Polacy Zagranicą : organ Światowego Związku Polaków z Zagranicy. 1937 [całość]

P O L A C Y Z A G R A N IC Ą

M I E S I Ę C Z N I K — -... — ---— — - ... O R G A N Ś W I A T O W E G O Z W I Ą Z K U P O L A K Ó W Z Z A G R A N I C Y

Spis treści

z a r o k

Styczeń — 1 9 3 7 — Grudzień

B ib lio te k a J a g ie llo ń s k a

1001966459

4SX >

V I I I - R o k w y d a w n i c t w a —

1001966459

Z a k ła d y G ra ficz n o -ln tro lig a to rsk ie J. D Z IE W U L S K I, W a r s z a w a , M a rie n szta d t 8.

Artykuły programowe i ogólne

N r. str. Nr. str.

Grudziński Kazim ierz — Św ięto z b ra ta n ia i jed- O sze ld a W ład ysław — W ie lk o ść N a ro d u Pol- ności k r w i 2 — 19 s k i e g o ... 7 — 3 Grudziński Kazim ierz — C ic h y ju bileu sz . . 8 — 3 O sze ld a W ładysław — W o ln o ść i b raterstw o . 11 — 2 Grudziński Kazim ierz — Ech a z Polski i o Pol- „Polonus" — S p ra w y em ig ra cy jn e w c h o d z ą w

sce — N r. 1 str. 28 — N r. 2 str. 26 — N r. z a k re s za in te re so w a n ia ś w ia to w e g o . . 1 — 7 3 str. 26 — N r. 4 str. 24 ■—■ N r. 5 str. 25 — Reychman Jan — S ło w a c y z a g ra n ic z n i . . 7 — 18 N r. 6 str. 21 — N r. 7 str. 22 — N r. 8 str. Rowińska Janina — M ię d z y n a ro d w a pom oc

2 2 — N r. 9 str. 24 — N r. 10 str. 2 5 — N r. 11 d la e m i g r a n t ó w ... 4 — 15

str. 47 — N r. 12 str. 24. Sworakowski W itold ■—■ Z ja z d F ra n cu zó w

Idźkiew icz C ze sła w — Jesteśm y jednej krw i . 8 — 7 z z a g r a n i c y 1 — 25 Jakubowski Józef — O p o d n iesien ie i umocnię- W alko w iak Leon T. — W ie lk a jest ro la p ra sy

nie g o sp o d a rcz e Polonii Z a g ra n ic z n e j . 7 — 7 polskiej na o b c z y ź n i e 1 — 21 Karnicka Halina — P o la cy z a g r a n ic ą a O b ó z W . B. — C re d o n ie m czy zn y z a g ra n ic z n e j . 10 — 16

Z je d n o c z e n ia N a ro d o w e g o . . . . 5 — 3 W ierzbiański Bolesław — W y ty c z n e ż y c ia pol-

Karnicka Halina — P o la c y w całym ś w ie c ie : skiego na o b c z y ź n i e ...9 — 3 N r. 1 str. 27 — N r. 2 str. 27 ■— N r. 3 str. V W ojnacki-Kietlicz W a c ła w —• 70-lecie sokol-

28 — N r. 4 str. 23 — N r. 5 str. 27 — N r. 6 stw a p o l s k i e g o ... 2 — 21

str. 27 — N r. 7 str. 25. D e k la ra c ja id e o w o -p o lityc zn a o bozu tw orzo-

Laskowski-Hulka Paweł — N a jm ilsze listy . 5 — 7 nego p rz e z płk. K o c a 3 — 3 Lutosławski W incenty, prof. — Rola w y ch o d ź- P ię cio le cie Sem inarium Z a g ra n ic z n e g o w Po-

tw a w ż y c iu N a r o d u ... 10 •— 3 tu licach 9 — 6

O sz e ld a W ładysław — Z n a d z ie ją w sercu S p ra w y Polonii Z a g ra n ic z n e j w Sejm ie R. P. 2 — 8 w k ra c z a m y w progi no w ego roku . . 1 — 2 Studium m ig racyjn o -ko lo n ialn e w W a r s z a w ie 5 — 23 O sze ld a W ładysław — Ziem ia jest karm icie lk ą Ś w ię to m ło d zieży polskiej z a g r a n ic ą . . . 7 — 15

w szystkich l u d z i 2 — 5 Św ięto z b ra ta n ia i jedności krw i . . . . 2 —■ 19

Ze Światowego Związku Polaków z Zagranicy

Czerw iński Alfred — Pod urokiem p iękna W i- l e ń s z c z y z n y ... 6 Durko Janusz — D zień na o b o zie . . . . 1 1 Kowalski Tadeusz dyr. — M ło d zie ż polska z a ­

g ra n ic ą ... 4 Lenartowicz Stefan, dyr. — Z a s a d y u sp ra w ­

nien ia d z ia ła n ia n a cze ln y ch o rg a n iz a c ji te ­ re n o w ych i ich k o la b o ra c ji z e Ś w ia to w ym Z w ią zk ie m P o la kó w z Z a g ra n ic y . . 2 Syrokomski Zygmunt — Pod nam iotam i na sto­

ku R ó w n icy . . . . . . . . 1 1

W ierzbiański Bolesław — O d z n a k a ho n o ro w a z a zasłu g i d la Polonii Z a g ra n ic z n e j . . 7 W . Z. — N a z a k o ń c z e n ie V-go Kursu W ie d z y

o P o l s c e ... 7 W . Z. — N a o b o zie Ś w ia to w e g o Z w ią zk u w re

ż y c ie m ło d zie ży polskiej z z a g r a n ic y . . 8 Zachariasiew icz W ład ysław — A k c ja letnia

Ś w ia to w e g o Z w ią zk u P o la kó w z Z a g ra n ic y 6

Zach ariasiew icz W ładysław — B o g a ty plon te-

19 g o ro czn e j a k c ji le t n i e j 11 — 40

43 Z. S. — N a ż a g la c h (Z kursów w o d n ych w Bra-

s ł a w i u ) ... 11 — 56 Dom Polonii Z a g ra n ic z n e j w W a r s z a w ie p o w i­

nien p o w sta ć w ysiłkiem artystyczn ym

w szystkich arch itek tó w p o l s k i c h ...9 — 20 3 Św ięto m ło d zieży polskiej z z a g r a n ic y . . 7 — 15

W W a r s z a w ie stanie „D om Polonii Z a g ra n icz -

45 n e j“ ... 8 — 5

11 Kronika

20 N r. 1 str. 3 i 45 — N r. 2 str. 37 i 45 — N r. 3 str. 47 — N r. 4 str. 44 — N r. 5 str. 13, 46 19 N r. 6 str. 44 — N r. 7 str. 28, 39, 42 — N r. 8

str. 40 — N r. 9 str. 31, 40 — N r. 10 str. 41 — 32 N r. 11 str. 52, 60 — N r. 12 str. 5, 23, 35, 39, 42.

