Świat i życie. Ilustrowany dodatek tygodniowy Dziennika Zachodniego, 1948.10.17 nr 41

(1)

Ilustrowany dodatek tygodniowy

» d z ie n n ik a z a c h o d n ie g o “

Katowice, 1 ? października 1948 » R 8 k 111

N r 41

ŚWIAT i ŻYCIE

Wszystkie zdjęcia: (z. Oatka

s i ę z i e m n i a k i c fo k o p c ó w / i p i w n i c

ś kończy jesienną prac

Wóz

już prawie pełen ziemniaków, które prosto z pola powędrują do wagonów i dostawione zostaną do miast, dla zaspokojenia zapotrzebo

wania ludności pracującej

N a d p o la m i s n u je się s r e b rz y s te p rz ę d z iw o „ba b ie fe o la ta “ i s in y d y m o g n is k , p o ro z p a la n y c h n a s k r a ja c h p ó l. J e s t b o w ie m je s ie ń — p r a c o w ita je s ie ń r o ln ik a , z b ie ra ją c e g o o s ta tn ie p lo n y .

P o ¡tycie, ję c z m ie n iu i p s z e n ic y , k o le j n a z ie m n ia k i, o b o k ch le b a p o d s ta w o w y p r o d u k t w y ż y w ie n ia n a js z e rs z y c h m as lu d n o ś c i.

T e g o ro c z n y z b ió r z ie m n ia k ó w , w z w ią z k u ze s p rz y ja ją c ą p o g o d ą , je s t ju ż n a u k o ń c z e n iu . P ra c a p r z y w y k o p ie b y ła d o s k o n a le z o rg a n iz o w a n a i p rz e p ro w a d z o n a p r a w ie w 80 p ro c e n ta c h p r z y p o m o c y m a s z y n . D o s p ra ś rn e g o p rz e p ro w a d z e n ia z b io r ó w p r z y c z y n iło się r ó w n ie ż p e łn e w y k o r z y s ta n ie p o m o c y s ą s ie d z k ie j o ra z p ra c a z m o b ili

z o w a n y c h b r y g a d o c h o tn ic z y c h i o d d z ia łó w „ S łu ż b y P o ls c e “ , k tó r e p o s p ie s z y ły z p o m o c ą r o ln ik o m .

Z b ió r z ie m n ia k ó w w b ie ż ą c y m r o k u je s t ś re d n i. Z re s z tą n a w e t p r z y n a jle p s z y c h z b io ra c h w o je w ó d z tw o ś lą s k o -d ą b r o w s k ie n ie b y ło n ig d y s a m o w y s ta rc z a ln e p o d t y m w z g lę d e m . N a d c h o d z ą w ie c

z

o ś ro d k ó w c z y s to r o ln ic z y c h w k r a j u t r a n s p o r ty z ie m n ia k ó w , k tó r e z a s p o k o ją w z u p e łn o ś c i z a p o trz e b o w a n ie p r a c u ją c e j lu d n o ś c i. B ą d ź m y w ię c s p o k o jn i — z ie m n ia k i z n a jd ą się w k a ż d e j p iw n ic y .

■ ’ dy na jednych polach mechaniczne kopaczki wygrzebują ziemniaki, na innych ciągnięte przez traktory pługi zaorywują rżyska, przygotowując ziemię pod jesienny zasiew.

Można bez przesady powiedzieć, że wszędzie gdzie wre praca, spotyka się junaka ze Służby Polsce.

Wt»

dzimy go

i tu ,

przy zbiorze ziemnia ków, zapalającego papierosa od og niska.

W , ~

żywiciel kraju

—

musi się jednak dobrze natrudzić, aby podołać spadającym na niego oboiuiązkom. Nie wykopuje już ziemniaków 'a,

bo

Polska. Ludowa dała

m u

do dyspozycji maszyny, które ułatwiają pracę.

Z ro k u

na rok rośnie liczba ośrodków maszynowych na

arenie krajn i już w niedalekiej przyszłości

praca

na ro li będzie całkowicie zmechanizowana, a przez to bardziej planowa i wydo.jna

>'■

»

Wecóaniczną kopaczką posuwają się zgięte postacie pracownic rolnych (z lewej), zbierających ziemniaki. Oto Jeszcze jeden kosz wspaniałych bulw (w Środku), Mkopcoiuanc (z prawej) aby przetrwać zimę w cieple kopca i z wiosną zapaść ponownie w ziemię, jako sadzeniaka

które znajdą się w piwnicach, atfco te! zenamą

ń

(2)

DODATEK TYGODNIOW Y „ D ZIE N N IK A ZACHODNIEGO“ NR 41 (ŚW IAT I 2Y C®

I% la marginesie powieści K arola Cmapha

Co to właściwie sq te salamandry?

Każdy przyzna, ie „Walka z

•alamandrami“ jest pasjonującą lekturą i niewątpliwie perypetie tej niesamowitej i fantastycznej historii o dziwacznych a tak stra

sznie mądrych plażach muszą u wszystkich czytelników powieści genialnego Czapka zwrócić uw a

gą, chociaż mimo woli, na — że się tak wyrazimy — „całokształt spraw salamandrowych".

Oczywiście jak to łatwo się do

myśleć, Czapkowi nie chodziło o same salamandry i nie o powieść typu przyrodniczego, tylko o pe

wną symboliką stosunków ogól

noludzkich. Bo rzecz prosta, sala

mandry i w ogóle plaży chyba najmniej slą nadawałyby do w o j

ny z ludźmi i do wyrabiania ta

kich arcymądrych historii, jakich dokonują w powieści.

Płazy bowiem dzisiaj, to gro

mada zwierzęca, będąca właści

wie już ną wymarciu 1 reprezen

tująca jedynie szczątkowe formy dawnych, licznych i potężnych gatunków. I czym jak czym, ale mądrością czy inteligencją nigdy się nie odznaczały i do dziś nie odznaczają. Bo cóż — w hierar

chii świata zwierzęcego .stanowią one raczej formę pośrednią. Na ich dobro można tylko powie

dzieć, że wykazują pierwsze

wśród kręgowców zaczątki przej

ścia od życia wodnego do stałego bytowania w wilgotnym środowi

sku na lądzie. Jest to ważny

szcze

gól w historii życia na ziemi, ale to Wszystko, Są wprawdzie mą

drzejsze od ryb, ale głupsze od gadów (o ile wolno się tak w yra

zić), a w każdym razie — biorąc rzecz biologicznie — stoją na do

syć prymitywnym, w porównaniu z wyższymi kręgowcami, stopniu rozwoju.

Przodkowie z Triasu

Czas świetności płazów Już da

wno przeminął. Dawniej nawet, niż świat.) gadziego, Mianowicie w Triasie, czyli w epoce geolo

gicznej pomiędzy Permem a Ju

rą, królowały one dosyć wszech

władnie, a ich gatunki opance

rzone, to znaczy osobniki o ciele, pokrytym potężnymi płytami ko

stnymi, musiały być nawet bar

dzo groźne dla otoczenia.

Wygląd miały straszliwy te wszystkie „Stegocephalia“, jak się je zwie dziś w zoologii, a już specjalnie taki „Mastodonsaurus giganteus“ o 5-metrowej długości potężnego cielska. Ten na pewno łatwo dałby sobie radę nawet z dzisiejszym słoniem. Mimo to je-

i d n a k u le g ły z a g ła d z ie , a p r a w d o -

| p o d o b n ie d o ic h W y tę p ie n ia p r z y - I c z y n iły s ię w d u ż y m s to p n iu g a

d z ie p o tw o r y , k t ó r e ju ż w T r ia s ie z a c z y n a ły s ię p a n o s z y ć n a lą d z ie i w w o d z ie , b y d o jś ć w J u rz e do s w e g o g ig a n ty c z n e g o a p o g e u m .

