Marek Nowacki
Świebodzin, woj. zielonogórskie, st.
11
Informator Archeologiczny : badania 22, 114-115
114
W CZESNE ŚREDNIOWIECZEW 1988 r. p rzew ażały p ochów ki m ęsk ie, przy k tó ry c h л le stw ierd zo n o w y p o sażen ia. Tylko p rzy p o ch ó w k u k o b iety n r 1269 z a d o k u m e n to w a n o 3 k a b łą c z k l sk ro n io w e, p acio rk i sz k la n e , fra g m e n t n o ż a przy lewej ręce zm arłej.
W o b ie k ta c h m ie sz k a ln y c h w y stąp iły d u ż e Ilości c e ra m ik i, k o ści zw ierzęce, p o lep a, p rz e p a lo n e k a m ie n ie , d u ż e Ilości su ro w c a I p ó łfab ry k ató w rogow ych.
O b ie k ty s ą z w iązan e z o s a d ą podgrodow ą. k tó ra n a o d c in k u 2a c h o d n lm sta n o w isk a n ie z o s ta ła z a k łó c o n a przez pochów ki. O s a d ę m ożna w stę p n ie d a to w a ć n a XI - XII w.
W ięk szo ść pochów ków , b a d a n y c h w 1988 r, m o żn a d a to w a ć n a p o d sta w ie m a te ria łó w c e ra m ic z n y c h z Ja m grobow ych n a XV?/XVI w. W w arstw ie k u ltu ro w e j c m e n ta rz y s k a w y stąp iły d ro b n e fra g m e n ty sz k ła o k ien n eg o o raz m o n e ty d a to w a n e n a XVI - XVII w.
Tylko n ieliczn e pochów ki m o ż n a d ato w a ć n a XIII w.
M ateria ły 1 d o k u m e n ta c ja z n a jd u ją się w I’AK PP PKZ O /W a rs z a w a . B ad an ia, b ę d ą k o n ty n u o w a n e .
G
Ś r o d a Ś lą s k a , w oj. w r o c ła w s k ieW ojew ódzki O ś ro d e k A rcheo logiez no - K o n se rw a to rsk i w e W rocław iu B ad an ia prow adziła m gr H alina Ś ledzik-K am ińska. K o n su lta n t prof. hab. J . Każmtcrczyk. F in an so w ał W ydział K u ltu ry l S z tu k i U rzędu Wojewódz kiego we W rocławiu. Pierwszy sezon b a d a ń . M iasto z XII - XIV w.
O d połowy czerw ca do k o ń ca listo p ad a 1988 r. z kilk o m a dłuższym i przerw am i prow adzono ratow nicze b a d a n ia w ykopaliskow e przy ul. II Armii W ojska Polskiego. W ykop o w y m iarach około 5 a ró w do głębokości 3 m został założony bez pow iadom ienia archeologów . W ykop zlokalizow ano w północnej części S tareg o M iasta przy daw nej ulicy Rzeźniczej w odległości około 4 0 m od R y n k u . Roboty ziem ne n a zlecenie Spółdzielni M ieszkaniow ej prow adzono sp rz ę te m m e c h a n ic z nym , co spow odow ało całkow ite zniszczenie części średniow iecznej zabudow y m ia sta . J e d y n ie w pobliżu profili w ykopów oraz pod now ożytnym szam b em zachow ały się n ie n a ru s z o n e w arstw y k u ltu ro w e. Z arejestro w an o 17 obiektów n ieru ch o m y ch . W ystąpiły o n e n a głębokości ok. 2,5 d o 3 m . M iąższość w arstw y kulturow ej zachow ała się od 0 ,1 0 do 0 ,6 0 m. W JeJ obrębie n a tle calca odsłonięto relikty urządzeń ko m u n aln y ch w postaci d rew nianych obiektów kanalizacyjnych, stu d n ię o raz obiekty gospodarcze: w ędzarnia, chłodnia, skrzynia a tak że obiekty o bliżej n ie określonej funkcji a ta k ż e relik ty b u d y n k u m ieszkalnego z p aleniskiem .
