Bielany pod Krakowem, obrazy z kaplicy św. Romualda

Maria Dayczak-Domanasiewiczowa

Bielany pod Krakowem, obrazy z

kaplicy św. Romualda

Ochrona Zabytków 16/3 (62), 67-68

R yc. 9. G ry w a łd , t r y p ­ ty k z p o c z ą tk u X V I w ., s t a n po k o n s e r w a c ji (fot. K . N o w ack i)

G ryw ałd, t r y p t y k św.

Marcina

Bielany

pod

K r a ­

kowem , obrazy z ka­

p licy św. Romualda

m a lo w id ła u s u w a n o c h e m ic z n ie . P r z y u tr w a l a n iu m a lo w id e ł s to s o w a n o 5 - p r o c e n to - w y ro z tw ó r p o lio c ta n u w in y lu w a c e to n ie . K o n c e p c ja k o n s e r w a to r s k a e k s p o n o w a n ia m a lo w id e ł k o śc io ła w P o d o lu p o le g a n a p e łn e j k o n s e r w a c ji a u te n ty c z n y c h f r a g m e n ­ tó w b ez s to s o w a n ia ja k ic h k o lw ie k u z u p e łn ie ń . G o ty c k i, z p o c z ą tk u X V I w . K o n s e r w a c ję w y k o n a ł O d d z ia ł K r a k o w s k i P K Z (a rt. k o n s. M. W ó jc ik p r z y w s p ó łp r a c y a r t. k o n s. C. W o jto w ic z i B. K o c u re k ). Z a c h o w a n e w e w n ę tr z u k o ś c ie ln y m części z d e m o n to w a n e g o o łta r z a p o d d a n o k o n s e r w a c ji, z e s ta w ia ją c w p ie r w o tn ą cało ść (ryc. 9). C a łk o w ic ie p r z e m a lo w a n e b y ło p r z e d s ta w ie n ie M a tk i B o sk ie j z D z ie c ią tk ie m o ra z c z ęścio w o o b ra z ś r o d k o w y i a w e r s y s k r z y d e ł. P r z y k o n s e r w a c ji p r z y ję to z a s a d ę n ie u z u p e łn ia n ia p o w ie rz c h n i m a l a r s k i e j, je d y n ie g r u n t w m ie js c a c h u b y tk ó w m a lo w id ła n ie c o s p a ty n o w a n o w c e lu k o lo r y s ty c z n e g o z w ią z a n ia cało ści. N ie u z u p e łn ia n o ró w n ie ż f r a g m e n t ó w m a s w e r k o w e g o z w ie ń c z e n ia . K o n c e p c ja la , m im o o d d a n ia z a b y tk u do c e ló w k u l t o ­ w y c h , je s t s łu s z n a z a ró w n o z p u n k tu w id z e n ia k o n s e r w a to r s k ie g o j a k te ż e s t e ty c z ­ n e g o i u z a s a d n io n a ze w z g lę d u n a c h a r a k t e r z n is z c z e ń o ra z w a r to ś ć a r t y s ty c z n ą z a ­ b y tk u . P o d o b n ie ja k k o n s e r w a c ja p o lic h ro m ii w P o d o lu , r e a liz u je o n a z a s a d ę z a ­ c h o w a n ia , u tr w a l e n ia i e k s p o n o w a n ia a u te n ty c z n e g o z a b y tk u b e z r e k o n s tr u k c j i. K o n s e r w a c ja t r y p t y k u z G r y w a łd u s ta n o w i e ta p z a m y k a ją c y w ie lo le tn ie z a b ie g i k o n s e r w a to r s k ie p ro w a d z o n e p rz e z O d d z ia ł K ra k o w s k i P K Z p rz y m a lo w id ła c h ś c ie n n y c h ta m te js z e g o k o ścio ła. O b ra z y n a ś c ia n a c h k a p lic y św . R o m u a ld a w K o śc ie le oo K a m e d u łó w n a B ie ­ la n a c h p o d K ra k o w e m p r z e d s ta w ia ją c e sc e n y z ży cia św ię te g o . M a lo w a n e o le jn o n a p łó tn ie n a g ru n c ie z g lin k i ż e la z o w e j. Z w ią z a n e są z w a r s z t a te m T o m a s z a D o - la b e lli i p o c h o d z ą z ok. 1650 r. K o n s e r w a c ję ic h p r z e p r o w a d z ił w la ta c h 1961— 1962 O d d z ia ł K r a k o w s k i P K Z . W sz y s tk ie o b ra z y o k a z a ły się c a łk o w ic ie p r z e m a lo w a n e w X IX w . i p ra w d o p o d o b n ie w c z e ś n ie j. Z e w z g lę d u n a d u ż e u b y tk i o r y g in a łu , n ie

R yc. 10. B ie la n y p o d K ra k o w e m , k o śc ió ł oo K a m e d u łó w , o b ra z z k a p lic y św. R o m u a ld a ok. 1650 r., s ta n po k o n ­ s e r w a c ji (fot. P K Z K ra k ó w ) u s u w a n o w w ie lu w y p a d k a c h , w a r s tw y p rz e m a lo w a ń i r e k o n s tr u k c ji. N a p rz y k ła d n a o b ra z ie „ O d w ie d z in y św . R o m u a ld a u c e s a rz a O tto n a ” (ryc. 10) d w ie w id o czn e u d o łu p o s ta c ie n a le ż ą do w a r s tw y p ó ź n ie jsz e j. W y ją tk o w o w sc e n ie „ O b ja w ie n ie się św . A p o lin a r e g o św. R o m u a ld o w i” z d e c y d o w a n o się n a c a łk o w ite u su n ię c ie w a r s tw y p ó ź n ie js z e j. O k a z a ło się p rz y ty m , że o d s ło n ię te m a lo w id ło , s to s u n k o w o n ie w ie le w c z e ś n ie js z e od p rz e m a ló w k i, p r z e d s ta w ia k o m p o z y c ję te j s a m e j tre ś c i i o p o d o b n y m u k ła d z ie , a le o z m ie n io n y c h sz c z e g ó ła c h i p r o p o r c ja c h e le m e n tó w . P ie r w o t n a w a r s t w a m a lo w id ła r e p r e z e n tu j e w ty m w y p a d k u n iż s z ą w a r to ś ć a r t y ­ s ty c z n ą od p rz e m a ló w k i. M o żn a z a te m p rz y ją ć , że gd y w s tę p n e b a d a n ia te c h n o lo ­ g ic z n e n ie d o s ta r c z a ją p rz e k o n y w a ją c y c h a r g u m e n tó w za u s u n ię c ie m p rz e m a ló w k i, n a le ż y r a c z e j z a n ie c h a ć te g o z a b ie g u . N a p o d s t a w i e m a t e r i a ł ó w K o n s e r w a t o r a Z a b y t k ó w w o j. k r a k o w s k i e g o oraz D z ia ł u D o k u m e n t a c j i N a u k o w e j i P r a c o w n i M a l a r s t w a P K Z O d d z i a ł u K r a k o w s k i e g o o p ra c o w a ła . M a r ia D a y c z a k - D o m a n a s i e w i e ż o w a 6 8