Cóż n a m d z is ia j z o s ta ło z p o tę ż n e j g r o m a d y p ła z ie j, ze „ S t e - g o c e p h a lió w “ i in n y c h c u d a c z n y c h , je ś li c h o d z i z a ró w n o o n a z w ę , ja k i o w y g lą d s tw o ró w ? B a rd z o ju ż n ie w ie le . W p r a w d z ie d u m n ie i s z u m n ie p ła z y d z ie lą s ię aż n a t r z y r z ę d y : b e z n o g ie , o g o n ia s te i b e z o g o n o w e ,

ale

r a p te m w t y m w s z y s tk im m ie szczą się t a k z g ru b s z a b io rą c , t y lk o w s z e la k ie ż a b y , a k s o io tle , o d - m ie ń c e ja s k in io w e , t r a s z k i i s a la m a n d r y .

Nie wiadomo bliżej dlaczego o salamandrach niemal od niepa

miętnych czasów kursowały zaw

sze jakieś niesamowite historie.

Być może, że przyczyniał się do tego ich wygląd, jak każdy przy

zna, dosyć oryginalny. Ciało czar

ne, nakrapłane nieregularnymi żółtymi plamami, przedstawia rzadko na ogół spotykane

w

przy rodzie połączenie kolorów. Połą

czenie zresztą wcale estetyczne, chociaż prawdę powiedziawszy z uwagi na jego Jaskrawość mało

p rz y d a tn e w se n sie m im ik r y , c z y l i p rz y s to s o w a n ia się d o t ła o to c z e n ia . R a c z e j p ra w d o p o d o b n ie c h o d z iło b y t u t a j o s tra s z e n ie tą ja s k r a w o ś c ią b a r w e w e n tu a ln y c h w r o g ó w . N ie s te ty , n ie m o ż e m y się n a te n te m a t n ic z e g o s p e c ja ln e g o o d s a la m a n d e r d o w ie d z ie ć .

Paskudna opinia

Dość na tym, że salamandrę u- ważano za bardzo złośliwego i nie bezpiecznego p ł a z a , Którego dotknięcie parzy 1 wywołuje n aj

ro z m a its z e c h o ro b y , Jeszcze d o d z iś m o ż n a z n a le ź ć lu d z i (co g o r sza, s k ą d in ą d n a w e t in t e lig e n t n y c h ), k t ó r z y s a la m a n d r y b o ją się n a r ó w n i ze ż m iją , Z te g o t y t u łu b ie d n y p ła z , k t ó r y ż y w i się m a ł y m i ś lim a k a m i, r o b a k a m i i d r o b n y m i o w a d a m i, je s t często t ę p io n y , ja k ja k a ś n a jg o rs z a b e s tia .

N a s tę p n ie s tw ie rd z o n o , że s a la m a n d r a p o w s ta je z o g n ia i że z te g o p o w o d u o g ie ń j e j n ie s z k o d z i. P o t r a f i o n a p rz e d o s ta ć się p rz e z n a jw ię k s z e p ło m ie n ie i w y jś ć s ta m tą d je szcze „ w e s o ła I

oto-

Oto Jeden z odległych przodków salamandry „Mastodonsauru głgan* teus", Ten .pięciometrowej długości zwierzak żył sobie w okresie tria

su i chyba nie należał do najła godniejszych stworzeń.

A — B — ( — [ ) — h — 1 | — K — I s

To nie abecadło a — witaminy! l

■Podstawowym warunkiem ra

cjonalnego rozwoju organizmu jest właściwy sposób odżywiania Się.

Pokarmy, pobierane przez orga

nizm, podzielić możemy na orga

niczne 1 nieorganiczne. Pokarmy organiczne zawierają w swym Składzie węgiel, nieorganiczne są to różne sole mineralne I woda.

Pokarmy organiczne dzielą się na trzy zasadnicze grupy: ciała biał

kowate (np. białko jaja kurzego), węglowodany (cukier, krochmal) 1 tłuszcze (masło, słonina).

Od dawna już badania naukowe nad przemianą m aterii w orga

nizmach zwierzęcych dostarczały niezbite dowody stwierdzające, że oprócz wyżej wymienionych sub

stancji pokarmowych, organizm musi otrzymywać jeszcze w ią z k i uzupełniające, występujące w nie-

»mierni« małych Ilościach.

Właściwym twórcą nauki o tych

»wiązkach był znakomity uczony (Młaki, Kazimierz Funk.

Przeprowadzając w 1911 r. eks

perymenty nad chorobą beri.beri, Funk w ykrył specjalną substan

cję, której brak powoduje właśnie tę chorobę, a którą nazwał w ita

miną „B",

Termin „w itam ina“ został po

wszechnie przyjęty w nauce, jak również i drugi — „awitaminoza“

na oznaczenie choroby, spowodo

wanej brakiem lub niedostatecz

ną ilością tej lub innej witam iny w pokarmach.

Od czasu badań Funka nauka o witaminach rozrosła się potężnie, doprowadzając do wykrycia fak

tów o niebywałe) doniosłości.

leczą Ż y w i ą

Wyosobniono cały szereg w ita

min i stwierdzono, że są one nie tylko bezwzględnie koniecznymi substancjami uzupełniającymi w odżywianiu, lecz 1 pierwszorzęd

nymi środkami leczenia wielu chorób. Ustalono również Istnie

nie ścisłego związku pomiędzy w i

taminami a hormonami, czyli wydzielinami gruczołów dokrew- nyeh to jest gruczołów, których wydzieliny dostają się wprost do k rw i lub lim fy i odgrywają nie

zwykle ważną rolę w przebiegu zjawisk życiowych.

Dokładnie poznano dotychczas w itam iny A, B, C, D i E. Mało natomiast wiemy o witaminach H, K i P;

Witaminę A, rozpuszczalną w tłusdlfcach, mamy w zielonych H- ściach jarzyn (szpinak), w mar

chwi, kapuście, w owocach, jak:

morele, borówki, czereśnie, m ali

ny i śliwki, w tranie, maśle, żółt

ku jaj. Prócz tego znajduje się ona w nerkach i wątrobie.

B r a k t e j w it a m in y w p o k a r m a c h p o w o d u je z a b u rz e n ia w e w z ro ś c ie , o w rz o d z e n ia 1 z ro g o w a - c e n ia w o k u i in n y c h n a rz ą d a c h c ia ła i z m ia n y w b ło n a c h ś lu z o w y c h .

üle m a w ita m in

s ą

choroby

Witamina B jest nazwą ogólną całego szeregu związków che

micznych, rozpuszczalnych w wodzie. Spośród nich zbadano najdokładniej B I, B2 i Bfl. — Ta grupa w itam in zawiera w swym składzie azot. Są one we wszyst

kich świeżych roślinach oraz w szeregu narządów zwierzęcych.

Obfitują w nią drożdże 1 otręby (zwłaszcza ryżowe).

Choroba beri-beri, wywołana brakiem w itam iny „B “ , polega

jąca na schorzeniu centralnego systemu nerwowego szerzyła się

przeważnie w Japonii, z powodu odżywiania się ryżem polerowa

nym, a Więc pozbawionym łusek, które obfitują w tę witaminę.