W pro filu p o łu d n io w y m w yk o p u z a re je stro w a n o o b e c n o ść d w ó ch o b iek tó w z ag łę b io n y ch w co lec n a głęb o k o ści 1 - 1,3 m. O b iek t n r 1 w p o sta c i p ó lzlcm lan k l z d re w n ia n ą pod ło g ą n a d n ie p ełn ił Tun keję g o s p o d a rc z ą . W jej w ypełń Isk u wyc k s ploro w a π o o stro g ę z ż e la z a , o c y n o w a n ą , m o cn o p ro filo w an ą z o g ra n ic z n ik ie m na o stry m b o d źcu , sta n o w ią c y m Im port z a c h o d n i. J e s t o n a d a to w a n a n a Χ11/ΧΙΙΙ w.
N a szczeg ó ln ą u w a g ę z a s łu g u ją b udow le o k o n s tru k c ji ra m o w o -słu p o w ej o ra z słu p o w ej (n r XII, XVII). z n a n e sp o ra d y c z n ie ze S ta re g o M ia sta we W rocław iu z 2-gleJ pol. XIII w. 1 z G d a ń s k a , c h a ra k te ry s ty c z n e d la b u d o w n ic tw a d re w n ia n e g o zachodniego.
Na p o d sta w ie u z y s k a n y c h źródeł, tj. o stro g i o ra z c e ra m ik i z a c h o w a n ą In s i tu w a rstw ę k u ltu ro w ą d a tu je m y n a Х11ДХП1 w. Z lego sam ego c z a s u w y stę p u je tu ta j ta k ż e c e ra m ik a ty p u P in g sd o rf, p rz y n ie sio n a przez o sa d n ik ó w niem ieck ich I fla m a n d z k ic h , a p rzy b y ły ch n a z a p ro sz e n ie k się c ia H e n ry k a [Środatego.
W p ó łn o cn ej części w y k o p u b u d ow lanego o p o w ierzch n i około 4 0 a ró w w y p ręp w ro w an o o d c in e k b r u k u k am ien n eg o , sta n o w ią c y n a w ierzch n ię fra g m e n ta ry c z n ie z a ch o w an ej ulicy śre d n io w ieczn ej. P ó łn o cn a czę ść w y kopu je s t b ard zo is to tn ą w b a d a n iu w ielkości d z ia łe k b u d o w la n y c h o ra z ro z p la n o w a n ia zabudow y.
B a d a n ia były w izytow ane przez doc. d r h ab . K. R ad w ań sk ieg o , d r W. D zledu szycklego o ra z p rz e z g ro n o b a d a c z y m ia s t z CSRR, NRD 1 RFN.
R a to w n ic z e b a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w a n e w 1 9 8 9 r. Ś w ie b o d z in ,
w o j. z ie l o n o g ó r s k i e , s t . LI
M u zeu m R e g io n a ln e w Ś w ieb o d zin ie
B a d a n ia prow adził m gr M arek N ow acki. F in an so w ało M u zeu m R egio n a ln e o raz U rząd M iasta 1 g m in y w Ś w iebodzinie. P ierw szy s e z o n b a d a ń . O b iek t o b ro n n y (?) z faz B-C, E-F w czesnego śred n io w iecza.
O b ie k t położony Je s t około 0 ,7 5 k m n a zach ó d od c e n tr u m m ia s ta w d o lin ie P ław nlcy (S tru g i Św lebodzińskleJ), w p o łu d n io w o -zach o d n iej części d o ść rozległego w y n iesien ia. O b ie k t J e s t w z n a c z n y m s to p n iu zniw elow any, a Jego p ro sp e k c ja te re n o w a n ie n o si w y ra ź n y c h c e c h
c h a ra k te ry s ty c z n y c h d la sta n o w is k o b ro n n y ch .
iąform aior A rcheologiczny J 9 S S
115
niw elacyjnym i. Z ałożenie zesp o łu c z te re c h niew ielkich w ykopów, liniow o u zew n ętrzn ej p o d sta w y w y n iesien ia, m iało n a c e lu w y jaśn ien ie c h a r a k t e r u o b ie k tu L u s ta le n ie Jego w stęp n ej chronologii.
