Struktury tektoniczne w utworach kredowych niecki warszawskiej i ich związek z dyslokacjami podłoża

acla geologlc8 polonica

Vol. 25, No. 4 Warszawa 1975

MARlA BAC-MOSZASZWILI i ANNA MORAWSKA

Struktury tektoniczne w utworach kredowych niecki warszawskiej.

i ich związek z dyslokacjami podłoża

TECTONlC S'l'RUCTURES IN TBE CRETACEOUS FORMATIONS OF TBE WARSAW BASIN AND TBEIR RELATlON

TO TBE SUBSTRATUM DlSLOCATIONS

STRESZCZENIE: W oparciu o materiały z otworów wiertndozych i badań sejsmicz- nych ~ mecki waIrS;z;awslkiej, wykoin.an'O mapęstruklturalną spągu górnej kredy.

StwierdZOll1O, że budowa ,l«edlowego piętra strukturalnego jest odb.iciem różnowie­

kowych SJtrukitUIf (wgłębnych rozłamó:w, usllrokÓ'W i r'Owów' tektonicznych) 'Obserwo- wanych w osadach pa:leo7lOiku ł w dolnej c.zęścd. mez'Ozoilm. Ustalono ooecność wgłębnego rozłamu lila północnym S'kłonie obl!liżenia podlaskiegu na linii Włocła-

wek:~łońsk:.

WSTĘP

Opracowując na podstawie mater.iałów z prac wie:rw-azych d sejsmicznych, prowadzonych w latach 1958-1972, mapę strulktura1ną spągU albu górnego ndecki warszawskiej, poozylllłon'O obs'eI.'wacje dotyczące budowy teg'O 'Obszaru. PI1zedstawiona mapa st.ruJklruralna I(fi,g. 1) dotyczy SlPąg:u IIla[1gli murowoowyCih iLub pias'kawców mCi['tgli8tych z glauJroniitern i :fosforytamli, występujących w ailibie nieokii wanrzawsldej.

Utwory te o miążg:ZiOś,cł :kJilku metrów z'a'W!ierają formy Neoh~boUtes ultimus (d'Orbigny) .i Aucellina gryphaeoides (Sowerby) wskazujące na gómoailbski wiek

(Cieśliński 1,960; Jask'O'Wiak-Schoaneich & Krassowska w: BQża!r:yslki & Marek 1970;

Mlm'octi'IWlWSkł 1972). Związana 2 tymi UtWOlfami halJ.'dw wyraźna anomalia doda1mia na K!l'zywej :PIl'omieniowanJia gamma pozwaJa na łatwą .ich idenltyfd!k:aoję we 'WSzystktich profilach wierceń przebijających te osady. Z tego w.z:gllędu spąg górnego albu został pl"ZY'jęlty za horYZOlllt, dla ~tóregu SipOll'lZądza się mapy strUlktUil'ame spągu l«edy górnej lIla N1ż,u ,polskim I(JasIlrowiaik-Schoeneidh w: Znosko 1972; Klf6llioka, MalJ.'ek:, Patyk & ZagÓłrsiki w: Poża!1'YSktl. & Marek: 1970; BryI & Cytrynowska 19'71).

9

578 M1A'RIA BAC-IM0iS'Z,ASZW1LI & ANNA MOlR.A W'SKA

' .. ~'

:.c .. i Opraoowana mapa wykonana z<lstała na podsrtawie materiałów wiertniczyeh d d~kuni€lIltacjlibadań .sejSlIl1li.ow.ych .ZjednJOaz.enia Górnictwa Na,ftowego d Central.-

nego:Urzędu~ogid. Gónną kredę z Tdzen,i wiertniczych i na po dstaw.i e wyników g~i~Y'ki' ~tv:"OTowej tego obszaru opracowali Jaskowiak-Seh<lenekh' w: P~żM'ysld

& Marek (1970) i M-aroinOW\Ski (1972).

Do

opracowania wykorzystano 23 d<Jikumen-t-

tacje ref1eksyjnyeh badań sejsmiCUlychz lat 1958-1972 wykOlllan.e przez pracow- ników RrzedSiiębi<JrsJtwa Geof,izyk!i Górnictwa Naftowego w Krakowie i Toruniu OTaz Pr.zed'Siębil()r·s1lwa Poszukiwań Geofizycz:nych w Warszawae.

Autorki d.z.iękują wymienilonym i'l1'S11:ytucjom za udostępnienie materuałów.

Pr·od'. J. Zrlosce dziękujemy .zaCet1ne krytyczne uwagi, a mgr M. Jaskowiiak-Scho- eneich i mgr A. Ryli oz InstytutU Geologi<:Zllegoi' mgr j·: Za:gÓli'S1!ciemu 'ż Za,kładu Opracowań Geologicznych Górndctwa Naft<lwego "Geonafta" za pomoc w trakcie wykonywania opracowania.