Witamina C (kwas askorbino

wy) znajdują się w roślinach, a w większych Ilościach występuje w cytrynach, pomarańczach, pomi

dorach, burakach oraz w ziem

niakach. W ciele zwierząt w ita mina C znajduje się w wątrobie, nadnerczu i przysadce. — Ule

ga ona zepsuciu w wysokiej tem

peraturze, przy przystępie powie

trza i należy do tych witamin, które otrzymano syntetycznie (ce- blon, redoxon). Brak tej w itam iny powoduje chorobę zwaną szkor

butem (gnilcem). Zapadają na nią ludzie, pozbawieni przez dłuższy okres czasu owoców oraz świeżych jarzyn, a zmuszeni do jedzenia konserw.

P l a g a p i ą t e j c z ę ś c i ś w i a t a

Australia walczy z królikami

Cała historia zaczęła się m niej I K ró lik i w szybkim czasie przedo- więcej przed 160 laty, w tym bo

wiem czasie jakiś lekkomyślny Europejczyk przywiózł do A u

stra lii parę królików. Rozmnaża

ły się one szybko, ku zadowoleniu swych właścicieli, ale wkrótce człowiek przestał panować nad gryzoniami. W yrwały się one z racjonalnej hodowli, zaczęły żyć dziko i mnożyć się, mnożyć. W r.

1878 k ró lik i opanowały już prze

strzenie Nowej Południowej Wa

lii, Południowej Australii i Queens land. Zaczęła się walka człowieka z narastającą w zastraszający spo sób plagą. Doszło do tego, iż w Po

łudniowej Australii władze wyda

ły 84.000 dolarów, aby wznieść na przestrzeni 300 m il ciągnące' się ogrodzenie z siatki, głęboko wko

panej w ziemię, które miało zapo

biec opanowywaniu dalszych te

renów przez króliki. Powstał na

wet bardzo korzystny finansowo zawód łowców królików. W latach

¡883—1883 łowcy ci kosztowali rząd przeszło 2,5 miliona dolarów.

Niewiele to jednak pomagało, kró lik i mnożyły się i rozprzestrzenia-

_ rzeao- stały się na ogrodzony teren. Roz

poczęto wobec tego wznoszenie drugiego parkanu. Zaczął się w y ścig między ludźmi i królikam i.

Kto zwycięży? — Któ będzie pierwszy? — Czy prędzej stanie ściana z siatki, czy też k ró lik i przejdą granicę?

Wyścig wygrały k ró lik i. Poszły w głąb kraju. Powstała wobec te

go jeszcze jedna siatka, długości 700 m il, wokół w ielkich pól psze

nicznych. Koszt tych zabezpieczeń wyniósł około 1,5 m il. dolarów.

Wzdłuż siatek po dziś dzień jeż

dżą konne patrole i pilnują, by w ogrodzeniach nie było uszkodzeń.

Ale k ró lik i i tak mają swoje spo

soby i przedostają się przez p il

nie strzeżone „fortyfika cje".

Szkody, wyrządzane przez gry

zonie są olbrzymie. W samej ty l

ko Nowej Południowej W alii moż

na by hodować o 20 m il. owiec więcej, gdyby pastwiska nie były stale niszczone przez króliki. Wy

gryzają one najlepsze części ro

ślin, niszczą drzewa, jarzyny, wszystko, co rośnie. Tam, gdzie ły w dalszym ciągu. W niedługim przejdzie plaga królików, pozosta-

do czasie zbliżać się już zaczęły Zachodniej Australii.

Mieszkańcy tej części A ustralii zabezpieczyli Się przed króliczą

■plagą znów siatką, długości 1,140 m ii. Niew iele to jednak pomogło.

je pustynia,

Dokonano rozmaitych prób o.

brony przed królikam i, roz kladano trucizny, szerzono zabój

czą chorobę „myxometosls cuncu- li". Skutek zabiegów był n ik ły a

w dodatku niebezpieczny. Gnijące na powierzchni ziemi ciała k ró li

ków zatruwały powietrze i stawa

ły się źródłem zarazy wśród ludzi i zwierząt.

Podczas wojny walka z królika m i ustała. Nie było możliwości dalszego je j prowadzenia. Nie u- stały jednak łowy. Rozpoczęto na wielką skalę prowadzony eks

port mięsa i skórek króliczych.

Nie wpłynęło to jednak na zmniej szenie się ilości królików.

O b e c n ie

jednak wydaje się, że w walce tej ostatecznie zwycięży człowiek. Wynaleziono bowiem.o- statnio nowy gaz, tzw. „cynogaz", który okazał się niezwykle sku

teczny w walce ze szkodnikami.

Farmerzy przechodzą specjalne przeszkolenie, jak obchodzić się racjonalnie z nową bronią. Gaz wtłacza się do jam króliczych przy pomocy specjalnych pomp. Dzia

łanie „ cynogazu" jest piorunują

ce, k ró lik i giną momentalnie w swych norach. Ciała ich zostają pod ziemia i nie ma obaw 1 by stały się źródłem zarazy.

Walka jest już rozpoczęta. Pro

wadzi się

ją w e

wszystkich częś

ciach Australii, jak dotychczas, z dffikonatymi wynikami. Chyba ju t teraz A u s tra lia oswobodzona zo

stanie z największej swej plagi.

' d )

Jedzm y ryby

Witamina D podobnie jak w ita mina A rozpuszcza się w tłusz

czach i częstokroć występuje w pokarmach razem z witaminą A.

Ludzie jej pozbawieni, chorują na krzywicę (rachityzm, chorobę an

gielską), powodowaną brakiem soli tnlneialnych w tkance kostnej oraz cierpią na próchnicę zębów.

Duże ilości w itam iny D zawie

rają glony morskie, spożywane przez ryby. Tym się prawdo

podobnie tłumaczy znaczna za

wartość tej w itam iny w tranie.

Znajduje się ona też w mleku, maśle, w żółtku ja j i drożdżach.

Zawartość je j w mleku i maśle możemy zwiększyć, poddając te produkty działaniu promieni u l

trafioletowych.

Witaminę E spotykamy w zielo

nych częściach roślin (sałata), w kiełkach zbóż, olejach roślinnych, w mleku, w mięsie. Nieobecność je j w organlżmlc powoduje zwy

rodnienie gruczołów płciowych męskich oraz częste poronienia, w związku z uszkodzeniami łożyska płodowego.

Witamina H występuje w mące kartoflanej, w nerkach, w wątro

bie wołu i świni. Brak tej w ita m iny prowadzi do schorzeń skór

nych.

Brak witaminy K powoduje schorzenia wątroby. Występuje ona w szpinaku, kalafiorach, po

midorach i wątrobie świni.

Z pobieżnego tego przeglądu występowania witamin w różnych pokarmach 1 ich zasadniczych wniosek, że

odmłodzona“, ja k notuje stary kronikarz. Niewątpliwie wiele salamander poniosło na prze

strzeni wieków z tego tytułu mę

czeńską śmierć w ogniu, jako że było zapewne dużo takich przed

stawicieli gatunku „homo sa

piens“, którzy chcieli się na w ła

sne oczy przekonać, jak to na

prawdę jest u salamander z tą wytrzymałością na płomienie.