3

Artykuły kulturalno-oświatowe

N r. str.

Bobieńska Nina — W p ły w estetyczn eg o oto­

cz e n ia na w y c h o w a n ie d z ie c k a . . . . 9 — 32 Chudzicki Franciszek — K ształćm y d o brq w y ­

m owę 2 — 29

Emgar — Polski tan ie c lu d o w y . . . . 7 — '2 9 Emgar — T ech n ika sce n iczn a w te a trze Polo­

nii A m e r y k a ń s k ie j 10 — 30

F. K. — J a k n a le ż y c z y ta ć g a z e ty . . . 4 — 30 G e s — W ro czn icę p o w stan ia 1863 r. . . 1 — 31 G om brow icz Irena — N a sz e a u d y c je ra d io w e 12 — 29 G utry M. — C o czytajcj m ło d zi? . . . . 8 — 27 I. Z. — N a morskiej f a l i ... 5 — 41 J. J. — A k c ja o b o z o w a ... 5 — 29 I J. P. — P la n o w e c z y t a n i e ... 9 — 30

Jurjew icz Antonina dr — P o d staw y p ie lę g n o ­ w a n ia z d ro w ia i w y c h o w a n ia fiz y c z n e g o

d z ie c k a w p r z e d s z k o l u ...4 —-2 8 K. G . Z. — B rzeg am i to p ie li m azu rskiej w śród

pruskich t w i e r d z ...1 — 23 K. P. — Estetyka i techn ika ż y w e g o sło w a . 3 — 30 Krecińska St. — C e c h y p ra c o w n ik a o św ia to ­

w e g o 12 — 25

Krygier Zbigniew — S am o k ształcen ie robotnika 3 — 35 Kulczycka i. i Saloni J. dr — O czytan iu um ie­

jętnym 2 — 34

M arnek dr — O m azurskiej p rz y ro d z ie . . 9 — 33 M. G . dr — O n aszych rym ach . . . . 1 — 36 M oszczeńska Stefania — W ie c z o rn ic e w św ie ­

tlic y ... 8 — 25 M yszka Tadeusz — Jesień na srebrnych stru­

nach p o e zji p o l s k i e j ...11 — 51 N. — Plan o w e c z y t a n i e ...7 — 27 Pomorska Jad w ig a —■ O ro zp o w sze ch n ie n ie

ta ń có w lu d o w ych w śró d Polonii Z a g ra ­

niczn ej 10 — 32

N r. str.

Skarżyńska Janina — Ja k się p rz y g o to w a ć do

r e f e r a t u 12 — 27

Stupkiewicz Stanisław — Z za g a d n ie ń te a ­

tru a m a t o r s k i e g o 11 — 49

Suchodolski Bogdan dr — Z w ie rzch n ik i p rz y ­

w ó d c a 1 — 34

2 — 30 W . S. — P o e zja po lska w r. 1936 . . . 5 — 31 Z achariasiew icz W ładysław ■— O b ra d u jm y ... 8 — 28 Zach ariasiew icz W ład ysław — Rola p rze w o d -

n iczg ce g o w n a ra d a c h i z e b ra n ia c h . . 4 — 26 Zaw ilska Irena — U czm y się historii . . . 8 — 24 Zieleniewski K.— B iblio teka ksig żek w y b ra n y c h 1 — 38 2 - 36 3 - 3 8 4 — 36 12 — 31 A n to lo g ia p o e zji po lsko -am erykań skiej . . . 9 — 28 Form y w s p ó łp ra c y ro d z icó w z e szkołq w z a ­

le żno ści od ś r o d o w i s k a ...2 — 32 J a k z a ło ż y ć koło w i e j s k i e ? ...3 •—-3 2 O m azurskiej pieśni l u d o w e j ...6 ■—-3 5 O p o głębian iu u św iad o m ie n ia n aro d o w e g o . 10 — 28 Poa płóciennym d a c h e m ... 6 •—-2 9

PO EZJE

Brzechw a Jan — „ J e s i e ń " ... 10 —■ 1 Konopnicka M aria — w y j. z „ P a n a B a lc e ra w

B ra z y lii" 8 str.

w e w n . o kładki Kraszewski Józef Ignacy — „ N o w y Rok" . . 1 — 4 Pol W . — „ W r z e s i e ń " ...9 — 1 Hymn P o la kó w w N i e m c z e c h ...12 —• 1

Z ż y c i a p o l s k i e

A R G E N T Y N A

Kiersnowski Z. inż. — P o la c y w M issiones . . W ojnowski Tom asz — Z a g a d n ie n ie im igracyj-

no-kolonialne w A rg e n ty n ie . . . . W . T. — T ę ż y z n a po lskiego o sad n ik a w A r­

gen tyn ie z n a la z ła u zn an ie w ła d z a rg e n ­ tyńskich ...

W . T. — Polskie o rg a n iz a c je g o sp o d a rcz e w A rg e n tyn ie ...

Z a rz q d Z w ig zku P o la k ó w w Berisso — P ie rw ­ s za po lska w y s ta w a w A rg e n tyn ie

5 — 4

2 — 18 8 — 14 5 — 11

Kronika:

N r. 3 str. 49 — N r. 4 str. 27, 45 — N r. 5 str.

48 — N r. 8 str. 43 — N r. 9 str. 42, 43 — N r.

10 str. 29, 43 — N r. 11 str. 62 — N r. 12 str. 43.

AUSTRIA

Tenenbaum Beno dr — M ło d zie ż po lska w sto­

lic y n a d d u n a js k i e j ...9 17

Kronika:

N r. 1 str. 46 — N r. 2 str. 17 — N r. 3 str. 49 — N r. 6 str. 46 — N r. 7 str. 47 — N r. 8 str. 43.

g o z a g r a n i c ą

BELGIA

Błaszczyk W alen ty — K o lo n ia po lska w Q u a ri g n o n - R i v a g e ...

Brow arczykow a M. — P ra ca i ro zw ó j tow . ko b iecych w B e l g i i ...

M arcisz M ich a ł— P o la cy w Limburgii Belgijskie Hetman Janusz — Z a ry s historii p ra sy w Belgii Hetman Janusz — S po rt polski w Belgii . Mioduszewski St. — G ó rn ik-em ig ran t na no­

wym teren ie p ra c y w z a g łę b iu belgijskim M oskwa R. ks. — Polscy d u szp aste rze w Belgii N ow ak Stanisław — P o la c y w okręgu Leodium Piotrowicz M. B. — Ż y c ie , ce le i d g że n ia em i­

g ra c ji polskiej w B e l g i i ...

Stoesselówna H. — A l a r m ! ...

Strycharska J. — R o zw ó j h a rc e rstw a po lskiego w Belgii _ ...