",:'l"~ _... ^.. ;!"r.{.1,.r.~,.i,:~.'."'''''~'O".~ ....

t

_..~.,;. ^)r _{.. i} ~.~ ^._.t. ^{. '} "^,"i ^{: : -}~ • -^{,' :} : • .i' ^(.. •.• : '.~'..: ~^{,;;- ·· ..•} l.~: . .;.;·· :. ' .. ... ',..: :; '/ \:.:, j ,'_ ·:'. ~.) I'~

BUDOWA GE,OLOGICZNA NIECKI. WAItSZAWSKIE:r W

ALBSKiM.,

HORY"iONCr~ S'i'RtiKh:f:RALNYM

'.'

:::.~(:~ ~~> r: f,!·

t ^{.1· .. r}

r .~ ~. ~ .. :

^{.F:: f.}

,~> :> .. ~ ,~: ... . . : .f :.' .. ~~ ~: ~.r ~~ ~~:~ >i ' .~~.\ ~ :r ~:: ;-:

^f

^{S~ fi.~)}

^.:

^i:

Wykonana mapa

różiri się

znacznie od podobnego opracowania ze- stawionego

według

stanu

materiałów

na

dzień

1 stycznia 1968 r. (Kró- licka,

Mare~,.

Patyk

,& .Zagąrski

w: p:o.?aryski& Mlilrelk ,

197Q)~."Wiercenia

oraz badania sejsmiczne : wykonane. po ,tym' okresie

pozwoliły

na uzyskanie nowego obrazu strliktuialnegó Omawianego

'obsżaru

..

Oś

depresji niecki warszawskiej przebiega od okolic Lipna na

pół­

nocy przez Wyszogród w kierunku Warki. W albskim horyzoncie struktu- ralnym obserwuje

się"wzdłuż'

tej osi

phisląe;,

centralne

obniżenie;

którego

skrzydło ,południoWo-żiithodnie'

stópnio\yQ

przechódżiw-'zbocz~ wału'

ku- jawskiego izwiąz~he jest '

z''

rozła~~ .wgh:}jnylri, · strefy t~k:tonicznej Teisseyre'a;:a

skrZydłb,.półńocho-Wschodnie Wiążę', się

,z. ci4giem . struktur Sierpc (fig. l-X), Bielsk' (fig. l-X!), B~dzan6w (fig. l~XII), Dzier~allowo (fig.

l-XII!),

Sochaczew (fig.

l-VI!)

i

^łagodnie

przechodzi w

^pokrywę

mezo-

zoiczną

wyniesienia mazurskiego.

Północna

granica niecki

war~z.awskiej związana

jest z

^rozłamem

wgłębnym Chodzież-Brodnica

(fig.

l-XX),

a

południowo-wschodnią

gra-

nicę

'stanowi uskok Grójca (fig.

l-XXI!).

, Osiowa

część

niecki warszawskiej znajduje

się

w

brie.żnej

. ' strefie tektoniki salinarnej ' (Dadlez& Marek

1~69)

i lokalIle st!1,lktu,rY

związap.e

'są: tu

'z soczewkami solnymi w osadach cechsztynu.

Półudniowo-zachodnie

skrzydło

niecki,na

skłonie wałll

kujawskiego, znajduje

się

jeszcze w

obrę..

'ł>ię

strefy

intęnsywnej

tektoniki. solnej. ·

, .'0 Na .p6łnocno-w!lchodnim'.skrŹydlewału

kUjawskiego upady warstw

w'

opisywanym horyzoncie strukturalnym

wynoszą około.

5°.

Występująca

tu 'struktura solna Gostynina stosunkowo

słabozaburżawarstwy:ktedy

(fig,

1-:-11);' gdyż

stopniowo zanika w ': wyzszej

częścirneźożoiku,'W

kredo-

wy±npiętrzestrukturalnym

nie odzWierciedla

się takżedyslókacja

Gosty-

. runa,

r6wnoległa_. ,_.dq wałlJ. _{. .}

kujawskiego

_{. .} i·mająca . . .

olbrzYmi .

., ,. wpływ . .. .

·na ro;z:-'

wój '

8t~ul5:t\:rr;-alny op~syWarl.ego opsża:r;\lw' niżązejczęści

mezozoiku (Ma-

ręk.,~Zn:os~~ 1972). . . .

. .. . . '. Na, osi

depręsji' nięcki.

warszawskiej ' albski horyzont strukturalny

.... .'s

" :"\'?{: .?:,' ,

^4-

lIIlIDlIIIIIlII 5

- - - 6

- ' - ' _ 7 - .. _ .. - .6

·1" .