W w arstw ie h u m u s u i tu ż pod п Ц o d sło n ięto n a całe j szero k o ści w y k o p u (4 m) k ilk u w a r stw o w y n a s y p z p o ln y ch , częściow o po łu p a n y c h k a m ie n i zale g ający ch n a po d ło żu p laszczy sto - zlem n y m . Biegi on p ro s to p a d le do llnll w ykopów, a w ięc n iejak o o k alał w łaściw e w y n iesien ie o d stro n y połu d n io w ej. Z a c h o w a n a w ysokość, m im o żc d o ty c h c z a s n ic o siąg n ięto Jeszcze p o d s ta wy, w y n o si 7 0 - 9 0 cm , sz e ro k o ść ro z p o z n a n a p rz e k ra c z a 2 ,5 m.
W arstw y z e w n ę trz n e o b ie k tu n o szą c h a r a k te r rozsyplskow y. Nie m o ż n a w ykluczyć, że cz ę ść z n ic h pochodzi z w n ę trz a w y n iesien ia. Niższe w arstw y zaw ierają lu ź n o ro zrzu co n e e le m e n ty d re w n ia n e ze ś la d a m i n a d p a le n ia i Uczne k o n c e n tra c je w ęgtl d rzew n y ch . Poniżej z a re je stro w a n o w n iew ielkim fragm encie d o b rz e z a c h o w a n e k o n s tru k c je d re w n ia n e złożone z belek b ie g n ą c y c h w przy b liżen iu p ro s to p a d le do llnll p rzebiegu n a s y p u .
Po zew nętrznej stro n ie n a sy p u w odległo ic i około 6 l 12 m w ystąpiły zw arte u k ła d y kam ieni polnych szerokości do 2 m, Pierw szy z n ich zalegał na w arstw ie faszyny, d rugi n a to m ia s t w silnie zaw ilgoconym podłożu torfow o-m urszow ym n a bliżej nieokreślonej k o n stru k c ji drew nianej.
M ateria ł zab y tk o w y u z y sk a n y w ezaslc b a d a ń sta n o w ią llcznc frag m en ty c e ra m ik i, kości zw ierzęce 1 n ieliczn e lu d zk ie (?), d u ż a Ilość polepy, p rzęśllk g lin ian y , szydło k o śc ia n e , nieliczne gw oździe 1 fra g m e n ty szk ła.
C e ra m ik a w y k azu je d o ść w y ra ź n ą sek w en cję c h ro n o lo g iczn ą od w czesn y ch faz w czesnego śre d n io w ie c z a po p ó źn e śred n io w iecze 1 c z a sy now ożytne z c h a ra k te ry s ty c z n ą , sła b o ry s u ją c ą się frek w en cją z fazy D. K o n stru k c je k a m ie n n o -z ie m n e l e le m e n ty k o n s tru k c ji d re w n ia n y c h m o ż n a z pew nym i z a strz e ż e n le m l o d n ie ść do w czesn y ch faz w czesnego śre d n io w ie c z a (fazy 0-C ), n a to m ia s t wyżej z a le g ające w arstw y niw elacyjne n o szą c h a r a k te r p ó źn y ch faz w czesnego Ś redniow iecza, p ełn eg o śred n io w iecza i czasó w now ożytnych.
O b iek t j e s t być m oże w z n a c z n y m s to p n iu zn iszczo n y m g ro d zisk iem w czcs n o ś re d n Iow lecz- nym .
B a d a n ia r a to w n ic z e b ę d ą k o n ty n u o w a n e .
P rzep ro w ad zo n e w 19 8 7 r. w ie rc e n ia I so n d aże, pozw oliły n a ro z p o z n a n ie te r e n u w ytyijow a- nego do b a d a ń a rc h e o lo g ic z n o -a rc h ite k to n ic z n y c h . W ażne w yniki, u z y sk a n e ju ż p o d c z a s ty ch w s tę p n y c h p ra c , w yznaczyły k ie r u n e k lokalizacji w ykopów a rc h e o lo g ic z n y c h w 1988 r. B a d a n ia s k o n c e n tro w a n e z o sta ły po zach o d n iej s tro n ie k o ścio ła NP Marli. W ytyczono 15 w ykopów [od Ell do XVII, w ykopy I 1 II b a d a n e były w 1987 r.) o ra z d w a so n d a ż e . Tylko dw a w ykopy założono po p ó łnocnej s tro n ic św ią ty n i (III t VIII). C elem ta k u sy tu o w a n y c h w ykopów , było ro z p o z n a n ie u k ła d u p rz e s trz e n n e g o z a c h o d n ic h p a rtii kościoła, gdzie w u b . ro k u o d k ry to re lik ty a r c h ite k tu r y ro m a ń sk ie j. J a k 1 p o sz u k iw a n ia p o zo stało ści k la sz to ru .
