Historia medycyny
NOWOTWORY Journal of Oncology •2006 •volume 56 Number 4 •474–476
Brachyterapia prostaty w 1909 roku
Jesse N. Aronowitz
1, Gregor Bruggmoser
2W niniejszej pracy przedstawiono - prawdopodobnie pierwszy w piÊmiennictwie, pochodzàcy z roku 1909, z oÊrodka wiedeƒskiego - opis przypadku zastosowania brachyterapii w leczeniu chorego na nowotwór prostaty.
S∏owa kluczowe: prostata, nowotwór, leczenie, brachyterapia, historia
1 Department of Radiation Oncology University of Massachusetts Medical School Levine Cancer Center
Worcester MA, USA
2 Universitäts Freiburg Klinikum Radiologische Universitätsklinik Abteilung für Strahlenheilkunde Medizinische Physik
Freiburg, Germany
Leczenie chorego na mi´saka prostaty radem
„W oparciu o liczne doniesienia na temat skutecznoÊci promieniowania radu w zwalczaniu nowo- tworów, leczyliÊmy tà metodà rozmaite guzy p´cherza. Obecnie chcemy przedstawiç przypadek cho- rego na mi´saka prostaty leczonego w ten sposób. Mi´sak prostaty szczególnie nadaje si´ do takie- go leczenia z dwóch powodów: po pierwsze – z dotychczasowych doniesieƒ wynika, ˝e mi´saki sà bardziej promienioczu∏e od guzów o innej budowie histologicznej, po drugie – prostata mo˝e znajdowaç si´ w bezpoÊrednim kontakcie ze êród∏em promieniowania, co zapewnia skutecznoÊç.
Przedstawiamy nast´pujàcy przypadek z Kliniki Profesora Zuckerkandla:
Pacjent L. St., 32-letni, pojawi∏ si´ w poradni 31 lipca 1909 roku. W wywiadach zg∏asza∏ rze˝àczk´, na którà zachorowa∏ przed 12 laty. Póêniej dwukrotnie przechodzi∏ zapalenie p´cherza z zatrzyma- niem moczu i cz´sto miewa∏ krwiomocz. Jak stwierdzono, rze˝àczka nie by∏a ca∏kowicie wyleczo- na. Pacjent mia∏ ciàg∏e parcie, dodatkowo, odczuwa∏ bóle w okolicy krocza, zwiàzane z ruchami jelit.
W poczàtkach ostatniego roku dolegliwoÊci nasili∏y si´ – mia∏ bóle przy oddawaniu moczu, a bóle krocza i odbytnicy pojawi∏y si´ równie˝ w trakcie chodzenia. Od 1 lipca 1909 roku mia∏ nasilony krwiomocz, a w koƒcu tego˝ miesiàca – powtarzajàce si´ zatrzymania moczu wymagajàce cewniko- waƒ. Lekarze rozpoznali powi´kszenie prostaty, podejrzewajàc guz. Badanie per rectum w naszej Klinice wykaza∏o obecnoÊç guza o nierównej powierzchni; jego lewy p∏at by∏ wielkoÊci jab∏ka, a prawy – nawet wi´kszy, i wnika∏ do miednicy. Guz by∏ bardzo tkliwy. Cystoskopii nie mo˝na by-
∏o wykonaç z powodu obfitego krwawienia. Nie mo˝na te˝ by∏o za∏o˝yç cewnika na sta∏e. Ostatecz- ne rozpoznanie brzmia∏o: guz prostaty.
Wprowadzenie
Brachyterapia prostaty prze˝ywa obecnie okres renesan- su dzi´ki technologii komputerowej i ultradêwi´kowej, izotopom promieniotwórczym wytwarzanym w reakto- rach atomowych oraz wczesnemu wykrywaniu guza. Rzad-
ko kiedy pami´ta si´ teraz, ˝e przed 1920 rokiem takie le- czenie prowadzone by∏o jedynie w kilku oÊrodkach ame- rykaƒskich [1]. Poni˝ej przedstawiony przypadek, pocho- dzàcy z piÊmiennictwa niemieckoj´zycznego, jest wcze- Êniejszy, poprzedza znane publikacje amerykaƒskie i francuskie.
Omówienie
Autorami tego opisu przypadku ze szpitala Rothschilda w Wiedniu sà Rudolf Paschkis i Wilhelm Tittinger [2].
Przedstawiajà leczenie miejscowo zaawansowanego gu- za prostaty z dojÊcia nad∏onowego, z dobrym wynikiem.