No i rzecz prosta, salamandra, na równi zresztą z jaszczurką, była nieodłącznym składnikiem żywe

go inwentarza czarownic. Należa

ła ona stale do ingrediencji cza

rodziejskiego kotła, w którym go

towały się najrozmaitsze szatań

skie trucizny czy cudowne maści (patrz u Szekspira „Makbet1

„Ryszard I I I “ itd.). Inna rzecz, że aczkolwiek salamandra nie jest wcale trująca, to jednak zjedze

nie je j chyba nie powinno wywo

ływać stanu błogości, ani na pod

niebieniu, ani w żołądku. Cza

rownice zapewne o tym dobrze w iedziały, . .

Poza tym jeszcze salamandry bardzo nieprzychylnie odnosiły się do panien. Kilkaset lat temu uchodziło za pewnik naukowy twierdzenie, że panna w razie spotkania z salamandrą, w nie

długim czasie przestawała być panną.

Przypuszczać należy, że na tym tle panny popełniały wówczas liczne nadużycia. . .

w p ło m ie n ia c h s a la ru M 1!' r "-„0 et o zoną ta k ą d e w iz ą ': „ N u tris p„'l- e s tin g u o “ — co o z n a c **: ^jjcie t r z y m u ję j gaszę“ . 0 c * y,,n|e i c h o d z iło t u o p o d trz y m a j*®

g a sze nie o g n ia . W y ty k a ło b y _ z te g o, że s a la m a n d rz e Pr / ^4tiie' w a n o r ó w n ie ż w ła ś c iw o ś c i ' ^¡.

c a n ia o g n ia o ra z gaszeni» * ’ cgo b y j a k n a je d n e g o sk r0 p la z a , to tr o c h ę za ditzO .- - jeje

h e ra ld y c e W p o ls k ie j ...---

r ó w n ie ż h e rb

„Salamandra • „„

d łu g N ie s ie c k ie g o w y K ^ r L jii- t a k : „ W p o lu s r e b r n y m „¡¡jii"

d r a z ło ta w ś r ó d p io tn ie n j

^

s ty c h ; u s z c z y tu w h c ifflie

p a w i . . . “ f3l»

T a k w ię c s a la m a n d ra ou

b sr

w f a n t a z ji lu d z k ie j (często ** f(.

tą

na

s w o ją szko d ę ) dość d u z * ^ a i d o d z iś je szcze Ją

w postaci choćby symboli

art )»11

il:f" rn o w y c h , r o z m a ity c h — gj p o c z ą w s z y od k a lo r y fe r ó w , » c z y w s z y n a o b u w iu , k ¡¡o»

A

ty m c z a s e m te n z w ie rz a » ’ (J c z ą c y w ła ś c iw ie c y k l ro z W " ¡c|

potężnej ongiś gromady w’ e- żyje sobie skromnie, żeruje K 0t- ważnie nocą, w okolicach N'fj.vV **nych, bagnistych, tzn. w t* * „,,f**

przC'

¿A" k tó rych n a jm m n ic j ludziom . ¿a.

szkadza. Jak w iem y * zoobw’ gi.

lam andry dzielą się na d « A ¡stt i u n ki: na salam andry Pla saja' (Salamandra maculata) i n* ?.

m a n d r y c z a rn e (S a la in a tto r tr a ) . T e d r u g ie są zn a c z n ie

y

sze. U nas n a t r a f ia się m a n d r y p rz e w a ż n ie w p»° jaz?

g ó rs k ic h . J a k w s z y s tk ie p rz e c h o d z ą one r o z w ó j stop gje p o p rz e z la r w y i k ija n k i. j a(( # o s o b n ik i ż y ją w y łą c z n ie u»

0 życzliwość dla salamander

I n t e lig e n c ją , j a k to

j d i

*

gi(

ozono, s a la m a n d ra s p e c j» ,n *9j|I,¡c n ie o d zn acza . J ę z y k m » p r z y r o ś n ię ty d o d o ln e j pif

9)

Trochę heraldyki

Z drugiej jednak strony sala

mandry cieszyły się, z uwagi na swoja rzekomą „ogniotrwalość", opinią na tyle szlachetną, iż figu

rowały nawet w herbach rycer

skich. I tak na przykład sławny król francuski Franciszek I, ten który po przegranej bitwie pod Pavlą powiedział, Iż „wszystko jest stracone, prócz honoru" — miał w herbie pięknie wijącą się

więc nawet gdyby chciał»’ ^ af(i

p o t r a f iła b y m ó w ić . T u wić®

C

m

.

C z a p e k p o p e łn i! m a łą ni®c ^ e l

ność z dziedziny fizjolog»’ " cpc nie zresztą świadomie, £

*

dziło mu przecież o I» nt"Sście nie o ścisłe naukowe P°

do tematu.

A

pozatem i eSZ<L aoit>

pada dodać, że żadna sal»”*

nie żyje dziś w morzu.

W każdym bądź razie »al der nawet po przeczytam« ’• si(

kl z salamandrami“ nie « obawiać, A gdy kto w czy Karkonoszach spotka z przedstawicielek „Sai»m „ j*

**maculata" czy „atra“, to n* „-le"1 nic złego nie robi. Jest to 0 zwierzę z uwagi na**

swój

® ^ o- składające się ze szkoomjr po' wad/,Ich 1 ślimaczych, b!ir, żmcczne. Żadnych dla ć „¿fi®**

trujących gruczołów » * . is*

nie posiada, a ognia pa1’' ja k każdy z nas. No ł *

**nami, czy kto chce wler*>**

nic, to naprawdę b ujd a. • • .g p*

Poza tym salamandra P°r.

bardzo wolno 1 niezgrabmj p;a' i tak nam uciec nie potrą»/łAfei **i tak nam uciec nie po*r"**

leży się zatem wobec tej, podobizny zdobiły śareze

[e

**szaki rycerskie —* ryce** d:

rycerskie

iżJntelmeńskie podejście

1 ich właściwości wynika

tylko taki system odżywiania się może być uważany za racjonalny i naukowo uzasadniony, który zaopatruje organizm w dostatecz

ną ilość różnych witamin,

Należyte uwzględnienie tego wniosku szczególnie jest ważne w dietetyce niemowląt i małych dzieci, (kip)

Zaczęło się od wieży Babel

Badacze starożytnej architektury twierdzą, że naista rsie śjuuubfót; fttui Uicyt/tiKj Łat (’U/tprusii|l /-u

wieże, poza b iblijną wieżą Babel,- m iały niewątpliwie 0j* oranie nhrnnne Webnrnio na to stara architektura azjata ^

również budowali wieże grecka i fenicka. Rzymianie

celów strategicznych. oU,e

Do największego rozkw itu doszło budowniewo utieźl w średniowieczu. Nie do pomyślenia były obiekty x? ar i urzp bez wieź, stosowano je powszechnie także w a r c h it e k t ^ kościelnej

i

świeckiej. Wieża warownego zamku

wiecznego była dla załogi ostatnim miejscem obrony. 2 iłV lą zastosowania prochu strzelniczego wieże zamkowe str swe znaczenie.

Chrześcijańskie budownictwo kościelne stworzyło W c pó

łw ieków nieprzebrane bogactwo obiektów wieżycowych- i, czątek stanowią dzwonnice świątyń, stawiane jednak ° „ n{cS' nie

o d

nawy kościelnej. Styl romański zdprowadza orsę ną całość kościoła i dzwonnicy. Do szczytowego rozwoje chitektonicznego dochodzi wieżycowe budownictwo ko$c w okresie gotyku.

Najpyźszą dziś wieżą na śmiecie jest stalowa konstc^^e E iffla w Paryżu, wznosząca się na wysokość 300 m.

