Badanie audiometryczne przewodnictwa powietrznego

Ć

1

A

Opracowanie: prof. dr hab. inż. Bożena Kostek dr inż. Piotr Odya

1. WPROWADZENIE

U podstaw pomiarów audiometrycznych leżą dwie wielkości fizyczne obiektywne: częstotliwość i natężenie dźwięku. Wielkościom tym odpowiadają dwie własności: psychofizjologiczne odczucie wysokości i głośności dźwięku. Pomiary audiometryczne dotyczą cech wielkości obiektywnych, natomiast reakcje pacjenta są wyrazem odczuć subiektywnych. Podstawą pomiarów audiometrycznych stało się prawo Webera-Fechnera mówiące, że odczucie bodźca jest proporcjonalne do logarytmu wielkości bodźca. Z tych względów regulatory natężenia dźwięku w audiometrach wykalibrowane są w jednostkach logarytmicznych, co odpowiada decybelowej skali głośności w graficznej interpretacji pomiaru słuchu.

Izofoniczną krzywą progową podaje się na audiogramach jako prostą linię o wartośći 0dB, która jest poziomem odniesienia dla pomiarów słuchu. Odległość krzywej progowej od linii zerowej oznacza ubytek słuchu w odniesieniu do słuchu prawidłowego.

Ocenę progu słyszenia dla częstotliwości mniejszych od 1000Hz dokonuje się zwykle co oktawę, a dla większych - co pół oktawy. Zalecana jest następująca kolejność pomiarów: 1000Hz, 2000Hz, 3000Hz, 4000Hz, 6000Hz, 8000Hz, 10000Hz, 500Hz, 250Hz, 125Hz i znowu 1000Hz - dla porównania z pierwszym pomiarem.

KATEDRA SYSTEMÓW MULTIMEDIALNYCH

L

:

D

Próg słyszenia może być badany bądź przez stopniowe wzmacnianie dźwięków, tzn. przez przejście od tonów niesłyszalnych do słyszalnych, bądź też odwrotnie, przez osłabianie dźwięków.

W pierwszym przypadku granica jest ostrzejsza i próg jest wyraźniej odczuwany przez badanego. Przy osłabieniu tonów powstaje podźwięk, a badany ma tendencje do wsłuchiwania się w niesłyszalny już ton, przez co później sygnalizuje, że go już nie słyszy. Dlatego też przy pierwszym sposobie badania próg może być wyższy niż przy sposobie przy drugim. Z powyższych powodów badania przeprowadza się kilkakrotnie, naprzemiennie zwiększając i zmniejszając natężenie dźwięku, a najbardziej prawdopodobną wielkością jest średnia wartość z tych pomiarów.

Jeżeli istnieje wyraźna różnica słuchu w obu uszach, badanie przewodnictwa powietrznego rozpoczynamy od lepszego ucha; jeżeli słuch w obu uszach jest jednakowy lub różnica jest niewielka, badanie rozpoczyna się zazwyczaj od prawego ucha. Jeżeli różnica poziomu słuchu między obu uszami jest bardzo znaczna - powyżej 50dB, w czasie badania gorszego ucha konieczne jest zagłuszanie ucha nie badanego sygnałem szumowym.

Po zakończeniu badania punkty progowego słyszenia łączy się linią ciągłą, co daje krzywą progową słyszenia na drodze przewodnictwa powietrznego.

2. ZESTAW APARATURY

Audiometr jest urządzeniem służącym do pomiarów ubytków słuchu. Wykorzystywane w trakcie zajęć audiometry (MIDIMATE 622 firmy MADSEN oraz SD28 firmy Siemens) są urządzeniami przeznaczonym do precyzyjnego pomiaru progów słyszalności tonu, sygnałów szumu lub mowy przy przewodnictwie powietrznym oraz tonu przy przewodnictwie kostnym, a także do określania innych własności słuchowych ucha przy poziomach nadprogowych.

2.1. OPIS AUDIOMETRU

Poniżej na rys. 1 znajduje się schemat płyty czołowej audiometru firmy Madsen. W skład audiometru wchodzą (rys. 2):

 przycisk sygnalizujący dla pacjenta

 słuchawki powietrzne

 głośniki (do pomiarów w polu swobodnym)

 mikrofony (audiometria mowy)

 magnetofon kasetowy czy odtwarzacz CD-ROM (audiometria mowy)

Rys. 1. Płyta czołowa audiometru MIDIMATE 622

Budowa i obsługa audiometru firmy Siemens jest bardzo zbliżona, panel czołowy audiometru przedstawiono na rys. 3.