. ~1'

..

^'

•

.....

'. O" , 201rm '

. 1 ~ .

. ^{' . .} .

FUg. L Uskoki w niecce 'warSlZawsJdej na 1;lę mapy ~1lrukltura'1nej 'spągug6rnegó albu (Fault.s 1.0 the Wall"Saw, BaB'.iin on Ithe ibadkgrolU'ndof a s1lructuraJ. map of the bottom

" .' , . of the U;ppeiAIlbian) . . . ., " . '

l - głębdkde otlW{JIry'W'ie~ (dieelPborehooles),2'- g:t1aJI1ii!caeT'9lZyjrui górdlego aJ,bu (er($ianal bOlUnidaIl"y ol .the u~ iAlIiblaln), Ił - oboony zasięg cooluiztynu (.actual rangeol tlie ZeCIhsteIn), 4 - ' soczewkd 'soIiile i(&aJLIJne J.etnSeS). uSkOki się~ące ku góme odo (FauLts rea,ablIing u.pward):

5 - gór,nej kredy (U~ ·Oretaceaus)i, 6""; ddlJne,;l. 'kredy (Lawer Cr$.ceoU8) , '1 - jlU"Y (JUll'a&- sic), 8 - triairu (Til"d:al!sic~ 1.1 - pemIIU(Pe11mdan). lO - rowy tektondczne (Te.Otondic gra/bealS),

11 - 'Wgłębne :rozllaJmy (de€IP fr.aJCtUil"es) , Str~t'Ury (StTucwres): I - CheŁmta, II - GOIS'tyndn, III - SaJImIk,i, IV - Ll:pno, V - ,Kam.i9l1- ki, VI l - Wysrzag:r(Jid, VII - ISOIcihaIcIzIerw, VIII - 2yraroaw, IX - 'Zyraw, X - Slerpc, XI - BleISk" XII - ,BodzaaJbw, XIII - Dzi.er:ilalnów, XIV - Sl.emią11lrowo, XV - ;rów d Sllrulk1l\lira 'Zuro- Ill!i!nIa ('Z,uramdin.strurctu:re lIlltld tteot;.an!cgrabet1), XVI..,.. :rÓIW ;i stIr'lliktouoo PłońSk>a a>lońsk Btruc- ture iIIllld tecronic. 'gl"aIbeIll). XVII - strlllikJtiulra Dębe li rÓIW iNasielSka (Dębe sbrIuC/1nllre a.nd Na- sielSk tec'tomc gril\bel1), XVIIi - raw Road.zymiJ!la ('&aJdZymiJrt· teotonlic grabellll, XIX - UBk<J/k Młalwy 1(:Mli!II\Va tawt),. X X - IWgł~y rorz.łaan .Chodzież-'B:rodnica (Chodziież..B:rodJndca deep fraeturS), XXI - wgłębny ~am Lru:lIWrocłaJW-WłaclaiWek-Płońsk (lI!low;rocłJaw-Włocl!II\Vek-Płońsk deep tractUJ:e), XXII - 'U8kok Gq"6(lca (Or6dec f,a.ułt), XXIII -:- wgłębny roda!m ~ąrm.ny żM-

'mą Tedssey>re'a (d.ee{p frlactUil"'e ooamecrted with ,the TedBsey:e ldne) .

580 MłARIA BAC~QlSlZA8ZW:ILI· & ANNA M.'OR.AWSKA

znajduje

się

na

głębokości 1200-1400

m p.p.m. Jest to

największa głę­

bokość spągu

górnej kredy w

^całej

niecce

^brzeżnej.

W

^obrębie

tej

^płaskiej

depresji obserwuje

się nałożone

na soczewki solne plakantykliny Lipna (fig.

l-IV),

Kamionek (fig.

l-V)

i Wyszogrodu (fig.

l-VI). Towarzyszą

inl lokalne

głębokie obniżenia,

gdzie

.spąg

górnego albu znajduje

się poniżej

1500

m p.p.m. .

SW 5-1II-7fJT NE

0r---~---~----__

2000

4000

o Um

. . . ...--'---"

lł'ig. 2. Przekrój sejsmogeologicmy p:r.zez struMurę Sierpca ($eisilIlogeo(logie profile

aC!roSs the

Sierpc SiIlructw:e) 5-1I1-7O'T wg (after) 2aruk & Jabłoński (1970)

Północno-wschodnie skrzydło

niecki w

części

osiowej ma w omawia- nym horyzoncie strukturalnym upady warstw od 4° do 7° ltu SW i

zwią­

zane jest z szeregiem uskoków w

^niższych

warstwach mezozoiku, prze-

biegających

na SW od struktur Sierpca (fig. l-X), Bielska (fig. l-XI), Bo- dzanowa (fig. l-XII),

Dzierżanowa

(fig. l-XIII) i Sochaczewa (fig.

l-VII).