W yczółkow ski S. ks. — Robotnik polski w Belgii W . O . — Prasa Polska w Belg ii, H o lan d ii i Luk­

sem burgu ...

M ło d zie ż po lska w B e l g i i ...

O ś w ia d c z e n ie hon. konsula gen. R. P. w Belgii p. V a x e l a i r e ' a ...

Struktura o rg a n iz a c y jn a em ig ra cji polskiej w B e l g i i ...

S zko ln ictw o polskie w B e l g i i ...

1 1 — 30

— 29

— 31

— 15

— 54 1£

— 22

— 32

— 12

— 20

— 29

— 16

— 20

— 23 11

— 14

— 25

I N r. str. N r. str.

Kronika:

N r. 1 str. 46 — N r. 2 str. 46 — N r. 3 str. 36, 39 — N r. 4 str. 45 — N r. 5 str. 48 — N r.

6 str. 46 ■— N r. 7 str. 37, 47 — N r. 8 str.

43 — N r. 10 str 10, 27, 29, 43 — N r. 11 str.

11, 13, 21, 26, 31, 32, 57.

B R A Z Y LIA

D obrom ilski W ł. —- Z ż y c ia kolonii polskiej w

Rio de J a n e i r o 6 — 12

D. St. —■ P ersp e ktyw y ro zw o ju handlu polsko-

b r a z y l i j s k i e g o ...3 — 18 Kossow ski J e r z y — O m ło d zieży b ra zy lijs k ie j . 8 —- 1 2 Kuliko w ski C z e s ła w d r — O z n a k i za się g u p o l­

skości w B r a z y l i i ... 6 — 15 W ic h ro w sk i Ludwik — Polonia B ra z y lijsk a ro

śnie w siły i konsoliduje się . . . . 9 — 26 W ic h ro w sk i Ludwik — O z rz e s z e n ie kup ców

polskich w B r a z y l i i ... 4 — 6 W o le rt W ła d y s ła w — A d o lf D ygasiński w B ra ­

z y lii ... 8 — 16

Kronika:

N r. 2 str 46 — N r. 3 str. 49 — N r. 4 str. 45 — N r. 5 str. 40,49 — N r. 7 str. 47 — N r. 8 str. 29, 43 — N r. 9 str. 43 — N r. 11 str.

62 — N r. 12 str. 43.

C Z E C H O S Ł O W A C J A

N a rc ia rstw o polskie w C z e c h o s ło w a c ji . . 12 — 39 G e s — P ieśń polska z a O lz q . . . . 7 — 31 F ie rla A d o lf — S ztu k a po lska w C z e c h o s ło ­

w a c ji ... 2 — 14 Lasko w ski-H ulka P a w e ł — Piękno Z a o lz ia . . 3 — 9 W a r d a s J ó z e f — W y ty c z n e p ra c y m łod zie­

ż o w e j 1 — 19

W . Z . — M ło da polska myśl lite ra c ka i a rty ­

sty czn a na Śląsku Z ao lzań skim . . . 1 2 — 20 M ło da Polka w C z e c h o s ło w a c ji...4 — 18

Kronika:

N r. 1 str. 46 — N r. 2 str. 46 — N r. 3 str. 49 — N r. 4 str. 45 — N r. 5 str. 49, 50 — N r. 6 str. 47 — N r. 7 str. 33 — N r. 8 str. 18 — 26, 44 — N r. 9 str. 8, 22 — N r. 11 str. 63.

N r. 12 str. 19.

D A N IA

Kronika:

N r. 1 str. 46 — N r. 2 str. 46 — N r. 4 str. 10, 17, 46 — N r. 5 str. 24, 50 — N r. 6 str. 47 — N r. 7 str. 35, 48 — N r. 8 str. 44 — N r. 9 str. 19.

EKW A D O R

N r. 12 str. 44.

E S T O N IA

N r. 6 str. 14 - FIN LAN DIA

N r. 9 str. 45.

Kronika:

Kronika:

N r. 11 str. 63.

Kronika:

FR A N C JA

12

16 Bojanowski A. — D o ro bek ś p ie w a c z y wy-

ch o d ztw a po lskiego w e Fran cji . . . 2 Pomorska Jadw iga — Ja k utrzym ać sta rszą

m ło d zież w o rg a n iz a c ja c h ? . . . . 7 Pomorski Edward — P o ezja e m ig ra cy jn a w e

Fran cji ...9 —■ 13 Trzeszczyński Kazim ierz — N a u k a po lskiego

d la d z ie ci polskich w e Fran cji . . . 1 2 — 22 Turska Zofia — Z p ieśn ią, szo p k ą i turoniem

po ziem i f r a n c u s k i e j 3 — 22

W łoszczew ski Stefan dr — Instytut B ad ań N a u ­

ko w ych nad e m ig ra cją po lską w e Fra n cji 3 — 7 W łoszczew ski Stefan dr — Ja k w y g lą d a p o ­

d z ia ł ludności polskiej w e Fra n cji na z a ­

w o d y w św ietle ostatniego' spisu ludności 8 — 10 W łoszczew ski Stefan dr — C z te ry klasy sp o ­

łe czn e ludności polskiej w e Fran cji . . 9 — 9 Z. — S o cja liści fra n c u scy p rz e ciw kom unizo-

w a n iu w y c h o d z tw a po lskieg o w e Fran cji 7 — 10 H isto ria so ko lstw a po lskieg o w e Fra n cji . . 2 — 23 Ruch z a w o d o w y w śród w y c h o d ź c ó w polskich

w e F r a n c j i ...1 Ś w ię to pieśni po lskiej w e Fra n cji . . . . 8

Kronika:

N r. 1 str. 26 i 47, N r. 3 str. 29, 50 — N r. 4 str.

43, 46 — N r. 5 str. 51 — N r. 6 str. 14, 41, 48 — N r. 7 str. 48, 49 — N r. 8 str. 11, 23, 44, 45 — N r. 9 str. 10, 35, 43, 44, 45 — N r.

10 str. 38 — N r. 12 str. 28, 41, 44.

14 18

HAITI

Kronika:

N r. 3 str. 5.

H O LA N D IA

P o la c y w H o l a n d i i ...11 W . O . — P rasa polska w Belgii, H o lan d ii i Lu­

ksem burgu ...11

Kronika:

N r. 1 str. 47 — N r. 3 str. 50 — N r. 6 str. 48 — N r.. 9 str. 45 — N r. 11 str. 39 — 63 —

37 20

INDIE H O LEN D ER SKIE

N r. 4 str. 47.

JU G O S Ł A W IA

Kronika:

Kronika:

N r. 4 str. 47 — N r. 7 str. 49 — N r. 8 str. 45 N r. 9 str. 46 — N r. 10 str. 43.

KA N A D A

Kronika:

N r. 1 str. 47 — N r. 2 str. 24, 46 — N r. 4 str.

43, 47 — N r. 5 str. 51 — N r. 7 str. 24, 49.

