Położenie Polski w Europie i na świecie

Położenie Polski w Europie i na świecie

1. Cele lekcji

a. Wiadomości - do zapamiętania:

- położenie Polski na tle świata i Europy, - państwa sąsiadujące z Polską.

- do zrozumienia:

- zależności między szerokością geograficzną a środowiskiem przyrodniczym.

b. Umiejętności - czytania mapy,

- wyznaczania szerokości i długości geograficznej, - obliczanie różnic czasu słonecznego między punktami.

2. Metoda i forma pracy

- „burza mózgów”, - praca z wykresem, - praca z mapą.

3. Środki dydaktyczne

- mapa ścienna Polski, - atlas,

- schemat – największe państwa Europy.

4. Przebieg lekcji

a. Faza przygotowawcza - sprawdzenie listy obecności, - podanie tematu lekcji.

b. Faza realizacyjna

1. Spójrzcie na mapę Polski w atlasie i zastanówcie się, co wchodzi w skład terytorium państwa polskiego?

- obszar lądowy; morskie wody wewnętrzne, m.in. część Zalewu Szczecińskiego i Zalewu

Wiślanego; morze terytorialne – obszar wód morskich o szerokości 12 mil morskich, czyli ok. 22,5

km, które liczy się od linii brzegowej lub granicy wód wewnętrznych; przestrzeń powietrzna nad lądem i obszarem wód morskich aż do granicy z przestrzenią kosmiczną; obszar w głąb ziemi obszaru lądowego i morskiego.

2. Terytorium Polski to ok. 322,577 km². W Europie pod względem wielkości zajmuje 9 miejsce, zaś na świecie – 68. Schemat ukazuje rząd wielkości największych państw europejskich (schemat – największe państwa Europy).

3. Każde terytorium państwa jest ograniczone granicami. Przyjrzyjcie się granicom Polski, które z nich są granicami naturalnymi?

Sudety, Karpaty, koryta rzek: Odry, Nysy Łużyckiej, Bugu, Morze Bałtyckie.

4. Obecne granice Polski ustalono pod koniec II wojny światowej i zaraz po jej zakończeniu, w wyniku decyzji trzech mocarstw: ZSSR, USA i Wielkiej Brytanii. Jak zapewne wiecie z historii, granice Polski zmieniały się niejednokrotnie. Niejednokrotnie zmieniali się nam także sąsiedzi. Spójrzcie na mapę i wymieńcie obecne państwa, z którymi Polska sąsiaduje.

Rosja, Litwa, Białoruś, Ukraina, Słowacja, Czechy, Niemcy

5. Łączna długość granic naszego kraju wynosi 3495 km. Najdłuższa granica jest z Czechami (790 km), zaś najkrótsza z Litwą (103 km).

6. Znajdźcie teraz najbardziej wysunięte punkty granicy Polski i określcie ich szerokość i długość geograficzną.

- północ – Przylądek Rozewie – 54º50’N, 18º18’E - południe – szczyt Opołonek – 49º00’N, 22º54’E - wschód – Zosin k. Strzyżowa – 50º52’N, 24º08’E - zachód – Osinów k. Cedyni – 52º50’N, 14º07’E

7. Mając już tyle danych o położeniu Polski spróbujcie usystematyzować te dane. Jakie ma położenie Polska na tle świata i Europy?

Polska leży:

- na półkuli północnej, w strefie umiarkowanych szerokości geograficznych oraz na półkuli wschodniej;

- w Europie Środkowej;

- graniczy z siedmioma państwami – Rosją, Litwą, Białorusią, Ukrainą, Słowacją, Czechami i Niemcami.

8. Położenie w umiarkowanych szerokościach geograficznych ma wpływ na środowisko przyrodnicze naszego kraju. Jak myślicie, w czym może się ono przejawiać?

- szerokość geograficzna – wysokość Słońca nad horyzontem w czasie górowania w różnych porach roku, tym samym ilość energii słonecznej docierającej do powierzchni Ziemi na terytorium Polski,

- rozciągłość południkowa (różnica szer. geogr.) – różnice w długości trwania dnia i nocy, - rozciągłość równoleżnikowa (różnica dł. geogr.) – różnica czasu słonecznego,

- umiarkowane szer. geogr. – czynniki wpływające na klimat, szatę roślinną, gleby itp.

9. Wspomnieliście o różnicy czasu słonecznego, która wynika z rozciągłości równoleżnikowej.

Obliczcie zatem różnicę czasu słonecznego między najdalej wysuniętymi punktami granicy na wschód i zachód.

- 1º dł. geogr. to 4 minuty; różnica wynosi

24º08’E – 14º07’E = 10º01’, czyli 10º01’ x 4 min = 40 min 4 sek., czyli różnica czasu słonecznego wynosi ok. 40 min.

10. Zgadza się, jest to dość duża różnica czasu, jednak aby nie utrudniać funkcjonowania państwa całe terytorium Polski leży w strefie czasu środkowoeuropejskiego. Określany jest on wg czasu słonecznego południka 15º i obowiązuje w Polsce jako czas zimowy. Latem zaś używamy czasu wschodnioeuropejskiego (południk 30º).

5. Bibliografia

1. Łoś E., Witek-Nowakowska A., 2003, Wędrówki geograficzne. Podręcznik dla klasy III gimnazjum, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa

6. Załączniki

- schemat – największe państwa Europy.