J?~ruktury

te .

^mają

charakter plakantyklin

nałożony(!h

J:la

.so(!zew~i

solne ceChszty-nu(fig. 1 i 2). Ich

skrzydła południowo-zachodnie,

bardziej stro- me, tworzące jednocześnie północno-wschodriie skrzydło osiowej depresji niecki warszawskiej i

północno-wschodnie,

bardziej

połogie, przechodzące

w

pokrywę mezozoiczną

wyniesienia mazurskiego,

związane są

z usko- kami

sięgającymi

co

najwyżej

do dolnej kredy. Uskoki te

są różnowiekowe

(permskie, triasowe, jurajskie, dolnokredowe) i

krzyżują się -

co powo- duje,

że

przebieg tych

skrzydeł

jest

dość

skomplikowany i ma podobny charakter

pocżąwszy

od Sochaczewa

aż

do okolic Grójca. Struktura

Ży­

rardowa (fig.

l-VIII) może mieć również

bardziej strome

'skrzydło połud­

niowo-zachodnie, brak jest jednak

szczegółowego

rozpoznania sejsmicz-

nego dla tego obszaru. . .

Amplitudy w osadach albu

wynoszą

dla struktury Slerpca (fig . • l-X) ponad

150

m, Bodzanowa (fig. l-XII) w skrzydle

północnym około 150

m, a w

południowym

ponad

300

m, Sochaczewa (fig.

l-VII)

w skrzydle

północ­

nym ponad

100

m, w

południowym 200

m .. Struktura

Żyrardowa

(fig. 1-

-VIII), będąca

prawdopodobnie

już

poza

zasięgiem

strefy tektoniki solnej,

ma w skrzydle

południowo-zachodnim amplitudę

ponad

150

m. Odpowied-

rST·BUlKTURY 'l'II!ncr1ONIiCZNE VI WARSTWACH KR'EOOWYCH 561

nio upady warstw

^'w skrzydłach

tych antyklin

wynoszą

dla struktury . Sierpca od 3°' do 4°, Bodzanowa na skrzydle zachodnim od 6° do 7°, a wschodnim od 4° do 5°

i

dla struktury Sochaczewa w skrzydle zachod- nim

około

6

^0,

a we wschodnim

około

2

^0.

sw , .

J2-XXXV-67 6-V-68T . Pułtusk 1 NE

Or---.---~---~~---~---~o

. m _______ --- _________________ '!~--- m

1(,

•

o _{l I ! ! !} 5km

!

:F1ig. 3.. Pm.ekrój sejsmogeolo:giCZlIlY przez rów Nasdelslta i strukturę Dębe (Seismo- -g·oologie profile across the Nasielsk ttectondc glI'a:ben and the Dębe sllrucŁure) 32- . XXXV-67 & 6-V-68T WIg pracy (after) WlLer~hoW\9ka-Czulińs:ka & Caipkowa (1968),

nieco !ZIDien:iony (slLightly modified)

Na

północny-wschód

od opisywanych struktur mamy

^już

do czy- nienia ze

skłonem

anteklizy mazurskiej i · strukturami plakantyklinalny-

mi nałożonymi

na rowy tektoniczne (fig. 1), w których dyslokacjedys- junktywpe

sięgają

od

dołu

do dolnej kredy

włącznie,

a inwersja tektonicz- na dotyczy warstw górnokredowych (fig. 3). W albskim horyzoncie struk- turalnym obserwuje

się

ponad rowami Zuromina (fig.

I-XV), Płońska

(fig.

l-XVI)

i Nasielska (fig. l-XVII)

wydłużone, płaskie

formy plakantykli- . . nalne o amplitudzie

^około

100 m i upadach

^około

2° na

skrzydłach.

Jedy-

nie w rejonie

Żuromina' i. . Dębego

struktury te

mają amplitudę·

ponad 15:0 m, a upady ,na

skrzydłach

od 3° do 4°. Charakter

i

przebieg tych struktur

^był

wielokrotnie omawiany w literaturze

^(Diłdlez &

Marek 1969;

Motyl-Rakowska

^&

Schoeneich 1970;

Pożaryski1970).

Plakantyklinalne struktury

^brzeżnej

strefy tektoniki solnej i ' struk- . tury inwersyjne

rozwinięte

nad rowami tektonicznymi w . kredowym

pię­

trze strukturalnym

są

niemal identyczne (por. fig; 2

i 3)~

To upodobnie- nie

się

w strukturze kredowej jest tym bardziej

wyraźne,· że poniżej

skrzy-

deł

tych

różnych

genetycznie struktur

znajdują się

w

.niższej części me~

zozoiku dwa

równoległe

uskoki.