LITW A

S z y k a n o w a n ie sportu po lskieg o w Litwie . 44

5

N r.

Kronika:

N r. 1 str. 47 — N r. 2 str. 47 — N r. 4 str. 47 — N r. 5 str. 51 — N r. 6 str. 48, 49 — N r. 7 str. 49 — N r. 10 str. 44 — N r. 9 str. 46.

N r. 12 str. 45.

LUKSEM BURG

Loesch Ferdynand — E m ig ra cja polska w W .

Ks. L u k s e m b u r s k i m 11 —

Kronika:

N r. 11 str. 10.

Ł O T W A

Kronika:

N r. 1 str. 43 — N r. 3 str. 51 — N r. 4 str. 47 — N r. 5 str. 17, 51 — N r. 6 str. 49 — N r. 7 str. 49

M AN DŻURIA

Szukiew lcz Tadeusz — M ło d zie ż po lska w C h i­

nach 2 —

Polska w handlu z M an d żu tig o . . . . 9 —

Kronika:

N r. 3 str. 51 — N r. 5 str. 10, 52 — N r. 6 str.

22, 39 — N r. 10 str. 44. Nr. 12 str. 45.

N IEM C Y

N ech ay W iktor dr — P o la cy w N iem cze ch w

św ietle statystyk niem ieckich . . . . 1 —

E. O . — „ K u l t u r w e h r " 10 — O sm ańczyk Edmund — M ło d zie ż po lska w

p aństw ie t o t a l n y m 6 —■

St. — S p ó łd z ie lcz o ść polska w Prusach W s c h o d n i c h ...10, —

J. L. —• N a Slęsku O p o l s k i m 12 —

Lenartowicz Stefan •— T w ó rc z y w ysiłek ludu

po lskieg o w N i e m c z e c h 12 —

A B C o P o la kach w N iem cze ch . . . . 1 2 — N o w a kuźn ia m łodych serc polskich . . . 1 2 —■

P rz e d sta w ic ie le Z w ig zku P o la kó w w Niem- , cze ch u K a n c le rz a H itlera . . . . 1 2 — S z ta n d a r R o d ł a ... 12 — Z w ig ze k P o la k ó w w N iem cze ch . . . . 1 2 — M ło d z ie ż r a d o s n a ...5 —

Kronika:

N r. 1 str. 43, 48 — N r. 2 str. 47 — N r. 3 str. 51 N r. 4 str. 37, 48 — N r. 7 str. 50 — N r. 8 str. 4, 17, 45 — N r. 10 str. 13 — N r. 11 str. 63 — N r. 12 str. 8, 32, 45.

P A T A G O N IA

Kronika:

N r. 4 str. 14.

RUM UNIA

Kolbusz Stefan ■— J a k z o rg a n iz o w a n a jest mło­

d z ie ż po lska w R u m u n i i 4 —

Kolbusz Stefan — Sto lat g ó ra li polskich na B u k o w i n i e ... 5 — Starczewski Stanisław K. — J a k w in n a myśleć

m ło d zież po lska w Rumunii . . . . 1 0 —

Kronika:

N r. 1 str. 48 — N r. 3 str. 17, 52 — N r. 5 str.

52, 53 — N r. 6 str. 50 — N r. 7 str. 24, 50 —

6

N r. N r. 9 str. 46 — N r. 10 str. 7, 40 — N r. 11 str. 62 — N r. 12 str. 46.

S K A N D Y N A W IA

E. A. — N ie z n a n a kolo n ia polska w S z w e c ji . 4 — P o la c y w S k a n d y n a w ii i ich w za je m n e sto­

sunki 4 —

ST A N Y Z J E D N O C Z O N E A. P.

G ordon St. — „ N o c w Starym K ra k o w ie " . . 5 — Herse Karol — K u p ie ctw o polskie w S tan ach

Z je d n o czo n y ch A . P 9 —

Łukaszkiew icz C ze sła w — S zko ln ictw o polskie w S ta n a ch Z je d n o czo n y ch . . . . 1 0 — O . — N o w e fo rm y p o p u la ry z o w a n ia w ie d z y

i nauki w A m e r y c e 4 —

O rzelski W ład ysław — Z a g a d n ie n ia m ło d zie­

ż o w e na tere n ie Polonii A m eryk ań skie j . 4 — 5 —

7 - O rzelski W ład ysław — R e zo lu cja Polskiej R ady

M ię d z y o rg a n iz a c y jn e j w A m eryce . . 6 — Ratajczaków na Karolina — Z n ie za ch w ia n g

w ia rg w p rzy szło ść p a trz y m ło d zież p o l­

ska w A m e r y c e ...3 — Stryjewski Janusz — M uzeum i arch iw u m Po lo ­

nii A m e r y k a ń s k ie j... 3 — Stryjewski Janusz — „M ło d y Las Polski" — w

A m e ryce g a rn ie się do kultury o jc zy ste j 10 — Stryjewski Janusz — P lan y S yn d yk atu D zie n n i­

k a rz y Polskich w A m eryce . . . . 4 — Szew czyk Jan dr — O d w ie d z in y Polski k rz e ­

pię du cha 7 —

W ald o Artur L. — 330-lecie w y lg d o w a n ia p ie r­

w szych P o la kó w w A m e ryce . . . . 6 — W ierzbiański Bolesław — „Je d z ie m y do Polski" 3 — Z. S. — Polski tenis w A m e ryce . . . . 1 1 —■

Dni polskiej c h w a ły w A m e ryce . . . . 1 1 — P o la c y w A m e ry ce dokum entuję swg n iero ­

z e rw a ln o łg czn o ść z M a c ie rz g . . . 6 — Prez. Roosevelt o za słu g a c h P o lakó w w S ta ­

nach Z j e d n o c z o n y c h 11 —

Pre z. M o ścicki do P o la k ó w w A m e ryce . . 1 1 — Z a w o d y spo rto w e Polonii A m erykań skie j . . 3 —

Kronika:

N r. 1 str. 20, 22, 29, 30 — N r. 2 str. 11, 25, 28, 47 — N r. 3 str. 52, 53, 54 — N r. 4 str. 9, 14, 22, 48, 49 — N r. 5 str. 17, 19, 21, 53, 54 — N r. 6 str. 5, 33, 50, 51 — N r. 7 str. 9, 17, 24, 50 — N r. 8 str. 9, 27, 46 — N r. 9 str. 15, 18, 23, 25, 47 — N r. 10 str. 17, 44, 45 — N r. 11 str. 3. 6, 7, 46, 55, 63 — N r. 12 str. 21, 26, 46.

SZ W A JC A R IA

Kronika:

N r. 3 str. 52.

U R U G W A J

Kronika:

N r. 3 str. 54 — N r. 10 str. 45.

W Ę G R Y

Kronika:

N r. 3 str. 27 — N r. 6 str. 36.

