ra c ie d otyczącym re la cji z a c h o d z ą c e j p o m ię d z y Pedagogią liturgiczną a p e ­ dagogią katechizm ow ą, n a k re ś lo n e z o stały g łó w n e c ele ow ej p e d a g o g ii, k tó r e zw

ią-zane są z wprowadzeniem wychowanków w mistagogię, w misterium Chrystusa. Interesujące wskazania w wymiarze pedagogii liturgicznej zawarte są w tekstach Katechizmu Kościoia Katolickiego. N ie mniej ważnymi są pytania o wymiar peda­ gogii liturgicznej w szkolnym nauczaniu religii oraz obecność tej pedagogii w kate­ chezie parafialnej.

Sympozjum spotkało się z dużym zainteresowaniem uczestników, których gro­ no stanowili nie tylko księża i alumni Wyższych Seminariów Duchownych, ale tak­ że liczna grupa osób świeckich, w tym studentów Wydziału Teologicznego U niw er­ sytetu Śląskiego.