':

..

,Na)

wsc:h6d; od,:rowuZrir6rplna ,(fig; l;;'XV)

^"W ódCinkU:półn:oc;ny:rni

od T,owuN

aśie!ska;

' : w-:

odtinku:.,połudri:iowymi'in.ie~

obserwuje

'się już

w . " utw(}'o

rachkredowycłL sttuktUr~ żWią~ydh.i ~ ~dysr6kacjamL

VI

. podłożu •.

Nie

•

ma

już

struktury Gradzanowa (na

wschód~odrt>wU: Żuronrina); ,nie odżwier';;

ciedla

się

uskok

Mławy

i

towarzyszące

mu rowy tektoniczne obserwowane w paleozoiku i triasie (fig. 1). W

południowej części

niecki warszawskiej rów Radzyrnina (fig.

l-XVIII)

nie zostałpQddany inwersji górrlOkredo-

wej. Opisane

wyżej

plakantykliny w osadach górnokredowych

są więc

związane wyłącznie

z brzegiem platformy i procesami, które

odbywały się

w górnej kredzie w tej strefie.

WGŁĘBNE DYSLOKACJE POPRZECZNE

Na tle opisanego

układu

struktur rysuje

się

szereg elementów po- przecznych do osi niecki. W

północnej

jej

części

uskok

Chodzież-Brod­

nica (fig. l-XX),

będący

na wale kujawskim

granicą

obszaru nakielskiego

i

gniewkowskiego (Marek

&

Znosko 1972), ogranicza od

południa ciąg

struktur

Korytowo-~hełmża

(fig.

l-I)

niecki pomorskiej. Na

południe

od tej linii rozszerza

się

ku wschodowi strefa tektoniki salinarnej

obejmując

struktury po Lipno (fig.

l-IV) i

Sierpc (fig. l-X)

włącznie

(Marek & Zno- sko 1972). W kredowym planie strukturalnym dyslokacja ta jest bardzo

}VyraźnaJ,s~nowi, północną·gl:anicęnięcki wars2;aw.skięj. ., .' .

···

N~iępna ku o

'

południowi diagonaIiia strefa

.

(fysiok~eyjna przebiega z4imiem Pozaryskiego

(pozaryś:td&

Marek 19'10) odo

Włocławka

do okolic Warszawy. Oddziela ona

obniżoną

w cech· sztyn.ie,

'triasie i jurze dolnej

pqłudniowo-warszawską,Część

pó!.nacno,..wschodniego

cskr-zydła'

niecki war-

sz~wskiej

od

części płońskiej obr;tiżdnej 'w ;jurze środkowej,

górnej

i

w kredzie .. W

'innym opracowaniu . (Pbżaryski & Raciwański T968)znaczń.a

dyslokacja

została

wykazana w strukturze paleozoicznej 'na linii

. Włocła­

wek-Płońsk

Istnienie w

.

dolnym

.

permie

równoleżnikowego '

garbu

Dębe-

".PłQńsk ___

(Pokorski

& .Pożaryski w:Pożaryski &

Marek 19'70) wskazywa-

łobyha'rucbytektoniczne

w tej strefie wgórriej

części

paleozoiku. W me-

zo.zoikugwałtowne zmiany_miąższości"

na linii

Włocławek,,-Płońsk (północ..;

na

część;obIiiżenia ,

podlaskiego) wykazane

Są

na

.mapach Atlasu .Geologicz..,

n'ego Polski

{~noskoI968)j

Atlasu Geostrukturalnego (Synklinorium War.., szawskie -

~bżaryski

& Marek 1970).

Także

na mapie strukturalnej

spą­

gu górnego albu (fig. 1) daje

się zauważyć

w tym miejscu

obecność

rów-

noleżnikowej

strefy

dyslokacyjnęj (XXI).

Przebiega ona na

północ

od struktury Gostynina,

pomiędzy

Bielskiem (fig. l ... XI) i Bodzanowem (fig.

l-XII) na

północ

od struktur

Płońska

(fig.

l-XVI) i Dębe

(fig. l-XVII). Na linii tej w planie kredowym nie zmienia

się, układ ciągów

struktur cha-

rakteryętyczny

dla niecki, Jlatomiast wszystkie

strukt~na południe

od

tej dyslokacji

są przesunięte

ku wschodowLW.

brzeżnej

strefie tektoniki

583

:solnefobserwuje

się

tu

ograriiczenie-odpółnocyśtFuktury

Gostyruna (fig.

l:"II), , a'

od" połtidniastruktlirY

'Kaniionek (fig. '

l~V). 'Dalej;~zaznacza się horyzontalri.eprzesunięcie

ktiwschodówiw

obrębie ciągów:

