Grala, Hieronim
"Quellenkunde zur Geschichte von
Byzanz (324-1453)", Johannes
Karayannopulos, Günter Weiss,
Wiesbaden 1982 : [recenzja]
Przegląd Historyczny 76/4, 916
1985
Artykuł umieszczony jest w kolekcji cyfrowej bazhum.muzhp.pl,
gromadzącej zawartość polskich czasopism humanistycznych
i społecznych, tworzonej przez Muzeum Historii Polski w Warszawie
w ramach prac podejmowanych na rzecz zapewnienia otwartego,
powszechnego i trwałego dostępu do polskiego dorobku naukowego
i kulturalnego.
Artykuł został opracowany do udostępnienia w Internecie dzięki
wsparciu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach
dofinansowania działalności upowszechniającej naukę.
916 Z A P I S K I
Johannes K a r a y a n n o p u l o s , G iinter W e i s s , Q uellenkunde zur
Geschichte von Byzanz (324—1453), Zwei Halbbände, “Schriften zur
Geistgeschichte des östlichen Europa” t. XIV, Otto H arrasow itz, W ies baden 1982, s. 661.
Znaczenia opracowanego przez J. K a r a y a n n o p u l o s a i G. W e i s s a kom - pedium bizantynistycznej wiedzy źródłoznawczej nie sposób nie docenić. Pionierska próba zestaw ienia kom pletnej bazy źródłowej dotyczącej Cesarstw a Wschodniego poprzedzona zostala imponujących rozm iarów kw erendą w literaturze pomocniczej przedm iotu, której obfite zestawienie stanow i cenny dodatek do zasadniczej części pracy. Przedsięwzięcie zostało zrealizowane niem al nieskazitelnie od strony m eto dycznej, zapewne więc obok klasycznych już osiągnięć bizantynistyki w postaci dzieł K. K r u m b a c h e r a (1897 2), H. G. B e c k a (1959) i G. M o r a v c s i k a (1976) z a j mie poczesne m iejsce wśród dorobku m ediewistyki.
Dzieło otw ierają dwa ważkie rozdziały poświęcone tem atyce metodycznej (I, s. 3—32) i typologii źródeł (II, s. 35—183), w istocie stanow iące preludium do zasadni czej tj. źródłoznawczej części pracy. Wysiłek autorów zaowocował praw ie pełnym zestawieniem źródeł pisanych traktujących o dziejach Cesarstw a od IV do XV w., zarówno prow eniencji bizantyńskiej, ja k też pochodzących z innych ośrodków po litycznych i kulturow ych (m.in. muzułm ańskich, łacińskich i słowiańskich) (r. III, s. 185—236). Przekazy źródłowe omówione zostały również w ram ach przedziałów chronologicznych odpow iadających kolejnym stuleciom (IV, s. 237—345). Bardzo cenne uzupełnienie pracy stanowi wykaz ważniejszych zespołów archiw alnych, za w ierających źródła ważne z punktu widzenia bizantynistyki (s. 549—564).
Niestety, autorom nie udało się uniknąć usterek, a niekiedy i błędów, z k tó rych kilka przynajm niej w arto zasygnalizować, jako że niem ałą ich część zaw iera § 13 rozdziału III (s. 211—212), poświęcony polskim źródłom do historii Bizancjum. M.in. uszedł uwadze autorów pitiakion K azim ierza Wielkiego z 1370 r., adresow any do p atriarch y konstantynopolitańskiego Filoteusza, a poświęcony reerygow aniu m e tropolii halickiej. R ejestr „polskich” m ankam entów pow iększają egzotyczne zgoła opisy bibliograficzne dzieła J. K r z y ż a n o w s k i e g o i „Roczników” Ja n a Długo sza (s. 212). W św ietle nowszych ustaleń autor „Pam iętników janczara”, K onstan tyn z Ostrowicy nie był Polakiem, a najpraw dopodobniej Serbem. Z dorobku pol skiej historiografii, traktującego o krucjacie w arneńskiej 1444 r. uznanie w oczach autorów znalazło jedynie kontrow ersyjne stanowisko O. Haleckiego (odnotowane w raz z krytycznym i uwagam i G. O s t r o g o r s k i e g o ) , natom iast pom inięte zo stały prace bodaj głównego jego oponenta, J. D ą b r o w s k i e g o .
Na podobne zarzuty zasługuje § 12 (s. 209—211), poświęcony źródłom ruskim . Całkowitym milczeniem skwitowano w pracy zespół przekazów ruskich poświęco nych soborowi unijnem u we Florencji 1439 r. W kw estii zachowanych w tekście „Powieści Dorocznej” trak tató w bizantyńsko-ruskich z X w. celowe wydaw ało się odnotowanie pracy S. M i k u c k i e g o , podobnie jak m onografii O. J u r e w i c z a dla poświęconych pobytowi A ndronika Komnena w Haliczu świadectw latopisów
ruskich. ч
Powyższe usterki, aczkolwiek istotne, nie są w stanie w znaczącym stopniu wpłynąć na ogólną bardzo pozytywną ocenę pracy, k tórą uznać można za przedsię wzięcie ze wszech m iar udane i potrzebne.