W Ł O C H Y

W ojdyłło M arian mgr — Po lo nia w ło sk a . 6 — str.

33

16 7

10

11 8 14 16 3 11 18

9 4 6 20

12 18 22

Sport i wychow anie fizyczne

N r. str.

Baran Józef kpf. — J a k w y g lą d a d z isia j gra

w ho keja w d z ie d z in ie taktyki i p rze p isó w 1 — 40 Baran Jó zef kpt. — Trening zim o w y le kko atle ty 2 — 38 Dqbrowski-Junosza W . — Ja k n a le ż y u p ra w ia ć

s p o r t ? 8 — 33

G im n a sty ka 12 — 38

G otard Edward — O rg a n iz a c ja sportu w Polsce 5 — 39 E. G . •— G ra jm y w s z c z y p io rn ia k a . . . 8 — 3ó E. G . — Palant — g ra d la w szystkich . . . 9 — 36 F. K. — S po rt jako czyn n ik w y c h o w a w c z y . 7 — 36 G otard Edw. — S am o k ształcen ie instruktora

s p o r t o w e g o ...7 — 38 W ie ści spo rto w e z P o lski: N r. 3 str. 45 — N r.

4 str. 42 — N r. 5 str. 44 — N r. 6 str. 42 — N r. 7 str. 40 — N r. 8 str. 38 — N r. 9 str.

38 — N r. 10 str. 39 — N r. 11 str. 58 — N r. 12 str. 40.

Hetman Janusz — S po rt polski w Belgii . . 11 — 54 Krygier Zbigniew — A sy po lskiego za p a śn ic-

tw a 4 — 39

Nehring Edward — Z a k ła d a n ie i p ro w a d z e n ie

o rg a n iz a c ji ł y ż w i a r s k i c h ...12 — 36

O . — S iła w o li d e cy d u je w sp o rcie o k o ń co ­

w ym z w y c i ę s t w i e 7 — 34

O . W ł. — Je d n o cz m y się pod szta n d are m s p o r­

tu po lskieg o na o b c z y ź n ie . „ . . . 6 —-3 7 Posmykiewicz J. Dr. med. — S e rc e sp o rto w ca . 9 — 33 Steinhardt Tadeusz — Ping-pong . . . . 4 — -41 Stejnhardt Tadeusz — K o szy k ó w k a i sia tk ó w k a 6 — 40 Steinhardt Tadeusz — H ig ie n a w sp o rcie . . 1 0 — 37 Z. S. — N a ż a g l a c h ...11 •—-58 W róblewski Leon —■ M at R ad w an godnym

sp o d k o b ie rcą m o ca rz y d a w n e j Polski . 2 — 42 N a rc ia rstw o polskie w C z e c h o s ło w a c ji . . 12 — 34 Ro w er — n a jle p s z y śro dek turystyki . . . 3 — 40

S p o rt i rekord . . . . . . . . 1 0 — 34

S z y k a n o w a n ie sportu po lskieg o w Litwie . . 1 — 48 Z a w o d y spo rto w e Polonii A m erykań skie j . 3 — 44

P ię ściarstw o 5 — 41

S a n e c z k a r s t w o ... ... . 2 — 41

Kronika:

N r. 1 str. 43 — N r. 2 str. 29, 39, 40 — N r.

3 str. 44 — N r. 4 str. 43 —• N r. 5 str.

57 — N r. 12 str. 35, 39.

N r. str.

Z w y d a w n i c t w

N r. 1 str. 13, 15, 23, 42 — N r. 2 str. 37, 43 — N r. 3 str. 8, 24, 25, 37 — N r. 4 str. 35, 38 — N r. 5 str. 33, 34, 36 — N r. 6 str. 28, 34 — N r. 7 str. 32 — N r. 8 str. 32 — N r. 9 str.

N r. 10 str. 15, 47 — N r. 11 str. 24, 32.

N r. 10 str. 15, 47 — N r. 11 str. 24, 32 N r. 12 str. 30, 32.

F i l a t e l i s t y k a p o l s k a

N r. 9 str. 27 — N r. 10 sir. 33 — N r. 11 str. 53.

Rozmawiamy z Czytelnikami

N r. 1 str. 48 — N r. 2 str. 48 — N r. 3 str. 55 — N r. 4 str. 49 — N r. 5 str. 54 — N r. 6 str.

51 — N r. 7 str 52 — N r. 8 str. 47 — N r. 9

str. 48 — N r. 10 str. 45 — N r. 11 str. 64 N r. 12 str. 47.

R

F. K. — K ra je g o ścinne d la P o la kó w

Konkurs na sztukę te a tra ln ą d la d z ie c i i mło d z ie ż y ...

Konkurs na n a z w ę o śro d ka w y c h o w a w c z e g o Ś w ia t. Z w . Pol. z Z a g ra n ic y

Konkurs r a d i o w y ...

O ko ło 30 m ilionów em ig ran tó w na św ie cie O p in ia A m b a s a d o ra C u a a h y o P o la kach . P o la c y sław n i na w y ch o d z tw ie

P o la c y z a g r a n ic ą a o b c y ...

Po lak em ig ran t p isze o sobie . . . . P rasa po lska z a g ra n ic ą w służb ie idei w sp ó ł­

p ra c y m ięd zytere n o w ej Polonii Z a g ra n i c z n e j ...

z n e

! Sam i o sobie 5 — 30

11 — 44 11 — 48 12 — 15 8 — 42 8 — 6 8 — 31 11 — 28 9 — 19 1 — 6

18

T e g o ro c zn e w y c ie c z k i P o la kó w z Z a g ra n ic y do k r a j u ...

T e g o ro c zn y prog ram tu rystyczn y w Polsce pod zn akiem r e g io n a l iz m u ...

W a ln e z e b ra n ie sto w a rz y sz e n ia „ O p ie k a p o l­

ska nad ro d a ka m i na o b c z y ź n ie " . W a ż n ie js z e p la có w k i „In te rn a tio n a l M igratio n

S e r v i c e " ...

Z d z ia ła ln o ści T o w a rz y stw a Pom ocy Polonii Z a g ra n ic z n e j: ...

Nr. 4 str. 44 — Nr. 7 str. 44 — Nr. 8 str. 42 — Nr. 9 str. 42 — Nr. 12 str. 10.

11 — 10

6 — 20

6 — 31 7 — 6 4 — 17

7

' V-

P ro p ag u jcie p o ls k ą sztukę n a obczyźnie!

r e p iJZ K i ^{dziecinie czdoeicie} irn m ir

A L B U M H A F T Ó W P O L S K I C H

w y d a n y p r z e z ŚWIATOWY ZWIĄZEK POLAKÓW Z ZAGRANICY daje przegląd w z o r ó w h a f t ó w o charakterze c z y s t o p o l s k i m .

C : S t r .

