Stefan Moysa
"Rahner - Register : ein Schlüssel zu
Karl Rahners „Schriften zur
Theologie I-X” und zu seinen
Lexikonartikeln", wyd. Karl H.
Neufeld i Roman Bleistein,
Zürich-Einsiedeln-Köln 1974 :
[recenzja]
Collectanea Theologica 45/2, 194-195
194
R E C E N Z J ERozważania R a h n e r a , jak zw ykle, m ogą wykazywać pew ne luki czy jednostronność. Niem niej niepodobna ich n ie uznać jako ważnego przyczynku do dyskusji na tem at urzędu kościelnego, dyskusji jak wiadom o zasadniczej, od której w znacznej m ierze zależy przyszłość ekumenizmu.
ks. Stefan Moysa SJ, W arszawa Rahner-Register. Ein Schliissel zu K arl Rahners „Schriften zur Theologie I—X ” und zu seinen Lexikonartikeln, wyd. Karl H. N e u f e l d SJ i Roman B l e i s t e i n SJ, Zürich-Einsiedeln-K ôln 1974, Benziger Verlag, s. 200.
Każdemu, kto interesuje się rozwojem w spółczesnej teologii, znane są Schriften zur Theologie Karola R a h n e r a , zebrane w 11 tomach. W ydawcy recenzowanej książki m ieli na celu ułatw ienie studium tych pism, jak również innych artykułów autora, um ieszczonych w słownikach teologicznych.
Roman B l e i s t e i n przedstawia w e wprowadzeniu krótką historię w y dania artykułów R a h n e r a . D ow iadujem y się z niej, że do łącznego opu blikowania swoich artykułów zachęcił R a h n e r a Richard G u t z w i 11 e r, duszpasterz akademicki w Zurychu. B yły duże trudności ze znalezieniem w y dawcy, gdyż wyrażano wątpliw ości, czy tak ciężki m ateriał znajdzie nabyw ców na rynku księgarskim . W końcu w ydaw nictw o Benziger podjęło się za dania i opublikowało pierwsze trzy tomy, z których dwa m iały charakter ściśle teologiczny, trzeci natom iast dotyczył raczej duchowości. W brew ocze kiwaniom znalazły one szeroki odbiór, tak że odtąd co parę lat mógł się uka zywać dalszy tom artykułów R a h n e r a . Dotąd cały nakład w języku nie m ieckim w ynosi około 120.000 egzemplarzy, przy czym niektóre tom y docze kały się 8 niezn^ienionych wydań. W toku są p ełne tłumaczenia na język francuski, angielski, hiszpański i w łoski, a częściow e na język holenderski, portugalski i japoński. W szystkie te dane zawarte są w w ykazie, który n astę puje zaraz po wprowadzeniu historycznym.
Dość oryginalne jest dalsze zestawienie, które podaje 240 artykułów skła dających się na Schriften zur theologie w edług porządku chronologicznego ich pierwszego ukazania się w języku niem ieckim . Dzięki tem u czytelnik może um iejscowić każdy artykuł w kontekście czasowym, który nie jest bezpośred nio widoczny edycji zbiorowej.
Wykaz nazwisk zajmuje dalszych trzydzieści stron książki. Obok autorów w spółczesnych zawiera on również w ielu teologów średniowiecznych i ojców K ościoła i św iadczy o dużej erudycji autora w brew w ysuw anym przeciwko niem u zarzutom, że uprawia jedynie spekulację teologiczną bez odpowiednie go oparcia się na źródłach.
Samo sedno książki stanowi wykaz haseł rzeczowych, który zajm uje pra w ie sto stron. Obok odsyłaczy do Schriften zu r Theologie zawiera on również odnośniki do artykułów w słownikach, dzięki czemu czytelnik uzyskuje nie tylko obraz refleksji i spekulacji teologicznej autora, lecz równie podstaw o w e wiadomości z dziedziny teologii. Najobszerniej potraktowane są takie has ła, jak dośw iadcze nie, poznanie, łaskat w iara, cz łow iek , a w ięc rzeczyw istości związane z egzystencjalnym przeżyciem teologii i jej antropologicznym u ję ciem. Daje to też pew ien obraz twórczości teologicznej R a h n e r a , chociaż trzeba powiedzieć, że rów nie obszerne są hasła takie, jak Bóg czy Jezus Chrystus.
Na zakończenie w reszcie otrzymujemy całościowy obraz twórczości R a h n e r a . Przedstawione tu są zarówno pew ne w nioski i konkluzje, do których autor dochodzi w toku swojej pracy, jak też pytania, które stawia i w ątpli w ości, co do pew nych twierdzeń uważanych dotąd za niewzruszone. Widać tez jak autor obok ścisłych spekulacji teologicznych uprawia konfrontację z życiow ą rzeczywistością, która staje się źródłem w ielkiej płodności jego m yśli.
