Wyrok z dnia 19 grudnia 1984 r. III
SA 393
Palestra 29/7-8(331-332), 115-118
N r 7-8 (331-332) Z o r z e c z n ic tw a Naczelnego Sąd u Administracyjnego 115
kata zawodu indywidualnie był złożony przez radę adwokacką, nie może być uznana za ograniczającą prawo samo rządu adwokackiego do udziału w po stępowaniu administracyjnym, zagwa rantowane organizacjom społecznym przepisami art. 31 kp.a.
Skoro więc w postępowaniu o wy rażenie przez Ministra Sprawiedliwości
zgody na wykonywanie przez adw. R.M zawodu adwokata indywidualnie w P. naruszone zostały przepisy art. 7, 77, 81 kp.a., przy czym naruszenia te m ia ły istotny wpływ na wynik sprawy, to Sąd, stosownie do art. 207 § 2 k.p.a, obowiązany był zaskarżoną decyzję uchylić, a także orzec o kosztach w myśl art. 208 k.pn. 2
.
WYROK z dnia 19 grudnia 1984 r. m SA 393/84 Naczelny Sąd Administracyjny wWarszawie, po rozpoznaniu w dniu 19 grudnia 1984 r. sprawy ze skargi Z.Ch. na decyzję M inistra Sprawiedliwości z dnia 3 stycznia 1984 r. n r 0.111.810/ Z286/83 w przedmiocie odmowy wzno wienia postępowania w sprawie odmo wy wpisu na listę adwokatów Okręgo wej Izby Adwokackiej w K.,
1. u c h y l a zaskarżoną decyzję, 2. z a s ą d z a od Ministra Sprawie dliwości na rzecz Z.Ch. kwotę 600 zł (sześćset złotych) tytułem zwrotu kosz tów postępowania sądowego.
U z a s a d n i e n i e
Z. Ch. złożył skargę na decyzję Mi nistra Sprawiedliwości z dnia 3 stycz nia 1984 r. L.dz.O.III.810/286/83, nie uwzględniającą wniosku o wznowienie postępowania w sprawie odmowy wpi su na listę adwokatów Okręgowej Izby Adwokackiej w K.
Zaskarżoną decyzją Minister Spra wiedliwości wniosek Z. Ch. o wmówie nie postępowania w trybie art. 145 § 1 ust. 4 uznał za bezzasadny uważając, że decyzja Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 sierpnia 1983 r. L.dz.O.III.810/ /286/83, dotycząca odmowy wpisu Z.Ch. na listę adwokatów, wydana została
zgodiie z obowiązującymi przepisami kodeksu postępowania adm inistracyj nego dotyczącymi odwołania (Rozdział
10 k.p.a.). Wyraził również pogląd, że Z.Ch. w swoim odwołaniu od decyzji Prezydium Naczelnej Rady Adwokac kiej wypowiedział się co do zebranych dowudów i materiałów, które były przedmiotem rozpoznania przez organy samorządu adwokackiego, brak zatem podstaw do uznania, że Z.Ch. nie brał udzału w postępowaniu i że „zachodzi naruszenie art. 10 § 1 k.p.a.”.
V swojej skardze Z.Ch. zarzucił ogólnie zaskarżonej decyzji niezgod- nośi z prawem, a w dalszych swoich pisnach procesowych oraz na rozpra wie przed Naczelnym Sądem Admini- strecyjnym .sprecyzował ten zarzut szczegółowo, sprowadzając do general nego twierdzenia, że Minister Spra wiedliwości (oraz organy samorządu advokackiego) wbrew obowiązkom wy nikającym z art. 9, 10 i 81 k.pn. nie urrożliwił skarżącemu zapoznania się z zebranym materiałem dowodowym przed wydaniem decyzji z dnia 24 sierp nia 1983 r., wskutek czego skarżący nie wiedział o niektórych dowodach będą cych podstawą tej decyzji bądź też nie miił możliwości na tem at ten się wy powiedzieć. O niemożliwości
zapozna-116 Z orzecznictwa Naczelnego Sąd u Administracyjnego N r 7-8 (331-331)
nia się z materiałem dowodowym ze branym w sprawie informował w ko lejnych odwołaniach od uchwał orga nów samorządu adwokackiego, przy czym odwołania te precyzował tylko na podstawie treści doręczonych mu uchwał samorządu adwokackiego. Je żeli więc nie spełnione zostały wyma gania przewidziane w art. 9, 10 i 81 k.p.a. i zarówno uchwały samorządu adwokackiego jak i decyzja Ministra Sprawiedliwości z 24 sierpnia 1983 r., dotycząca odmowy wpisu na listę ad wokatów, podjęte zostały bez umożli wienia skarżącemu zapoznania się z materiałem dowodowym zebranym w sprawie i wypowiedzenia się na ten tem at — to odmowa wznowienia po stępowania nastąpiła wbrew przepiso wi art. 145 § 1 pkt 4 k.p.a. Wznosił 'więc o uchylenie zaskarżonej decyzji.
