656
R ecen zjeH IS T O R IA B A D A Ń M E C H A N IK I R U C H U P O J A Z D Ó W T E R E N O W Y C H W nrze 1/1965 czasopismo naukow o-techniczne „Technika M otoryzacyjna” za m ieściło artykuł prof. IM. G. Bekkera, kierow nika Laboratorium Ruchu Pojazdów (G eneral M otor Corporation), noszący tytuł M echanika ruchu p ojazdów teren ow ych .
A u to r om aw ia znaczenie badań m echaniki ruchu pojazdów , dając szerokie tło historyczne. Jak stwierdzono w artykule, historia tych badań nigdy nie została n a pisana, ale m ateriał do tak iej historii jest bardzo bogaty. Znaczenie badań m echa niki ruchu pojazdów terenow ych zostało podkreślone już przez G randvoineta i M o - rina, tj. w czasach R ew olucji Francuskiej. P óźn iej om aw ianym i problem am i za jm o w ali się inni uczeni, a na szczególne zainteresowanie zasługują prace Bernsteina, G oriaczkina, Sw ieżaw skiego, G arbariego, M eyera, M c K ibbena, A g iejk in a oraz T a - naki. A u to r kończy artykuł podsum ow aniem dzisiejszego stanu wiedzy o m echanice ruchu p o jazdów terenow ych.
Zb. M .
M E M O R IA Ł IN Ż . T. W E N D Y W S P B A W I E M O Ż L I W O Ś C I R O Z W O J U W Y B R Z E Ż A P O L S K IE G O
W nrze 4/1064 „Z ap isk ów H istorycznych” A . Rzepniew ski opublikował niezw ykle ciekaw y M em oria ł Tadeusza W e n d y z 20 czerw ca 1920 r. w spraw ie m ożliw ości roz
w o jo w y c h w yb rzeża p olskiego i portu gdańskiego. Sam dokum ent (znajduje się on w C entralnym A rch iw u m W o jsk o w y m w W arszaw ie, teczka nr 882 zespołu akt K ie row nictw a M arynarki W o jen n ej) nosi tytuł S prawozdanie z czynności w yk on a n ych
przez inż. T. W e n d ę z rozkazu Ministra Spraw W o js k o w y c h z dnia 6 m aja 1920 r. Spraw ozdanie obejm uje trzy spraw y: niektóre roboty potrzebne do w ykonania na polskim w ybrzeżu m orskim , w y b ór m iejsca odpowiedniego do budow y portu w ojen nego, zbadanie w aru nków rozszerzenia portu m orskiego w G dańsku. Przedstaw ione przez W endę (1863— 1948) projek ty odznaczają się trafnością proponowanych roz w iązań technicznych, oryginalnością i rozm achem . Zw raca uwagę szczególnie punkt
D alszy p ro jek t rozszerzenia portu gdańskiego. O kazuje się, że niem ieckie projekty przyszłej rozbudow y portu gdańskiego z lat II w o jn y św iatow ej, a teraz projekty polskie w ykon an e dla potrzeb perspektywicznego planowania rozw oju portu gdań skiego — n ie odbiegają zbytnio od celnego projektu W en dy. C iekaw e zarazem , iź —• jak w ynika ze Sprawozdania — w ów czesnej _ocenie W en d y głów nym portem Polski m iał być G dańsk, port gdyński natom iast, dla którego inż. T . W en da (1863— 1948) w yzn aczył m iejsce w terenie już w tym sam ym Sprawozdaniu (i którego b ył póź niej projektantem oraz kierow nikiem budow y) — m iał pełnić jedynie rolę p o m ocniczą.
Z. Br.
O D S Z K O Ł Y M A J T K Ó W D O W Y Ż S Z E J S Z K O Ł Y M A R Y N A R K I W O J E N N E J
Jak w y k a zu je artykuł W . A leksandrow icza Szkoła M a jtk ó w w nrze 4/1365 m ie sięcznika „M orze” , szkołę taką założył w latach 1780— 1782 książę K arol B ad ziw iłł „P anie K o ch a n k u ” . M ieściła się ona w N ieśw ieżu. W Szkole M a jtk ó w uczono ma tem atyki, geom etrii, geologii, inżynierii, naw igacji, rysunku, m uzyki oraz historii Polski i pow szechnej. N aw ig acji, rysunku i język ów obcych uczyli czterej oficero w ie m arynarki duńskiej i szw edzkiej. Z a jęcia praktyczne na wodzie, prowadzone
R e ce n z je
657
na batach i bacikach, odbyw ały się od 1 m a ja do 30 sierpnia. W 1785 r. szkołę w N ie świeżu w izy tow ał Stanisław A u g u st. P odarow ał on następnie szkole 24 sza lu p y w ra z ze sprzętem naw igacyjn ym .