U z y sk a n e re z u lta ty z n a c z n ie p rzew yższały o czek iw an e w yniki, d o sta rc z y ły bow iem d a n y c h o d n o ś n ie n ajw a ż n le sz y c h , w ęzłow ych z a g a d n ie ń , b ę d ą c y c h cele m b a d a ń , Jak k w estie o s a d n i cze, ch ro n o lo g ia, czy u k ład p rz e s trz e n n y o b ie k tu s a k ra ln e g o 1 z a b u d o w y k laszto rn e j.
U stalo n o : w s tę p n ą ch ro n o lo g ię o sa d n ic tw a , stw ierd zo n o Istn ie n ie o sa d y o b ro n n e j, u s t a lo no w s tę p n ą ch ro n o lo g ię o b ie k tu sa k ra ln e g o , o d k ry to w ieżę z a c h o d n ią ro m a ń sk ie g o ko ścio ła, re lik t z u p e łn ie n ie z n a n y w d o ty ch cz aso w y ch re k o n s tru k c ja c h lego o b ie k tu , o d sło n ię to n a z n a c z n e j p rz e s trz e n i frag m en ty z ach o d n ieg o s k rz y d ła k la s z to ru śred n io w ieczn eg o z d o b rze z a c h o w a n y m i p o d p iw n iczen iam i.
I. Na 15 w ykopów w ytyczonych w 10 o d k ry ło w czesn o śred n io w ieczn e w a rstw y k u ltu ro w e o n ie n a ru s z o n y m u k ła d z ie 1 zn aczn ej m iąższo ści od 0 ,3 0 do 2 m. W w iększości przypiadków u d a ło się w yróżnić dw ie fazy o sa d n ic tw a w czesn o śred n io w ieczn eg o . Is to tn e zn a c z e n ie dla h ls lo rll z a s ie d le n ia tego te re n u . J a k 1 d la po czątk ó w k o n w e n tu w T rzem esznie, m a ją u s ta le n ia z w iązan e z o k re ś le n ie m ch ronologii w a rstw w czesn o śred n io w ieczn y ch . J u ż po w stę p n e j a n a li zie c e ra m ik i m o ż n a stw ierd zić z u p e łn y b ra k p o d sta w d a to w a n ia początk ó w z a sie d le n ia tego te r e n u n a ko n iec X w., Jak to d o ty c h c z a s su g ero w an o . Z espoły n a w a rstw ie ń o d k ry te n a c a lc u ,
T o ru ń , s t. 23 - p a trz o k re s w pływ ów rzym skich.
T ronlny, gm . P ątnów , woj. sierad zk ie, s t. 5 - p a trz paleolit 1 m ezolit. T r ie m e e z n o ,
w o j. b y d g o s k ie ,
»t. 1
U n iw ersy tet M ikołaja K opernika Z es pól do B a d a ń Ś red n io w ieczn ej A rchi te k tu ry K ujaw 1 W schodniej W ielko- polskl w T o ru n iu _________
B a d a n ia pro w ad zo n e przez Z espół UMK w T o ru n iu . K ierow nik b a d a ń doc, d r h a b . Ja d w ig a С h u d z lakow a (a u to rk a sp ra w o z d a n ia ). P r a c e
fin a n so w a n e przez ODZ w W arszaw ie w ra m a c h p ro b le m u m iędzy resortow ego II. 3 .6 . D rugi ro k b a d a ń . Z esp ó ł po k la s z to rn y k a n o n ik ó w re g u la rn y c h .