W odpowiedzi na skargę Minister Sprawiedliwości wnosił o jej oddale- mie, podtrzymując stanowisko wyrażo ne w zaskarżonej decyzji, iż skariący w pismach swoich w toku postępowa nia w sprawie wpisu na listę adwo katów wypowiadał się co do zebranych dowodów, a więc brak jest podstaw •do wysunięcia zarzutu naruszenia vy- magań przewidzianych w art. 10 $ 1 k.p.a. Ponadto odpowiedź na skargę wyraża wątpliwość co do dopuszcjal- ności w niniejszym wypadku skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego w świetle orzeczenia Sądu Najwyższego, Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych sygn. akt I PA 20/83.
Naczelny Sąd Administracyjny zwa żył, co następuje:
W kwestii wątpliwości co do właś ciwości Naczelnego Sądu Aministracyj- nego do rozpoznania niniejszej skaigi, należy zauważyć, że obowiązujące prie- pisy do takich wątpliwości podstaw nie dają. Jak to już przedstawione zostało m.in. w postanowieniu NSA z dnia 18 kwietnia 1984 r. sygn. III SA 284B4, z art. 12, 18 ust. 2, art. 20 ust. 1, art. 21 ust. 2 i Innych ustawy z dnia 26
m aja 1982 r.-Prawo o adwokaturze (Dz. U. Nr 16, poz. 124) wynika, że uchwały organów samorządu adwokac kiego dotyczące bezpośrednio praw lub obowiązków poszczególnych osób od powiadają pojęciu decyzji adm inistra cyjnej przyjętej w nauce prawa, recy- powanej w przepisach k.p.a. Pojęcie to kształtują: jednostronność rozstrzyg nięcia w indywidualnej sprawie, okreś lane też mianem podwójnej konkret ności aktu, zewnętrzny charakter aktu, oparcie na podstawie prawnej (art. 1 5 1 pkt 1, art. 3 § 3, art. 104, art. 107 § 1). Zgodnie z art. 1 § 2 pkt 2 kodeks stosuje się również przed organami organizacji samorządowych, jeżeli w myśl przepisów prawa są one powoła ne do załatwienia spraw w drodze de cyzji.
Ani kodeks postępowania admini stracyjnego, ani prawo o adwokaturze nie wyłączają w żadnym przepisie sto sowania przepisów kodeksu w spra wach unormowanych tym prawem. Jest natomiast faktem, że prawo o adwoka turze zawiera określane postanowienia szczególne w stosunku do kodeksu, jakie w tym zakresie m ają zastosowa nie, do których należy m.in. art. 47 ust. 2 ustawy. Wprowadza on instytucję odwołania do Ministra Sprawiedliwości od decyzji ostatecznej organu samorzą du adwokackiego. Brak podstaw do przyjęcia, że decyzje Ministra Spra wiedliwości wydane w związku z art. 47 ust. 2 prawa o adwokaturze na podstawie k.p.a. nie mogą być za skarżone do Naczelnego Sądu Admini stracyjnego. Skoro są to decyzje w ro zumieniu k.p.a., a kategoria rzeczowa spraw, których dotyczą, mieści się w art. 196 § 2 pkt 17 kodeksu, to wyłą czenie takie musiałoby wynikać ex- pressis verbis z przepisu prawa, które go nie znajdujemy. Podobny pogląd zo stał wyrażony w piśmiennictwie {vide: K. Buchała: Prawo o adwokaturze, PiP 1982, nr 10, s. 11; L. Myczkowski: Na marginesie pojęcia samorządności
zes-N r 7-8 (331-332) 2 o r z e c z n ic tw a N a c z e ln e g o S ą d u A d m in is tr a c y jn e g o i n
połu adwokackiego, „Palestra” 1983, nr 5—6, s. 23 oraz cytowana tam praca S. Garlickiego: Przepisy o adw okatu rze, Warszawa 1969, który stał na sta nowisku stosowania k.pa. w sprawach indywidualnych również pod rządem poprzedniej ustawy o adwokaturze).