' struktur:

Bo":

dzanowa' (fig.

l-XII) względerilBielska'

'(fig. l-XI) i :Sierpca' « ng. l-X)' oraz

Dzierźanowa

(fig. l-XIII)

względem Siemiątkowa'

(fig. l"-XIV', -'Najbardziej

p:rz~suniętieto podkreślone

jest W strefie ' plakantyklin

zWiązanych ^'z'ra';;

wami tektonicznymi. Tli bowIeni: i'ów,2urómiiia o kiei'UnktiNW --'-SE , '(fig.:

I":XV) raptownfe "ko1:1czy si,ę,

'

a:rozPoezyńa się

"

przesunięty

'

ku', E' równe'-'

leźnikowy

rów

Płońska.

Podobnie

kończy się

uskok

Mławy

(fig.l .... XIX) oraz

towarzyszące

mu uskoki i rowy tektoniczne

obse~wowane

w

,u~orach

paleozoiku i triasu (Motyl-Rakowska

&

Schoeneich,J97b)~ pal~l; ~,~''Vscho­

dowi na opisywanej dyslokacji w utworach kręiiow,ych~rtika , róW','Ragzy- mina i Nasielska, w którego północnej ci'ęśc(b~s~i~uje"~iEf~P~y~~b~b~

o stosunkowo

dużej

amplitudzie, z kampanem na powierzchni podtrzecio-

rzędowej

(fig. l-XVII).

Koło Pułtuska

opisywany

rozłam wgłębny

pokry- wa

się

z

linią

obecnego

zasięgu

cechsztynu ,istan.owi

północną,

tektonicz-

ną granicę obniźenia

podlaskiego

(Areń &

al. 1971).

. 04 ..

połuąni()'\,yego :o/sGhodunieckę warszawąką"ograniGza,.

stru,kt;ural- nie dyslokacja Grójca (figc

i-XXII)

'o kierunku. SW""':NE, obserwowana na przekrojach sejsmicznych od okolic',Mógielnicy,na

południeiod

Grójca'iod otworqw Żyróv; 1 i Warszawa JG-L Uskok ten pri~dńa wszys~:k(~, w~r­

stwy' J;p,ezóżoiku.' , W ~ okolicach mlędzyMogi~inic!:l

i

Żytowę~, ' na:p6łnoc od Grójca, stwierdzona

została

druga dyslokacja

op6d,obnyrńkierunku.

Pomiędzy

nimi obserwuje

się poprzeczną" strukturę:: Żyrowa~

(fig.

1 .. IX).

Z oboma tymi uskokami

związane są

szerokie strefy ciszy, sejsmicznej.

Uskok Grójca jest iapewne

częścią

wa:lnej strefy ciislokacyjnej'w

podłożu, oddzielającej

obszar rawski

wału

kujawskiego od ol;>,szaru gielniowskiego (Marek,

&

Znosko 1972). vi kredowym ,plańie strukturalnym, na, Jinii' tej kończy się centralna depresja niecki' ~a~szawsltiej

i

otaczając~ 'ją ciągi struktur, a rozpoczyna lubelski odcinek niecki

brzeżnej.

,

Podział

niecki na odcinki

północny

(11

'Po~arys:kiegbpłóń~ki)

i

połud­

niowy

(południowo-warszawski) wiązałby się więc

z opisanymi ,poprzecz- nymi rozhimami

wg~ębnymi. Miały

one

wpływ

na formowame

się

struA:- tur w osadach mezozoicznych i na

intensywność

mezozoicznych rudów tektonicznych, o czym

świadczą

znaczne amplitudy antyklin

Żuro}:;lina i Dębe, połoźonych

na

południe

od tych

rozłamów wgłębnych.

WNIOSKI KOŃCOWE

Budowa kredowego piętra strukturalnego niecki warszaw~lde'j jest odbiciem

rÓŹllowiekowych

struktur

(rozłamów wgłębnych,

uskoków, ro- wów tektonicznych na brzegu platformy prekambryjskiej i teFtopiki sa- linarnej w

brzeźnej

strefie tektoniki solnej) obserwowanych w paleozoiku

" •. ~_ I

584 ^MARIA BAC-łMOSIZ.AlSZWILI & ANNA ill110RAWSiKA

i dolnej

^CZęSCl

mezozoiku tego obszaru. Struktury kredowe

^nałożone

na starsze dyslokacje w formie plakantyklin

mogą

w

związku

z tyrn wskazy-

wać

na

obęcność

dyslokacji w starszyc4, mniej zbadanych

piętrach

struk- turalnych. Dobre rozpoznanie sejsmiczne warstw na pograniczu jury i kre-' dy nie jest

^więc

bez znaczenia dla rozpoznania budowy

głębszych, słabiej

zbadanych osadów. Wydaje

się, że dokładna

lokalizacja

zaburzeń

tektonicz- nych w osadach górnej jury i kredy;

możliwa

do uzyskania z

istniejących materiałów,

daje cenne wskazówki dla interpretacji budowy

^głębszych

warstw.

