Prace nad szczegółowym zdjęciem geologicznym Niżu Polskiego

(1)

MARIĄ 'D9~ÓSŁAW~ f JADWIGA NOWAK.

PRACE

NADSŻCZEGÓŁOWYM'ZDJĘCIEMGEOLOGICZNYM NIŻU

'POLS'KIE

'

GO

'

· . . W

csia.1nłcll'

Waeh

~

Instytucie

Ge,ol<Jgl~

ro-raz

'

bammej

preeyzuje się zadanie o OgółoopańBtwo

wyro. znaczeniIu - zadaDle ~ a:rzeg6łQwe go zdjęcia; geol~ego Polski:. POOejmowane

w

. zw1~u z tym prace' są dyskUltowane szeroko na te-renie' InstytiltuGeoloeJ.cmego. Jednak· w ·zwiąZku

'. z Itym, że zdjęciem ~inter~e są i inne ploo6w-. ki geoklgiczne, dyskusja

ta

toczy s:l~

w:

róŻlIlych zes"

.. połaJch,

a

..

d'OŚwiadcZEmlia nie Z8/WI!,Ze wymieDliane są,

. mlądr.;y oś1'lOdklami.· '. . ' ' . . '. • · Prace terenowe Zł roku na rokna:b1erają' :wIększe

,o.rOzmachu.

Co roku przybywają, setki 1 tysiące kroI·

.milę(:· geologicznych, Do~acy, óll8ÓICZęściej

d9-rywmJej,' . wciągani są sfudęncl.uniwe~tu. k,rtórzy

za parę. lat· powięlaEą kad:nł lPt:OWadLącą prare po~

w.ę.

'

Wzrastają . .sumy prreznacZQne na ąokuinen~

wante map ~ydl.

.

p.,

'

tymcr.ąsem 1WęWllęt.rz-. ne dyskusje ·me miałyodblcla

w

h'\el'Bturze

:facllo-weJ.

W' kwletniąwym nuaner~ .~du

GeQlo-g1.r;tlnegt)" podano. prqjekt ~n.te:6 dla .. skał wy,,:

· e~ującyclr'

w

P<llIiIce. M1ę;lzy ' dmly,mi

sk.lasyfi!ko-WaM rteII: i osady C2IWBrlorzędcmre d2lieląc je z punlktu

-wd~a w.telru, :facji 11. . wyksltałcem.a litologicznego.

· ,

: .

o,gómiedsza

.~. z&ń na ~ prac :żdjęciQ

Wych, przyczynić się ro<JŻe do poebpu metod pracy;

· do sZU_{:1rania nowycl1 epoeObQw}_'rozwiązyWania pro-blemów OOBllawająlCYlCh się . pcry' pracach ~owych,

a IW dalszej koosekwenqji .dqprawadżić mOże do

pod-niesienda jWrośd wykony(war;lych zdjęć i Sl;Ybkdego k:h po9tflPu. . '

W . nflniejszym artydrule wybrały:śmi do om6wienia

zagadnienia orgaDimcyjne.· Nie . .są aI1e

najważniej-· &ze •. PierwSze mitUsce nale7.:ałoby sę temartom

doty-cz~ treśd ,zdJęć gęo!ogicznych, metody1k.i prac, celów, którym -służyć

ma

zdjęcie. Wysu'WIają.c jednak .

niIl' pl~ plan problemy oogaruzacy,jne, c.bIcemy

· zwrócić . uwagę . na ich ·rolę we· wstępnym etapię przedsięw2iąoia o · Sk8ll og6llnokra(jawej. poza' tym chcemy podkreśl!lć, 'jak: palą.ce są fU)rawy organi-zacyj.ne ze względu na zooofan4e ich 'W stoou~lru. .do merytorycznY1Ch proiblemów pt:8C zdjęciowycll.

. A1ttylruł· dotyczy mdęć ' geo1ogialmydt obszaróW' · zwm;tej lPQkJrywy csadów czwart.orzędowyCh.·

Pow-stał Ol). na p!IlIdstaw.ie da§M.adcz.eń 1 dy.!Ikw;Qi Zakła

du Geolog;ii Czwartomędu Uniwersytetu WalIiIZaW-' · skiegp iŻaok:ładu . Geologii. N.1żu Inety1lu1u Geolb-.