A rty k u ł podkreśla m orskie zainteresowania króla (m iał on jedyny w sw oim rodzaju zbiór grafiki m a ry n isty c zn e j18) oraz fakt, że o w ychow aniu m orskim społe czeństwa niejednokrotnie w ypow iadali się w sw ych pism ach Staszic, Czacki, N a r u szewicz, W yb ick i i Trem becki. A rty k u ł zaznacza też, że ju ż w 2 połow ie X V I w . projektow ano założenie w K rak ow ie szkoły m o rsk ie j; p rojek t ten nie został zrea lizow any **.
Szkoła M orska w niepodległej Polsce pow stała w 1920 r. w Tczew ie. W 1930 r. przeniesiono ją do G dyni. W e w rześniu ,1965 r. odbyła się sesja popularnonaukow a poświęcona 45-leciu tej Szkoły. •
W nrze 2 „R ocznika Ośrodka N au k Społecznych i W o jsk o w y c h M a ryn ark i W o je n n e j” (za 1964 r.) zn ajduje się artyku ł km dra ppor. m gra W ład ysła w a B iełk a i m gra Tadeusza Struniew skiego G en eza pow stania W y ż s z e j S z k o ły M a ryn ark i W o je n n e j. N ajp ierw przedstaw iono tu historię pow ołanej do życia 18111946 O ficerskiej S zkoły M arynarki W o je n n e j, na której bazie 11 V I <1955 pow stała uczelnia w yższa — W y ższa Szkoła M arynarki W o je n n e j, od 1956 r. nosząca im ię Bohaterów W esterp latte. O d 1957 r. Szkoła m a dw a w y d zia ły : pokładow y i techniczny, ten drugi ze specjalnoś ciam i: m echaniczną i elektryczną. 23.IV 196(1 po raz pierw szy w historii uczelni o d było się wręczenie dyplom ów m agistrów inżynierów prom ow anych w tym że dniu oficerom.
Z . Br.
O S T A T N IE Z E S Z Y T Y „ W O P R C S O W IS T O R II J E S T IE S T W O Z N A N IJ A I T IE C H N IK I”
W 1965 r. ukazały się zeszyty '18 i 19 • „W op ro sow Istorii Jestiestw oznanija i Tiechniki” .
Zeszyt osiem nasty otw iera artyk uł A . Einsteina M a sy zam iast jed n ostek . W y m ieniony artykuł w ielkiego fizyka, przedrukow any ostatnio w „W op ro sach ” , po raz pierw szy b ył opublikow any w 1927 r. w radzieckim czasopiśm ie „Izobrietatiel” . Z kolei artykuł w ybitn ego uczonego francuskiego L . de B roglie pośw ięcony jest dualizm ow i fa l i cząstek w pracach Einsteina. R . G . Z a jk o w (Bułgaria) ogłosił w sp o m nienia o Einsteinie. W zeszycie zn ajdu je się rów nież korespondencja Einsteina z M . S m o lu c h o w sk im 20. A k ad em ik Z S R R P. L . K a p ica drukuje w spom nienia o P . Langevinie.
N iek tóre m etod ologiczn e zagadnienia historii p rzyrod ozn a w stw a o m aw ia a rty kuł B . M . K ied ro w a ; tej sam ej problem atyki dotyczą a rtyk u ły: N . I. R odnego 18 P o r.: J. S t ę p i e ń , Marina w k olek cji rycin Stanisława A ugusta. „M ateriały z Zakresu Historii Tech niki, G ospodarki i Term inologii M o rk iej” , nr 2/H956, ss. 36— 39. Zb iór ten cenny jest rów nież — jak pisze Stępień — dla badaczy b udow nictw a okrętowego.
18 P o r.: S zesn a sto w ieczn y p ro jek t sz k oły m o rsk iej w K ra k ow ie. „M ateriały z Zakresu H istorii {...], nr 3/1956, ss. 51— 52; też K ra k o w sk ie O drodzenie, K r a k ó w
1954, s. 161.
20 K orespondencja ta w ydrukow ana została za „S b o m ik ie m pro D ejin y P f i - rodnich V e d a T ech n ik y ” , a w ięc — jak się zdaje — rosyjskiego tłum aczenia do konano z przekładu czeskiego. „W o p ro sy ” nie zaznaczyły przy tym , że korespon dencję opublikow ał w „S b o m ik u ” A rm in Teske. (Przypis redakcji).