E G Z E M P L A R Z E .

n a b y w a ć m o ż n a z a p o ś r e d n i c t w e m B i u r a P r a s o w e g o Św iatow ego Związku Polaków z Zagranicy W a r s z a w a , ul, M a z o w i e c k a 1 m. 5

Przy w iększych zam ó w ien iach udzielam y o d p o w i e d n i c h r a b a t ó w .

C en a pojedyń czego egzem plarza 1 złoty.

O r z e ł bia ły . H a f t n a s z t a n d a r lub m a k a t ę . . . . 1 M a t k a B o s k a C z ę s t o c h o w s k a . H a f t na s z t a n d a r lub o b r a z 2 S e r w e t a n a t a le rz p o d r h l e b i s z l a k d o rę c z n i k a . . . 3

D w i e blu zk i o z d o b io n e h a ft em . . . . . . . 4

S e r w e t a o k r ą g ł a ... 5

P o d u s z k a h a f t o w a n a w eł ną . . . . . . . 6

S e r w e t k i p o d w i e c z o r k o w e . . . . 7

M a k a t k a d o d z i e c i n n e g o p o k o j u ... 8

S z l a k i d o r ę cz n i kó w . . . . . . . . . 9

L a u f e r z m e r e ż k ą i m e r e ż k a o z d o b n a . . . . . 10

Mały o b r u s 7. se rw et k a m i . . . . . . 1 1

P o d u s z k a o zd o b io n a s z la k i e m . . . . . . . 12

R o d ł o i k o m p l e t h a rc e rs k i . . . . . . . 13

F a r t u s z k i d l a d zi ew cz y n ek . . . . . . 1 4

M o l y w y h a ftu b ia ł e g o d o bie lizny . . . . . 1 5 B i e l iz n a w y k w i n t n a ...16

S Z E S Ć A R K U S Z Y

M a t k a B o s k a ry s. w ie lk o ś ci na tu ra ln e j . a r k u s z 1 W z ó r se r w e t y o k r ą g ł e j ze s t r . 5 wie lk. n a tu r. n 2 M o ty w y m a k a t k i z e s t r . 8 wie lk. na tu r. . . „ 3 P r * v s ł o w i e p o l s k ie , n a d p i s y na r ę cz n ik i . . . „ 4 H a f t y l u d o w e ... . . „ 5 D w a a lf a b e t y d o ha ftu i pr o j ek ty n a d p i s ó w ... 6

C E N A 70 G R. O p łata pocztow a uiszczona ryczałtem

POLACY ZAGRANICĄ

O R G A N Ś W IA T O W E G O Z W IĄ Z K U P O L A K Ó W Z Z A G R A N I C Y

NR. 1 • ST Y C Z E Ń 1937 R. • R O K VIII

T R E Ś Ć :

W ŁA D Y SŁA W O SZ ELD A — Z N A D Z IE JĄ W S E R C U W K R A C Z A M Y W P R O G I N O W E ­ G O R O K U ...2 IG N A C Y KRASZEW SKI — N O W Y R O K (w iersz) 4 T O M A SZ W O J N O W S K I — Z A G A D N IE N IE IMI-

G R A C Y J N O - K O L O N IZ A C Y J N E W A R G E N ­ T Y N IE ... 5 S P R A W Y E M IG R A C Y JN E W C H O D Z Ą W Z A ­

KRES Z A IN T E R E S O W A N IA Ś W IA T O W E G O 7 DR. W IK TO R N E C H A Y — P O L A C Y W N IE M ­

C Z E C H W Ś W IE T LE S T A T Y S T Y K N IE M IE C ­ K IC H ... 10 R U C H Z A W O D O W Y W Ś R Ó D W Y C H O D Ź C Ó W

P O L S K IC H W E F R A N C J I ...14

L. P. — S E M IN A R IU M Z A G R A N IC Z N E . . . 16 JÓ ZEF W A R D A S — W Y T Y C Z N E P R A C Y M ŁO ­

D Z IE Ż O W E J ...19 LEO N T. W A L K O W IC Z — W IE L K A JE S T RO LA

PR A S Y P O L S K IE J N A O B C Z Y Ź N IE . . . 21 K. G . Z. — B R Z E G A M I T O P IELI M A Z U R S K IE J

W Ś R Ó D P R U S K IC H T W IE R D Z . . . . 23 W ITO LD S W O R A K O W S K I — Z JA Z D F R A N C U ­

Z Ó W Z Z A G R A N I C Y ... 25 P O L A C Y W C A Ł Y M S W I E C I E ...27 E C H A Z PO LSK I I O P O L S C E ...28

PR ZEW O D N IK O Ś W IA T O W O -W Y C H O W A W C Z Y

G es. — W R O C Z N IC Ę P O W S T A N IA 1863 R. . 31 DR. M. S. — O N A S Z Y C H R Y M A C H . . . 36 DR. B O G D A N SU C H O D O LSK I — Z W IE R Z C H - K. ZIELEN IEW SKI — B IB L IO T E K A K S IĄ Ż E K W Y ­

N IK I P R Z Y W Ó D C A 34 B R A N Y C H 38

SPO RT I W Y C H O W A N IE FIZ Y C Z N E

KPT. JÓ ZEF BARAN — J A K W Y G L Ą D A D Z IS IA J ZE Ś W IA T O W E G O Z W IĄ Z K U P O L A K Ó W Z Z A ­

G R A W H O C K E Y 'A W D Z IE D Z IN IE T A K T Y - G R A N IC Y 45

KI I P R Z E P IS Ó W ...40

S Z Y K A N O W A N IE S P O R TU P O L S K IE G O W LIT- K R O N IK A PO LO N U Z A G R A N IC Z N E J . . . 46 W I E ...44 R O Z M A W IA M Y Z C Z Y T E L N IK A M I . . . . 48

,.Dobre dziecko — nie zapomni nigdy o swej matce“ . Jó zef Piłsudski.

K

— to powolne, lecz stałe przeobrażanie się się pewnych idei, pewnych myśli i założeń w form y wyraźnego konkretu — to uparte dążenie do znalezienia jednolitych metod pracy, dla dobra całego narodu, a przez naród dla ludzkości.

B o naród, który w postępie świata, w gruntowaniu jego jednolitej jaźni kulturalnej udziału nie bierze, naród, którego wartości duchowe nie wpływają na kształtowanie się obli=

cza świata — skazany jest na powolny pochód w... zanik. G dyż jedynie świat w kulturalnej jedności w zrozumieniu istotnych korzyści, jakie wypływają ze ścisłej współpracy między państwami — podnieść się zdoła do wyżyn.