~ego

.

'

. . '

,

Pl'Tzypuszczamy, . że ipOI1JIjIZOIlY ,problem Z;D8jdzie od-:-.

dtwd.

zaiów.nó rwśród GoolegóW ik.arlującyc:h .<JSQdy .

C'lIWarto~, 'jak też wśród geologów mniej

ZW!iąrmnycl1 z pmca.tndlbieżącymi. ale ilnteresująq1Ch

fiU:

zwgaJdJniemami czw~u.

*

_*

•

'. '~3'18

~

.niap' jeat 'prza.;le

~

dla

· rdjęć obszarów '. Nitu PolBkiago · ,z' . tego

wzelEt-

.

'du, tę 'Pl"ace. w,ykooy!Wali tu specjaliści o ~ pmygotawamu i ró2mych' ~mteresowaa:Jilach, co nie

·

~ro bez WIPłYwu ~ łireść map. ' .

Wresnc1e niawielld .. obszar opracowanych zdjęć

d .rozWoszenie ich

w

rotnyICh regionach geologicznych

~w.iło zebranie s;ystematy~ dDśWiia&:zeń,

które .

w

piel'!WElPZym etatp!e wyktc:mywanego zdjęcia pallWoJ:I9:oby na. ustailente jedzw.Mtych 2'Jasati

~rzą-d?aWa mapy geolo3lameJ. . .

. Jak niewtiele map qpubHkowęm i jaka jeęt różn0-rodność ich ujęcda, przekonamy się łatwo

plZypoml-nając Bobie treść ~QPUjącycl1 publikacji dotyczą- .

· cym

.

Niżu Polski. ~ w okresie mię- ··

dzywojenilym: ' .

· 1. Mapa gOOIogkim.a kofJiny· ploddej 1:200 000 . St. ~, 1921, .

2.

MalPa

·

.geo~· ako1f..c WarBZaJWy 1:200000

' J. S~ 19:A7.

3,'

MatPa

geologijcm.a

W~

1:20000 - Zb.

SUd:-lrowBki,

S. Zb. R6żydm. 1934; t. ,

4. MBIPB geolo.gkma o1ro11c2y.raniowa 1:100000

-Wł.

Mizetia.

wydatno w 1941 r. .

·

są iD mapy z obsmru NdżU Po)s1clego,dla którego

SllCZęgółowe ~ wyk~ obe!cole Zakład GeąW

gid N1:lA1 ·liDą.tytutu . GeoJ.QgI.oznego, ~. n4ektóre

ma,py. z .~ ~łudIJlowej ~ qpuhlIkowane w oi!:rIesi.e międlzytwojennym. (np, ark. Opatów 1 :100 000

qpracowaned przez

J. Saml!lOtlOWlcza) m'Iędzy'

:mny-

'.

mi ,~;mu.lą, się rówIoież probleimlami oaadów

CIJWar-torzędawYdl.. ' . ' .

-W pi.e~h

lata.Ch

poWpj~.

znaCzna

il~ć · g.oo]ogllW-kartografów ~jęmlfię przede wszystkim ~d7.8lliem PrzegląJdawej. Mapy .GeólQgllcmej Pol.. . sld w skald' 1 :31)0 000. . : ' ,.

Mapa . pmegl~owa

oparta.

była ~óWnle na Ulal1:ę rdałach zdj~ iliEmieokh:h (Ge&og.· Ka.rte von

PreUs---

sen

u.

beinaChb.

Deu1ScheD'

Lli.rióem.

.1-:25

000,

'Bodan';;

achatzaJQgl!Jrarle 1:25 1)00), :jak równdeZ' na ł'lxi:norod:-'

nych

qpracowan1aeh

Polll'kich· nie Z8IW8Ze zaswierają-·

~ mateńałY Jtarti>grafiazne' o ~entach .ścl~ śle geOO~ch •. W .. ~ tyllro sIxli>hiu, ~~-.

towariie

mapy geolDgfamej W ~ 1:300 000

q;)le-ram

.

się . na prz~ · badanda<'.h terE!!iOOWYch, .

