Antoni Bądkowski
Robes Noires
Palestra 2/12(12), 98-99
KROWBKA ÆAGnAHItCZIVA
Robes Noires
W w ie lu k raja ch a d w o k atu ra m a swoje własne czasopisma. Ale F ra n cja je s t ch yba jed y n y m k raje m , w którym kobiety adw okatki m ają sw ój o d ręb n y o rgan prasow y. J e s t nim czasopismo noszące ty tu ł Robes Noires. W ychodzi ono trz y raz y do ro k u w Paryżu.
W jed n y m z n u m eró w tego czasopisma znajdujem y w spom nienia dzie k a n a ra d y adw okackiej w P ary żu, Charles Jovarta, o przyjęciu do pa- le s try pierw szego adw okata kobiety. Tą pierwszą adw okatką francuską b y ła Je a n n e C hauvin, k tó ra w 1897 r. podjęła walkę o dopuszczenie ko b ie t do a d w o k a tu ry w e F ra n cji. Po ukończeniu u n iw ersy tetu ze stopniem d o k to ra p raw a p. C hauvin zgłosiła do sądu podanie o w pisanie jej na listę a d w o k ató w i odebranie od niej przysięgi. Ówczesny dziekan rad y adw o kack iej p rzed staw ił listę kandyd ató w do przysięgi adw okackiej sądowi, lecz n a liście tej nie um ieścił p. Chauvin. Dziekan tłum aczył się tym , że sąd m u si przede w szystkim zdecydować, czy w ogóle kobieta może być dopuszczona do adw okatu ry , i dopiero potem będzie m ógł wpisać ją na listę. T rzeb a zwrócić uwagę, że w owym czasie pom iędzy przyjęciem do a d w o k a tu ry a uzyskaniem ty tu łu adw okata istniała różnica. Samo złoże nie przysięgi daw ało ty tu ł adw okata, lecz nie upraw niało jeszcze do w y k o n y w a n ia p rak ty k i, na co konieczna była zgoda rady adw okackiej.
Szanse p. C hauvin były nikłe, chociaż kw estia dopuszczenia kobiet do a d w o k a tu ry nie była do tego czasu przedm iotem rozstrzygnięcia sądów fra n c u sk ic h . Było ju ż jed n ak orzeczenie Sądu A pelacyjnego w B rukseli
z 1888 r., k tó re uznało, że kob iety nie mogą być adw okatam i, gdyż „szcze gólna n a tu ra kobiety, stosunkow o słaby jej organizm, nieśm iałość w y n i k a ją c a z je j płci, ochrona, k tó rej kobieta wymaga, jej szczególna m isja d la ludzkości, w ym agania i tru d y m acierzyństw a, piecza i w ychow anie dzieci, prow adzenie gospodarstw a oraz piecza nad ogniskiem dom owym s ta w ia ją ją w w aru n k ach nie dających się pogodzić z zadaniam i zawodu adw okackiego i nie d ają jej an i odpowiednich uzdolnień, an i dostatecz n y ch sił koniecznych do p row adzenia sp raw przed sądem ”.
R ozp raw a sądow a odbyła się 24 w rześnia 1897 r. P. Chauvin zjaw iła się w sądzie w todze, w asy sten cji n ie dziekana, lecz jednego z adw okatów
N r 12 RO B ES N O IR E S 99
przy Sądzie A pelacyjnym . A dw o k at te n p rzed staw ił i po pierał je j po d a nie. N iezw łocznie zabrał głos p ro k u ra to r g eneralny B e rtra n d , k tó ry sprzeciw ił się uw zględnieniu podania. P ro k u ra to r tw ierdził, że a rty k u ły 24 i 31 p raw a z m iesiąca V entôse ro k u X II odnoszące się do a d w o k a tu ry m iały na w zględzie ty lk o m ężczyzn, k o b iety bow iem nie m a ją pełn i p ra w cyw iln ych i dlatego nie m ogą w ykonyw ać zawodu, k tó ry posiadania ty c h p ra w w ym aga. P. C hauvin w odpowiedzi podkreśliła, że tw ierd z en ie p ro k u ra to ra je st zupełnie dowolne, gdyż w szystkie inne przepisy tej u sta w y dotyczą zarów no m ężczyzn, ja k i kobiet, a ponadto pow ołała się na to, że w daw ny m praw ie francu sk im k o b iety b y w ały sędziami, a także w y stęp o w ały przed sądam i w im ien iu inn y ch osób. Pow oływ ała się n a w e t na d e k re ty z czasów L udw ika Św iętego.
P odanie p. C hauvin zostało odrzucone. Jed n ak że spraw a n a b ra ła roz głosu i do p arla m e n tu został w niesiony p ro je k t specjalnej u staw y o dopuszczenie kobiet do ad w o k atu ry . P ro je k t został uchw alony 1 g ru d
nia 1900 roku, a już 19 g ru d n ia tegoż ro k u p. C hauvin złożyła przysięgę adw okacką. Niezwłocznie potem została w pisana na listę a p lik a n tó w adw okackich.
P ierw sze w ystąpienie przed sądem pierw szej adw o katk i fra n c u sk ie j w yw ołało niem ałe poruszenie. Spraw a, w k tó rej staw ała, b y ła n iecie kaw a, bo dotyczyła kw estii w yłączenia ruchom ości od zajęcia, i n ie wdzięczna dla obrony. Jed n ak że sala sądow a była nabita. M łoda adw o- k a tk a proces przegrała, ale przem ów ienie jej było zarów no pod w zglę dem form y, ja k i treści bez zarzutu, choć w głosie jej odczuw ało się trem ę. P. C hauvin p row adziła k an celarię adw okacką do ro k u 1926, w k tó ry m śm ierć przecięła jej p ięknie ro zw ijającą się k a rie rę ad w o kacką.
P. C hauvin przełam ała b a rie rę odgradzającą kobiety od a d w o k a tu ry . W 1914 r. było ju ż we F ra n c ji około 30 adw okatek, w 1930 r. około 200, a obecnie do sam ej Izby A dw okackiej w P a ry ż u należy ca 700 kobiet.
