Krzysztof Mielcarek
Światło – symbol zjawiającego się
Boga
Verbum Vitae 3, 286-288
Ś W IA T Ł O - SY M B O L Z JA W IA JĄ C E G O
SIĘ B O G A
Krzysztof Mielcarek
M aciej Szczepaniak,
Symbolika światła w apokalip
sach Starego Testamentu i w Apokalipsie św. Jana
, Po znań 2002.A utor książki wybrał sobie niezwykle ciekawy i nośny tem at, który w Biblii m iał od zawsze niezwykłe znaczenie. Światło, jako boski atrybut, elem ent zjawień Boga i jego wysłanników jest przecież stale powracającym motywem bi blijnym. Z tego właśnie powodu symbolika światła była już wielokrotnie omawiana w przeszłości, o czym świadczy prze bogata bibliografia na końcu książki (s. 135-148). Ks. Szcze paniak postanow ił jednak dokonać nowego całościowego ujęcia, które uwzględniałoby zakres znaczeniowy hebrajskie go 3ór oraz greckiego φώ ς. Ze względu na bogactwo wystę powania idei światła w Piśmie św., zakres pracy ograniczono do zbioru ksiąg zaliczanych do gatunku literatury apokalip tycznej. A utor przyznaje we wstępie książki, że zakres owe go zbioru jest mocno dyskutowany, ale dla porządku wybiera i prezentuje jedno z możliwych rozwiązań.
A nalizy pośw ięcone św iatłu zaczynają się od rozdziału na tem at zakresu pola sem antycznego 3ór i φ ώ ς (s. 13-26). W kolejnym rozdziale autor dokonuje interesującego zesta w ienia kilku religii i ich w yobrażeń o świetle (s. 27-39). Trzecia część rozpraw y M. Szczepaniaka (s.41-116) za w iera analizę apokaliptycznych fragm entów poświęconych św iatłu z w yszczególnieniem tekstów staro- i now otesta- m entalnych. K ażda z w ybranych perykop biblijnych omór w ioną została w trzech etapach: 1. kontekst; 2. egzegeza; 3. sym bolika. W ielość tekstów spraw iła jednak, że omó w iono je stosunkow o pobieżnie.
Piąty rozdział książki (117-128) m a odm ienny charakter i został pośw ięcony nowym elem entom symboliki światła w A pokalipsie św Jana. Swoim układem przypom ina nieco rozszerzoną formę refleksji ostatniego kroku poprzednich roz działów, czyli om ówienia symboliki światła. A utor stara się rozważyć sym bolikę św iatła w A p w odniesieniu do wcze śniejszego dziedzictwa biblijnego na ten tem at oraz w powią zaniu z funkcją sym boliki św iatła w religiach takich ja k hinduizm, mazdaizm, a także religie Egiptu i Grecji.
O statnim przyczynkiem autora je s t niew ielki ekskurs (129-131), będący p ró b ą zastosow ania m etody h isto rii oddziaływ ania (W irkungsgeschichte) sym boliki św iatła na przykładzie architektury bazyliki V ézelay.
Z pew nością w iele treści, które zaw arte zostały w książ ce M. Szczepaniaka, godna je s t zauw ażenia. A utor nie uniknął jednak pew nych niedociągnięć w pływ ających na obniżenie w artości opracow ania. O bow iązkiem recenzen ta je st zw rócić na nie uw agę.
M imo że praca m a charakter naukow y, autor nie poku sił się o w łasne tłum aczenie poszczególnych perykop, lecz skorzystał z pow szechnie dostępnej w ersji tekstow ej B i blii Tysiąclecia. Ciekaw e skądinąd zestaw ienia poglądów na tem at św iatła w innych religiach dom agają się pytania o kryterium doboru „specyficznych relig ii”, ja k nazyw a je autor. Innym i słow y należy zapytać, dlaczego w łaśnie te religie i zaw arte w nich przekonania na tem at św iatła m ia łyby stanow ić najlepszy m ateriał porów naw czy? W artość prowadzonych analiz obniża rów nież fakt, że tylko nie które term iny oznaczające św iatło w danej relig ii zostały przytoczone w brzm ieniu oryginalnym . N ie w iadom o za tem, czy m iędzy tekstam i Starego i N ow ego Testam entu a w spom nianym i w ierzeniam i istn ieją ja k ieś zw iązki ety m ologiczne lub leksykalne, czy też jed y n ie treściow e.
W reszcie, pow ażnym m ankam entem je s t niezw ykle oszczędne zakończenie pracy (s. 133n). C zytelnik chcący pobieżnie przejrzeć książkę, by dow iedzieć się czegoś o je j treści darem nie szukałby szerszego podsum ow ania w za kończeniu. Zm uszony je st sięgnąć do poszczególnych roz
działów, lub wręcz uważnie studiować poszczególne para grafy, by przekonać się, co było przedm iotem badań autora i jakie są jego naukowe osiągnięcia.
Wydana w Poznaniu (UAM) praca naukowa ks. M. Szcze paniaka może stanowić pomoc w zapoznawaniu się z tema tem światła w Biblii. Zainteresują sięn iąz pewnością znawcy apokaliptyki i studenci biblistyki, ale ze względu na znacze nie symboliki światła m ogą po nią sięgnąć także np. lituigiści czy religioznawcy.
