ZWOLNIENIA GRUPOWE

ZWOLNIENIA GRUPOWE

USTAWA

z dnia 13 marca 2003 r.

o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników

(Dz. U. z dnia 22 maja 2003 r.)

Przepisy ustawy stosuje się w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron, jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje co najmniej:

1) 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,

2) 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników,

3) 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników

- zwanego dalej "grupowym zwolnieniem".

Do stanu zatrudnienia

(co najmniej 20 osób) wlicza się:

osoby mające status pracownika

(osoby wykonujące pracę na podstawie powołania, mianowania, a nawet

wyboru)

osoby nieświadczące pracy z

jakichkolwiek powodów (np. zwolnienia

lekarskiego bądź urlopu)

Zwolnienia pracowników mają przymiot zwolnień grupowych, jeżeli następują w okresie 30 dni

liczonych od daty złożenia oświadczenia woli

pierwszemu pracownikowi.

Podstawową przesłanką stosowania ustawy o zwolnieniach grupowych jest konieczność rozwiązania

przez pracodawcę stosunku pracy z przyczyn

niedotyczących pracowników.

Są to przyczyny dotyczące pośrednio bądź bezpośrednio pracodawcy:

1) przyczyny ekonomiczno-finansowe;

2) przyczyny organizacyjno-strukturalne;

3) przyczyny technologiczno-ekologiczne;

4) przyczyny o charakterze losowym (np. klęska żywiołowa);

5) upadłość lub likwidacja.

Rozwiązanie stosunku pracy musi nastąpić:

 w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę

 wypowiedzenie definitywne,

 wypowiedzenie warunków pracy lub/i płacy ("zmieniające");

 na mocy porozumienia stron

 jeżeli dotyczy co najmniej pięciu pracowników.

Procedura informacyjno-konsultacyjna ma dla pracodawcy charakter obligatoryjny.

Przedmiotem konsultacji powinny być następujące kwestie:

 możliwość uniknięcia lub zmniejszenia rozmiaru zwolnień,

 status zwalnianych pracowników,

 możliwości uzyskania innego zatrudnienia przez zwolnionych pracowników,

 przedmiotem rokowań mogą być wszelkie

zagadnienia dotyczące projektowanych zwolnień.

Pismo pracodawcy wystosowane do zakładowych organizacji związkowych powinno zawierać informacje o:

 przyczynach zamierzanego grupowego zwolnienia,

 liczbie zatrudnionych pracowników,

 grupach zawodowych pracowników objętych

zamiarem grupowego zwolnienia,

 okresie, w ciągu którego ma nastąpić zwolnienie,

 kryteriach doboru pracowników,

 kolejności dokonywanych zwolnień,

 propozycjach rozstrzygnięcia spraw pracowniczych

związanych z planowanym zwolnieniem, a jeżeli

obejmują one świadczenia pieniężne, także sposobu

ustalenia ich wysokości.

Zawiadomienie skierowane do powiatowego urzędu pracy powinno zawierać następujące dane:

 liczbę zatrudnionych pracowników,

 grupy zawodowe pracowników objętych zamiarem grupowego zwolnienia,

 okres, w ciągu którego ma nastąpić zwolnienie,

 kryteria doboru pracowników do grupowego zwolnienia

 kolejność zwolnień.

Porozumienie zawarte na podstawie art. 3 ustawy ma przymiot źródła prawa pracy w rozumieniu art.

9 § 1 k.p., jeżeli reguluje prawa i obowiązki stron

stosunku pracy.