Polska Akademia Nauk Zaklad Nauk Geologicznych Pracownia Kartografii Geologiczne;

Al. ZWiTki i Wtigury 93, 02-089 Warszawa Warszawa, w lipcu 1974r.

LITERATURA CYTOWANA

ARE~ B. & aL 1971. Rqpo- i gazonoŚlllość obniżen1a podlaskiego na tle budowy geo- logicznej. Pr,aoe geo&truktua:alne Inst. Geol. Warszawa.

BRYiL T. & CYTRYNOWsKA E. 1971: Mapa :strukturalna stropu kredy dolnej na N.i!iu Polskim. Skala 1 : 500 000. ZOG "Geonaita".

CIEśLIŃSKI S. 1960. Biostrarty,gra:fiia i fauna albu Pol5lki (Biostratigraphy and fauna of the Al'bian iIn J'Ioland, wilthout th,e Albiian of the Alpiine geosyndine). Pra,- ce Inst. Geol., 30. Wli['szawa. '

DADLEZ R. !& MAREK S. 1969. Styl strukturalny kompleksu cechsztyńsko-mezo­

zoicznego na niektórych obs:zara'ch Niżu PolSikiego ,(Stru.cturai style of the ZechsOOiJn.-Mesozoic oomplex :in some areas af Ithe Polish Lowlan.d). Kwartal- nik Geol., 13 (3). WaJl'SZawa.

MARCINOWSKI R. 1972. Stratygratfia i wyltształcend,e facjalne utworów kTedy środ­

lrowej (alb-cenoman) w wierceniach Lipno 2, LiipIlo 4, Kamio:nki 1 i 'Żyr6w 1 z obs'zaru synkłinOll".ium w~awsk.iego. ,Archiiwum ZOG "Geo:nafta". War- sZ!llWa.

MAREK S. & ZNOSKO J. H172. Tetkto:nika Kujaw (TectOlIlics af the Kujawy RegiOin).

Kwartalnik Geol., 16 (1). Warszawa.

M'JTYL-RAKOWSKA J. & SCHOENEICH K. 1970. Budowa geologiczna południowo­

-zClJchodniego skłonu anteklizy mazurskiej (Geology of the south-wes:tem. slope

; of the Masu,rian anteclis'e). Acta Geol. Pol., 20 (4). Warszawa.

PO'ŻiI,RYSKI W. 1'970. Rowy Itek1km!iczne" .k.imeryjskiena tle ewolucji ISItrulktura1lnej ,

Niżu Polslkiego {Oimrneriangrabens in, the light of strudura1. development of

~lish Lowland). Kwartalnik Geol., 14 (2). Warszawa.

& ;vIA.REK S. 1970. Ropo- i gaZOlllośność sylnkLill'orium wall'Szawskiego na tle' 'buQj;lWY geolOgicznej. p.race geostruktu,raIne Inst. Geo1. Warszawa.

& R,ADW A~SKI S. '1968. 'Mapa geołogk:z:na Pols'ki bez utwor6w kell'o,zoiku, me:;ozoilku .i permu w s,kall 1 : 1 000 000. Wydawn. Geol., Warszawa.

WIERZCI'IOWlSK.A-CZULI~SK.A A. & CAPKOWA H. 1008. Dokumentacja badań , sejsiPlcznych temat Pułtusk - Rad-zymin - Wyszk6w - Janów Bod1as'ki -

ŁukĆw - Okuniew - Ciechanowiec. Archiwum PGGN. Toruń.

ZNOSKO J~ (red,.). 1968. Atlas geologiczny iPolskd 1 : 2 000 000. Wydawn. Geol. War- szawa.

STRUlKTURY '11ElK'1XlNl'CZNE W WARSTW AOH KREDOWYCH 5SS;

1972. JednOstJki telMoodczne iPolski na Itde tekton!ilki EurQPY. Biuletyn Inst. Geol ...

252. Warszawa.

~ARUK J. & JABLO~SKI H. 19,70. Dokumentacja badan sej&mkznych temat l.J:ip-

no-Sierpc. Archdwum PGGN. ToIrun. '

SUMMARY

The depression a~s of the Warsaw 'basdn rUJn.s fr,om the vjoiJnilty of LipnQ dn.