Polska, to kraj, którego udział w budowie i przeobrażaniu oblicza świata jest niewąt=

pliwy. O d najdawniejszych czasów cały szereg wielkich uczonych i profesorów polskich za=

siadało na katedrach obcych uniwersytetów, siejąc wiedzę i naukę w śród obcych. Całe za=

stępy wielkich polskich myślicieli i mężów nauki wnosiło i wnosi do ogólnej skarbnicy wie=

dzy i kulturalnego postępu świata nieocenione wartości. A ileż nazwisk polskich bohaterów zna historia jako pionierów walk o wolność, o sw obodę myśli i uczuć patriotycznych wśród obcych państw i narodów. Ileż poświęcenia i krwi złożyli Polacy na tym umiłowanym sobie ołtarzu woU ności. W ielcy odkrywcy i podróżnicy polscy przebiegali dalekie i nieznane lądy, by odkry=

wać światu nowe tajemnice, oddaw ać nowe tereny do eksploatacji materialnej i kulturalnej.

W dziele pracy m isjonarskiej polski ksiądz, polski zakonnik nie pozostawał też w tyle za in=

nymi.

A jakiż udział w walce o wyżyny przejęła na siebie wobec świata polska em igracja?

G dyby zliczyć te miliony wysiłków, złożone w warsztacie prac obcych narodów w imię idea=

łów ogólnoludzkich, w imię solidarności w dziedzinie współpracy między narodami — przy=

kład byłby to wspaniały dla innych, przykład mocny i budujący. B o Polak w tej szczytnej w spółpracy oddaw ał co miał najdroższego: myśli, pracę —• całego siebie. W czasach niewoli wielu polskich mężów walki o niepodległość szukało schronienia w śród obcych, badało obce zwyczaje i kulturę. Powstało wiele dzieł, napisanych przez Polaków na tematy obce. K tóż je

dziś zliczyć zdoła?

Z N A D Z I E J Ą

W S E R C U

W K R A C Z A M Y

W P R O G I

M O W E G O

R O K U 1 9 3 7

2

A co zrobiła em igracja zarobkow a, em igracja chłopów i robotników w dziełe do=

brobytu m ateriałnego państw obcych ?

Sp ójrzm y na B razylię, A rgentynę, Stan y Z jednoczone A m eryk i Północnej, na zniszczo­

ną w ojną św iatow ą Francję — w szędzie tam P o lak tw ardą i znojną pracą budow ał zręby w ielkości tych państw , stając się pionierem ich potęgi i dobrobytu.

Lecz nie zaw sze zasługi te, praw dziw e dokum enty chw ały prężności po lsk iej rasy znaj=

dow ały uznanie w śród innych. C zęsto ginęły niepoznane, zapom niane, stopione w tyglu ob=

cych kultur i cywilizacji.

A m b icją k ażdego człowieka, każdego in dyw iduałnie, jest znalezienie u innych uznania dla sw oich w ysiłków , dla sw ojej twórczej pracy. Ten uczciwy egoizm leży głęboko zakorzenio=

ny w ludzkiej d u szy i trudnoby go było g asić łub skazyw ać na zagładę. T ak sam o w szlachet=

nym w yścigu państw , narodów , k ażd y naród indyw idualnie stara się w zasłudze dla siebie, a przez siebie dla ludzkości, znaleźć szacunek u obcych-

je s t naszym narodow ym obow iązkiem — nie — n ajradośn iejszym sam ozadow oleniem pracow ać w ramach obcych ustrojów dla sw ojej w łasnej chw ały i potęgi. O d d ając usługi in=

nym, nie należy zapom inać bowiem o sobie sam ym , o sw ym rodzie i pochodzeniu. B o , jak drzew o przeniesione w obce sobie stron y św iata, nie zmieni sw ego gatun ku i raczej z braku rodzim ej ziemi uschnie, w tęsknocie skrzepnie sokam i, zm arnieje pozbaw ione ojczyźnianego klim atu, takim też i człow iek powinien pozostać.

Je st coś nienaturalnego w tym człow ieku, który zapom ni o sam ym sobie, o sw ym rodzie i pochodzeniu. Z gu b ion y w ątek jeg o d u szy błąka się ja k mara w śród obcych. W jego zdręt=

wiałej, obum arłej psychice zostaje głęboka szram a, uraz, który ból spraw ia wewnętrzny, gnębi...

Szu k am y dla siebie ziemi na św iecie — jeśli ju ż nie dla siebie, to dla przyszłych n a­

szych pokoleń. P rzed nam i, Polakam i, żyjącym i fu w Polce, leży ważne zadanie — znaleźć im to m iejsce p o d słońcem. Lecz i W am . Bracia z zagranicy?, do w ykonania wielkie dzieło przy=

p ad ło w udziale. P o lsk o ść sw oją utrzym ać, stanow ić aw angardę ideałów narodow ych dla tych przyszłych pokoleń, być przykładem im i wzorem, wzorem wielkich w artości moralnych.

W inniście stanow ić fundam ent prężności n aszej rasy, ku chwale i w ielkości naszego państw a i narodu.

je śli hasłem nas Polaków w P olsce jest granice p olsk ości w św iat rozszerzać, to Wa=

szym hasłem jest. R o d ac y na obczyźnie, granice te wzmocnić i utrzymać.

To jest program N a sz i W asz — spuścizna m yśli patriotycznej naszych chrobrych przodków , zadatek pracy dla pokoleń, które stanow ić będą w przyszłości o losach naszej rasy, naszego w w ielkość rosn ącego narodu.

W ł a d y s ł a w O s z e l d a

„D ZIEŃ POLAKA z ZAGRANICY" i ZBIÓRKA n a SZKOLNICTW O PO LSK IE ZAGRANICĄ

Paraz pierw szy od czasu odzyskania N iepodległości odbędzie się w Polsce, w dniu 24 stycznia 1937 r.,

„Dzień Polaka z Zagranicy". Celem Dnia jest zap ro p ag o w anie akcji zbiórkowej na Fundusz Szkolnictwa Pol­

skiego Zagranicg, organizow anej rok rocznie w okresie od 15 stycznia do 15 lutego, t. j. w rocznicę pomiętne- go strajku protestacyjnego polskiej m łodzieży szkolnej w 1905 r., na terenie b. zaboru rosyjskiego. „Dzień Po­

laka z Zag ranicy" będzie jednocześnie olbrzymig m anifestację całego społeczeństw a polskiego w kraju, które w ten sposób pragnie dowieść, iż zd aje sobie n ależy cie spraw ę z konieczności naw igzania i utrzymywania ścisłych kontaktów z ośmiomilionowg Polonię Z a g ra n iczn ę.

O rg a n iza cję „Dnia Polaka z Zagranicy" i zbiórkę na szkolnictwo polskie zag ran icę zajęło się zo rg a ­ nizow ane niedaw no Tow arzystw o Pomocy Polonii Zag ran iczn ej. Dla podkreślenia w agi zagad n ienia łęczności z Rodakami Z ag ran icę , protektorat nad „Dniem Polaka z Zagranicy' i Zbiórkę na Szkolnictwo Polskie Z a g ra ­ nica raczyli objęć najw yżsi dostojnicy państwowi, wojskow i i duchowni, a mianowicie Pan Prezydent Rzeczy­

pospolitej Prof. Ignacy Mościcki, M arszałek Polski Edw ard Śmigły-Rydz i J. E. Prymas Polski Ks. Kardynał Dr.