- i . i --- Jł. -r*»--- 1 - __...

yfffyoPZiuA.

„mniejszymi" gigantami są: pomnik Waszyngtona w

Lrl»t>

tonie (169,2 m.), ratusz w F ila d e lfii (167 m.), katedra ^ ju>

(161 m.), Tum kolońskl liczył 1 SC m. wysokości, a bazylik0 Piotra w Rzymie wznosi się na wysokość 143 m. ey

Warto wspontnieć także o wieżach pochyłych, nl%zie’

kłych tworach fantazji budowniczych. Słynna wieża rc r 0S- wybudowana w r. 1174. wykazuje u wierzchołka 4,3 ^ po' chylenia. Również w X I I wieku powstały w Bolonii

chyłe wieże: 83-metrowa Torre AsinęlH z 1,23 m. odcW ¡jł) i 47,5-metrowa Torre Garisenda z 2,4 m. odchylenia.

t

(3)

* 5 41 (ŚW IAT I ŻYCIE) DODATEK TYGODNIOW Y „ D ZIE N N IK A ZACHODNIEGO“ ^HI

mm

M i c h g g i S a ł t ą j h o w S z c z e i i r y n llu ftlr o w p tt J . G ie r c ia k ttw ik i

Opowieść o chłopie, który żywił dwóch generałów

p9J i ' ^yll dwaj generałowie, a wkrótWSŻ bylt t>ardi0 lekkomyślni, *sit ]**.■“ * * woli mojej, a w «po*

le^, , a,:1" niewyjaśniony — »na*

Cnil^ na be*lutine,1 wyspie.

Wi* " * 've *.Yeię spędzili generało

we u* in te n d e n tu rz e . tam eic w y c h o w a li 1 ze starzeli, i w B, 1<łc nU' P o jm o w a li, N ie w ia li h jp j .^ J p fp a ta iy c h stów, poza ta -

*’ »»godnie 2 rozporządze-

► V **

‘ vrze& nimi rozpościerało się morze . ..

ftietn

hijąc P o s y ła m n in ie js z y m , p o w o -

tr*éb^° ^ ^W i-d o w a n o , ja k o n ie p o - eiUe s i g e n era łó w Dostana na

BiU:

!r*ebj

ärtlervt„! o—— -»»«w H“™uu »1»

iie d lijj Zo?te wszy c y w ila m i, o- Cy p ‘ W' P e te rs b u rg u , p rz y u li

t » c z e s k ie j, ka ż d y z osobna:

t t i y j ™ 1*

®woją k u c h a rk ę i o trz y

»ię . P ^ s ję . A le nag le z n a le źli 8tą i “ Ezludnej w ysp ie , z b u d z ili hyjjj* W ^ ą : obaj leżą pod w s p ó l- W0 _• t0CŁ™. O c zyw iście p o czą tko - tczrr,.'0 .rt^znj!rn le li niczego i poczęli gdy 7e sobą, ja k g d y b y n i- ftii gj ? “ !'Tn,y S6n, ekscelencjo, ś n ił

isie i ~ P o w ie d z ia ł p ie rw - iest^Tnera^: — » d aw ało m i się, że

11,3 bezludnej wyspie... •

P o w ie d s ia l to i — nagie, ja k n ie skoczy na ró w n e n o g i! 1 d ru g i ge

n e ra ł w y s k o c z y ł spod koca.

— Boże! Ge się stało? Gkigie je *

©tośmy? — k r z y k n ę li obęj n ie s w o - im głosem.

I ję li eię n a w z a je m obm acyw ać, ja k g d y b y s ta ło się to n ie w e śnie, a na ja w ie . Jednakże, m im o w sze l

k ic h , p ró b w m ó w ie n ia sobie, że to sen, m u s ie li » tw ie rd z ić , że t o — s m u tn a rzeczyw istość.

P rze d n im i rozp o ście ra ło się m o rze, za n,lri>i zaś leżała n ie w ie lk a w yse p ka , na k tó r e j b rzegu się obu

d z ili, a d a le j — m orze, m erze bez k re s u . R o z p ła k a li się g e n e ra ło w ie

— po ra z p ie rw s z y , odkąd z lik w i

dow ano in te n d e n tu rę .

O b e jrz e li się w z a je m n ie i s tw ie r d z ili, że o baj są ty lk o w n o cn ych koszulach, a na s zyi m a ją z a w ie szone o rd e ry .

— T era z b y się te k k a w y n a p ić !

— rz e k ł p ie rw s z y generał, a is w s p o m n ia ł, w ja k p rz y k r e j są s y tu a c ji 1 z a p ła k a ł po raz d ru g i.

— Cóż m y poczniem y? — p o w ie - d ’ ’ poprzez łz y je ś lib y taras d la p rz y k ła d u , napisać r a p o rt — ja k i b y ¡s tego b y ł pożytek?

—- Marni p o m y s ł — p o w ie d z ia ł d ru g i g e n era ł —- pan, ekscelencjo, p ó jd z ie na w schód, a ja na, zachód.

W ie czo rem s p o tk a m y się w ty m m ie js c u . B y ć może, z n a jd z ie m y coś

k o lw ie k .

P o czę li szukać gdzie w schód i zachód. P rz y p o m n ie li sobie, że n a c z e ln ik ongiś tłu m a c z y ł: je ś li p ra gniesz znaleźć wschód,! stań tw a rzą na północ, w ów czas po p ra w e j ręce będzie to, czego szukasz. Szu

k a li p ó łn o cy, o b ra c a li się i ta k i o- w a k , p ró b o w a li w s z y s tk ic h s tro n św ia ta , poniew&ż je d n a k całe swe ż y c ie s p ę d z ili w in te n d a n tu rs ó , nia m o g li znaleźć niczeigo.

— Z ró b m y ta k, ekscelencjo: pan p ó jd z ie na p ra w o , ja — na le w o ; ta k będzie n a jle p ie j! — p o w ie d z ia ł je d e n z n ic h , k tó r y oprócz in te n - d e n tu ry , s łu ż y ł jeszcze w szkole w o js k o w y c h k a n to n ia tó w , ja k o w y -

U A w asfc

59 1 ( Październikowy Kon-

ls Rozrywkowy i A u

torski

- Część I I I .

!-°GOo r y f HISTORYCZNY (uł. M . Oboza)

» 4 pkt

c

c 4

»S* WhSicwi f.lgury wpisać czterna- S t w h l t & o ic l* k tó r e u p a m ię tn iły f * "1 datam i w ż e o tsw le n iu z p o n iż -

’ 7/j4i l 72, 3/13»S. 4/1373 3/1988; 12/1Ma V,1«10' 9/ 1109’ 10 1 4 lł!

0»U,kowy I? ? ;,,13/ 11»1*, 14/1834, Rząd r,i'?,czony krzyżykami da

Id r0Jlwtązanie.

SZARADOWY - 2 p k t Wyt ,» . (Ut* »PART)

l^ J e nU»»zy,a z w a r te — trzeci*

.^dzac ! * * ~ d ru *»-

Tpatyt iSJ dfU' “ trMcl ra*

18 długa, n l* m ln 8(* nawet ehw i-

*4 Wety115**

t

U1*rż4. choć to nie h ‘ *»1 ^

" A,<AORAMOWRA - 3 pkt.

S>U , tuł. 8886) \

ebcąi‘ ' : - - urobił ręce, Ca' ' ' • 0? a!ti14 «tary!