Porozumienie powinno w szczególności regulować kwestie dotyczące :

 liczby zwalnianych pracowników,

 kryteriów doboru pracowników do zwolnienia,

 kolejności zwolnień,

 terminów dokonywania wypowiedzeń,

 zasad opuszczania mieszkań zakładowych i hoteli pracowniczych przez zwalnianych pracowników,

 zasad zwrotu pożyczek udzielonych pracownikom,

 obowiązków pracodawcy wobec zwalnianych

pracowników, przede wszystkim tych o charakterze

finansowym.

pracodawc a wydaje regulamin

zwolnień

gdy nie jest możliwe zawarcie

porozumienia pracodawcy ze

wszystkimi działającymi u

niego

organizacjami związkowymi

gdy u pracodawcy nie działają związki

zawodowe

gdy pracownicy nie wyłonią swych przedstawicieli po

upływie

wyznaczonego na

ten cel terminu

Regulamin zwolnień grupowych jest źródłem prawa pracy w rozumieniu art. 9 § 1 k.p., gdyż jest wydawany

na podstawie ustawy i reguluje prawa i obowiązki

stron.

Na treść regulaminu zwolnień grupowych powinny składać się następujące kwestie:

 liczba zwalnianych pracowników,

 kryteria doboru pracowników do zwolnień,

 kolejność zwolnień,

 terminy zwolnień,

 obowiązki pracowników związane ze zwolnieniami grupowymi,

 obowiązki pracodawcy związane ze zwolnieniami

grupowymi.

W ramach zwolnień grupowych mechanizmy trwałości stosunku pracy nie mają zastosowania wobec:

 pracownika będącego członkiem rady nadzorczej w spółce powstałej z przekształceń w procesie

komercjalizacji przedsiębiorstw państwowych,

 pracownika będącego członkiem rady naukowej w jednostce badawczo-rozwojowej,

 pracownicy-żony, której mąż odbywa zasadniczą

służbę wojskową,

 pracownika na urlopie wychowawczym, jeżeli trwa on dłużej niż trzy miesiące,

 pracownika młodocianego w czasie trwania umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego,

 pracownika mającego status kombatanta albo osoby represjonowanej,

 pracownika mającego status inwalidy wojennego bądź wojskowego,

 pracownika zatrudnionego przy zwalczaniu epidemii,

 członków rady nadzorczej spółdzielni,

 członków rady nadzorczej spółki powstałej w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa komunalnego,

 pracownika będącego członkiem komitetu założycielskiego związku zawodowego,

 pracownika będącego członkiem organów samorządu zawodowego,

 posłów i senatorów,

 radnych wszystkich szczebli samorządu

terytorialnego.

Możliwość jedynie wypowiedzenia warunków pracy i/lub płacy, dotyczy (art. 5 ust.5):

 pracowników w okresie przedemerytalnym, którym brakuje nie więcej niż cztery lata do nabycia prawa do emerytury,

 pracowników w okresie ciąży i urlopu macierzyńskiego,

 pracowników - członków rady pracowniczej

przedsiębiorstwa państwowego w okresie trwania

kadencji tej rady oraz w ciągu jednego roku po jej

upływie,

 pracowników - członków zarządu zakładowej organizacji związkowej przez okres określony uchwałą zarządu,

 pracowników - członków specjalnego zespołu negocjacyjnego albo europejskiej rady zakładowej w czasie trwania mandatu oraz w okresie roku po jego wygaśnięciu,

 pracowników - członków specjalnego zespołu

negocjacyjnego, organu przedstawicielskiego lub

przedstawiciela pracowników w spółdzielni

europejskiej,

 pracowników - członków specjalnego negocjacyjnego organu przedstawicielskiego bądź przedstawiciela pracowników w spółce europejskiej,

 pracowników - członków specjalnego zespołu negocjacyjnego, zespołu przedstawicielskiego albo przedstawiciela pracowników w radzie nadzorczej spółki powstałej w wyniku połączenia transgranicznych spółek,

 pracowników będących społecznymi inspektorami pracy w czasie trwania mandatu oraz w okresie roku po jego wygaśnięciu,

 pracowników powołanych do odbycia czynnej służby wojskowej lub jej form zastępczych,

 pracowników będących członkami rady pracowników.