Ich szef Otto Zuckerkandl (1861-1921) by∏ wybitnym urologiem (swego czasu przezkroczowà prostatektomi´
nazywano operacjà Zuckerkandla). Doniesienie zawiera jednà ilustracj´ obrazu histologicznego, brakuje nato- miast piÊmiennictwa.1
Ten opis przypadku wyprzedza opisy brachyterapii prostaty Pasteau i Degrais z Pary˝a [3, 4], Younga z Balti- more [5, 6] i Barringera z Nowego Jorku [7-9]. Paul De- grais by∏ wraz z Louisem Wickhamem, wspó∏autorem mo- nografii Radiumtherapy (angielskie wydanie w 1910 ro- ku), w której zawarte jest jedno zdanie na temat zastosowania radu w leczeniu chorych na raka prostaty:
„W raku prostaty mo˝na dzia∏aç poprzez okolic´ kroczo- wà lub bezpoÊrednio na gruczo∏, wprowadzajàc przyrzàd do odbytnicy albo pr´t bezpoÊrednio do zmiany” [10].
Nie jest jasne, czy autorzy odnoszà si´ do w∏asnego do-
Êwiadczenia; nie wiadomo te˝, czy koƒcowa cz´Êç zdania mówi o aplikacji Êródtkankowej czy wewnàtrzcewkowej.
Pasteau i Degrais w swoich doniesieniach kilka lat póêniej omawiajà technik´ wewnàtrzjamowà – wprowa- dzanie radu doodbytniczo lub wewnàtrzcewkowo. Pierw- szy raz zastosowali t´ technik´ w lipcu 1909 roku, by∏oby to zatem przed Paschkisem i Taittingerem. Nie podajà jednak wyniku badania histopatologicznego, a sam opis zosta∏ opublikowany w szereg lat póêniej.
William Newcomet cytuje prace Desnos oraz Paste- au i Degrais w odniesieniu do schorzeƒ z∏oÊliwych i ∏agod- nych [11]. Dawson Turner w swojej ksià˝ce z 1913 roku wspomina w kilku zdaniach o wewnàtrzcewkowej aplika- cji radu z powodu ∏agodnego przerostu prostaty, cytuje te˝
prac´ Hugo Schüllera z Wiednia o stosowaniu tej metody z podobnych wskazaƒ [12]. Hugh Hampton Young przy- tacza prac´ Pasteau i Degrais z 1913 roku; on te˝, majàc do dyspozycji 100 mg radu, zainicjowa∏ leczenie w∏asnà metodà w Baltimore [13]: pojemniki z radem aplikowa- ne by∏y do odbytniczej, cewkowej i p´cherzowej po- wierzchni prostaty. Nie obserwowa∏ odczynów w obr´bie Êluzówek.
Istotnym post´pem by∏a praca Benjamina Barringe- ra. Stosowa∏ on przezkroczowe, Êródtkankowe aplikacje, u˝ywajàc szklanych rurek radonowych z ig∏ami [14]. Po- czàtkowo pozostawia∏ ig∏y na par´ godzin; póêniej wszcze- pia∏ je na sta∏e. Mo˝na go wi´c uznaç za pioniera bra-
475
Ze wzgl´du na rozleg∏oÊç zmiany niemo˝liwe by∏o wykonanie radykalnej operacji. Prof. Zuc- kerkandl zdecydowa∏ wykonaç przetok´ p´cherzowà; zrobiono to 5 sierpnia 1909 roku. Stwierdzo- no wówczas, ˝e guz nacieka Êcian´ p´cherza, wnika do wewnàtrz i tworzy tam rozleg∏e owrzodze- nie. Jego wielkoÊç oceniono na równà pi´Êci. Cz´Êç wy∏y˝eczkowano. Po 14 dniach utworzy∏a si´ sta-
∏a przetoka i pacjent otrzyma∏ odpowiednie urzàdzenie do odbierania moczu.
Wynik badania histopatologicznego brzmia∏: spindle-cell sarcoma (Spindelzellen-sarcoma).
ZdecydowaliÊmy napromieniç guz radem – poprzez przetok´.
Przyrzàd zawierajàcy 4,7 mg bromku radu zosta∏ wprowadzony przez przetok´ do p´cherza;
pojemnik z radem zosta∏ umieszczony bezpoÊrednio na powierzchni guza. Pacjent otrzyma∏ 21 apli- kacji po ok. 20 minut, z 2-tygodniowymi przerwami. Ostatnia aplikacja mia∏a miejsce w czerwcu 1910 roku. Nale˝a∏o wówczas zamknàç przetok´. Zagoi∏a si´ ona samoistnie, w 2 tygodnie po za-
∏o˝eniu cewnika na sta∏e. Poczàtkowo pacjent oddawa∏ mocz co 2 godziny, bezboleÊnie, bez do- mieszki krwi; poêniej odst´py pomi´dzy oddawaniem moczu zwi´kszy∏y si´ do 3-4 godzin. Stan ogól- ny pacjenta by∏ doskona∏y.
W miejscu poprzednio stwierdzanego wielkiego guza wyczuwa∏o si´ per rectum p∏aski, s∏abo ograniczony, bezbolesny naciek, kierujàcy si´ po prawej stronie w kierunku miednicy. Nie mo˝na by∏o w nim osobno wyczuç prostaty.
Cystoskopowo (badanie 16 lipca 1910 roku) stwierdzaliÊmy przy szyi p´cherza uwupuklenie o obj´toÊci okreÊlanej na ok. 120 cm3. Mocz by∏ dobrze zag´szczony, nieco m´tny.