Ce jpj tiągie, nie n0 męce!

H ił^ y ż s z y ' ' 'T ; 1 “ enyba etary,

<lę .b ttn iB X **f ** y k trte b a uzupel*

s9& m i' które składają Id 9«>yoh sześciu lite r.

y

Przynajm niej p o ls k i4

kładowe« kaligrafii i dlatego był mądrzejszy.

Tak też uczyniono; jeden z nieb poazedł w prawo i widzi: rosną drzewa, o na nich przeróżne owo*

cc. General «próbował zerwać cho*

ckżby jedno jabłko, ale rosły tek

— No, 1 jek. ekscelencjo, czy zdo był pen co?

— Znale«ieńj tyłikó etery numer

„W ia d o m o ś c i M ó ś k io w s iliic li" i —

nie pozę tym!

położyli się generałowi#, n a kryli się wspólnym kocem, ale nie łatwo

[1826-—1889), genialny saty

ryk, Jeden z największych pisarzy rosyjskich. Najwybitniejsze pozycje w wielkiej spuściźnie literackiej Saliykowa — Szcze- dryna (stosunkowo mało znanej w Polsce) stanowią: „Guber- nłalne notatki“ (1858— 1857), „Pompadoury i pompadourkl"

(1863—1874), „Panowie z Taszkientu“ (1868—1872), a przede wszystkim „Historia jedne go miast»“ (1869—1870), „Panonie Goiowiewowie" (1875—1880), oraz „Bajki“.

Syn ziemiańskiej rodziny, wychowany pod wpływem prac wielkiego myśliciela Bielińskiego na postępowych ideach epo

**ki, płynących przede wszystkim * Francji (socjalizm utopijny), Sałtykow — Szcstedryn stal się jednym z czołowych rewolu- cyjno-demokratycznych pisarzy, współpracując % Niekraso**

wem i czołowymi ludźmi wieku. Ponad 40-letnia, różnorodna i niezwykle bogata Jego działalność literacka i publicystyczna skierowana jest przeciwko itdieologió klasy ziemiańskiej, przeciwko carskiej biurokracji, przeciwko wyzyskiwaczom.

Szczedryn walczy o prawo do życia dla chłopa, smaga ląc po

korę tych mas wobec eksploatacji, budząc w nich poczucie anormalności tego, co się dzieje

Zamieszczona poniżej „Bajka", stanowiąca złośliwą satyrę na biurokratów, napisana została w r. 1869.

w ysóko, że trzeb « b y ło w ła z ić na drzew o. S p ró b o w a ł — a le bez s k u ł k u , ty le , że p o d a rł koszulę. Potem n a p o tk a ł s tru m ie ń , a w s tru m ie n iu ry b , jaik w sadzawce w p a lik u p e te rs b u rs k im — choć rę k ą s ię g n ij.

— Ż eb y te k złapać te k ą ry b k ę i

7.

n ią na u lic ę Podjaczeską! — po

m y ś la ł g e n e ra ł i tw a rz m u się w y d łu ż y ła z głodu.

P o te m b y ł las, a w losie! Ja rzą b k i gw iżdżą, c ie trz e w ie to k u ją , z a ją ce śm igają,.. ■

— Boże m ó j! I le tu ż a rc ia ! — po

m y ś la ł gen era ł i poczuł, że żibiefa m u się na m dłości.

Cóż -począć? M u s ia ł w ró c ić na u m ó w io n e m ie js c e z p u s ty m i rę k o m a. W raca, a tu d ru g i gen era ł ju ż czeka.

| „S p a rt" 85 p., St. Psarski. — 1.58;

p rzysłów ki złożone, zaczynające się na lite rę „ d “ 1 pisane razem?.

T e rm in nadsyłania rozwiązań po- w yżizych zadań upływ a dnia 5 lis to pada 1»48 r. Rozwiązania prosim y nadsyłać na k a rtka ch w y m ia ru k a rty pocztowej c z y li A G (10.5 x 34,8 cm), Podanie słów pomocniczych obowią

zuje. J

W ynik Konkursu Autorskiego

Po zliczeniu nadesłanych głosów okazało się, że 1) na zadanie N r 15 (logo a rytm o g ra f) padło głosów 3S 2) na zadanie N r 18 (a fytm , - kw a d ra t m agiczny) padło głosów 28, 3) na za

danie N r 8 (podwójna ciągówka) pa

dło głosów 28. Na N r 11 (Synteza krzyżów kow a) i 25 (Kom blnatka) pa

dło po 24 glosy.

Na podstawie powyższych w y n ik ó w przyznano nagrody autorskie:

1) ..H e lia " — Bragg „Ś w ia tło ; 2) „ESSE“ — Żerom ski „P rzed w io

śn ie ":

8) M . Oboza" — N ow aczyński „M ło dość C hopina".

W ynik 57 Konkursu Rozrywkowego

W szystkie zadania K on ku rsu rozw ią zak> 2 C zytelników , uzyskując po 83 p u n k ty i następujące nagr.ody:

1) A . C zerw iński, — „O w a w le k t po

ezji ro s y js k ie j";

2) „ L o t" , — B a rte l „G eom etria w y kreślon a ";

Dalsze nagrody przyznano wg ilo ści zdobytych p u n któ w :

8) R. K iw acz p. 234 — K rz y w ic k a „Ro dżina M arte n ó w ";

4) W. N o w ic k i p. 2*8 * - Kraszewski

„Pod b lachą";

5) R. F o lk le rs łti p. 218 — Brandys

„M ię d zy w o jn a m i";

8) .1. Dukwieżowa p. 214 — Kraszew

s ki „H r. Cosel";

7) E. P a m lcka p. 211 — Kraszewski ..B rO h l";.

8) O, M . p, 208 — F ilip o w icz „K r a - Iobraz niew zruszony";

9) T. W ilczyń ski p. 20K — GorklJ

„D zle o iń stw o";

10) ESKA p. 189 — T , T. Jeż „Szandor Kowacz“ ;

11) D. Nlcm cowa p. 188 — T. T . Jeż —

„Narzeczona Haram baszy";

12) Z. Bretsznajder p. 183 — G ałczyń

ski „Zaczarowana d o ro żka ";

18) ł . CZaporowska p. 182 — D a n iło w ski ..Z m in io n y c h d n i" i

14) L. R a tym irsk! p, 178 — K o tt „ M i

tologia 1 re a liz m 1*:

18) W. » u ja p. 173 — M in k ie w ic z „ K a zania i s k a rg i"!

1«) J, pąseił p. « 3 — 21. Kossak „G ród nad jeziorem**;

I ł ) KA D R p. 188 — Ważyk w y b ra n e ";

i8) n . M ichalak p. 1*9 — Pntsżyński

„M g r, W ie M p o u k i";

18) M, Józefowie* p. 186 ** a u la w łk i

„O statnia E u ro p a"!

20) a s t r a p. 16» **> Lee „spa ce r cy

n ik a ".

Poniżej podajem y p u n k ty któ re u lićzem y C zytelnikom na 58 Wrześnio

w y K o n ku rs R ozryw kow y:

A, Balińska - - 133; A . Moskala — 14»;

T, Ellaslewlcz — 144; Z! Kochanowski

— 12f,; W. Kluslew lcz — 128; Z. Ma- śllńska - 125; „K o le c * - 122; St. K u la — 120: K. Jaszczyszyn — 113; L.

