Hanna Krzyżanowska
W sprawie wpisywania dóbr kultury
do rejestru zabytków
Ochrona Zabytków 39/4 (155), 306-307
1986
HANNA KRZYŻANOWSKA
W SPRAWIE WPISYWANIA DÓBR KULTURY DO REJESTRU ZABYTKÓW
Z zainteresow aniem przeczytałam obszerny artykuł Pio tra D o b o s z a C h a r a k t e r p ra w n y d e cyzji i ze zw o le ń w s p r a w a c h o c h r o n y zabytków , zam ieszczony w num erze 3 —4/1985 „ O c h ro n y Zabytków ”. Publikacje z dziedzi ny praw nej o ch rony zabytków sq bardzo potrzebne, bo w ielość przepisów — i to nie tylko bezpośre dnio dotyczących och rony zabytków, lecz również innych za ga d n ie ń , ale m ających punkty styczne z tą proble matyką — jest d la służby konserwatorskiej praw dzi wym utrapieniem .
N ie zam ierzam w yp ow iad ać się szerzej na temat p ra wnych asp ektów ochrony zabytków. Jestem historykiem sztuki, a nie prawnikiem . Czuję się je d n a k w o b o wiązku n a p is a ć krótką inform ację na temat spraw for m alnych zw iązanych z w pisyw aniem d ó b r kultury do rejestru zabytków, bowiem w spólnie z D a n u tą Jask an is (która rów nież nie jest prawnikiem, lecz arch eologiem ) zajęłam się ich uporządkow aniem .
O d kilku lat ob ie pracujem y w O ś ro d k u Dokum entacji Zabytków i z racji w ykonyw ane go zaw odu mamy czę ste i liczne kontakty z wojewódzkim i biuram i d o k u m e n tacji zabytków. Biura, jak w iadom o, o b słu g u ją rów nież w ojew ódzkich konserw atorów zabytków. W yk o n u ją m.in. wszystkie czynności konieczne do tego, aby dan y obiekt w p isa ć d o rejestru. Kopie decyzji o w p isan iu dó b r kultury d o rejestru są przesyłane do O ś ro d k a D o kum entacji Zabytków, gdzie znajduje się C entraln y Re jestr Zabytków . Z a ró w n o kopie tych decyzji, jak i licz ne pytania i prośby o radę ze strony biur, dowodzą, że ta po d staw o w a w działalno ści konserwatorskiej dzie dzina jest kom pletnie z a n ie d b a n a i nie sterow ana c e n tralnie. B rak opieki nad nowymi urzędam i ko nserw a torskimi powstałym i w wyniku reformy adm inistracyjnej kraju w 1975 r., brak instrukcji w spraw ie za sa d i try bu przekazyw ania dokum entacji nowym placówkom , a także prow adze nie zasadniczych spraw - to głów ne przyczyny narastających z biegiem lat niepraw id łow o ści. Z rejestru zabytków starych województw zostały „w yp ro w ad zon e” całe duże partie pozycji — i to oczy wiście „wyrywkowo”, ale zgo d n ie z nowym podziałem terytorialnym. N o w e urzędy otrzymały pliki decyzji „wyrwanych z kontekstu”, a więc z różną — p rzypad kową z ich punktu w idzenia — num eracją (czasem p o w o d ow ało to d u b lo w a n ie się numerów), różnie o p ra c o wane. P o n a d to już d a w n o wyczerpały się jednolite, w zorcowe blankiety decyzji, a niektóre akty praw ne
uległy nowelizacji (np.kpa w 1980 r.).
W tej sytuacji w ojewódzcy konserwatorzy zabytków ra dzili sobie, ja k umieli — na o g ó ł każdy inaczej. Stąd rozbieżności zarów n o w treści i układzie decyzji oraz sp o so b a c h w p isyw a n ia do ksiąg rejestru, jak też wy konyw ania w szelkich innych czynności zw iązanych z w pisyw aniem d o rejestru.
D o najczęściej występujących niepraw idłow ości zali czyć m ożna m.in. dwu-, a naw et trzykrotne w pisyw a nie te go sa m e g o obiektu d o rejestru (za każdym razem z innym num erem i in n ą datą), a do podstawowych różnic:
— treść i układ decyzji,
— podstaw a p raw n a (pow oływ anie się na różne arty kuły ustawy o ochronie d ó b r kultury i o m uzeach oraz kpa),
— za sa d y numeracji,
— u z a sa d n ie n ia (od bardzo lakonicznych do bardzo rozbudow anych),
— treść za łą c zo n e g o pouczenia o skutkach w pisu do rejestru zabytków, choć przytacza się w nich o d p o w iednie fragm enty ustawy.