Jeśli natomiast chodzi o zarzut skar gi, to należało stwierdzić, że brak pod staw do uznania tego zarzutu za nie zasadny.
W sprawie niniejszej zebrany został wyjątkowo obszerny m ateriał dowodo wy, składający się zarówno z dowo dów świadczących o faktach, jak i z dowodów świadczących o ocenach, przy czym o niektórych ocenach mogących wzbudzać kontrowersje. Materiał ten wymagał szczegółowej oceny w trybie art. 80 k.p.a., a zwłaszcza weryfika cyjnego wyboru wobec istniejących kontrowersji.
Do takich dowodów świadczących o kontrowersyjnych ocenach należą w szczególności opinie wydane o pracy skarżącego w Prokuraturze, z których jedna, wydana dnia 12.XII.1968 r. przez Prokuratora Wojewódzkiego (wK.)S.R., negatywnie ocenia np. wywiązywanie się skarżącego z pracy, druga zaś, w y dana dnia 12 stycznia 1978 r. przez dy rektora Departamentu Kadr, Szkolenia i Spraw Socjalnych Prokuratury Gene ralnej, te same umiejętności ocenia pozytywnie.
Podobnie kontrowersyjnym argumen ten jest powoływanie się np. na nie właściwe wykonywanie przez skarżące go obowiązków radcy prawnego w Spół dzielni X, skoro postępowanie w tej sprawie zostało zakończone decyzją Prezesa Głównej Komisji Arbitrażowej odmawiającą skreślenia skarżącego z listy radców prawnych,
wymagały samodzielnej weryfikacyj- ■jCfodsaz auzoajods zpfeq aMopózin zazrd
Również inne zebrane w sprawie m a teriały dowodowe, jako świadczące o ocenach pracy i postawy skarżącego dokonywanych przez inne osoby albo
nej oceny dokonywanej w trybie art. 80 k.p.a. przez organy samorządu adwo kackiego orzekające w niniejszej spra wie, a także w ramach nadzoru doko nywanego przez Ministra Sprawiedli wości w trybie art. 47 ust. 2 prawa 0 adwokaturze.
Wobec takich konieczności postępo wania dowodowego wysłuchanie stano wiska skarżącego i jego udział w tym postępowaniu były nieodzowne, i to nie tylko przed wydaniem decyzji przez Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 sierpnia 1983 r., ale przede wszystkim przed wydaniem uchwały przez Okrę gową Radę Adwokacką w K. z dnia 21 stycznia 1983 r., skoro omawiany m ateriał dowodowy już wówczas zo stał zebrany i był podstawą do podjęcia tej uchwały.
Zresztą na marginesie tych rozwa żań zaznaczyć trzeba, że uchwała ta z bardzo rażącym naruszeniem art. 107 § 3 k.p.a. nie zawiera żadnych infor macji m.in. o tym, które z faktów zo stały uznane za udowodnione i dlacze go, oraz o przyczynach uznania bądź nieuznania poszczególnych dowodów za wiarygodne.
W materiale dowodowym brak jest jakiegokolwiek dowodu na to, że skar żącemu udostępniono akta do wglądu że zapewniono mu możliwość ustosun kowania się pisemnego bądź ustnego do zebranego materiału dowodowego przed wydaniem decyzji przez poszcze gólne instancje samorządu adwokackie go i przez Ministra Sprawiedliwości. Przepisy art. 10 § 1 i art. 81 k.p.a. jed noznacznie takie prawo zapewniają, stronie postępowania adm inistracyjne go, a wyjątek od tej zasady, przewi dziany w art. 10 § 2 k.p.a., w niniej szym wypadku nie zachodził.