Przy rozwiązywaniu z pracownikami stosunków pracy w ramach grupowego zwolnienia z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy ochrony zostają pozbawieni:

 pracownicy w wieku przedemerytalnym,

 pracownicy na urlopie bądź nieświadczący pracę z innego usprawiedliwionego powodu,

 pracownice w okresie ciąży lub urlopu

macierzyńskiego,

 pracownicy wychowujący dziecko w okresie urlopu macierzyńskiego,

 pracownicy na urlopie wychowawczym,

 pracownicy uprawnieni do urlopu wychowawczego, którzy złożyli wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy,

 pracownicy młodociani zatrudnieni na podstawie

umowy o pracę zawartej w celu przygotowania

zawodowego.

Odprawa pieniężna to jednorazowe świadczenie pieniężne stanowiące dla pracownika rekompensatę za

niezawinioną utratę miejsca pracy, spełniające funkcję

alimentarną.

Odprawa pieniężna przysługuje w następującej wysokości:

 jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż dwa lata,

 dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat,

 trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik

był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.

W razie ponownego zatrudniania pracowników w tej samej grupie zawodowej pracodawca powinien zatrudnić pracownika, z którym rozwiązał stosunek

pracy w ramach grupowego zwolnienia, jeżeli zwolniony pracownik zgłosi zamiar podjęcia

zatrudnienia u tego pracodawcy w ciągu roku od dnia

rozwiązania z nim stosunku pracy.

Indywidualny tryb zwolnień

Ma on zastosowanie w sytuacji, gdy pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników rozwiązuje

z pracownikiem stosunek pracy z przyczyn

niedotyczących tego pracownika, a zwolnienia w okresie 30 dni obejmują mniejszą liczbę pracowników,

niż określona w art. 1 ustawy.

Pracownicy, wobec których ustawa nie dopuszcza możliwości objęcia ich procesem zwolnień indywidualnych:

 posłowie,

 senatorowie,

 radni.

Pracownicy, wobec których dopuszczalne jest jedynie wypowiedzenie warunków pracy i płacy:

 pracownicy w wieku przedemerytalnym,

 pracownicy w okresie ciąży i urlopu macierzyńskiego,

 pracownicy będących członkami rady pracowniczej

przedsiębiorstwa państwowego,

 pracownicy będący członkami zakładowej organizacji związkowej uprawnieni do reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy albo organu lub osoby dokonującej za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa pracy,

 pracownicy będący społecznymi inspektorami pracy,

 pracownicy będący członkami specjalnego zespołu negocjacyjnego lub europejskiej rady zakładowej,

 pracownicy - członkowie specjalnego zespołu

negocjacyjnego, organu przedstawicielskiego bądź

przedstawiciela pracowników w spółce europejskiej,

 pracownicy - członkowie specjalnego zespołu negocjacyjnego organu przedstawicielskiego bądź przedstawiciela pracowników w spółdzielni europejskiej,

 pracownicy powołani do czynnej służby wojskowej lub jej form zastępczych, zasadniczej służby wojskowej, albo przeszkolenia wojskowego,

 pracownicy pozostający na urlopach krótszych niż trzy miesiące oraz nieobecni w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający pracodawcę do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia,

 pracownicy - członkowie rad pracowników lub

przedstawiciele pracowników.

Pracownicy wobec których jest dopuszczalne wypowiedzenie stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia:

 członkowie rad nadzorczych w spółkach powstałych z przekształceń w procesie komercjalizacji,

 żony, których mężowie odbywają zasadniczą służbę wojskową,

 pracownicy na urlopie wychowawczym, jeżeli trwa on dłużej niż trzy miesiące,

 pracownicy młodociani w czasie trwania umowy o

pracę w celu przygotowania zawodowego,

 kombatanci, osoby represjonowane, inwalidzi wojenni lub wojskowi,

 pracownicy zatrudnieni przy zwalczaniu chorób zakaźnych,

 członkowie organów samorządu zawodowego,

 członkowie komitetów założycielskich związków zawodowych,

 członkowie rad naukowych w jednostkach badawczo-

rozwojowych.

Przepisów ustawy nie stosuje się do pracowników

zatrudnionych na podstawie mianowania.