Przy p o rząd kow aniu sp raw form alnych związanych z pro ce durą u zn aw an ia obiektu za zabytek wyłoniło się wiele trudności i to nie tylko natury form alno-prawnej. W końcu, korzystając z konsultacji prawnej A le k sa n d ra Żółkiew skiego, opracow ałyśm y inform ator W p is y w a n ie d ó b r kultury d o rejestru zabytków , który został o p u b li kow any i w raz z pismem przew odnim G e n e ra ln e g o Konserw atora Zabytków rozesłany w kwietniu 1986 r. do konserw atorów wojewódzkich.
Inform ator zaw iera w stęp i sześć rozdziałów: uw agi ogólne, czynności poprzedzające w p isa n ie obiektu do rejestru, czynności zw iązane z w pisaniem obiektu do rejestru, czynności po w p isa n iu obiektu do rejestru, przypom nienie o w pisie w form ie w ypisu z rejestru, skreślenie zabytku z rejestru. A także osiem wzorów: 1) zaw iad o m ie n ia o wszczęciu postępow ania, 2) b la n kietu zw rotnego potw ierdzenia odbioru, 3) poucze nia w spraw ie prow adzenia rejestru zabytków nieru chomych, 4) p ouczenia w spraw ie rejestru zabytków ruchom ych, 5) form ularza decyzji o w p isan iu dobra kultury do rejestru zabytków, 6) pouczenia o skutkach w pisu d o rejestru zabytków nieruchom ych, 7) poucze nia o skutkach w pisu do rejestru zabytków ruchomych, 8) w ystąpienia d o Pań stw ow ego Biura N otarialnego.
Piotr D o b o sz d la zilustrow ania swych wywodów p o służył się dw om a sp ośród licznych w ariantów decyzji o w pisyw aniu d ó b r kultury d o rejestru. Poniew aż p u blikacja w „ O c h ro n ie Zabytków ” może sugerow ać, że są to wozry obow iązujące, przedstawiam poniżej wzór, który zgo d n ie z inform atorem pow inien być obecnie stosow any i jest dla służby konserwatorskiej o b ow iązu jący.
H a n n a Krzyżanowska O środek Dokumentacji Zabytków
ON THE RECORDING OF EXAMPLES OF CULTURAL PROPERTY INTO MONUMENTS’ REGISTER
Form al p ro c e d u re a sso c ia te d with re co gn izin g a given structure to be a historic m onum ent h a s been carried out in a no n -u n ifo rm a n d often an incorrect way. There have been no s ta n d a rd docu m e n tatio n forms. The C entre for M o nu m e nts' D o c u m e n ta tio n h a s worked out ne ce ssary draft
decisions on the recording of examples of cultural property into a monuments' register. They have been published and in 1986 they were sent to voivodship monuments’ conserva
tors.
URZĄD WOJEWÓDZKI w
WYDZIAŁ KULTURY I SZTUKI
WOJEWÓDZKI KONSERWATOR ZABYTKÓW
dnia
L.dz.
N r rejestru zabytków
D E C Y Z J A
w sprawie wpisania dobra kultury do rejestru zabytków
N a podstaw ie art. 5 pkt .... art. 8 ust. 1 pkt 2 i art. 14 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o o ch ronie dóbr kultury i o muzeach (Dz.U. N r 10, poz. 48 i z 1983 r. N r 38, poz. 173) oraz art. 104 kpa, w wy niku postępow ania adm inistracyjnego przeprow adzonego z urzędu, na wniosek *
o r z e k a m :
w pisać do rejestru zabytków w o je w ó d z tw a ... pod numerem r e j e s t r u ... następujące dobro(a) kultury:
w granicach ** ...
* nie potrze bne skreślić
** dotyczy zabytków nieruchom ych
U z a s a d n i e n i e
O d decyzji niniejszej przysługuje stronom - na podstaw ie art. 127 § 1 i art. 129 § 1 i § 2 kpa — odw o łanie do M inistra Kultury i Sztuki w terminie 14 dni od jej doręczenia, za moim pośrednictwem.
(podpis i pieczęć WKZ)
Załączniki:
Otrzymują: D o w iadom ości:
P on adto, po rubryce „w g r a n ic a c h ”, w w olnym m iejscu przeznaczonym d o te go zaipisu, m ożna w p isa ć — o ile w oje w ódzki konserwator zabytków uzna to za potrzebne: „Decyzji
niniejszej n a d a je się na p o d sta w ie art. 108 § 1 kpa rygor natychm iastow ej w yk ona ln ości, p o n ie w a ż jest to n ie zb ę d ne
307
ze w zglę du na za b ezp ieczen ie interesu sp o łe c z n e g o przez objęcie o c h ro n ę d o b ra kultury w ro zum ieniu art. 2 i 5 u sta wy z dnia 15 lutego 1962 r. o o c h ro n ie d ó b r kultury i o m u ze ach (Dz. U. N r 10, poz. 48),”