Tw ardow ski — l i i i H,* Jeżewska — 10»; .7. D em bicki — 108; %. Socba — 103: W. Czuba — 1021 J. Śztum pf — Ki; Jotgo — »5; S. Ciehowskt, J. Czół

ka — 90; Jarosiński — 86; K , Suchy — 82; S. Z iętek — 90; J. Adam iak — 79;

E&SE — 79: M , Oboza — 78; ,7. T ure k

— 78; L , Siiemieńsk) — 72; „W H t" — 67; z , C zaplicki — M; . S fin k s " — 8«:

J, Buzaek! — 84; R. Przeezek — tft*, J. K rze m iński — 8*: J. Sadulski — M; w , Brzyńska — 37; T. N ow y — 49; n . Leszczyński — 48; „SO S" — 45: „B a ch a " — 44; A. Id zlo r — 43;

„H e lia " — 42! d r Baron W!, — 41;

k . Sóttykowska - - *9; Z. Sarnecki — 36; Z. M ężydio — 33; M, Bajońska — 32; .7. Z im h o l — 29!. A. Wenżel — 27;

W l. Sochacki — 27; M, Babsztyn - 27,

„D a n u ta " — 27: E. Haida — 23; A, S tru ż y k — 21; Wt. D w e rn ic k i — 21;

E. Hellm an — 20; W. HaJdUkow_a — 18; S tary Szaradzista — 17; Adaś 18;

K . Jarosz — l * : K . M 4c!ołek — 16;

3.

M ajew ski — 1«! H. « a tda — 15; Sz.

Niem entow skt — 14: Pasamontk — tź;

H. Czaus — 11, L, Koblerzyńeka — 7; A. G raniczny — 8.

*

Odpowiedź) R edakcji: is tn ie je 5 roz wiązań zadania N r *9 z 57 K onkursu:

5 4. 50 ” »5; 33 ą. 30 — »5; 65 +2«

— 85; 119 4- 12 = 121; 145 I® ’ *5' Ob. R. Hałd® pisze: „P roponuję, b y w przyszłości wszyscy autorzy, k tó ry c h zadani« zostaną ogłoszone, po

ś w ię cili dla dobra w szystkich uczest

n ik ó w K o n k u rtó w pięć m in u t " i przejrzenie swych zadań i w r«4a stwierdzenia niedokładności zawiado

m ili o tym R edakcję". Zw racam y się do C zytelników z Indentycznym ape

lem R. Brzeczek: D ziękujem y za po

zdrowienia i nawżajem zasyłamy, Sp«.rt: t v N r »1 zadanie N r 14 ma istotnie k ilk a rozwiązań rów nie do

b rych. Nieporozum ieniem w ydaje się

„stosowanie sprawdzianów z ubie

g łych k o n ku rsó w ". R. Hałda: D zięku

je m y za m ate ria ł. Wobec otrzym yw a nia przez nas dużej ilości m ate ria łu nie m ożem y zapewnić term inowego zamieszczenia. Co do poprawek IV/14 już nie zdążyliśm y podać. J. T u re k : ko n ku rs na krzyżów kę o najm niejszej ilości pól trw a. Specjalne głosowanie w g ru d n iu . W konkursach kw a rta ln ą Ilość nagród pozostaje ta samą. K u sze do zadań są w robocie, T E K A : Serdecznie w ita m y po w ró t do szran

kó w . J. K otlarczyks Zadanie dobra, pro sim y o dalsze Dodatnią stroną Jest użycie wyrazów polskich, a nie w ym yśln ych cudzoziemskich, Prosim y o propagowanie Rozrywek wśród ko- ldgów. Zróbcie współzawodnictwo.

E. lle llm a n : D ziękujem y za list, ży

czym y powodzenia w rozryw kach. .7.

M M u fc t P r it łłu k iw a n k a utożsam iliś

m y, w lo g o ś ry fie p r w m y *m tem ć słowa fo rio p 1 etatom KA DR. bardzo d ziękujem y za życzliwe uw agi !i pro sim y o mc w dawzym ciągu. W ydaje* sie żs oodawaMe ty lk o to tw ych zadań zBanaiizulc ja. K to nie ma cza

ku może opuścić trudniejsze bo punk ty nie giną, celem zam lBizczanli „C zy p o tra fisz" Jasi zachęcenie, do k o rz y stania a encyklopedii w bib lio te ka ch.

Zdajem y sobie sprawę, i* i n !elte*nl ty lk o je m ają. Z a Ą n ia opaiue na kwa dretaen m agicznych są tsw tm e tr u dne dla um ysłów h u m » tii« Y "-n v o h natom iast w z ftttd k ją Saęhwyt m ata- c ia ty k ó w . P rosim y o lis ty .

zasnąć n a erczo. T ra p i ic h m y ś l, loto za n ic h pensję będzie p o b ie ra ł, to zn ó w w id z ą w p ó łś n ie owoce, r y by, ja rz ą b k i, c ie trz e w ie , zające...

—• K tó ż b y p o m y ś la ł, ekscelencjo, że żyw ność lu d zka , w s ta n ie p ie r w o tn y m , ła ta , p ły w a i ro ś n ie na drzew ach? — p o w ie d z ia ł p ie rw s z y generał.

. . . i

ch ło p

zaczął pracować...

— Tak — odpowiedział drugi — pfysn«nfi się szczerze, sądziłem db- tychcaaa, że bułki rodzą ©ię w tym Mtmyim stanie, w jakim r. rana po*

daje *ię je do kawy.

— Tak więc, jeśli ktoś dla przy

kładu, pragnie ’ jeść kuropatwę, to powinien ją najpierw złowić, za

bić, oczyścić a pierza, usmażyć!...

Ale jak to wszystko »robić?

— Ale jak to »robić? — jaik echo powtórzył drugi generał.

Zamilkli i rew jeszcze usiłowali zasnąć, Ale głód przepędzał sen a powiek. Jarząbki, indyki, prosięta Wciąż nękały ich wzrok, takie so

czyste, leklko zarumienione, z ogó

reczkiem, z jarzynkami w occie, z sałatką.

— Zjadłbym teraz, wydaje mi

się,

swój własny but! — powiedział pierwszy generał.

— Rękawiczki też bywają niezłe, ale muszą być długo używane*

— westchnął drugi.

Nagle obaj generałowie spojrzeli na siebie. W oczach zamigotał «!o- wieseoTjy ogień, zęby zadzwoniły, ż pierś! wyrwał się zdławiony krzyk.

Stopniowo podpełzali coraz bliżej i błyskawicznie rzucili się do wal

ki. Pbleciały włosy, rozległ się pisk 1 jęk! generał, który był wykładów cą kaligrafii, odgryzł koledze or

der t «zybko połknął. Ale widok krwi przywrócił im rozsądek.

— Na miłość Boską! — krzyknęli obaj — przecież w ten sposób my się na śmierć zagryziemy!

— 1 jakżeśmy się tu dostali? Jaki złoczyńca pozwolił sobie na ten ka

wał?

— Ekscelencjo, trzeba koniecznie odwrócić naszą uwagę od tej spra

wy jakąś rozmową, bo tu u nas aro dzi #ię morderstwo! — rzekł pierw

szy generał.

— Proszę, niech pan zacznie! — odpowiedział drugi.

— Jakie jest, dla przy kładu pań

skie zdanie: dlaczego słońce naj

pierw wschód*!, a potem ««chodzi?

Dlaczego nie dzieje się na odwrót?

— Dziwny z pena człowiek, eksce len ej o. przecież i pen wpierw w*te Je, idzie do intendemtury pisze, a potem wraca 1 kładzie się do łóike.