Prey

Czym.:

praoe

tę dlla' ~6lnydi

arkUszY

by- .

li

mei"ÓWii1Oindeme. . . .

Na Zjeździe PolSkiego

TowarzYstwa

Geologi~ w 195~ roku' PaiIsbwowy Instytut Geologicmy

zaIw-mtJl[l.ilrował· o - opramwaniu· mapy pmeglądoweg

w

ak.ali 1:300 000 dla. całej Polski. Z. tym momentein ..

nałE!Żl!lło uznać za zat1rończony e1lap telt'enowychpra(l

~h dla map

w

tedwłalmie skali .

Opr8lCOW3nia ~y' ~owej ptrlAWł'~ nie · poprrr.edrr.ały .badania ~, ule, byhl cma

. ""'YJllldem

generalizacji 1Xlję(: .'WYlamanych

dla.:

w1ęk-· szej ska:lt

Fili

ten W1PłYrulł ujemnie na 1W8'l'!bość

mapy. Metody OOp~e przy badan:iiach ~

gl~ dla skali· 1 :300 000 zostały (pÓŹniej częl§

eiawlo pt'"llelllies.ione do pruS'llCZegółaWyeh, gdżde sta:".

ły się nd.ar:rtety lIlIieged:ook.rotnie pm:;ymyną ~h

nieidocdąlgJnięć. PonaIdIto szylbkość: wykonania, nieJed-nolltośćmarteI"iałów źródłowych, oraz in<brwddua:lrlość

'awtOraw posr.<:rT.egóJlnych arkuszy Ptrzeglądo.wej· Mapy Geolog!cmeg Poleki ~odowały 2ln.aC2me różni(:e w stopniu.. dokładności oprarowurla, . generaliza~i7;Y'"

(2)

.

(3)

. --.. -;

. W"*ład oborwd.ąrzkaw g~ l'

jCo'

pamoc:mjk6W-'

tecl:mJkPw

WlChQdzą, różne praoochłonlne z.a:jęCJa,.

da-jące, się ujllĆ ldozbowo. Zeaba.'WIIly więc 'taIbe1ę

przed-eta~ącą ll"OZk:ład Z8iięćw se'.lJOIIlIie prac terenowych~

" • I

' nośt czasu na wyk. pracy .

"

ł

ll

,W

,

,Rodzaj pracy

~.w~ ~8

1iI§,W--

~o

'tI]s.0 _o _{111 0}

_S-g1ll8

al !i=I~

,

!~

al'" -ą,va

Cl2~.:.. A:'; ~,.!.i Geolog

kartowaD1e

geologiczne, " , ' p.rofUowanle odsłoiiięć. , ' _, _81dnl wierceń Itp. 3dn! 18 lO prace,ksnaeralne

i4 '

(w terenie) . 2

,

,,

12 'n " 54 OJ Technicy nadzór wykc)ily\IVanycb sond i wkopów 6 ,

..

86

..

162 . poiiliary

wód

w studniach 3

..

₁₈_'_,_" 81 marszruty kartowania" ' 406 geQlogicznego .. C;

..

30

"

135 ' prace kameralne w terenie 1

"

6 lO 27 ,"380

(4)

. ,

S~ład grupy _WydlljnoŚć

Przewidy-()rgantzacja grupy , ilOŚĆ " , pracy ' ,

. na podstawie arkuszy do . ność grup _techn!- _robotni- l grupy wany czas,

.eologów zdjęcia

doświadczeń z 'lat ' skartowania _ków _ków _wlan'

dla 250 ark.

-

,,-zdj~ia

I

1953 250

I

io

1

-

0,5 ' ₁₀₀ 225 lat , " . ,

"

.

,', ~

,

'1954 " 250 lO, 1 S S 450 50 lat .... : ... _. "

'

~81

(5)