August Hlond. N adto powołano do ży cia Komitet H onorow y Dnia i Zbiórki.

Prace p rzygotow aw cze do „Dnia Polaka z Z ag ran icy" i Zbiórki na Szkolnictwo Polskie Z ag ran icę pro­

w a d zę Komitet O rg a n iza cy jn y i W yk o n aw czy, które powołały do ży cia na terenie całego kraju Komitety W ojew ód zkie, Powiatowe i Lokalne.

C zyn n y w spółudział w pracach zgłosiły rów nież duchowieństwo i nauczycielstwo polskie o ra z różnego rodzaju organizacje.

3

Z poezji józeja Ignacego Kraszewskiego 1886 r.

N O W Y R O K

R o k N o w y ! w itajm y R o k N o w y ! Choć w los nam siw izna przyprószy, Choć cierniem opasze nam głow y, Choć łzy w yciśnie nam z duszy, R o k N o w y ! w itajm y R o k N o w y !

Choć praw da się zaćmi na chwilę, Choć fałszu nas wrzawa zagłuszy, Choć praw o da złam ać się siłe, M y wiarą tą krzepm y się w duszy, Z e każda łza w krzyw dach przelana

T o lepszej przyszłości jest ziarno, Ze w szystkie zliczone u Pana 1 żadna nie pó jdzie na marno.

W ięc choć nas sm agają katusze, Choć burzą nam grozi rok nowy, M y w górę i serca i dusze P odn ośm y i oczy i głow y,

W itajm y, w itajm y R o k N o w y !

4

Z a p a d n i o w a

L H lL fy > L < Z C y ,jA & -

k o ^ o K i t i a c p ^ n o ,

u > o d h p e n t t f w e . ( 4Co\ asponolencja. iv£asna.)

M ieszka n ie tu b ylcó w w C h a c o

N aród argentyński nie ma wielkiego zam iło­

wania do pracy na roli. Miasto, a szczególnie stolica Buenos-Aires, w yw iera nań nieprzeparty urok. Tym się tłumaczy, że 60% , a może i w ię­

cej, ludności skupia się w miastach, że tam nie­

raz bieduje i przymiera głodem, byle znajdow ać się wśród wielkiej gromady i czekać cierpliwie na jakq posadkę rzqdowq lub prywatng. Zbio­

rowa ta mentalność odbija się i na ogólnej poli­

tyce wewnętrznej, która traktuje po macoszemu dezyderaty wsi, nie szczęd zq c inwestycji na upiększenie miast i uprzyjemnienie życia ich mie­

szkańcom.

W ieś argentyńska żywi uzasadnione ża le do rzqdu ze względu na pojawiajqcq się co rocznie plagę szarań czy, której prymitywne zw alczan ie nie zostało od dziesigtków lat udoskonalone ani przystosowane do postępów techniki. Brak opie­

ki ze strony rzqdu w yczerpuje cierpliwość łatwo zniechęcajgcych się rolników argentyńskich. By­

w a, że pustoszejg całe kolonie, że ich mieszkań­

cy ciqgnq do miast, ab y być bliżej „słońca".

O b ja w ten znany jest w Argentynie, lecz nikt nie przejmował się nim bardzo, poniew aż w miejsce jednego rolnika argentyńskiego stawało 10 imigrantów europejskich.

Zastosowane w zwiqzku z kryzysem gospo­

darczym oraz tu i ówdzie pojawiajgcym się b ez­

robociem, restrykcje imigracyjne zredukowały przypływ elementu rolniczego z Europy do mi­

nimum. W przeciqgu ostatnich kilku lat w yczer­

pał się całkowicie narybek europejski, zabrakło przeto tych, którzy w alczg c z przeciwnościami losu, z posuchq i plagami, trwali cierpliwie na roli, budujqc właściwg potęgę Argentyny. Eks­

pansja wsi za częła zam ierać a fakt ten zan iepo ­ koił całe społeczeństwo argentyńskie.

Pierwszy alarm podniosła czuła na w ahania życia gospodarczego giełda w Buenos-Aires, a za niq poszły najbardziej zainteresowane auto­

nomiczne rzqdy prowincjonalne. G iełd a w ob­

szernie umotywowanym memoriale upomniała się

o zniesienie restrykcji imigracyjnych. Rzqdy pro­

wincjonalne postanowiły uruchomić wielkie kapi­

tały, aby przy pomocy zakrojonej na szerokq skalę akcji kolonizacyjnej, zatrzym ać osadników na roli względnie pomnożyć ich szeregi przez parcelow anie wielkich latyfundiów. Sama pro­

wincja Buenos-Aires p rzeznaczyła na te cele 20 milionów pesów. Santa Fe, Entre Rios C o rdo b a, Corrientes i inne prowincje w yasygnow ały rów­

nież w stosunku do swoich finansów znaczne su­

my, obiecujqc kandydatom na kolonistów różne udogodnienia, jak zwolnienie z podatków, b ez­

procentowe kredyty, dostarczanie nasion, inwen­

tarza i t. d.

W sierpniu b. r. Państwowy Bank Hipoteczny oznajmił, że rozpocznie niebawem realizow ać w łasny plan kolonizacyjny. W miesigc później Ministerstwo Rolnictwa w Buenos-Aires wystqpi- ło z takim samym planem, obiecujqc parcelow ać ziemie rzgdowe w t. zw . terytoriach federacyj­

nych, nie posiadajgcych jeszcze w ładz autono­

micznych.

Mnogość niezałatwionych i absolutnie ze so- bq nieskoordynowanych planów wywołuje w ra­

żenie pewnego chaosu ustaw odawczego i w przyszłości spow odow ać musi pewne tarcia, lecz z drugiej strony św iadczy o wielkiej aktualności zagadnień kolonizacyjnych. Nadmienić tu jesz­

cze należy, że w Buenos-Aires istnieje Izba Ko- lonizacyjna, będqca właściwie najwyższg in- stancjq w tej materii. W pośpiechu, a może z innych powodów zapom niano o Izbie, nie po- dajqc jej nawet planów do zaopiniow ania.

Prowincje rozpoczęły już akcję kolonizacyj- nq, starajgc się zw erbow ać osadników wśród rdzennej ludności. W pierwszym rzędzie zamie- rzajq przyciqgnqć tych rolników, którzy, dzier- żaw iqc większe lub mniejsze obszary ziemi, po­

zostali klientami wielkich latyfundiów. Jest to ele­

ment na ogół bierny, w ierzgcy w przestarzałe metody rolnicze i dlatego nie n ad aje się do go­

spodarow ania w osadach, gdzie, ab y sprostać

5