the rnorth thirough Wyszogrod toward WaJrka I(Fig. 1). A flaJt, centraa.:J.y sItuated depression ds to 'be observed jn the :Albiarn structural horhon along that axis the- sourthwestem limb of whdch gradually passes into the slop€of the ~ujawy Arch. It:

isconrnected with a d~ fracture

m

,the Teis.seyre <tectonic zone, and dts northeastern', JIimlbOOIlJlleCts the lJill1e of structures of Slierpc-BielSlkl-Bod'zan6w-DzlerZa.rnowo-So-- chaczew (Fdg. 1, X-XI-XII-XIII-VII), and 'gently 1P!l\S'SeS inlto the Mesoroie cover of the- MazUl'Y Eleva<t:ion. The northerill IboUJn.dary of the Wal"saw Basilil ~s connected with the deep f:racture Chodziei-Brodnlica (Fj,g. I-XX), and the southeastern one coin- cides with the Gr6jec fault (Fig. I-XXII).

The axial pail'It of the Warsaw Basin is sdtuated within the marginal zone of the salirne Iteettornics I(Dadlez & Marek 1~) and local structures M,e there oonnect- ed With, ~aUiJne, lenses witilin the Zieohstein foTimation. The rncxrthweste["1ll limb of the 'basin on the slope of the Kujawy Arch is still w:iJthin the rone of intensive saUne tectoo;ics, and the northwestern part of the bam is beyond it.

Alorng the depression axis {)f the Warsaw Basin the Al:hlan Sltructua:-al horizOlIl.

js lto be dlound at depth of 1~0-1500 m bellow sea level. It is the ,greaies,t d~th

of the ibobtom of the Upper Cretaceous wilthiin the Maa:-ginal Basin. Superposed saline lenses are' to be observed withln that flat depression. These a're: the Lipno.

placanticline (FiIg. I-IV), KamiJornki (Filg. I-V) aoo the Wysrogr6d ODee (Fig. I-VI).

They are accompanied by deep depressTons, where the bottom of the Upper Albian.

lies'below HiM m Ib.s.l.

The piacanticlina'l structures of Sier:pc, Bielsk, Boozarn6w, Dzierianow and, Sochaczew (Fig. I-X, XI, XII, XIII, VII), that are supel1p{)sed on:to the s-al,ine lenses:

limit from NE the axial depress~on of the Warsaw Ba'sin. Limbs of those stJ:uctures a're cornneoted with faults cutt1rng lower Mes()zoic levels (Figs 1 and 2).

110 the Illoritheast of !those structures rthere is the slope of the Mazury ante- cUze and placantJic'linal ~otuxes wjJthjn Cretaceous formations sU(peTpoiSed OIllio.

the tedtonIi.c gra,bens llnthe lower M,esozoic leVlels (the Zuromdn, iPl!oilsk, a,nd Na- si'elslk: strlllCltlWeSI, Fi,g. 3). lDisjuDICtive dJis[ocations Il'each the Lower CretaCe()lIls:

inclusively, and tectornic dnvers-ion pertadillS Ioinly to the Upper Cretaceous heds.

Se<verail. !Structural elements, ttrallls,vemeto 'bhe basin a.xIis may be IIlIOted Oill the ba~O\l<Ilid of this struatura'l scheme. ,In the nmthern part {)f the ba'sin there is ;the ChocWeZ-Bo:odnica fault (Fdg. I-XX). ,Fa'rther oouth the ,bam is cut 'by a deep fractul"e runmng fr{)m iWloclawek J1jo'WaIl'd Ph>nsk. It is traceable both jn the Paleo- roic and Mesozoic 'structures. There ~ lll'Ochange dill !the Cretaceous struclural plan along the lime W~oclawe!k-Plofu;k:. but alii. the structures, are sh<i:fited eastward

ro

the s'outh of Ithat dislocation (Fig. 1).

:586

':The 'Warsaw'Basinds bordered m-orhthe SQuthbY·'ttheGr6jecdisllocationof :SW-NE d1fu'ection, It cuts al!l. the Mesozok formations (Fig, l-XXII),'It

-is

^probably

. ,a 'part 'Of a maJOr-ddslocatiOri.

zorie'

i;itibitEid:fu the"

, illlibstratUmwhidi

^{separates the}

Rawa area of tthe KujawY Arch from the Giefui6wone(Marek &Znoslklo 1972), Thus the -struCitulre of the Cretaceous structull'al stage in the Wocsaw Basin reflects 'stll'uClmli'es of various ·age I(deep tfLt'a,ctull'es, faults, tectO!IJj,c gra!bens at the -edge of the P.recambrian Platform, and saline Itectonics within its marg~nal zone) which can Ibe oooerv,ed in the PalaeoZOi.c andl!li Ithe lower pall't cxf the Mesozoic £011'- _mation in that area,

~.,j' ",."

," ""'.'

~. ,

. ^". ~;"; . ~

...

f·£, ....

;:.:;.,