— Th nie Jmt taki® proste. Bo

m ożna

1 tak uważać: wpierw

k ia -

dę się do łó żka , p o te m są rciy, po

te m w staję...

— H m „, tak,., A ją m uszę w y znać, k ie d y s łu ż y łe m w c)eP ó rta - m oucie, zawsze te k m y ś la ła m : oto nadszedł ran e k, a potem będzie dzień, ś p o tem podadzą k o la c ję — i do łóżeczka!

A le w z m ia n k a o k o la c ji p o g rą ż y ła ic h z n o jyu w d e p re s ji i p rz e r

w a ła od ra z u rozm owę.

— P e w ie n le k a rz m ó w ił m i, że c z ło w ie k m oże przez d łu ższy czas ż y w ić się w ła s n y m i so k a m i — za

czął *n ó w p ie rw s z y generał.

— A to w ja k i sposób?

— A no, ta k . T e w łasne s o k i ja k o b y w y tw a rz a ją in n e s o k i, te z iko le i w y tw a rz a ją jeszcze ła n « i te k d a le j, aż w ko ń cu , s o ki z u p e ł

n ie się w y c z e rp u ją ...

— A w te d y?

— A w te d y trz e b a coś zjeść!..

— T fu !

J e d n y m sło w e m , o czym by gene

ra ło w ie n ie m ó w ili, w sp o m n ie n ie o je d z e n iu zawsze w y p ły w a ło , i to jeszcze b a rd z ie j za ostrzało głód.

P o s ta n o w ili w ię c p rz e rw a ć rozm o w ę i p rz y p o m n ia w s z y sobie znale

zio n y s ta ry n u m e r „W ia d o m o ś c i M o s k ie w s k ic h ", c h c iw ie z a b ra li się do le k tu ry .

„W czoraj

— c z y ta ł w zruszonym głosćm p ie rw s z y gen era ł — czci po-

ciny ojciec naszej prastarej stolicy wydal uroczysty obiad. Stół nakry

to r przepychem niespotykanym, — na 100 osób. Płody wszystkich kra

jów wyznaczyły sobie rendez-vous na tym czarodziejskim bankiecie Była tu

: z ło ta

czeczuga

i

bażant, syn

la só w ka u k a s k ic h , i ta k rz a d k ie u nas na p ó łn o cy, w m iesiącu

lutym, poziomki..."

— T fu , do liche.! czy n ie może pan, ekscelencjo, znaleźć innego p rze d m io tu ? — z a w o ła ł zrozpaczo

n y d ru g i g e n era ł i za b ra w szy k o ledze gazetę, p rz e c z y ta ł n a s tę p u ją cą w z m ia n k ę :

„Z Tuty donoszą: W dniu wczo

rajszym, w związku z tym, że miej

scowi rybacy złowili jesiotra (zda

rzenie, którego nie pamiętają Ha- wet najstarsi mieszkańcy miasta, zwłaszcza, że w jesiotrze rozpozna

no naczelnika policji B,) w miejsco wym klubie urządzono festiwal.

Bohatera dnia, który stal się przyczyną festiwalu, wniesiono na olbrzymim drewnianym półmisku, starannie obłożonego ogórkami i dzierżącego w pa'Sxczy nieco

z ie le n i.

Doktór P., który w dniu tym przewodniczył, starannie baczył, by każdy z pości otrzymał swą porcję.

Sosy były różnorodne i nawet bar

dzo wybredne..."

—

Przepraszam , ekscelencjo, ł pan, »daje się, n ie je o t » b yt o s tro ż n y w w y b o rz e le k tu r y ! — p rz e r

w a ł p ie rw s z y g e n e ra ł i

z

k o le i, za

b ra w s z y gazetę koledze, prze czy

ta ł:

„Z Wiatki piszą: Jeden ze sta

rych mieszkańców

W ta tk i

wynalazł

— H m ... chłopa... no ekąd go pań w eźm ie, chłopa, je ś li go n ig d z ie n ie ma?

— Jak to,

n ie m a chiwpa — ch ło p je s t wszędzie, w y s ta rc z y ty lk o

po

szukać.

P e w n ie się gdzieś schow ał, s y m u lu je , u c h y la się od p ra c y !

M y ś l ta do tego sto p n ia ic h oży

w iła , że obaj się z e rw a li i p o b ie g li szukać chłopa.

Długo błądzili po wyspie bez ża

dnego rezultatu, aż w końcu ostry zapach czarnego chlebaki barenier go kożucha wskazał im trop. Pocj drzewem spał potężny chłop, brzu

chem do góry, z pięścią podłożoną pod głowę, i w sposób bezczelny uchylał się od pracy. Generałowie

.. Ale się generałowie strachu na

łykali w czasie burzy . . . następujący oryginalny sposób go

towania zupy rybnej („uchy"): ży

wego miętusa należy wpierw wy- chłostać, gdy zaś, ze zgryzoty, wą

trobo jego się zwiększy..."

G e n e ra ło w ie o p u ś c ili g ło w y . W szystko, na co ty lk o n ie sp o jrze ć

— m ó w iło o je d z e n iu . W łasne ich m y ś li s p is k o w a ły p rz e c iw nim , ja k k o lw ie k n ie s ta ra li b y się on!

p rze p ę d zić obrazu b e fs z ty k u , obraz te n u p o rc z y w ie p o w ra c a ł.

I nagle generała, który był wy

kładowcą kaligrafii, nawiedziło nat chnienie,,,

— A

Jeślibyśm y, ekscelencjo, — w y k r z y k n ą ł » «apałem — a je ś li b yśm y z n a le ź li chłopa?

— To znaczy, jak to... chłop«?

— No, ta k , chłopa,

prostego

c h ło pa... no, ta kie g o , ja k wszyscy c h ło p i. O n b y n a m zaraz i b u łe k

przy

niósł, 1 Jarząbków, l ryłh

. .. ubrali się w mundury, pojechali po pensje . ..

b y li o g ro m n ie ty m o b u rz e n i

— Śpisz, draniu! — rzucili się o- baj na niego — tu dwaj generało

wie już drugą dobę głodują, a ty palcem w bucie nie kiwniesz! Na

tychmiast — do roboty!

Chłop wstał: patrzy — a tu bar

dzo surowi generałowie. Chętni«

dałby drapaka, ale oni trzymali go rękami i nogami.

I chłop zaczął pracować.

Przede wszystkim wlazł na. drze

wo 1 zerwał generałom dwa tuziny najbardziej dojrzałych jabłek, « sobie wziął Jedno — kwaśne. Po

rył trochę w ziemi — i wydobył stamtąd kartofli, potem tak długo tarł dwa kawałki drzewa jeden o drugi, aż wydobył z nich iskrę i rozpalił ognisko. Potem z wład

nych włosów »robił sidła i pojmał jarząbka. Wreszcie tyle jedzenia usmażył na wolnym ogniu, że ge

nerałom przyszło nawet na myśl:

c-zy nie dać temu pasożytowi jedne go kęsa?

Spoglądali generałowie na tę chłopską pracę i radość rosła im w sercach. Zapomnieli już o tym, że wczoraj konali » głodu l myśleli:

oto, jak dobrze jest być genera

łem — wszędzie dasz sobie radę!

— Czy panowie generałowie są zadowoleni? —• zapytał chłop — próżniak.

— Zadowoleni,

p rz y ja c ie lu ,

Wi

d z im y , że się starasz! — ¡.-odpowie-