R E C E N Z J E
195
W całej swojej twórczości pozostaje bowiem R a h n e r teologiem zaanga żowanym, służącym Ewangelii, K ościołow i i światu. Tu też leży tajem nica w ielkiego powodzenia jego artykułów i książek.
ks. Stefan Moysa SJ, W arszawa Bibliographie K arl Rahner, 1969—1974, wyd. Roman B 1 e i s t e i n, Treiburg— Basel—Wien 1974, Verlag Herder s. 47.
To zestaw ienie bibliograficzne jest ścisłą kontynuacją poprzedniego, zaw ie rającego pism a Rahnera, które ukazały się w latach 1924— 1969 Zawiera ono naprzód chronologiczny w ykaz własnych prac autora, ukazujących się po raz pierwszy, jak też powtórzeń i tłum aczeń na obce języki. Prace te noszą num e ry od 2041 do 2857 i kończą się na pozycjach opublikowanych w początkach 1974 roku.
W zestawieniu zwracają przede wszystkim uwagę tom y IX —XI Schrif ten zur Theologie oraz liczne artykuły zawarte w słow niku Sacramentum Mundi i Herders Theologisches Taschenlexikon. Znajdujemy tam również tłu m aczenie 5 artykułów na język polski, z których jeden: Punkt wyjścia w s p ó ł czesnej te o lo g ii2 nie był dotąd nigdzie publikowany, a został jedynie w ygło szony jako odczyt na Akadem ii Teologii Katolickiej. Ten dorobek translatorski jest oczyw iście bardzo skromny i trudno powiedzieć, żeby m yśl R a h n e r a była u nas wystarczająco znana, a konsekw entnie też spraw iedliwie oceniana.
Obok w łasnych prac autora zestaw ienie zawiera przeszło 70 pozycji, które w tej czy inne form ie są oceną, nieraz krytyczną, jego twórczości i świadczą o w ielkim w pływ ie, jaki w yw iera na m yśl w spółczesną.
Obecna bibliografia B l e i s t e i n a wraz z poprzedzającą jest nieodzow nym narzędziem pracy dla wszystkich, którzy chcą zbadać i zrozumieć m yśl w ielkiego niem ieckiego teologa.
ks. Stefan Moysa SJ, Warszawa Geiko MÜLLER-FAHRENHOLZ, Heilsgeschichte zw ischen Ideologie und P ro phetie. Profile und K r itik heilsgeschichtlicher Theorien in der öku m en ischen Bewegung zw ischen 1948 und 1968, Freiburg—B asel—W ien 1947, Verlag H er der s. 248.
M yślenie kategoriam i historii zbawienia silnie determ inuje teologię protes tancką i katolicką ostatnich kilkudziesięciu lat. Niektórzy teologowie, jak na przykład Oscar C u l l m a n n , widzą w tym w ielk ą nadzieję ruchu ekum e nicznego i twierdzą, że takie m yślenie ogrom nie przyczynia się do zbliżenia przeciwstaw nych dotąd stanowisk w różnych Kościołach. Autor książki sta
wia sobie za cel w ykrycie tych kategorii i krytyczne ich naśw ietlenie na p ew nych charakterystycznych przykładach. W pierwszej części analizuje w ięc m yś lenie historiozbawcze w dokumentach Światow ej Rady Kościołów, w drugiej — naukę teologów mających wiodące znaczenie dla ruchu ekum enicznego oraz Soboru W atykańskiego II, w trzeciej natom iast przedstawia niebezpie czeństwa, jakie tem u m yśleniu zagrażają oraz kreśli pew ne linie, po których idąc teologia m oże tych niebezpieczeństw uniknąć.
W obrębie Światowej Rady K ościołów najbardziej znaczą rozwój m yślenia historiozbawczego jej zebrania plenarne. W Am sterdam ie w roku 1948 Boży plan zbaw ienia zostaje przedstawiony jako znak nadziei w św iecie pogrążonym w chaosie. Dążenie do jedności chrześcijaństwa ma być widzialną oznaką, że Bóg działa również i w takim św iecie. Plan ten zostaje jaśniej zarysowany na zebraniu w Evanston w roku 1954, przez ukazanie Chrystusa jako centrum jedności, do której dąży chrześcijaństwo. W N ew -D elh i w roku 1961 następu je lepsze zrozum ienie kosm icznych w ym iarów planu Bożego na skutek rozróż
1 Por. Collectanea Theologica 40(1970) z. 2, 184— 185. 2 Por. Collectanea Theologica 41(1971) z. 2, 5—14.