Twierdzenia zaskarżonej decyzji, ja koby skarżący w odwołaniu wypowie dział się co do zebranych dowodów 1 materiałów, nie można uznać za uza sadnione, skoro w odwołaniu do Mi nistra Sprawiedliwości od uchwały
Pre-118 Prasa o adwokaturze Nr 7-8 (331-332)
zydium Naczelnej Rady Adwokackiej z 25 marca 1933 r. skarżący właśnie: — wyraźnie oświadcza i zarzuca, że organy samorządu adwokackiego nie umożliwiły mu zapoznania się z ze branym materiałem dowodowym, — ustosunkowuje się jedynie do tych
danych, które zawarte są w uzasad nieniu doręczonej skarżącemu uch wały,
— nie wszystkie materiały — dowody zebrane w sprawie zostały wymie nione w uchwale ORA w K. z 21 stycznia 1983 r. i w uchwale Prezy dium NRA z dnia 25 marca 1983 r. (m.in. milczeniem pominięto wzmian kowaną już wyżej opinię o skarżą cym wydaną przez Prokuraturę Ge neralną w dniu 12 stycznia 1978 r.). Również w swoim odwołaniu do uchwały ORA w K. z dnia 21 stycznia 1983 do Prezydium NRA skarżący wy raźnie oświadcza, że m.in.:
— nie wypowiada się na tem at opinii wydanej przez Prokuratora Woje wódzkiego (w K.) S.R., bo jest mu taka opinia nie znana,
— nie może ustosunkować się do spra wozdania z postępowania wyjaśnia jącego, skoro nie wie, „jaki materiał dowodowy miała do dyspozycji Rada Adwokacka”.
W tym stanie rzeczy — wobec braku jakichkolwiek dowodów na to, że skar żącemu umożliwiano zapoznanie się z zebranym materiałem i zajęcie stano wiska co do zebranych dowodów — naruszenie wymagań określonych w
# * R / łS / ł O /ł O WOH/% T U R Z E
art. 9 i 10 § 1 k.p.a. oraz w art. &1 k.p.a. jest oczywiste.
Gdyby naw et przyjąć — jak to su geruje zaskarżona decyzja — że „wszy stkie m ateriały były przedmiotem roz poznania” (co nie znajduje pokrycia w treści omawianych uchwał i decyzji), to nie mogłoby to usanować opisanego wyżej jednoznacznego naruszenia ele mentarnych zasad postępowania admi nistracyjnego, skoro:
— zapewnienie stronie czynnego udzia łu w każdym stadium postępowania nie należy do kategorii uznania, lecz jest obowiązkiem właściwych orga nów (art. 10 § 1 k.p.a.),
— okoliczności faktyczne mogą być uznane za udwodnione tylko wtedy, gdy strona miała możliwość wypo wiedzenia się co do zebranych do wodów, brak zaś wyjątkowych oko liczności przewidzianych w art. 10 § 2 k.p.a. (art. 81 k.p.a.),
— materiał dowodowy zebrany w spra wie jest wyjątkowo obszerny i w znacznej mierze kontrowersyjny, wymagający oceny (art. 80 k.p.a.) po wysłuchaniu stanowiska strony. Wobec powyższego należało uznać, że zaskarżona decyzja wskutek błędnego przyjęcia, że skarżący brał czynny udział w postępowaniu, wydana została z naruszeniem art. 145 $ 1 pk t 4 k.p.a. Dlatego uznając, że nastąpiło narusze nie przepisów postępowania admini stracyjnego mające istotny wpływ na wynik sprawy, należało zaskarżoną de cyzję uchylić na podstawie art. 207 § 1 i § 2 pkt 3 k.p.a. O kosztach orzeczo no na podstawie art. 208 k.p.a.
Przygotowane na XIX Plenum KCPZPR materiały, zwłaszcza uchwalony przez Biuro Polityczne dokument pt. Problemy inteligencji i jej zadania w socjalistycz nym rozwoju Polski (wydany w specjalnej wkładce do dziennika „Rzeczpospolita”), znalazły szeroki rezonans w wielu środowiskach inteligencji, w licznych grupach zawodowych tzw. „białych kołnierzyków” (według terminologii w państwach