Rys. 3. Płyta czołowa audiometru Siemens SD28

3. RODZAJE POMIARÓW

Audiometr wykorzystywane w trakcie zajęć umożliwiają prowadzenie następujących testów audiometrycznych:

 badanie przewodnictwa powietrznego

 badanie przewodnictwa kostnego

 audiometria mowy

 badanie progu niewygody (ang. UCL - Uncomfortable Level )

 audiometria wolnego pola (ang. free field audiometry)

Wszystkie pomiary mogą się odbywać przy użyciu sygnałów maskujących. Możliwe jest też przeprowadzenie testów specjalnych:

- test Rainvilla (tylko dla audiometru firmy Madsen) - test Fowlera

- test Stengera - test SISI

3.1. SPOSOBY PRZEPROWADZANIA POMIARÓW

Możliwe jest prowadzenie testów audiometrycznych w dwóch trybach:

 w pomiarze oprócz badanego uczestniczą inne osoby, których zadaniem jest prowadzenie pomiaru, zapisywanie wyników itp.

 audiometr sprzężony jest z komputerem o odpowiednim oprogramowaniu, do którego obsługi potrzebna jest tylko jedna osoba.

W tym drugim przypadku należy zauważyć zalety wykorzystania komputera, a mianowicie:

 krótszy czas badania – mniejsze zmęczenie pacjenta;

 mniejsza liczba osób zaangażowanych w pomiar;

 łatwiejsza obróbka i wizualizacja wyników;

 krótszy czas obróbki;

 łatwy i szybki dostęp do danych nawet po dłuższym czasie;

 zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia błędów;

 łatwiejsza korekcja ewentualnych błędów.

3.2. PROWADZENIE TESTÓW 3.2.1. AUDIOMETR MADSEN

Klawiszem MENU z panelu czołowego audiometru należy wybrać opcję TONE. Następnie należy wybrać typ pomiaru: AIR (badanie przewodnictwa powietrznego), BONE (badanie przewodnictwa kostnego) lub F.F. (badanie w polu swobodnym).

W przypadku badania progu słyszenia (przewodnictwo powietrzne) należy wybrać opcję AIR, a następnie podać, które ucho będzie badane, aby ostatecznie wybrać rodzaj maskowania (AIR), jeśli jest taka potrzeba. Po tych czynnościach audiometr jest przygotowany do pomiaru. Przykładowa procedura postępowania pokazana jest na rysunku poniżej (rys. 4).

3.2.2. AUDIOMETR SIEMENS

Obsługa audiometru odbywa się za pomocą przycisków na panelu czołowym. Aby przeprowadzić badanie przewodnictwa powietrznego należy ustawić następujące opcje:

 MASK -> OFF lub, jeśli jest taka potrzeba, TRACK;

 dB STEP -> 5dB;

 TEST -> THR;

Pozostałe opcje pozostają nieaktywne.

Rys. 4. Uruchamianie procedury testowania słuchu dla audiometru Madsen

4. ZADANIA

4.1. Zapoznać się z obsługą audiometru w zakresie oznaczania krzywych progowych. 4.2. Uruchomić audiometr

4.3. Ustawić rodzaj testu w audiometrze

4.4. Pomierzyć ubytki słuchu wszystkich osób z grupy laboratoryjnej. Zastosować metodę wzrastającego i zmniejszającego natężenia dźwięku; obliczyć wartości średnie. Badanie przeprowadzić w funkcji częstotliwości tonu.

5. OPRACOWANIE WYNIKÓW

5.1. Umieścić w opracowaniu audiogramy z punktu 4.4. i przeprowadzić dyskusję otrzymanych pomiarów. Porównać dokładność pomiaru tonem o natężeniu narastającym i malejącym.

5.2. Stwierdzić czy każda z osób badanych spełnia następujące kryteria kwalifikujące ją do uczestnictwa w grupie kontrolnej do badań odsłuchowych:

a. ubytek słuchu w zakresie częstotliwości 125Hz - 750Hz do 25dB, a w zakresie 750Hz - 8000Hz - 15dB;

b. maksymalna 15dB różnica między krzywymi słyszenia dla obu uszu.

5.3. Odpowiedzieć na następujące pytania:

a. Dlaczego pomiary ubytku słuchu wykonuje się w ustalonej kolejności częstotliwości tonów?

b. Jaka jest przyczyna stosowania w badaniach progowych metody o narastającym lub opadającym natężeniu dźwięku?

c. Dlaczego przy bardzo znacznym ubytku słuchu w jednym uchu, należy przy jego badaniu zagłuszać szumem ucho nie badane?

d. Dlaczego przy pomiarze audiometrycznym znormalizowana wielkość progowa wyrażona jest linią prostą o wartości 0dB?

5.4. Dyskusja i wnioski

LITERATURA:

T. Bystrzanowska: “Audiologia kliniczna”, PZWL, 1969.

T. Bystrzanowska, W. Wojnowska-Kulesza: “Atlas audiologiczny”.