Nie twierdzimy bynajmniej, ˝e pacjent zosta∏ trwale wyleczony, ale nale˝y przyznaç, ˝e osià- gni´to znacznà popraw´, którà mo˝na przyrównaç do wyleczenia. Jest to zdumiewajàcy wynik, zwa-
˝ywszy ˝e mi´saki prostaty – operowane lub nie – rokujà êle. Zabieg wykonany w trakcie naszego leczenia nie by∏ radykalny. Nie mo˝na te˝ przypuszczaç, ˝e nastàpi∏o samoistne wyleczenie. Nale-
˝y wi´c przyjàç, ˝e osiàgni´ty sukces by∏ wynikiem dzia∏ania bromku radu. Zwa˝ywszy na z∏e roko- wanie omawianego schorzenia, przedstawiony sposób leczenia wart jest uwagi i dalszych badaƒ. Czy osiàgni´to trwa∏e wyleczenie w naszym przypadku – oka˝e si´ w przysz∏oÊci, ale je˝eli nie, to i tak wynik zastosowania radu nale˝y uznaç za doskona∏y.
B´dziemy prawdopodobnie przedstawiaç nasze kolejne doÊwiadczenia w wewnàtrzp´che- rzowym aplikowaniu radu – i to w wi´kszych dawkach – w przypadkach innych guzów p´cherza i prostaty”.
1 T´ ilustracj´ oceni∏ patolog z naszego Uniwersytetu, dr Zhong Jiang, który nast´pujàco oceni∏ obraz: „Jest to albo s∏abo zró˝nicowany rak, albo sarcoma epithelioides”.
chyterapii prostaty wysokimi dawkami high dose rate i per- manentnymi – niskimi low dose rate.
Jest oczywiÊcie trudno niezbicie stwierdziç, ˝e dana publikacja jest naprawd´ “pierwsza” – mogà byç inne, dotychczas nie ujawnione. Jednak obecnie mo˝emy po- wiedzieç, ˝e – w swoim zakresie – najdawniejszà obecnie znanà publikacjà jest przedstawiony tu opis przypadku autorstwa Paschkisa i Tittingera.
Prosimy czytelników Nowotworów o poinformowa- nie nas o jakiejkolwiek wczeÊniejszej znanej im publikacji na opisywany tu temat. B´dziemy te˝ wdzi´czni za infor- macje o innych zawodowych dokonaniach Rudolfa Pasch- kisa, Wilhelma Tittingera i Otto Zuckerkandla oraz o Rothschildspitales w Wiedniu.
Jesse N. Aronowitz MD
Department of Radiation Oncology University of Massachusets Medical School Levine Cancer Center
33 Kendall Street Worcester MA 01605 USA
PiÊmiennictwo
1. Aronowitz JN. Dawn of prostate brachytherapy: 1915-1930. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2002; 54: 712-8.
2. Paschkis R, Tittinger W. Radium Behandlung eines Prostatasarkoms.
Wien Klin Wochenschrift 1910; Nr 48: 1715-6.
3. Pasteau O, Degrais P. De l’emploi du radium dans le traitement des cancers de la prostate. J d’Urol Medic Chirurgic 1913; 4: 341-66.
4. Pasteau O, Degrais. The radium treatment of cancer of the prostate.
Arch Roentgen Ray 1914; 18:396-410.
5. Young HH. Technique of radium treatment of the prostate and bladder:
A presentation of new instruments and new methods of use. JAMA 1917;
68:1174-7.
6. Young HH, Frontz WA. Some new methods in the treatment of carcinoma of the lower genito-urinary tract with radium. J Urol 1917; 1: 505-34.
7. Barringer BS. The treatment by radium of carcinoma of the prostate and bladder. JAMA 1916; 67: 142-5.
8. Barringer BS. Radium in the treatment of carcinoma of the bladder and prostate. Review of one year’s work. JAMA 1917; 68: 1227-30.
9. Barringer BS. Radium treatment of bladder and prostatic carcinoma. W:
Janeway HH, Barringer BS, Failla G (red.). Radium therapy in cancer at the Memorial Hospital. New York: Paul B Hoeber; 1917, s. 227-42.
10. Wickham L, Degrais P. Radiumtherapy. T∏um. ang. Dore SE. London:
Cassell; 1910, s. 158.
11. Newcomet WS. Radium and radiotherapy. Philadelphia: Lea & Febiger;
1914, s. 198-200.
12. Turner D. Radium; its physics and therapeutics. II wyd. Toronto:
MacMillan; 1914, s. 130-1.
13. Young H. A surgeon’s autobiography. New York: Harcourt Brace; 1940, s. 144-6.
14. Aronowitz JN. Benjamin Barringer: originator of the transperineal prostate implant. Urology 2002; 60: 731-4.
Otrzymano: 7 maja 2006 Przyj´to do druku: 17 maja 2006 476
